 |
| president.gov.ua |
Η Ουκρανία και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσαν στις 12 Ιανουαρίου μια συμφωνία ασφαλείας, την πρώτη του είδους της, η οποία, όπως ελπίζει το Κίεβο, το βάζει σε μια ολισθηρή πορεία προς το ΝΑΤΟ.
Eve Ottenberg - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ αύξησε επίσης την στρατιωτική χρηματοδότηση για την Ουκρανία κατά 200 εκατομμύρια λίρες σε 2,5 δισεκατομμύρια λίρες το 2024-2025. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε τη συμφωνία "πρωτοφανή συμφωνία ασφαλείας". Αυτή η φαινομενική υπερβολή είναι ακριβής. Πρόκειται για το πρώτο διμερές σύμφωνο ασφαλείας που αφορά την Ουκρανία, το οποίο σφυρηλατήθηκε μετά τη ρωσική εισβολή του 2022.
Ωστόσο, στη συνέχεια διολίσθησε σε εικασίες, γράφοντας στο Twitter: "Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες είχαν παράσχει τέτοιο επίπεδο εγγυήσεων μετά το 1991, δε θα υπήρχε καθόλου ρωσική επίθεση".
Ίσως. Αν τέτοια σύμφωνα είχαν επιταχύνει την είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, πριν η Ρωσία ανακάμψει από την κατάρρευση της δεκαετίας του 1990, η εισβολή του 2022 ίσως να μην είχε συμβεί ποτέ. Ωστόσο, όλα τα στοιχεία από το 2008 και μετά δείχνουν ότι η Μόσχα αντιτάχθηκε αμείλικτα στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αν η Δύση είχε κινηθεί τη δεκαετία του 1990 για να επεκτείνει τις εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία, είναι εξίσου πιθανό πως η Ρωσία θα είχε επέμβει πολύ νωρίτερα - και αν η Ρωσία ήταν πολύ πιο αδύναμη τη δεκαετία του 1990, το ίδιο και η Ουκρανία.
Στοιχεία του νέου συμφώνου ασφαλείας Ηνωμένου Βασιλείου-Ουκρανίας, όπως η εντατικοποιημένη ανταλλαγή πληροφοριών, έχουν ήδη κάνει τη Μόσχα να υποψιάζεται ότι η Δύση σκοπεύει να αποφύγει μια πιθανή ένταξη στο ΝΑΤΟ, δηλαδή να προμηθεύσει την Ουκρανία με πραγματικούς στρατιώτες του ΝΑΤΟ. Πράγματι, η ανακοίνωση του συμφώνου προκάλεσε μια γρήγορη απάντηση από τον σκληροπυρηνικό του Κρεμλίνου Ντμίτρι Μεντβέντεφ - ο ίδιος δεν είναι άγνωστος στην υπερβολή - κατηγορώντας το Λονδίνο πως σχεδιάζει ακριβώς αυτό, και απειλώντας με πυρηνική απάντηση.
Τι προμηνύει λοιπόν αυτό για το μέλλον του πολέμου; Τίποτα καλό. Δεν είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο από μόνο του μπορεί να εγγυηθεί οτιδήποτε στην Ουκρανία, πόσο μάλλον επαρκή στρατιωτική βοήθεια για τη διατήρηση της άμυνας της Ουκρανίας (ο βρετανικός στρατός διαθέτει σήμερα μόνο περίπου 150 άρματα μάχης και το 2022 η παραγωγή βλημάτων πυροβολικού της Βρετανίας για ολόκληρο το έτος ήταν μικρότερη από τον αριθμό που δαπάνησε η Ουκρανία σε ένα τριήμερο στο αποκορύφωμα της αντεπίθεσης. Οι συμβάσεις που υπογράφηκαν το 2023 για την αύξηση της παραγωγής θα χρειαστούν περίπου δύο χρόνια για να εκπληρωθούν).
Αντίθετα, αυτή η βρετανική κίνηση θα δημιουργήσει ένα ακόμη εμπόδιο για την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών, τόσο αυξάνοντας τη ρωσική δυσπιστία όσο και ενισχύοντας τους αντιπάλους των συνομιλιών αλλού στην Ευρώπη.
Ο στόχος του Κρεμλίνου να κρατήσει την Ουκρανία εκτός του ΝΑΤΟ είναι συνεπής από τότε που οι ειρηνευτικές συνομιλίες κατέρρευσαν την άνοιξη του 2022 και αυτή η τελευταία βρετανική επίθεση μπορεί να χρησιμεύσει μόνο για να επιβραδύνει τη ρωσική προθυμία να τερματίσει τη μάχη και να μιλήσει. Πράγματι, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις αυτή τη στιγμή πως τι η Μόσχα σκοπεύει να σταματήσει τις μάχες- αυτή η νέα συμφωνία ασφαλείας κάνει τα πράγματα μόνο χειρότερα. Όπως μου λέει ο Anatol Lieven από το Ινστιτούτο Quincy σε ένα email, "αν και όσον αφορά το Λονδίνο, μεγάλο μέρος αυτής της συμφωνίας είναι απλώς το συνηθισμένο βρετανικό θεατρικό παιχνίδι ως μεγάλη δύναμη, θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες στον πραγματικό κόσμο".
Εν ολίγοις, πρόκειται για πρόκληση. Η βρετανική ανακοίνωση έρχεται σε μια ιδιαίτερα κακή στιγμή, επίσης, εν μέσω αναφορών ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να αρχίσει να κινείται προς μια διευθέτηση με διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Αυτό το σύμφωνο ασφαλείας διασφαλίζει πως δε θα υπάρξει σύντομα τέτοια διευθέτηση. Διότι αν σκιαγραφεί τη γενική άρνηση της Δύσης να σκεφτεί μια ουδέτερη Ουκρανία, είναι δύσκολο να δούμε τη Μόσχα να υποχωρεί.
Πράγματι, στις 15 Ιανουαρίου, ήρθε η είδηση της "λεωφόρου της Μολδαβίας" μεταξύ Ουκρανίας και Ρουμανίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο αυτοκινητόδρομος αυτός θα επιταχύνει σημαντικά τον χρόνο που απαιτείται για τη μεταφορά αμερικανικών όπλων και εξοπλισμού στην Ουκρανία.
Εκτός από τα κεφάλαια της συμφωνίας ασφαλείας, το σύμφωνο αυτό υπόσχεται "ταχεία και συνεχή" βοήθεια για το Κίεβο, εάν η Μόσχα επιτεθεί ξανά. Υποστηρίζει επίσης τη μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, παρέχει "ολοκληρωμένη βοήθεια στην Ουκρανία για την προστασία και την αποκατάσταση της εδαφικής της ακεραιότητας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της", συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας ζώνης, την ανοικοδόμηση της οικονομίας, την προστασία των πολιτών, την πρόληψη και αποτροπή της ρωσικής στρατιωτικής κλιμάκωσης και την υποστήριξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της Ουκρανίας, σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας.
Βασικά στοιχεία είναι η ανταλλαγή πληροφοριών, η στρατιωτική και ιατρική εκπαίδευση, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και η αμυντική βιομηχανική συνεργασία. Η δέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου να παράσχει χιλιάδες στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, "το μεγαλύτερο που έχει γίνει ποτέ", σύμφωνα με το γραφείο του Σουνάκ, αναμφίβολα επίσης δεν βοήθησε καθόλου στην προώθηση των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.
Στο πλαίσιο των παρατηρήσεων του προέδρου Τζο Μπάιντεν πριν από δύο εβδομάδες για έναν "άμεσο πόλεμο ΗΠΑ-Ρωσίας" και του προηγούμενου ισχυρισμού του προς τους Ρεπουμπλικάνους του Κογκρέσου ότι αν δεν χρηματοδοτήσουν την Ουκρανία, Αμερικανοί και Ρώσοι στρατιώτες θα πολεμήσουν μεταξύ τους, με άλλα λόγια, θα ξεσπάσει ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος με όλες τις τρομερές πυρηνικές επιπτώσεις του, θα μπορούσε κανείς κάλλιστα να συμπεράνει πως η Ουάσινγκτον σχεδιάζει να ακολουθήσει το Λονδίνο στην οδό της κλιμάκωσης.
"Το διακύβευμα αυτής της μάχης εκτείνεται πολύ πέρα από την Ουκρανία", δήλωσε πρόσφατα ο Μπάιντεν, "και επηρεάζει την ασφάλεια τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της Ευρώπης". Αυτό είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η Μόσχα σκοπεύει να εισβάλει σε άλλους γείτονες, αν και οι φόβοι συχνά υποδαυλίζονται από τα μέσα ενημέρωσης και τους απρόσεκτα φλύαρους πολιτικούς, εμποδίζοντας μόνο την απαραίτητη στροφή προς τη διπλωματία.
Ωστόσο, δεδομένης της αποτυχίας της αντεπίθεσης της Ουκρανίας και της αργής, σταθερής προώθησης της Ρωσίας σε όλο το μήκος της γραμμής επαφής, οι ΗΠΑ έχουν δείξει ενδιαφέρον για συνομιλίες τους τελευταίους μήνες. Αυτή είναι η σοφότερη από τις δύο κατευθύνσεις που σηματοδοτούνται σήμερα, αν και σχιζοφρενικά, από το εσωτερικό του Beltway. Η Ουκρανία ξεμένει από ανθρώπινο δυναμικό και τα ευρωπαϊκά στρατιωτικά ντουλάπια είναι άδεια, αφού σχεδόν τα πάντα μεταφέρθηκαν στην Ουκρανία και καταστράφηκαν από τη Ρωσία, ενώ η πολεμική βιομηχανική βάση της Μόσχας έχει επεκταθεί. Εν τω μεταξύ, το ΝΑΤΟ έχει ξεμείνει από πυρομαχικά. Οι συνομιλίες τώρα θα εξασφάλιζαν πιθανότατα μια καλύτερη συμφωνία για την Ουκρανία απ' ό,τι σε έξι μήνες ή σε ένα χρόνο.
"Είναι πλέον προφανές σε όλους ότι η αντεπίθεση του ουκρανικού καλοκαιριού απέτυχε. Εν τω μεταξύ, καθώς οι ρωσικές στρατιωτικές προμήθειες αυξήθηκαν, οι ουκρανικές προμήθειες μειώθηκαν", σημειώνει σε συνέντευξή του ο Νικολάι Πέτρο, καθηγητής συγκριτικής και διεθνούς πολιτικής του Πανεπιστημίου του Ρόουντ Άιλαντ. "Αυτό δημιουργεί αναπόφευκτα τις προϋποθέσεις για μια πιθανή ρωσική αντεπίθεση".
Αλλά η αναγνώριση αυτού του γεγονότος απαιτεί ένα βάθος δυτικού ρεαλισμού για το οποίο υπάρχουν μέχρι στιγμής ελάχιστα στοιχεία. Εάν η Ρωσία είναι ο νικητής - και αυτή είναι η πορεία που ακολουθούν σήμερα τα γεγονότα - το Κρεμλίνο θα υπαγορεύσει τους όρους. Και η Μόσχα έχει ξεκαθαρίσει εδώ και καιρό ότι πρέπει να μιλήσει με την Ουάσιγκτον, όχι μόνο με το Κίεβο. Ο χρόνος για να διασωθεί οποιαδήποτε πτυχή αυτού του φιάσκου για τη Δύση εξαντλείται. Τα νέα επιθετικά σύμφωνα ασφαλείας απλώς τον κάνουν να τελειώνει πιο γρήγορα.
* Eve Ottenberg is a novelist and a journalist who has published articles in The New York Times, Vanity Fair, The Washington Post, The American Prospect, The Nation, CounterPunch and other publications.