 |
| Libyan leader Moammar Gaddafi, April 10, 2011 - JΟSΕΡΗ ΕΙD / ΑFΡ |
Του Μουσταφά Φετούρι, Λίβυου ακαδημαϊκού και βραβευμένου δημοσιογράφου και αναλυτή - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Η συγκαλυμμένη στρατιωτική εισβολή του ΝΑΤΟ στη Λιβύη
Αυτό που ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 2011 ως μια μικρή και περιορισμένη διαδήλωση πολιτών κατά της κυβέρνησης Καντάφι στην Ανατολική Λιβύη αποδείχθηκε πως ήταν μια υποστηριζόμενη από τη Δύση προσπάθεια αλλαγής καθεστώτος που περιελάμβανε στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ μεταμφιεσμένη ως "προστασία των πολιτών".
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξαναγκάστηκε από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία να υιοθετήσει το ψήφισμα 1973, το οποίο άνοιξε την πόρτα για τη χρήση βίας κατά της Λιβύης απλώς και μόνο επειδή οι δυτικές δυνάμεις ήθελαν να καθαιρέσουν τον Καντάφι, παραβιάζοντας κατάφωρα το ίδιο το ψήφισμα. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Στους μπερδεμένους Λίβυους είπαν ότι η δημοκρατία, η ευημερία και η ελευθερία ήταν προ των πυλών. Ωστόσο, μόλις έστριψαν σε αυτή τη γωνία ανακάλυψαν πως ο Καντάφι μπορεί να εξαφανίστηκε, αλλά, κατά κάποιον τρόπο, πήρε τη Λιβύη μαζί του.
Χρόνια αργότερα, η χώρα βρίσκεται σε αδιέξοδο με μικρή πρόοδο προς την ελευθερία και τη σταθερότητα.
Χρόνια αργότερα, η χώρα βρίσκεται σε αδιέξοδο με μικρή πρόοδο προς την κατεύθυνση της ελευθερίας και της σταθερότητας. Πολλές από τις κυρίαρχες αποφάσεις της λαμβάνονται από άλλους, ενώ ένοπλες πολιτοφυλακές κυριαρχούν στη χώρα, ενεργώντας ως πληρεξούσιοι ξένων δυνάμεων.
Γιατί οι Λίβυοι αισθάνονται ότι η χώρα τους τελεί υπό κατοχή
Οι περισσότεροι Λίβυοι αισθάνονται πως η χώρα τους έχει χάσει την ανεξαρτησία της και έχει περιέλθει σε μια νέα μορφή κατοχής. Οι πολιτικοί δύσκολα μπορούν να αποφασίσουν για οτιδήποτε χωρίς ξένη συμβολή. Οι ίδιες χώρες που αποσταθεροποίησαν τη Λιβύη πριν από μια δεκαετία εμποδίζουν τώρα την πρόοδό της.
Η εθνική κυριαρχία και η ανεξάρτητη εσωτερική και εξωτερική πολιτική ήταν οι δύο σημαντικοί πυλώνες της διακυβέρνησης του Καντάφι. Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών του ως ηγέτης του πλούσιου σε πετρέλαιο βορειοαφρικανικού κράτους, κατάφερε να τα καταστήσει μέρος της εθνικής ταυτότητας της Λιβύης. Ως αποτέλεσμα, οι Λίβυοι έγιναν επιφυλακτικοί απέναντι σε κάθε είδους ξένη ανάμειξη στις υποθέσεις της χώρας τους, υποψιαζόμενοι σχεδόν τα πάντα που προέρχονται από τη Δύση, ιδίως την Ιταλία, τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Γαλλία. Αυτές οι τέσσερις χώρες έπαιξαν ένα δυσοίωνο ρόλο στην ιστορία της Λιβύης, μεγάλο μέρος του οποίου δεν έχει ξεχαστεί. Όλες τους κατηγορούνται για παραβίαση της κυριαρχίας της Λιβύης.
Πριν από την εξαναγκαστική από τη Δύση αλλαγή του καθεστώτος το 2011 και τον επακόλουθο εμφύλιο πόλεμο, η Λιβύη συνήθιζε να γιορτάζει τέσσερις ετήσιες γιορτές, καθεμία από τις οποίες σηματοδοτούσε ένα σημείο καμπής στην υπερήφανη ιστορία της χώρας και υπενθύμιζε στις νεότερες γενιές τη σημασία του να είναι ένα ανεξάρτητο κυρίαρχο έθνος. Ξένοι αξιωματούχοι, μερικές φορές ακόμη και αρχηγοί κρατών, παρευρίσκονταν σε αυτές τις συμβολικές εθνικές εκδηλώσεις για να τονίσουν ακόμη περισσότερο τη σημασία τους.
Περήφανη παλιά Λιβύη
Για παράδειγμα, η 28η Μαρτίου σηματοδοτεί την εκδίωξη των βρετανικών δυνάμεων που κατείχαν μια στρατηγική αεροπορική βάση στο Τομπρούκ της Ανατολικής Λιβύης. Το 1970, μόλις έξι μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Καντάφι διέταξε όλα τα ξένα στρατεύματα να εγκαταλείψουν τη χώρα, αλλιώς θα αντιμετώπιζαν δημόσια κατακραυγή. Στις 11 Ιουνίου του ίδιου έτους, τα αμερικανικά στρατεύματα εκκένωσαν την τεράστια στρατιωτική τους βάση λίγο έξω από την Τρίπολη. Η αεροπορική βάση Wheelus, λόγω του μεγέθους της και των προσφερόμενων υπηρεσιών, είχε το παρατσούκλι "Μικρή Αμερική". Διέθετε το μεγαλύτερο στρατιωτικό νοσοκομείο εκτός των ΗΠΑ, έναν πολυκινηματογράφο, αίθουσα μπόουλινγκ και γυμνάσιο. Στο αποκορύφωμά της, εκτεινόταν σε περίπου 50 τετραγωνικά χιλιόμετρα στις ακτές της Μεσογείου, στα οποία απαγορευόταν η είσοδος στους Λίβυους! Το Wheelus φιλοξενούσε περίπου 15.000 στρατιωτικούς και τις οικογένειές τους. Οι πιλότοι είχαν πρόσβαση σε πέντε σκοπευτήρια στο κοντινό Al-Wytia στην έρημο της Λιβύης. Σήμερα, το Wheelus έχει μετατραπεί στο αεροδρόμιο Mitiaga.
Μέχρι το 2011, η Λιβύη συνήθιζε επίσης να γιορτάζει την 7η Οκτωβρίου ως επέτειο της εκδίωξης περίπου 20.000 Ιταλών εποίκων το 1970. Αυτοί ήταν το πολιτικό πρόσωπο της ιταλικής κατοχής της Λιβύης που ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 1911. Κάποια στιγμή, κατείχαν ή έλεγχαν σχεδόν το σύνολο του εμπορίου σημαντικών εμπορευμάτων, συνεργείων επισκευής και μικρών μύλων. Στην Ανατολική Λιβύη, κατείχαν την πιο εύφορη γη στην οποία οι Λίβυοι ήταν απλώς φτηνοί εργάτες. Πολλοί από αυτούς πληρώνονταν με τροφή και στέγη αντί για χρήματα, ενώ οι έποικοι κατείχαν εργαστήρια χειροτεχνίας που απασχολούσαν ντόπιους τεχνίτες αλλά τους πλήρωναν ελάχιστα.
Αυτό που συνέβη με τις ξένες στρατιωτικές βάσεις επαναλήφθηκε και με τον τραπεζικό και τον πετρελαϊκό τομέα. Πριν από την επανάσταση του Καντάφι το 1969, στον τραπεζικό τομέα κυριαρχούσαν οι Ιταλοί και οι Βρετανοί. Από τον Δεκέμβριο του 1970 όλες οι ξένες τράπεζες εθνικοποιήθηκαν σύμφωνα με το νόμο υπ' αριθμόν 153 που ψηφίστηκε εκείνο το έτος. Το ίδιο μοντέλο εφαρμόστηκε και στον πετρελαϊκό τομέα. Αρχικά, όλες οι πετρελαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στη χώρα έλαβαν αραβικές ονομασίες και το 1973 ψηφίστηκε ο νέος νόμος για το πετρέλαιο, ο οποίος εθνικοποίησε το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας, της παραγωγής και των εξαγωγών πετρελαίου.
Το προηγούμενο καθεστώς έκανε καθήκον του να υπενθυμίσει στους Λίβυους την υπερήφανη ιστορία τους για την καταπολέμηση των αποικιοκρατικών δυνάμεων που εισέβαλαν στη χώρα τους, ιδίως της ιταλικής αποικιοκρατίας, η οποία σκότωσε σχεδόν μισό εκατομμύριο Λίβυους μεταξύ 1911 και 1943, συμπεριλαμβανομένου του ηγέτη της αντίστασης Ομάρ Μουχτάρ, ο οποίος συνελήφθη και απαγχονίστηκε το 1931.
Μετά από χρόνια πιέσεων και διαπραγματεύσεων, η Λιβύη κατάφερε να κάνει αυτό που καμία άλλη χώρα δεν έχει κάνει: να υποχρεώσει την Ιταλία να ζητήσει συγγνώμη για την αποικιοκρατική της βαρβαρότητα και να καταβάλει αποζημιώσεις. Το 2008, η Τρίπολη και η Ρώμη υπέγραψαν τη Συνθήκη Φιλίας, Συνεργασίας και Εταιρικής Σχέσης, διευθετώντας τα παράπονά τους από την περίοδο της αποικιοκρατίας και δίνοντας παράλληλα το αντιαποικιακό παράδειγμα. Βάσει της συνθήκης, η Ρώμη δεσμεύτηκε να καταβάλει στην Τρίπολη μισό δισεκατομμύριο δολάρια σε διάστημα 25 ετών με τη μορφή αναπτυξιακών έργων, όπως δρόμοι, νοσοκομείο, σιδηροδρομικό δίκτυο, εκπαιδευτικές υποτροφίες για Λίβυους φοιτητές και επιστροφή κλεμμένων αντικειμένων.
Η όχι πλέον υπερήφανη νέα Λιβύη
Η νέα Λιβύη δεν επιθυμεί να θυμάται, πόσο μάλλον να γιορτάζει, ούτε "τη μακρινή ούτε την πρόσφατη ιστορία της", λέει ένας ιστορικός με έδρα την Τρίπολη, ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του. Προσθέτει ότι "η ιστορία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εθνικής προσωπικότητας" που οικοδομείται με την πάροδο του χρόνου μέσω της "εκπαίδευσης των νέων και της ενημέρωσης των ηλικιωμένων" για το παρελθόν της χώρας τους. Ο συνάδελφός του Milad, ο οποίος επίσης φοβάται να αποκαλύψει το επώνυμό του υπό τον φόβο αντιποίνων, συμφωνεί, προσθέτοντας πως "μία από τις μεγάλες κληρονομιές της εποχής Καντάφι ήταν να κάνει τους Λίβυους υπερήφανους για τον εαυτό τους μέσω της απόδοσης τιμής σε παλαιότερα εθνικά γεγονότα".
Από τον Οκτώβριο του 2011, δεν έχει τηρηθεί στη χώρα ούτε μία εθνική επέτειος ή γιορτή. Ακόμα χειρότερα, η πολιτική της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένων των εκλογικών θεμάτων και των οικονομικών υποθέσεων, διαχειρίζονται από ξένες χώρες ή μέσω των τοπικών εντολοδόχων τους.
Η Λιβύη φιλοξενεί σήμερα περισσότερους από περίπου 20.000 ξένους στρατιώτες, μισθοφόρους και ένοπλες ομάδες που υποστηρίζουν διάφορες τοπικές φατρίες που μάχονται για την εξουσία και την επιρροή. Για πολλούς Λίβυους, αυτό είναι "αδιανόητο", δήλωσε ο Ali Mahmoud από το Πανεπιστήμιο της Τρίπολης. Ο Μαχμούντ αναρωτήθηκε "πώς γίνεται η Λιβύη να φιλοξενεί ξένα στρατεύματα δεκαετίες αφότου τα έδιωξε";
Η πλειονότητα των Λίβυων είναι δυσαρεστημένη με την παρουσία ξένων δυνάμεων σε λιβυκές βάσεις στη Μισράτα, τη Βεγγάζη, την Αλ Ουάτια, νοτιοδυτικά της Τρίπολης, και σε άλλες τοποθεσίες. Τη θεωρούν ως μια μορφή κατοχής.
Αίσθημα κρυφής κατοχής
Στα μάτια των απλών Λίβυων η χώρα τους βρίσκεται πράγματι υπό έμμεση κατοχή, τόσο "στρατιωτικά όσο και πολιτικά", δήλωσε η Samia Al-Hussain (όχι το πραγματικό της όνομα), δικηγόρος με έδρα τη Βεγγάζη. Οι προγραμματισμένες για το 2021 εκλογές αναβλήθηκαν επ' αόριστον επειδή οι πρεσβευτές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου δεν ήθελαν προεδρικές εκλογές με επικρατέστερο τον Σαΐφ αλ-Ισλάμ Καντάφι, γιο του Μουαμάρ.
Ο νεότερος Καντάφι εξακολουθεί να απολαμβάνει ευρείας υποστήριξης σε ολόκληρη τη χώρα και, το 2021, έλαβε άδεια από τα δικαστήρια να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία, αφού αρχικά του είχε απαγορευτεί. Αν είχαν διεξαχθεί εκλογές, όπως είχαν προγραμματιστεί το Δεκέμβριο του 2021, θα ήταν ο αναπόφευκτος νικητής. Για να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τόσο η πρώην πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου, Caroline Hurndall, όσο και ο Αμερικανός ομόλογός της, Richard Norland, τάχθηκαν δημοσίως κατά της υποψηφιότητάς του.
Αντιμέτωπο με την οργή της κοινής γνώμης, το κοινοβούλιο, σε αντίθεση με το υπουργείο Εξωτερικών, αναγκάστηκε να κηρύξει τη Hurndall persona non grata ειδικά λόγω των σχολίων της για τις εκλογές. Ωστόσο, σε μια άλλη ένδειξη της κρυφής κατοχής, δεν έφυγε ποτέ από τη χώρα μέχρι τη λήξη της θητείας της τον περασμένο Οκτώβριο. Ο Νόρλαντ δεν δέχθηκε καν επίπληξη από το υπουργείο Εξωτερικών της Λιβύης, όπως θα συνέβαινε σε άλλες χώρες. Γιατί; Επειδή είναι ο πρεσβευτής της Αμερικής.
Παρά το γεγονός ότι ανήκει στο στρατόπεδο κατά του Καντάφι, ο Al-Hussain επισήμανε την πρόσφατα αποκαλυφθείσα μυστική συνάντηση μεταξύ της φυγόδικης πλέον πρώην υπουργού Εξωτερικών, Najal al-Mangoush, και του ισραηλινού ομολόγου της στη Ρώμη τον περασμένο Αύγουστο. Ρωτάει: "Τι είναι αυτό; "Ποια λιβυκά συμφέροντα θα εξυπηρετούσε μια τέτοια εξομάλυνση, και γιατί κάποιος Λίβυος αξιωματούχος θα σκεφτόταν να συναντήσει έναν εκπρόσωπο του σιωνιστικού κράτους, αν δεν το είχε διατάξει από έξω;". Προσθέτει ότι η Λιβύη "είναι εξαιρετικά υπερήφανη" που έχει υποστηρίξει τους Παλαιστίνιους σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της. Εκατοντάδες Λίβυοι προσφέρθηκαν εθελοντικά να πολεμήσουν στον πρώτο πόλεμο της Παλαιστίνης το 1948. Ο Al-Hussain θεωρεί επίσης ότι η αντίδραση της Λιβύης στον πόλεμο της Γάζας είναι "μικρότερη από ό,τι αναμένεται" από μια χώρα όπου η Παλαιστίνη αποτελεί ιερό σκοπό. Οι περισσότεροι Λίβυοι πιστεύουν πως η χώρα τους θα έπρεπε να κάνει περισσότερα, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση δωρίζει περίπου 50 εκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια προς τη Γάζα.
Ο Musbah Adokali, φοιτητής νομικής στο Bani Walid, προπύργιο του Καντάφι, πιστεύει ότι οι Λίβυοι ηγέτες λαμβάνουν εντολές από έξω και ενεργούν ενάντια στη θέληση του λαού. Επισημαίνει τι συνέβη στον Λίβυο πολίτη Αμπού Αγκίλα Μασ'ουντ, ο οποίος απήχθη και μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για συμμετοχή στη βομβιστική επίθεση στην πτήση 103 της Pan AM πριν από 35 χρόνια. Ο φοιτητής είπε ότι "αυτό έγινε κατόπιν εντολής των ΗΠΑ", αλλιώς δεν θα είχε συμβεί. "Αν αυτό δεν είναι κατοχή, δεν ξέρω τι είναι", κατέληξε ο Musbah.