 |
| RT |
Η αντίδραση της Αιγύπτου στα γεγονότα στη Λωρίδα της Γάζας έχει τραβήξει εκ νέου την προσοχή στο αμερικανοϊσραηλινό σχέδιο μετεγκατάστασης του παλαιστινιακού πληθυσμού που ζει στη Γάζα στη χερσόνησο του Σινά, η οποία αποτελεί πλέον τμήμα της Αιγύπτου. Παλαιότερα, το ζήτημα αυτό είχε τεθεί επανειλημμένα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με το Κάιρο. Τώρα, φαίνεται ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι θα πρέπει να ασχοληθεί και πάλι με το θέμα και να βρει τη βέλτιστη λύση.
Tamara Ryzhenkova - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Τα πρώτα σχέδια για την επανεγκατάσταση
Η ιδέα της εκδίωξης των Παλαιστινίων από τη Γάζα εμφανίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960. Μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948 και τη μαζική έξοδο των Παλαιστινίων Αράβων ως αποτέλεσμα του αραβοϊσραηλινού πολέμου το 1948-1949 και του πολέμου των έξι ημερών το 1967, διάφοροι ισραηλινοί θεσμοί πρότειναν λύσεις για το ζήτημα αυτό.
Το 1968, το ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών παρουσίασε ένα σχέδιο που θα ενθάρρυνε τους Παλαιστίνιους που ζούσαν στη Γάζα να μετακινηθούν στη Δυτική Όχθη και στη συνέχεια στην Ιορδανία και σε άλλες αραβικές χώρες. Την ίδια χρονιά, μια επιτροπή του αμερικανικού Κογκρέσου συζήτησε ένα σχέδιο για την εθελοντική μετεγκατάσταση 200.000 Παλαιστινίων από τη Γάζα σε άλλες χώρες, όπως η Δυτική Γερμανία, η Αργεντινή, η Παραγουάη, η Νέα Ζηλανδία, η Βραζιλία, η Αυστραλία, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ. Το σχέδιο αυτό απέτυχε, ωστόσο, καθώς πολλά έθνη αρνήθηκαν να δεχτούν τους Παλαιστίνιους.
Το έργο Eiland
Το 2000, ο έφεδρος υποστράτηγος Giora Eiland, ο οποίος ήταν επικεφαλής του Ισραηλινού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, παρουσίασε ένα σχέδιο γνωστό ως "Περιφερειακές εναλλακτικές λύσεις για τη λύση των δύο κρατών". Δημοσιευμένο από το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών Begin-Sadat, το έγγραφο αυτό υπέθετε ότι η Αίγυπτος θα παραχωρούσε ένα ορθογώνιο τετράγωνο 720 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο έδαφος της χερσονήσου του Σινά, συμπεριλαμβανομένων των παράκτιων περιοχών και της πόλης el-Arish, υπέρ ενός δυνητικού παλαιστινιακού κράτους. Σε αντάλλαγμα, οι Παλαιστίνιοι θα παραχωρούσαν τη Γάζα και ένα τμήμα της Δυτικής Όχθης στο Ισραήλ, ενώ η Αίγυπτος θα λάμβανε ισοδύναμο έδαφος στο νοτιοδυτικό τμήμα της ερήμου Νεγκέβ (περιοχή Wadi Feiran), ορισμένα οικονομικά προνόμια, διεθνή υποστήριξη και παραχωρήσεις ασφαλείας.
Ωστόσο, το σχέδιο προτάθηκε σε ακατάλληλη στιγμή - λίγο μετά τις αποτυχημένες διαπραγματεύσεις στο Καμπ Ντέιβιντ μεταξύ του προέδρου της Παλαιστινιακής Εθνικής Αρχής Γιάσερ Αραφάτ και του ισραηλινού πρωθυπουργού Εχούντ Μπαράκ και κατά τη διάρκεια της Ιντιφάντα Αλ Ακσά το Σεπτέμβριο του 2000. Ως αποτέλεσμα, η διευθέτηση της παλαιστινιακής-ισραηλινής σύγκρουσης πάγωσε για αρκετά χρόνια και το σχέδιο Giora Eiland ναυάγησε.
Το σχέδιο Trump
Παρόμοιες πρωτοβουλίες προωθήθηκαν τα επόμενα χρόνια. Οι περισσότερες από αυτές βασίστηκαν στο έγγραφο του Eiland. Η λεγόμενη "Συμφωνία του Αιώνα" που πρότεινε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το 2020 και είχε τον επίσημο τίτλο Peace to Prosperity, ήταν η πιο πρόσφατη πρωτοβουλία για την επίλυση του ζητήματος της Γάζας. Το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ δε διέφερε πολύ από τα προηγούμενα και περιλάμβανε τα ίδια βασικά σημεία - η Αίγυπτος θα παραχωρούσε γη στη χερσόνησο του Σινά για την κατασκευή αεροδρομίων, εργοστασίων και επιχειρηματικών κέντρων και θα ενθάρρυνε γεωργικά και βιομηχανικά έργα που θα βοηθούσαν στην απασχόληση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Σύμφωνα με το έγγραφο, το νέο Παλαιστινιακό Κράτος θα έπρεπε να αναπτυχθεί και να αναπτυχθεί σε αυτό το έδαφος.
Η "συμφωνία του αιώνα" (η οποία δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ, καθώς ο Τραμπ έχασε τις εκλογές του 2020) υπονοούσε ότι η Αίγυπτος θα λάμβανε 9,17 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη του Σινά, συμπεριλαμβανομένου μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων για τη στήριξη τουριστικών έργων στο Νότιο Σινά στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας και 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων για τη στήριξη κοινών αιγυπτιακών-ισραηλινών προσπαθειών για τη δημιουργία ενός μεγάλου περιφερειακού κόμβου φυσικού αερίου. Η αιγυπτιακή πόλη Ελ-Αρίς, που βρίσκεται 45 χλμ. από τα σύνορα με τη Γάζα, υποτίθεται πως θα γινόταν μια "νέα Ιερουσαλήμ" για τους Παλαιστίνιους.
Η "συμφωνία του αιώνα" σήμερα
Εκμεταλλευόμενο την πρόσφατη απειλή της Χαμάς, το Ισραήλ κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να κάνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα. Οι ασυμβίβαστοι και βάναυσοι βομβαρδισμοί της Γάζας από την ισραηλινή αεροπορία έχουν ως στόχο να αναγκάσουν τους Παλαιστίνιους να μετεγκατασταθούν στην Αίγυπτο. Κάποιοι μιλούν ήδη για την ανάγκη να καταφύγουν στο Σινά. Τώρα, η πορεία των γεγονότων θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις του Καΐρου.
Συμπτωματικά, το σχέδιο για τη μετακίνηση των Παλαιστινίων στο Σινά συνδέεται στενά με το σχέδιο για τη δημιουργία μιας νέας διώρυγας στο ισραηλινό έδαφος - μια εναλλακτική λύση στη διώρυγα του Σουέζ που θα συνδέει τον Κόλπο της Άκαμπα με τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Γνωστό ως Σχέδιο Διώρυγας Μπεν Γκουριόν, θα μπορούσε να γίνει ένα "φυσικό" σύνορο ασφαλείας μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου. Από πλευράς εμπορίου και στρατηγικού ενδιαφέροντος, θα γινόταν ένας σημαντικός ανταγωνιστής της διώρυγας του Σουέζ, μέσω της οποίας περνάει περίπου το 20% του παγκόσμιου εμπορίου. Στη δεκαετία του 1960, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ ενδιαφέρονταν έντονα για το έργο αυτό. Ερευνητές και από τις δύο χώρες μελέτησαν ακόμη και τα τεχνικά μέσα για την κατασκευή της διώρυγας, λαμβάνοντας υπόψη το ορεινό τοπίο της ερήμου Νεγκέβ.
Η αντίδραση της Αιγύπτου
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ είχαν θέσει το θέμα της μετεγκατάστασης των Παλαιστινίων στο Σινά κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τους πρώην προέδρους της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ και Μοχάμεντ Μόρσι. Λίγο πριν πεθάνει, ο πρώην αιγύπτιος πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ περιέγραψε τέτοιες προσφορές. Ο ίδιος όμως απέρριψε κατηγορηματικά την πρόταση. Το 2019, ο Παλαιστίνιος υπουργός Πληροφοριών Ναμπίλ Αμπού Ρουντέινεχ δήλωσε επίσης πως ο πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι, ο οποίος καθαιρέθηκε το 2013, ήταν έτοιμος να κάνει παραχωρήσεις στο θέμα αυτό. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους απομακρύνθηκε από την εξουσία.
Τώρα, εναπόκειται στον Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι να ασχοληθεί με το θέμα και έχει ήδη εκφράσει τη θέση του. Συγκεκριμένα, ο el-Sisi προέτρεψε για την προστασία της χερσονήσου του Σινά από τα σχέδια να μετατραπεί σε θέατρο στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η Αίγυπτος πιστεύει (και όχι άδικα) ότι αν δημιουργηθεί μια "νέα Παλαιστίνη" στο Σινά, η αντιπαράθεση μεταξύ της Χαμάς και των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας (IDF) θα μεταφερθεί στην περιοχή αυτή, ιδιαίτερα από την στιγμή που η τρέχουσα κλιμάκωση έχει μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες ειρηνικής διευθέτησης του παλαιστινιακού ζητήματος.
Επί του παρόντος, το Ισραήλ προσπαθεί να ασκήσει πίεση στο Κάιρο, και αυτό περιλαμβάνει τον περιορισμό του όγκου της ανθρωπιστικής βοήθειας που επιτρέπεται να εισέρχεται στη Γάζα μέσω του σημείου ελέγχου της Ράφα. Από την πλευρά της, η Αίγυπτος έχει αρνηθεί να δεχτεί Παλαιστίνιους πρόσφυγες μέσω του ίδιου συνοριακού περάσματος. Ωστόσο, όλα αυτά απλώς επιδεινώνουν την οξεία ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.
Βοήθεια προς την Παλαιστίνη
Ακόμη και χωρίς να γνωρίζουμε όλες τις ίντριγκες που εξελίσσονται στο παρασκήνιο, μπορούμε να βγάλουμε ορισμένα συμπεράσματα. Η Αίγυπτος δήλωσε ότι είναι πρόθυμη να δεχτεί τραυματισμένους και βαριά ασθενείς Παλαιστίνιους. Το Κάιρο δήλωσε επίσημα πως θα περιθάλψει 100.000 άτομα στα εθνικά του ιατρικά ιδρύματα. Για το σκοπό αυτό, κατασκευάστηκε γρήγορα ένα νοσοκομείο πεδίου στην πόλη Sheikh Zuweid κοντά στη Ράφα, το οποίο θα γίνει σημείο διέλευσης για τους τραυματίες πριν μεταφερθούν στα ιατρικά κέντρα της πόλης. Το αν το Ισραήλ θα επιτρέψει τελικά σε όλους αυτούς τους ανθρώπους να επιστρέψουν στα σπίτια τους είναι ένα μεγάλο ερώτημα. Και λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχείς επιθέσεις, ο αριθμός των τραυματιών που επιτρέπεται να εισέλθουν στην Αίγυπτο μπορεί να αυξηθεί στο μέλλον.
Επί του παρόντος, το Κάιρο επικεντρώνεται στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστίνιους. Σύμφωνα με το τοπικό παράρτημα της Ερυθράς Ημισελήνου, η Αίγυπτος παρείχε τη μεγαλύτερη ποσότητα ανθρωπιστικής βοήθειας -περίπου 9.000 τόνους- στους κατοίκους της Γάζας.
Το Κάιρο λαμβάνει επίσης μέτρα που θα επιτρέψουν στους Παλαιστίνιους πρόσφυγες να εγκατασταθούν στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου του Σινά. Στο ελ-Αρίς έχουν διατεθεί για το σκοπό αυτό δύο πολυώροφα κτίρια, τα οποία μπορούν να στεγάσουν 300 άτομα. Επιπλέον, το Κάιρο αποφάσισε να επιτρέψει στους Αιγύπτιους που είχαν εκτοπιστεί στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της μάχης με τις τοπικές ομάδες του ISIS να επιστρέψουν στην περιοχή.
Τα τελευταία χρόνια, το Κάιρο ισχυρίστηκε ότι τα εδάφη αυτά έχουν εκκαθαριστεί πλήρως από μαχητές και τρομοκράτες, τους οποίους η Αίγυπτος πολεμά από το 2015. Μετά τις διαμαρτυρίες που οργάνωσαν οι εκκενωθέντες κάτοικοι στις 31 Οκτωβρίου, ο Αιγύπτιος πρωθυπουργός Mostafa Madbouly έφτασε στο el-Arish με επιθεώρηση, συνοδευόμενος από τον επικεφαλής της τοπικής πολιτοφυλακής και επιφανή επιχειρηματία Ibrahim al-Arjani. Και οι δύο επισκέφθηκαν το Σινά για να ανακοινώσουν επερχόμενα κατασκευαστικά έργα και, πιθανότατα, για να ηρεμήσουν τους κατοίκους πριν από τα επόμενα γεγονότα.
"Λαϊκή εντολή" για τον Ελ Σίσι
Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός έλαβε χώρα μέσα στον προηγούμενο μήνα. Στις 20 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος el-Sisi διοργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους για να λάβει "εντολή" από το λαό που θα του επέτρεπε να λάβει οποιεσδήποτε αποφάσεις σχετικά με τα παλαιστινιακά γεγονότα.
Μέσα σε λίγες ημέρες, όλα τα επίσημα αιγυπτιακά μέσα ενημέρωσης και οι εφημερίδες που συνδέονται με τις υπηρεσίες ασφαλείας δημοσίευσαν τη λεγόμενη "εντολή", την οποία οι κάτοικοι όλων των πόλεων θα έπρεπε να "παραχωρήσουν" στον πρόεδρό τους, διοργανώνοντας μαζικές διαδηλώσεις για να τον υποστηρίξουν. Το έγγραφο περιείχε τα ακόλουθα σημεία, τα οποία αντικατοπτρίζουν την επίσημη θέση των αρχών:
"Εγώ, πολίτης της Αιγύπτου, εξουσιοδοτώ τον Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι:
- να προστατεύσει τη γη της Αιγύπτου από τον κίνδυνο και τον πόλεμο με το Ισραήλ και να ολοκληρώσει την ειρηνευτική διαδικασία που έχει βαλτώσει εδώ και δεκαετίες,
- να προστατεύσει το Σινά από τα σχέδια μετατροπής του σε θέατρο στρατιωτικών επιχειρήσεων και πολεμικών επιχειρήσεων
- να προστατεύσει τους Παλαιστίνιους, οι οποίοι πρέπει να παραμείνουν στη γη τους. "Δεν υπάρχει κράτος χωρίς λαό!"
- για την προστασία της παλαιστινιακής υπόθεσης, η οποία μπορεί να πάψει να υφίσταται εάν οι Παλαιστίνιοι μεταφερθούν στην Αίγυπτο και την Ιορδανία".
Κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης στις 19 Οκτωβρίου, το αιγυπτιακό κοινοβούλιο έδωσε επίσης στον πρόεδρο Ελ Σίσι την εντολή να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της εθνικής ασφάλειας και να αντιταχθεί στο σχέδιο του Ισραήλ να μετακινήσει τους Παλαιστίνιους από τη Γάζα στη χερσόνησο του Σινά.
Τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων έδωσαν στον el-Sisi, ως ανώτατο διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων, την εξουσία να λάβει οποιαδήποτε μέτρα κρίνει απαραίτητα για να διασφαλίσει την ασφάλεια των ανατολικών συνόρων της χώρας και να προστατεύσει τα αιγυπτιακά εδάφη.
Εν τω μεταξύ, παρά τις επίσημες δηλώσεις, πολλοί Αιγύπτιοι πολιτικοί ακτιβιστές, δημοσιογράφοι και μπλόγκερ είδαν τα γεγονότα αυτά ως ένα τέχνασμα εξαπάτησης του λαού και καταστρατήγησης του άρθρου 151 του αιγυπτιακού Συντάγματος, το οποίο υποχρεώνει τη χώρα να διεξάγει δημοψήφισμα για κάθε θέμα που σχετίζεται με την εδαφική της κυριαρχία.
Τις τελευταίες ημέρες, ορισμένα δημοσιεύματα εμφανίστηκαν στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης που ανέφεραν πως το Ισραήλ θα διέγραφε δήθεν ένα μεγάλο μέρος του εξωτερικού χρέους της Αιγύπτου, εάν αυτή συμφωνούσε να δημιουργήσει παλαιστινιακούς οικισμούς στη χερσόνησο του Σινά. Ωστόσο, ο πρόεδρος Abdel-Fattah el-Sisi απέρριψε κατηγορηματικά την ιδέα αυτή. Στις 17 Οκτωβρίου δήλωσε ότι η μετακίνηση των κατοίκων της Γάζας στο Σινά θα ισοδυναμούσε με κήρυξη πολέμου στην Αίγυπτο. Πρότεινε μια εναλλακτική λύση - τη μετεγκατάσταση του άμαχου πληθυσμού στην έρημο Νεγκέβ μέχρι το τέλος της σύγκρουσης.
Γιατί η Αίγυπτος αντιτίθεται σε αυτό το σχέδιο;
Ποια απειλή συνιστά για την Αίγυπτο η εφαρμογή της "Συμφωνίας του Αιώνα"; Πρώτον, η μαζική επανεγκατάσταση του παλαιστινιακού λαού θα μπορούσε να προκαλέσει την μετακίνηση της αντιπαράθεσης μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ σε αιγυπτιακό έδαφος, εμπλέκοντας την Αίγυπτο στον πόλεμο.
Δεύτερον, το σενάριο αυτό αποτελεί απειλή για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Αιγύπτου - ιδίως δεδομένου ότι, το 1977, η χερσόνησος του Σινά επιστράφηκε στην Αίγυπτο ως προϋπόθεση για την ειρήνη με το Ισραήλ. Επιπλέον, το προτεινόμενο καθεστώς των πιθανών παλαιστινιακών οικισμών στην Αίγυπτο παραμένει ασαφές.
Η Αίγυπτος φοβάται μήπως εμπλακεί στον πόλεμο. Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης έχουν αφήσει να εννοηθεί πως οι IDF μπορεί να ανοίξουν ένα νέο μέτωπο με την Αίγυπτο με το πρόσχημα της υποτιθέμενης βοήθειας του Καΐρου προς τη Χαμάς. Πριν από λίγες ημέρες, το περιοδικό Israel Defense, που εκδίδεται από τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, ανέφερε ότι το Ισραήλ πρέπει να απειλήσει την Αίγυπτο και, αν χρειαστεί, να διεξάγει πόλεμο εναντίον της, καθώς η τελευταία παραβίασε την ειρηνευτική συμφωνία του 1979 αναπτύσσοντας σημαντικές στρατιωτικές υποδομές στο έδαφος της χερσονήσου του Σινά, κοντά στα ισραηλινά σύνορα.
Επί του παρόντος, το Κάιρο διατηρεί σχετική ουδετερότητα και συνεχίζει να διαμεσολαβεί στη σύγκρουση Παλαιστινίων-Ισραήλ, όπως κάνει τις τελευταίες δεκαετίες. Η πολιτική του Abdel-Fattah el-Sisi επικεντρώνεται στην προστασία των εθνικών συμφερόντων, στην αποφυγή άμεσης εμπλοκής σε εχθροπραξίες και στη διασφάλιση των συνόρων της χώρας του στο μέγιστο βαθμό.
* Της Tamara Ryzhenkova - ανατολίστρια, ειδική στην ιστορία της Μέσης Ανατολής, εμπειρογνώμονας για το κανάλι Arab Africa Telegram