 |
| facebook.com/KulturundSozialvereinSaarland |
Του Tarik Cyril Amar, ιστορικού από τη Γερμανία που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης, με αντικείμενο τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον πολιτισμικό Ψυχρό Πόλεμο και την πολιτική της μνήμης - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Γερμανία βρίσκεται σε σοβαρή κρίση. Ανάμεσα σε μια οικονομία που καταρρέει και μια ολοένα και πιο αντιδημοφιλής κυβέρνηση, η χώρα έχει αρχίσει να δείχνει πόσο μεγάλη πίεση υφίσταται. Πριν από μισό χρόνο, ο επικεφαλής της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen προειδοποίησε ότι "η οροφή καίγεται", ενώ ο Economist κατέληξε στο συμπέρασμα πως η "καταστροφή", δηλαδή όχι απλώς η παρακμή αλλά η κατάρρευση της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, "δεν είναι πλέον αδιανόητη".
Αυτή την στιγμή, στις χειμωνιάτικες αρχές του 2024, οι Γερμανοί αγρότες οργανώνουν μεγάλης κλίμακας και κλιμακούμενες διαμαρτυρίες και αναγκάζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό σε παραχωρήσεις, τα τρένα δεν κυκλοφορούν στην ώρα τους λόγω απεργίας, ο χονδρεμπορικός τομέας της χώρας έχει πέσει σε επίπεδο πανδημίας και απαισιοδοξίας, "αμβλύνοντας τις ελπίδες για ταχεία ανάκαμψη της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης", όπως αναφέρει το Bloomberg, οι τιμές των κατοικιών βρίσκονται σε πτώση ρεκόρ και η αγορά ακινήτων γραφείων "έχει καταρρεύσει", σύμφωνα με το κορυφαίο γερμανικό ειδησεογραφικό περιοδικό Der Spiegel.
Ο Economist διαπιστώνει ότι η Γερμανία έχει "πέσει" και πολιτικά -στην πραγματικότητα, αυτοϋποβιβάζεται- από την ιδιότητα του ηγέτη της Ευρώπης (ή, τουλάχιστον, της ΕΕ) σε κάτι λιγότερο από δεύτερο βιολί (αυτό θα ήταν η Γαλλία, ίσως): ενώ "η Άνγκελα Μέρκελ ήταν ο αναμφισβήτητος ηγέτης της ηπείρου, ο Όλαφ Σολτς, δεν έχει αναλάβει τον μανδύα της".
Αυτή είναι μια πολύ βρετανική υποτίμηση. Στην πραγματικότητα, στην τοξική, αλλά καίρια σχέση με τις ΗΠΑ, η Γερμανία, με την ατυχή προσπάθειά της να μεταφέρει τη διοικητική έννοια της "υπηρετικής ηγεσίας" στη γεωπολιτική, έχει πλέον υποταχθεί τόσο βαθιά στα αμερικανικά νεοταξικού τύπου συμφέροντα που δεν της έχει απομείνει κανένας μοχλός πίεσης. Διότι από την στιγμή που κάνεις την αφοσίωσή σου άνευ όρων, θα σε θεωρούν δεδομένο: Το ξεπούλημα του εαυτού σου μπορεί να είναι αναπόφευκτο για οποιονδήποτε, εκτός από τις μεγαλύτερες δυνάμεις. Το να πουλήσεις τον εαυτό σου δωρεάν απαιτεί ιδιαίτερη έλλειψη διορατικότητας.
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να συσσωρεύουμε παραδείγματα κακοδαιμονίας. Αλλά η ουσία είναι απλή: Μπορεί οι Γερμανοί να αγαπούν να τα βγάζουν όλα στη φόρα όταν πρόκειται να εκτονώσουν τη μιζέρια και την "αγωνία" τους (θα έπρεπε να το ξέρω, αφού είμαι Γερμανός), αλλά, σαφώς, κάτι πρέπει - και θα - δώσει. Το ερώτημα είναι τι.
Μια πολιτική δύναμη που μπορεί να επωφεληθεί από την κρίση μόλις δημιουργήθηκε. (Ένα άλλο αρκετά νέο κόμμα που επωφελείται είναι το AfD.) Στις 8 Ιανουαρίου, που φημολογείται εδώ και καιρό και βρίσκεται στα σκαριά, ιδρύθηκε επίσημα ένα νέο κόμμα, η Bündnis Sarah Wagenknecht - Vernunft und Gerechtigkeit (Συμμαχία Sarah Wagenknecht - Λογική και Δικαιοσύνη), ή εν συντομία BSW. Η επικεφαλής του Sarah Wagenknecht υπήρξε η πιο δημοφιλής κορυφαία πολιτικός του σκληρού αριστερού κόμματος Die Linke, από το οποίο αποχώρησε με πάταγο.
Όπως υποδηλώνει το όνομα BSW, το νέο κόμμα είναι, εν μέρει, ένα όχημα για την αξιοσημείωτη προσωπική πολιτική οξύνοια και το χάρισμα της Wagenknecht. Οι αντίπαλοι της "Κόκκινης Σάρας", όπως την αποκαλεί ακόμη η δημοφιλής, γενικά δεξιόστροφη εφημερίδα Bild, αρέσκονται στο στερεότυπο της "εικόνας". Ωστόσο, σοφότερη από την αποτυχία μιας προηγούμενης προσπάθειάς της να χτυπήσει μόνη της (με την ετικέτα "Aufstehen", περίπου: "Σηκωθείτε"), αυτή τη φορά, η Wagenknecht έχει βγει από το δρόμο της και έχει φροντίσει να κάνει τα μαθήματά της, προετοιμάζοντας μια καλοδουλεμένη οργάνωση, μια σειρά από νεαρούς ηγέτες γύρω της και, τέλος, ένα σταθερό πρόγραμμα. Αυτό είναι πολιτικά σημαντικό: Σε αντίθεση με το "Aufstehen", το BSW δε θα αναδιπλωθεί γρήγορα κάτω από το βάρος των δικών του προβλημάτων.
Αντιθέτως, οι πιθανότητες του κόμματος να έχει ισχυρό αντίκτυπο από την αρχή είναι πολύ καλές, όπως δείχνουν σταθερά οι δημοσκοπήσεις. Η πιο πρόσφατη από αυτές - που έγινε κατά παραγγελία της Bild και διενεργήθηκε λίγες ημέρες μετά την ίδρυση του κόμματος από κορυφαίο δημοσκόπο - δείχνει ότι το 14% των Γερμανών θα ψήφιζε το BSW σε ομοσπονδιακές εκλογές.
Για σύγκριση: το SPD, παραδοσιακά ένα από τα βασικά κόμματα της Γερμανίας και πολιτική έδρα του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, φτάνει επίσης το 14%. Για το BSW αυτό είναι ένα εντυπωσιακό ποσοστό, αλλά για το SPD είναι καταστροφικό. Εν τω μεταξύ, οι Πράσινοι, ο δεύτερος εταίρος του κυβερνητικού συνασπισμού "Ampel" του Βερολίνου, βρίσκονται στο 12%. Το FDP, η τρίτη συνιστώσα του "Ampel", δεν θα καταφέρει να πάρει καθόλου έδρες (λόγω του ότι δεν θα περάσει το εκλογικό όριο του 5% στη Γερμανία). Την ίδια μοίρα θα είχε και το πρώην κόμμα της Σάρα Βάγκενκνεχτ, το Die Linke. Τα μόνα δύο κόμματα που θα τα πήγαιναν καλύτερα από το BSW είναι το παραδοσιακό κεντροδεξιό CDU (27%) και το λαϊκιστικό-δεξιό/ακροδεξιό AfD (18%).
Συνοψίζοντας, με το BSW, γινόμαστε μάρτυρες όχι της δημιουργίας ενός περιθωριακού αλλά ενός κεντρικού κινήματος σε αυτό που φαίνεται να αναδύεται ως το αναδιαμορφωμένο κομματικό σύστημα της Γερμανίας, αποτελούμενο από τρία παραδοσιακά κόμματα (SPD, CDU και Πράσινοι) και δύο νέες δυνάμεις. Οι τελευταίες προέρχονται από τη δεξιά και την αριστερή περιφέρεια, αλλά είναι πιθανό να επαναπροσδιορίσουν το κέντρο, άμεσα και μέσω της πίεσης που ασκούν στους παραδοσιακούς παίκτες.
Οι εκπρόσωποι των απειλούμενων παραδοσιακών κομμάτων και οι εμπειρογνώμονες και οι τοποτηρητές τους από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης συχνά καταγγέλλουν τους αμφισβητίες από τις πτέρυγες ως εξτρεμιστές ή, τουλάχιστον, ως ανεύθυνους λαϊκιστές (απλώς ένας άλλος τρόπος για να πει κανείς "δημαγωγός"). Αλλά το μόνο που έχουν να κατηγορήσουν είναι οι ίδιοι: Η πραγματική αιτία αυτής της τεκτονικής κίνησης είναι η αποτυχία των παραδοσιακών. Η άνοδος των διεκδικητών σηματοδοτεί μια αντίδραση σε αυτήν. Η Βάγκενκνεχτ έχει δίκιο γι' αυτό: Η "δημοκρατία της Γερμανίας κινδυνεύει περισσότερο απ' όλα" από τις κυβερνητικές πολιτικές που κάνουν όλο και περισσότερους πολίτες να αισθάνονται μόνοι ή αποξενωμένοι.
Σε αυτό το πλαίσιο, το BSW υπόσχεται πιο γενναιόδωρες κοινωνικές πολιτικές, όπως για την εκπαίδευση, τους μισθούς και τις συντάξεις (και υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους). Καθώς η Γερμανία τα πάει άσχημα οικονομικά, αυτό θα έχει απήχηση. Και η Βάγκενκνεχτ, ένα πολιτικό "φυσικό πρόσωπο", ξέρει πώς να δίνει σήματα: Μόλις πήρε το μέρος των διαμαρτυρόμενων αγροτών - όπως και η πλειοψηφία (68%) των Γερμανών, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.
Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης κάνουν απέλπιδες προσπάθειες να παρουσιάσουν τους επαναστατημένους αγρότες ως εξτρεμιστές που υπηρετούν και παίζουν κατά κάποιο τρόπο στα χέρια - μαντέψτε ποια χώρα! - της Ρωσίας. Ο ολοένα και πιο πολιορκημένος υπουργός Οικονομίας Robert Habeck εντόπισε ακόμη και χρηματοδότηση από - μαντέψτε ποιον! - τον "Πούτιν"! (χωρίς, φυσικά, να προσκομίσει καμία απόδειξη). Αυτή τη φορά, αυτές οι κουρασμένες τακτικές τρομοκράτησης αποτυγχάνουν να πιάσουν τόπο. Η δημόσια έκκληση του Wagenknecht προς τον καγκελάριο Olaf Scholz να ζητήσει συγγνώμη από τους αγρότες θα τα πάει καλύτερα.
Το κρίσιμο είναι ότι η Wagenknecht και το BSW έχουν συνδυάσει κοινωνικά αριστερές προσεγγίσεις με μια σειρά από παραδοσιακά συντηρητικές θέσεις, αμφισβητώντας, για παράδειγμα, την υπερτροφική ανάπτυξη νέων κατηγοριών φύλου ή, γενικά, τους "συμβολικούς αγώνες" για την υπερευαίσθητη ορολογία, που είναι τόσο της μόδας με αυτό που η Wagenknecht απορρίπτει ως "lifestyle αριστερά".
Ενώ αυτή η απώθηση κατά της πολιτικής ορθότητας είναι μια σε μεγάλο βαθμό συμβολική, αν και αποτελεσματική, επιχείρηση, η μετανάστευση είναι ένα πιο ουσιαστικό πεδίο. Και εκεί, η Wagenknecht έχει υιοθετήσει θέσεις πιο κοντά στη δεξιά και το κέντρο από ό,τι στη φιλελεύθερη αριστερά, τονίζοντας την ανάγκη για έλεγχο και όρια. Το γεγονός πως η ίδια είχε Πέρση πατέρα και πως εξέχοντες επικεφαλής των BSW είναι επίσης μη εθνικά Γερμανοί της δίνει μια ισχυρή θέση εκκίνησης για αυτού του είδους τη συζήτηση, προστατεύοντας τις θέσεις της από την απόρριψη ως ρατσιστικές ή ξενοφοβικές.
Δεδομένου του πώς αισθάνονται πολλοί Γερμανοί, που έχουν μείνει μόνοι τους σε μια οικονομική κρίση και έχουν επίσης αποξενωθεί από τις απόπειρες των Πρασίνων για αναδιαπαιδαγώγηση στο πνεύμα της πολυπολιτισμικότητας της αστικής ανώτερης τάξης και των έμφυλων εμμονών, θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί η κοινωνική αριστερή, αλλά κατά τα άλλα κεντρώα ή και συντηρητική πολιτική του BSW. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι αντίπαλοι προσπαθούν να παρουσιάσουν τη Wagenknecht ως τέρας, μαζί με το νέο κόμμα. Το εγχειρίδιό τους είναι προβλέψιμο και βαρετό: δηλαδή να τους συκοφαντήσουν ότι είναι φιλορώσοι ή ακόμη και πως εργάζονται στην υπηρεσία της Ρωσίας.
Στην πραγματικότητα, η Wagenknecht έχει τοποθετήσει το νέο της κόμμα ώστε να αντισταθεί στην πίεση για όλο και μεγαλύτερη αντιπαράθεση με τη Μόσχα, ιδίως όσον αφορά την Ουκρανία. Αυτή την στιγμή, για παράδειγμα, τάσσεται κατά της παράδοσης των γερμανικών πυραύλων κρουζ Taurus στην Ουκρανία, η οποία αποτελεί την τελευταία μόδα μεταξύ των αχόρταγων εθισμένων στα "θαυματουργά όπλα". Γενικότερα, ζητά να μεταβούμε από την πολιτική της στρατιωτικής αντιπαράθεσης με αντιπρόσωπο σε μια πολιτική διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών, κάτι που είναι, φυσικά, απολύτως λογικό.
Για τους εχθρούς της, υπάρχει μια ειρωνεία που περιμένει να τους πιάσει: Μπορεί να ελπίζουν ότι το να κατηγορήσουν τη Βάγκενκνεχτ πως είναι πολύ φιλική προς τη Ρωσία θα αποδυναμώσει την απήχησή της. Ωστόσο, αυτό το πλοίο έχει αποπλεύσει. Οι μέρες που έβγαζαν σανό με τον αχαλίνωτο νεομακαρθισμό τελειώνουν. Είναι πιο πιθανό, ευτυχώς, πως η λογική προσέγγιση της BSW στην εξωτερική πολιτική θα της αποφέρει μόνο περισσότερη συμπάθεια και περισσότερους ψηφοφόρους. Όπως θα έπρεπε. Γιατί θυμηθείτε: Σε αυτό το σημείο, η Γερμανία είναι τόσο εξαρτημένη από τις ΗΠΑ που αντιμετωπίζεται όχι μόνο σαν υποτελής, αλλά σαν υποτελής του οποίου οι επιθυμίες και τα συμφέροντα δε μετράνε. Ακόμα και οι Γερμανοί που δεν εμπιστεύονται τη Ρωσία θα καταλάβουν ότι αυτό είναι θεμελιωδώς αβάσιμο. Για το δικό της εθνικό συμφέρον, η Γερμανία πρέπει να αποκαταστήσει κάποια ισορροπία με την ανοικοδόμηση της σχέσης της με τη Ρωσία.