"Μια εποχή τελειώνει, μια νέα αρχίζει, και οι αποφάσεις που θα πάρουμε τώρα θα διαμορφώσουν το μέλλον για τις επόμενες δεκαετίες".
Mohamad Hasan Sweidan - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Με αυτά τα λόγια, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν καθόρισε το "σημείο καμπής" της αμερικανικής εποχής, τη μετάβαση από μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων σε μια άλλη.
"Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, η παγκόσμια ηγεσία της Αμερικής δεν είναι βάρος. Είναι μια αναγκαιότητα για τη διασφάλιση της ελευθερίας μας, της δημοκρατίας μας και της ασφάλειάς μας", δήλωσε ο Μπλίνκεν σε ομιλία του στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών (SAIS) του Τζονς Χόπκινς το Σεπτέμβριο.
Τα επίσημα έγγραφα των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της περσινής Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας, υπογραμμίζουν την πεποίθηση της Ουάσινγκτον πως η αναμονή είναι μια πολυτέλεια που δεν μπορεί να αντέξει- ότι "θα δράσει αποφασιστικά" για να διατηρήσει την παγκόσμια ηγεσία της. Ως εκ τούτου, η εμπλοκή των ΗΠΑ στις συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Γάζα, καθώς και η στρατιωτικοποίηση στη Νοτιοανατολική Ασία, πρέπει να εξεταστούν μέσα από αυτόν το φακό της διεθνούς δυναμικής.
Σε γενικές γραμμές, οι εντάσεις στην Αφρική και την Ασία είναι αλληλένδετες με τις φρενήρεις πρωτοβουλίες της Δύσης να διατηρήσει κυρίαρχη θέση και αποφασιστικό ρόλο στη νέα πολυπολική τάξη.
Από την Ανατολική Ευρώπη στη Δυτική Ασία
Από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ έχουν συνδέσει στρατηγικά την υποστήριξή τους προς το Κίεβο με την υπεράσπιση της "τάξης που βασίζεται σε κανόνες".
Με κλισέ ήχους, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε τη σύγκρουση ως "μια μάχη μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχίας, μεταξύ ελευθερίας και καταστολής, μεταξύ μιας τάξης που βασίζεται σε κανόνες και μιας που διέπεται από ωμή βία".
Πολλοί ατλαντιστές ηγέτες απηχούν το συναίσθημα πως η ακλόνητη υποστήριξη προς την Ουκρανία αποσκοπεί στο να αποτρέψει τη Ρωσία από το να αμφισβητήσει μια παγκόσμια τάξη όπου η Δύση κυριαρχεί.
Πιο εμφανώς, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς διατύπωσε αυτή την προοπτική σε άρθρο του στο Foreign Affairs που δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2023 με τίτλο The Global Zeitenwende, ("μια εποχιακή τεκτονική μετατόπιση"), στο οποίο διατυπώνει την άποψη ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν αμφισβητεί μια παγκόσμια τάξη όπου η Ουάσινγκτον είναι αποφασιστική δύναμη.
Ο Scholz υπογραμμίζει την ανάγκη συλλογικής δράσης από όσους πιστεύουν σε μια παγκόσμια τάξη βασισμένη σε κανόνες, ακόμη και σε συνεργασία με χώρες που δεν ασπάζονται τους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά υιοθετούν τις αρχές της παγκόσμιας διακυβέρνησης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Αυτό το δυτικό παράδειγμα που βασίζεται σε κανόνες, θα πρέπει να σημειωθεί, είναι ένα παράδειγμα στο οποίο το διεθνές δίκαιο και ο Χάρτης του ΟΗΕ έχουν από καιρό απορριφθεί υπέρ της ισχύος και του πλεονεκτήματος.
Σήμερα, αυτά τα αντικρουόμενα οράματα διαδραματίζονται στον πόλεμο της Ουκρανίας: μια αντιπαράθεση μεταξύ της Δύσης που επιδιώκει να διατηρήσει την παγκόσμια υπεροχή της και της Ρωσίας που προσπαθεί να διαταράξει αυτή την κυριαρχία. Το σκεπτικό της Μόσχας για τον πόλεμο είναι να εμποδίσει το ΝΑΤΟ να επεκταθεί στα σύνορα της Ρωσίας, όπως επιβεβαίωσε ο Γενικός Γραμματέας της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ.
Ομοίως, ο πόλεμος στη Γάζα πρέπει να ιδωθεί μέσα από αυτό το διεθνές πρίσμα, με το Ισραήλ να εκπροσωπεί τα δυτικά συμφέροντα στη Δυτική Ασία και οποιαδήποτε ζημιά στο κράτος κατοχής να θεωρείται εγγενώς ως πλήγμα στην επιρροή των ΗΠΑ στην περιοχή.
Καθώς η Ουάσινγκτον βρίσκεται σε αυτό το κρίσιμο σημείο καμπής, σύμφωνα με τον Blinken, το κόστος ενός πλήγματος στο Ισραήλ θεωρείται πολύ υψηλό, υπογραμμίζοντας την αποφασιστική υπεράσπιση της παγκόσμιας επιρροής των ΗΠΑ στις κατεστραμμένες πόλεις της Γάζας.
Νεοαποικιακοί ελιγμοί
Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές αποχρώσεις μεταξύ αυτών των δύο πολέμων που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ: Η Ουκρανία θεωρείται ως ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται από την Ουάσινγκτον για την επίτευξη των συμφερόντων της, ενώ το Ισραήλ θεωρείται αμερικανικό συμφέρον από μόνο του. Το γεγονός ότι ο Μπάιντεν κάποτε υποστήριξε περίφημα πως οι ΗΠΑ θα έπρεπε να δημιουργήσουν ένα Ισραήλ αν δεν υπήρχε, καταδεικνύει την ιδιότητά του ως νεοαποικιακού φυλακίου, που προστατεύει τα δυτικά συμφέροντα στην περιοχή.
Αυτό εξηγεί επίσης την αξιοσημείωτη μετατόπιση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από την Ανατολική Ευρώπη στη Δυτική Ασία μετά την εισβολή της παλαιστινιακής αντίστασης στα κατεχόμενα εδάφη στις 7 Οκτωβρίου, με στόχο το στρατιωτικό προσωπικό και τη σύλληψη αιχμαλώτων. Η εσκεμμένη μετατόπιση της αμερικανικής προσοχής από τη μία εμπόλεμη ζώνη στην άλλη καταδεικνύεται εύστοχα από την ταχεία αφαίρεση της καρτέλας "Πόλεμος στην Ουκρανία" από την αρχική σελίδα της Washington Post.
Όπως έχει ήδη αναφέρει το The Cradle, "ο συνεχιζόμενος πόλεμος του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας είναι καλύτερα κατανοητό ότι είναι ένας πόλεμος που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ", ένας πόλεμος που διεξάγεται για τη διασφάλιση της επιρροής και των συμφερόντων των ΗΠΑ στη Δυτική Ασία. Ωστόσο, τα περιθώρια ελιγμών για τους συμμάχους της Ουάσιγκτον συρρικνώνονται δραματικά. Σε αντίθεση με τις ποικίλες στρατηγικές επιλογές που εξερεύνησαν οι χώρες της Δυτικής Ασίας κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, η Γάζα δεν προσφέρει τέτοια περιθώρια. Πρόκειται κατά βάση για πόλεμο της Ουάσινγκτον, που απαιτεί συλλογική κινητοποίηση για την υπεράσπιση της θέσης των ΗΠΑ.
Είναι επίσης ενδεικτικό πως η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ πολυεθνική ομάδα κρούσης, η επιχείρηση "Φύλακας της Ευημερίας στην Ερυθρά Θάλασσα", αντιμετωπίζει ήδη σημαντικά πισωγυρίσματα από την πρόσφατη ίδρυσή της, με ορισμένα μέλη να αποσύρονται και άλλα να επιλέγουν να παραμείνουν ανώνυμα.
Ο Συντονιστής Στρατηγικής Επικοινωνίας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Κίρμπι, αναγκάστηκε να επιφυλάξει αμήχανα τη μυστικότητα ως εξής: "Υπάρχουν κάποιες χώρες που έχουν συμφωνήσει να συμμετάσχουν και να αποτελέσουν μέρος της επιχείρησης στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά πρέπει να αποφασίσουν πόσο θέλουν να δημοσιοποιηθεί αυτό. Και θα το αφήσω σε αυτούς, ώστε να μπορούν να το περιγράψουν με κάποιο τρόπο, γιατί δεν θέλουν όλοι να δημοσιοποιηθούν".
Για παράδειγμα, ο ρόλος της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, έχει μετατραπεί σε ρόλο σταθμού μεταφοράς ενέργειας για το Ισραήλ, ενώ τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία και η Ιορδανία χρησιμεύουν ως γέφυρα διέλευσης για τα αγαθά που κατευθύνονται στο κράτος κατοχής, τα οποία η Υεμένη εμποδίζει να περάσουν από την Ερυθρά Θάλασσα.
Ειδικότερα, οι αποστολές από την Τουρκική Δημοκρατία προς το Ισραήλ αυξήθηκαν σε 355 μετά τις 7 Οκτωβρίου, με πολλές να συνδέονται με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και άτομα που βρίσκονται κοντά στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Μπουράκ. Ακόμη και η Αίγυπτος, που περιορίστηκε να επιτρέπει τη διέλευση φορτηγών με βοήθεια από το πέρασμα της Ράφα, δεν μπορούσε να διευκολύνει τη βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους χωρίς την έγκριση των ΗΠΑ.
Πώς εξαπλώνεται η σύγκρουση
Στις διεθνείς σχέσεις, υπάρχουν δύο κύριες θεωρίες που ασχολούνται με τη σχέση μεταξύ της ισχύος και της εξάπλωσης της ειρήνης. Η πρώτη είναι η θεωρία της ηγεμονικής σταθερότητας, η οποία υποστηρίζει ότι η διεθνής τάξη είναι πιθανό να παραμείνει σταθερή όταν μια χώρα είναι η κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη. Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας πιστεύουν πως η ύπαρξη ενός και μόνο ηγεμόνα αποτρέπει όλες τις δυνάμεις στον κόσμο και τις εμποδίζει να εξαπλώσουν την ένταση.
Ωστόσο, δεδομένης της πραγματικότητας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κυριάρχησαν σε μια παγκόσμια τάξη γεμάτη συγκρούσεις επί τέσσερις δεκαετίες, μπορεί να υποστηριχθεί πως η παρουσία του ηγεμόνα δεν οδήγησε σε παγκόσμια σταθερότητα. Αντίθετα, ο κυρίαρχος ήταν η κύρια πηγή και ο καταλύτης για την εξάπλωση της έντασης σε όλο τον κόσμο. Αρκεί να εξετάσει κανείς την κατανομή των αμερικανικών βάσεων στον κόσμο και τον πολλαπλασιασμό των στρατιωτικών συμφωνιών που έχει υπογράψει η Ουάσινγκτον για να κατανοήσει πώς οι ΗΠΑ προκαλούν σταθερά αντιπάλους και αμφισβητίες και δημιουργούν διαμάχες.
Η δεύτερη είναι η θεωρία της ισορροπίας ισχύος, σύμφωνα με την οποία τα κράτη επιδιώκουν να προστατευτούν εμποδίζοντας οποιαδήποτε χώρα να αποκτήσει αρκετή στρατιωτική ισχύ ώστε να ελέγχει όλα τα άλλα έθνη. Εάν μια δύναμη κυριαρχεί - όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες - η θεωρία προβλέπει ότι οι πιο αδύναμες χώρες θα ενωθούν σε μια αμυντική συμμαχία.
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η ισορροπία ισχύος μεταξύ ανταγωνιστικών κρατών ή συμμαχιών αυξάνει το κόστος της έντασης για όλους και εξασφαλίζει την σταθερότητα στον κόσμο. Έτσι, η επίτευξη της ειρήνης σήμερα απαιτεί αύξηση του επιπέδου ισχύος μεταξύ των αντιπάλων της Ουάσιγκτον, ισχύος που θα παρέχει την αποτροπή που απαιτείται για να περιοριστεί η εξάπλωση των εντάσεων σε όλο τον κόσμο. Η αύξηση των δυνατοτήτων των αντιπάλων της Ουάσινγκτον αποτελεί πλέον βασική προϋπόθεση για όλους τους ειρηνικούς λαούς και έθνη. Και σύμφωνα με τη θεωρία της ισορροπίας ισχύος, η ένωση εναντίον του Ισραήλ είναι ο πιο επιτυχημένος τρόπος για τη σταθεροποίηση της Δυτικής Ασίας και των περιχώρων της σήμερα.
Μετα-μονοπολική πραγματικότητα
Καθώς ο πόλεμος στη Γάζα είναι αναμφισβήτητα ένας αμερικανικός πόλεμος, αναδύεται ένας κάθετος διαχωρισμός στη Δυτική Ασία, ο οποίος χωρίζει αυτούς που συντάσσονται με την Παλαιστίνη και τον Άξονα της Αντίστασης από αυτούς που συντάσσονται με το Ισραήλ και το σιωνιστικό σχέδιο. Οι σύμμαχοι της Ουάσινγκτον δεν μπορούν να παραμείνουν ουδέτεροι, καθώς οι ΗΠΑ ηγούνται άμεσα της μάχης.
Αυτό αποσαφηνίζει τις θέσεις της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, των ΗΑΕ, της Αιγύπτου, της Τουρκίας και άλλων χωρών της Δυτικής Ασίας που επιλέγουν να ευθυγραμμιστούν με τις ΗΠΑ εις βάρος των παλαιστινιακών συμφερόντων.
Η παρατήρηση των πολιτικών της Ουάσινγκτον αποκαλύπτει παγκόσμιες εντάσεις που υποκινούνται από την επιδίωξη της επιρροής των ΗΠΑ. Από την Ανατολική Ευρώπη έως τη Δυτική Ασία και τη Νοτιοανατολική Ασία, οι ΗΠΑ εργάζονται για να αντιμετωπίσουν τις ευρασιατικές δυνάμεις Ρωσία και Κίνα και άλλες χώρες με επιρροή, όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα.
Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η μονοπολική στιγμή της Ουάσινγκτον έχει οδηγήσει σε περισσότερους πολέμους και καταστροφές που μπορεί κανείς να φανταστεί σε δεκαετίες που συχνά χαρακτηρίζονται ως αυτές που χαρακτηρίζονται από ειρήνη. Μια πιο σταθερή παγκόσμια τάξη απαιτεί την επίτευξη μιας παγκόσμιας ισορροπίας ισχύος με την αποδυνάμωση των ΗΠΑ και την ενδυνάμωση νέων ανερχόμενων δυνάμεων. Έτσι, η ειρήνη και η σταθερότητα στη Δυτική Ασία εξαρτώνται από την αποδυνάμωση του Ισραήλ, ενός αποικιακού σχεδίου τόσο στενά συνδεδεμένου με την ηγεμονική ατζέντα της Ουάσιγκτον.