 |
| kremlin.ru/ Фото: Андрей Гордеев, «Ведомости» |
Το ταξίδι του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το οποίο ακολούθησε αμέσως μετά η επίσκεψη του Ιρανού ομολόγου του στη Μόσχα, μας υπενθύμισε τη σημασία που έχει αποκτήσει ο Περσικός Κόλπος στις διεθνείς υποθέσεις και κυρίως στην εσωτερική εξωτερική πολιτική. Δεν είναι ότι η περιοχή είχε αγνοηθεί στο παρελθόν- πάντα υπήρχαν λόγοι να την παρακολουθούμε. Αλλά αυτοί οφείλονταν κυρίως σε ζητήματα με τους φυσικούς πόρους και τη γεωπολιτική μάχη για τον έλεγχό τους.
Fyodor Lukyanov - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Η δομή του διεθνούς συστήματος έχει αλλάξει. Πρώτον, οι λεγόμενες "μεσαίες δυνάμεις" - και όλες οι χώρες που ανέφερα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία - διαδραματίζουν πολύ πιο σημαντικό ρόλο από ό,τι πριν από 10-15 χρόνια, και η επιρροή τους αυτή αυξάνεται εις βάρος των μεγάλων χωρών. Δεύτερον, η περιφερειακή πολιτική καθοδηγείται όλο και περισσότερο από περιφερειακές δυνάμεις, ακόμη και αν πρόκειται για μια περιοχή όπου συγκλίνουν μεγάλα ξένα συμφέροντα.
Τα κράτη του Κόλπου έχουν πολλά κοινά ζητήματα, και σχεδόν όλα είναι πρωταρχικής σημασίας για τη Ρωσία. Η διαχείριση των πετρελαϊκών αγορών είναι αυτονόητη. Ο ΟΠΕΚ+ έχει αποδειχθεί εκπληκτικά ανθεκτικός στις παγκόσμιες στρατιωτικές και πολιτικές αναταραχές. Οι εντάσεις στο εσωτερικό της λέσχης αυξάνονται, αλλά μέχρι στιγμής έχει καταστεί δυνατή η εξεύρεση συμβιβασμού. Η σημασία αυτού του γεγονότος για τη Ρωσία, τόσο σε οικονομικό (εισόδημα) όσο και σε πολιτικό επίπεδο (επιρροή στις παγκόσμιες διεργασίες), δύσκολα μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Το θέμα των χρημάτων δεν αφορά μόνο τη ρύθμιση των τιμών του πετρελαίου, αλλά και τη συνεργασία με τις πλούσιες αραβικές μοναρχίες. Αυτές εξετάζουν με ενδιαφέρον τις ευκαιρίες που προσφέρει η ρωσική αγορά, η οποία απελευθερώνεται από τη δυτική παρουσία, και μελετούν τρόπους παράκαμψης των περιορισμών που επιβάλλουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Φυσικά, κανείς δεν θέλει να εκτεθεί στα τιμωρητικά μέτρα της Ουάσιγκτον, καθώς οι ΗΠΑ διαθέτουν πολλά μέσα για να πλήξουν τα συμφέροντα των μακροχρόνιων αραβικών εταίρων τους. Εξ ου και η προσοχή και η εξαιρετική σύνεση.
Όμως, στο πλαίσιο των παγκόσμιων αλλαγών, τα κράτη που προηγουμένως ακολουθούσαν αυστηρά την πειθαρχία των μπλοκ άρχισαν να συμπεριφέρονται πολύ πιο ανεξάρτητα. Οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ της σαουδαραβικής ηγεσίας και της κυβέρνησης του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είναι γνωστές. Και δεν είναι μόνο η τραγική ιστορία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι ή η ρητορική περί δικαιωμάτων και δημοκρατίας. Το Ριάντ έχει σαφώς αντιληφθεί τις παγκόσμιες αλλαγές και έχει επεκτείνει δραματικά τα όρια. Δεν έχουν εξαφανιστεί εντελώς, αλλά έχουν αναμφίβολα διευρυνθεί. Και οι ΗΠΑ πρέπει να το αποδεχθούν αυτό με κάποια απροθυμία. Υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για χώρες που προηγουμένως βρίσκονταν σε υποδεέστερη θέση να αλλάξουν την κατάστασή τους και να ξεφύγουν από τον μακροχρόνιο προστάτη τους.
Το κοινό θέμα μεταξύ της Ρωσίας και των κρατών του Κόλπου είναι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Σε γενικές γραμμές, η σοβαρή επιστροφή της Μόσχας στην περιοχή ξεκίνησε με την επιχείρηση στη Συρία το 2015, όταν η ρωσική παρέμβαση άλλαξε την πορεία των γεγονότων. Τότε ήταν που οι ηγετικές χώρες, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, είδαν τη Ρωσία για πρώτη φορά ως έναν πραγματικά σημαντικό παράγοντα. Μετά από αυτό, άρχισε η πραγματική συνεργασία.
Σήμερα, η περιοχή γίνεται μάρτυρας μιας ακόμη καταστροφής στη Γάζα, η έκβαση της οποίας μπορεί να είναι αντιφατική. Από τη μία πλευρά, καταδεικνύει το αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγήσει τους πάντες το παλαιστινιακό ζήτημα. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να μην υπάρξει καμία θεμελιώδης αλλαγή. Ένα πράγμα στο οποίο όλοι συμφωνούν είναι η ανάγκη για ένα νέο σχήμα περιφερειακής οργάνωσης. Ο καθένας έχει διαφορετικές φιλοδοξίες, αλλά κανείς δεν έχει έτοιμη συνταγή. Υπό αυτή την έννοια, η συμμετοχή όλων των μερών - όχι μόνο εκείνων που ενδιαφέρονται, αλλά και εκείνων που έχουν κάποια επιρροή - είναι απαραίτητη.
Φυσικά, η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι το ζήτημα προτεραιότητας για τη Ρωσία. Παραδόξως, τα κράτη του Περσικού Κόλπου έχουν αποδειχθεί αρκετά στενά συνδεδεμένα με αυτό. Η στρατιωτική και τεχνική συνεργασία με το Ιράν, η αθόρυβη διπλωματία της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ για την επίλυση συγκεκριμένων ζητημάτων και η γενική ανεξαρτησία της υποπεριοχής παίζουν σήμερα μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι θα μπορούσε κανείς να φανταστεί πριν από δύο χρόνια.
Η ρωσική πολιτική και διπλωματία αναδιοργανώνονται. Τώρα που η Δύση έχει εξαφανιστεί από την παλέτα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής (δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά αντιπαράθεση προς αυτή την κατεύθυνση), νέα νήματα σχηματίζονται, μερικές φορές εντελώς αυθόρμητα. Στην περίπτωση του Κόλπου, ωστόσο, αξίζει να τον αντιμετωπίσουμε ως πυλώνα. Και όχι μόνο επειδή διαθέτει επαρκείς πόρους.
Οι διεθνείς δραστηριότητες της Ρωσίας δεν έχουν ακόμη βρει μια νέα ισορροπία. Είναι σαφές ότι η Κίνα ξεχωρίζει απλά και μόνο λόγω του μεγέθους και του παγκόσμιου ρόλου της. Γι' αυτό όμως κάθε αποτελεσματικό μέσο εξισορρόπησής της είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Υπάρχουν και άλλες δυνάμεις στην Ανατολική και Νότια Ασία, αλλά υπάρχει ένα στοιχείο αντιπαλότητας μεταξύ αυτών και του Πεκίνου. Ωστόσο, τα πλούσια και ισχυρά κράτη της Δυτικής Ασίας, ιδίως οι μοναρχίες του Κόλπου, αποτελούν αντίβαρο χωρίς το βάρος της αντιπαράθεσης.
Το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν μια δύσκολη σχέση. Αλλά και οι τρεις θα ενταχθούν στους BRICS+ τον επόμενο μήνα, και αυτό αποτελεί σημαντική αλλαγή. Ένας πολλά υποσχόμενος τύπος διεθνούς οργανισμού δεν είναι μια λέσχη ομοϊδεατών, αλλά μια συγκέντρωση εκείνων που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικές διαδικασίες με διαφορετικούς τρόπους και να συμφωνήσουν για την ίση βαρύτητα αυτής της επιρροής. Δεν είναι εύκολο, αλλά αποτελεσματικό.