Το εβδομαδιαίο μελόδραμα έληξε με μια ευχάριστη νότα, σηματοδοτώντας ένα σημείο καμπής στις σχέσεις Πακιστάν-Ιράν. Την Παρασκευή, το Ισλαμαμπάντ άπλωσε κλάδο ελαίας στην Τεχεράνη, δηλώνοντας την προθυμία του να συνεργαστεί μαζί της σε "όλα τα θέματα". Αν και δεν αναφέρθηκαν ρητά οι μακροχρόνιες ανησυχίες του Ιράν για την ασφάλεια, αξιόπιστες πηγές αποκαλύπτουν μια σημαντική εξέλιξη.
F.M. Shakil - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι γνώστες ενημερώνουν το The Cradle πως ο ισχυρός στρατός του Πακιστάν έχει ήδη εγκρίνει έναν "συνδυασμένο μηχανισμό επιτήρησης των συνόρων" για την παρακολούθηση και την εμπλοκή των αντι-ιρανικών επιχειρήσεων της Jaish al-Adl από το πακιστανικό έδαφος.
Σε μια άλλη προληπτική κίνηση από το Ισλαμαμπάντ, η Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας του Πακιστάν, μια συμβουλευτική επιτροπή πολιτικού και στρατιωτικού τομέα, αποφάσισε να αντιμετωπίσει τις αμοιβαίες ανησυχίες ασφάλειας του Ισλαμαμπάντ και της Τεχεράνης με την επαναλειτουργία της διπλωματικής οδού και την ενίσχυση της επιτήρησης των συνόρων και των συστημάτων επικοινωνίας.
'Στρατός της Δικαιοσύνης'
Ο Cyril Almeida, έμπειρος Πακιστανός δημοσιογράφος και πρώην συντάκτης της Dawn, σημείωσε σαρκαστικά στο Χ πως "Ποτέ δύο χώρες δεν βομβάρδισαν η μία την άλλη και δεν εξέφρασαν τόση ζεστασιά η μία για την άλλη μέσα σε 48 ώρες... σχεδόν πρέπει να αναρωτιέται κανείς...".
Η απόφαση του Ιράν να εξαπολύσει διασυνοριακή επιχείρηση στην ανήσυχη περιοχή Μπαλουχιστάν του Πακιστάν, με στόχο τα κρησφύγετα των μαχητών της Jaish al-Adl, δεν ήταν παρορμητική. Το Ιράν είχε εξαντλήσει τις διπλωματικές οδούς για να μεταφέρει στο Πακιστάν την επικείμενη απειλή που αποτελούσε η ομάδα -πρώην γνωστή ως Jundullah-, ισχυριζόμενο ότι την υποστήριζαν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Η Τεχεράνη θεωρεί την σουνιτική, βαλούχικη οργάνωση με ασφαλή καταφύγια στο Μπαλουχιστάν, κοντά στα σύνορα Ιράν-Πακιστάν, ως τρομοκρατική ομάδα - έναν χαρακτηρισμό που, κατά ειρωνικό τρόπο, αναγνωρίζει και η Ουάσινγκτον.
Με μια συνδυασμένη δύναμη 1.250.000 εν ενεργεία στρατιωτών και 900.000 εφεδρικών δυνάμεων, και ανυπολόγιστα πυραυλικά και πυρηνικά οπλοστάσια, το Ιράν και το Πακιστάν θα αποτελούσαν μια τρομερή στρατιωτική δύναμη στη Δυτική Ασία αν συνεργάζονταν στενότερα - εξ ου και η χρήση μεσαζόντων όπως η Jaish al-Adl από εχθρικά κράτη για να κρατήσουν τα δύο "αδελφά έθνη" σε αντιπαράθεση.
Το Μπαλουχιστάν στο χείλος του γκρεμού
Η τρέχουσα αντιπαράθεση με την Jaish al-Adl έχει βαθιά ριζωμένη ιστορία. Η ομάδα έχει αναλάβει την ευθύνη για πολλαπλές επιθέσεις κατά ιρανικών στρατευμάτων από την πρώτη μεγάλη επίθεσή της τον Αύγουστο του 2012. Μεταξύ του 2012 και του Δεκεμβρίου 2013, 150 Ιρανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν σε τρομοκρατικές επιθέσεις, με χιλιάδες ακόμη θύματα από την ανεξέλεγκτη βία της τρομοκρατικής ομάδας την επόμενη δεκαετία.
Το Δεκέμβριο, η ανοχή του Ιράν έφθασε στα όριά της όταν μια επίθεση σε αστυνομικό τμήμα στην ιρανική πόλη Ρασκ, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική συνοριακή περιοχή Σιστάν-Μπαλουσεστάν, είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 11 Ιρανών αξιωματικών ασφαλείας. Ακολούθησε άλλη μια επίθεση στις 10 Ιανουαρίου κοντά στην πόλη, κοντά στο χωριό Bidlad Jangal, η οποία άφησε πίσω της τουλάχιστον έναν αστυνομικό νεκρό.
Σε απάντηση, το Ιράν εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση στο Πακιστάν στις 16 Ιανουαρίου, κατά την οποία το Ισλαμαμπάντ υποστηρίζει ότι σκοτώθηκαν δύο παιδιά και τραυματίστηκαν άλλα τρία. Ενώ το Πακιστάν κατηγόρησε το Ιράν για γενική παραβίαση του εναέριου χώρου του, τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι οι πύραυλοι στόχευσαν συγκεκριμένα δύο τοποθεσίες που χρησιμοποιούνται από την αυτονομιστική μαχητική ομάδα.
Την επόμενη ημέρα, το Ισλαμαμπάντ εξέδωσε επίσημα μια έντονη καταδίκη του περιστατικού και στη συνέχεια ανακάλεσε τον πρεσβευτή του από την Τεχεράνη.
Σε αντίποινα, το Πακιστάν διεξήγαγε αεροπορικές επιθέσεις σε υποτιθέμενα "κρησφύγετα τρομοκρατών" στο Ιράν, οι οποίες, όπως υποστηρίζει, οδήγησαν στο θάνατο τουλάχιστον εννέα αυτονομιστών Μπαλούχ.
Επιρροή των ΗΠΑ-Ισραήλ στη δυναμική Πακιστάν-Ιράν
Σύμφωνα με τον Κρις Μπλάκμπερν, πολιτικό αναλυτή που ειδικεύεται σε θέματα αντιτρομοκρατίας και ασφάλειας, το Πακιστάν και το Ιράν είχαν παλαιότερα αμοιβαίο ενδιαφέρον για την καταπολέμηση μαχητικών ομάδων στην περιοχή, ιδίως στο Αφγανιστάν.
Αλλά το Φεβρουάριο του 2019, λέει στο The Cradle, μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας με αυτοκίνητο που πραγματοποιήθηκε από την Jaish al-Adl είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 27 στρατιωτών του Σώματος Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν (IRGC), γεγονός που δημιούργησε έλλειμμα εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών.
Σε μια εντυπωσιακή συνέντευξη στο πακιστανικό τηλεοπτικό δίκτυο GTV News, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Πακιστάν, απεσταλμένος του ΟΗΕ και πρεσβευτής στο Ιράν Shamshad Ahmad δήλωσε πως το Ιράν ήταν απολύτως δικαιολογημένο να πλήξει την Jaish al-Adl εντός πακιστανικού εδάφους. Πιστεύει ότι οι οργανώσεις αυτές εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ και έχουν αγνοηθεί από το Ισλαμαμπάντ για πολύ καιρό.
"Ασχολούμαι με αυτό το θέμα από τότε που άρχισα να το αντιμετωπίζω", δήλωσε, σημειώνοντας ότι το Ιράν έχει κάνει πολλές προσπάθειες να συνεργαστεί με το Πακιστάν για την αντιμετώπιση της επείγουσας απειλής για την ασφάλεια. Ωστόσο, ο πακιστανικός στρατός και οι υπηρεσίες πληροφοριών προσέφεραν επίμονα καταφύγιο σε αυτονομιστικές ομάδες που βρίσκονται στο Ιράν και οι οποίες ήταν υπεύθυνες για τις εκτεταμένες σφαγές των ιρανικών συνοριακών δυνάμεων.
Ο Ahmad ισχυρίζεται πως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ πίεζαν τον πακιστανικό στρατό να ξεκινήσει στρατιωτικές επιθέσεις κατά του Ιράν και ότι η ενέργεια αυτή ευθυγραμμίζεται με τις στρατηγικές τους που αποσκοπούν στην απόσπαση της προσοχής από άλλα γεωπολιτικά ζητήματα:
"Το Ιράν είναι ένα κυρίαρχο έθνος και ενδεχομένως το μοναδικό κυρίαρχο έθνος στην περιοχή που έχει αποβάλει τις ΗΠΑ από το έδαφός του. Ο σκοπός αυτών των συγκρούσεων μεταξύ των γειτονικών εθνών είναι να ασκηθεί πίεση στο Ιράν. Η ιρανική αεροπορική επιδρομή λειτούργησε ως προειδοποιητικό μήνυμα προς το Πακιστάν, προτρέποντάς το να αποφύγει τη χειραγώγηση από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ".
Ο ρόλος της Κίνας στη διαμεσολάβηση
Αντίθετα, ο Daud Khattak, διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού Mashaal Radio Free Europe στη γλώσσα Pashto, λέει στο The Cradle πως το Ιράν και το Πακιστάν τρέφουν αμοιβαία δυσπιστία όσον αφορά τις εξτρεμιστικές ομάδες και ήδη συμμετέχουν σε συνοριακές επιχειρήσεις, αλλά συχνά με τρόπο που υπονομεύει τις σχέσεις.
Για παράδειγμα, το Ιράν έχει αναπτύξει πυροβολικό κατά μήκος των συνόρων με το Πακιστάν, ενώ η σύλληψη του Ινδού υπηκόου Kulbhushan Yadav στο Μπαλουχιστάν βασίστηκε στην κατηγορία του Πακιστάν ότι διεξάγει επιχειρήσεις από τα παραμεθόρια εδάφη του Ιράν. "Αυτό το παιχνίδι των μυστικών υπηρεσιών παίζεται ως εξής. Ωστόσο, η εκτόξευση πυραύλων εντός των πακιστανικών συνόρων με αυτόν τον τρόπο αποτελούσε άμεση πρόκληση προς το Πακιστάν", εξηγεί ο Khattak.
Εν μέσω των εχθροπραξιών το περασμένο Σαββατοκύριακο, η Κίνα προσφέρθηκε να διευκολύνει τον διάλογο μεταξύ Ιράν και Πακιστάν, λαμβάνοντας υπόψη τα σημαντικά οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντά της και στις δύο χώρες. Ο Khattak τονίζει την ανησυχία του Πεκίνου για την αστάθεια στη Νότια Ασία και τον αντίκτυπό της στην Πρωτοβουλία Belt & Road (BRI).
"Η Κίνα ήταν ενεργή από την πρώτη μέρα, αλλά η κινεζική διπλωματία δεν μπόρεσε να σταματήσει το Πακιστάν από το να ανταποδώσει, επειδή ένα κατά κύριο λόγο σουνιτικό Πακιστάν στοχοποιήθηκε από το σιιτικό Ιράν και ο πακιστανικός στρατός έπρεπε να αποδείξει στον πακιστανικό λαό ότι δεν είναι αδύναμος. Επιπλέον, το Ισλαμαμπάντ βρισκόταν κάτω από "τεράστια πίεση" για να επιστρέψει μια αυστηρή απάντηση και το σημαντικότερο είναι ότι το Πακιστάν ήθελε να δείξει στους γείτονες, ειδικά στους Ταλιμπάν, να μην τα βάζουν με το Πακιστάν".
Ήταν η αντιπαράθεση εκ των προτέρων εγκεκριμένη;
Αξιοσημείωτο είναι πως ούτε το Ιράν ούτε το Πακιστάν ενεργοποίησαν τα συστήματα αεράμυνάς τους για να αναχαιτίσουν τις ρουκέτες που έπληξαν το έδαφός τους. Εξίσου εκπληκτική είναι η πρόσφατη αποκάλυψη ότι οι ιρανικοί πύραυλοι στόχευαν Ιρανούς ιδιώτες, ενώ οι πακιστανικοί πύραυλοι στόχευαν αποκλειστικά Πακιστανούς Βελούχους, χωρίς να προκληθούν ζημιές σε πολιτικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε καμία από τις δύο χώρες.
Επιπλέον, το αδιέξοδο επιλύθηκε με αμοιβαία χειρονομία καλής θέλησης μεταξύ των δύο γειτόνων εντός 48 ωρών, χωρίς να χρειαστεί εξωτερική διαμεσολάβηση. Αυτές οι πτυχές τροφοδοτούν τις υποψίες ότι τα γεγονότα ήταν προσχεδιασμένα.
Ο Dr. Mohammad Marandi, γνωστός πολιτικός αναλυτής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης - και σύμβουλος στις ιρανικές συνομιλίες για τα πυρηνικά - λέει πως η Jaish al-Adl έχει διαπράξει αρκετές σφαγές αθώων Ιρανών πολιτών και ότι μια απάντηση είχε καθυστερήσει εδώ και καιρό:
"Λόγω της κακής διακυβέρνησης του Πακιστάν στις περιοχές κοντά στα ιρανικά σύνορα, το Ιράν αντιλήφθηκε πως δεν είχε άλλη επιλογή από το να εξαπολύσει επίθεση κατά της συγκεκριμένης ομάδας".
Ο ίδιος αποκαλύπτει ότι παρόλο που το Πακιστάν κατήγγειλε επίσημα τις επιθέσεις, υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο κατανόησης επί του θέματος μεταξύ της ιρανικής και της πακιστανικής κυβέρνησης, καθώς τα δύο κράτη έχουν εξαιρετικά ισχυρές σχέσεις και βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία.
Ομοίως, η αρθρογράφος του The Cradle και γεωπολιτική αναλύτρια της Δυτικής Ασίας Sharmine Narwani δήλωσε στο X:
"Οι αμοιβαίες αεροπορικές επιδρομές αυτής της εβδομάδας έδωσαν στην Τεχεράνη και το Ισλαμαμπάντ τη δικαιολογία να εξαλείψουν αυτές τις ένοπλες εξτρεμιστικές ομάδες - η μία για την άλλη - χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από τους ξένους χρηματοδότες των τρομοκρατών και τους τοπικούς υποστηρικτές τους".
"Και τα δύο κράτη στοχοθέτησαν τις αυτονομιστικές μαχητικές ομάδες των Μπαλούχων που ταλαιπωρούν εδώ και καιρό τα σύνορα Ιράν-Πακιστάν -στην περίπτωση του Ιράν, σκοτώνοντας χιλιάδες συνοριοφύλακες κατά τη διάρκεια των ετών- οι οποίες χρηματοδοτούνται και οπλίζονται από ξένα συμφέροντα που θέλουν να συνεχιστεί η διαμάχη", προσθέτει.
Το Ισλαμαμπάντ και η Τεχεράνη έχουν αποδείξει ότι η επιδέξια διπλωματία, αντί της παρορμητικής ωμής βίας, μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις τοπικές διαφορές στην περιοχή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν πρόκειται για αυτονομιστικές ομάδες που είναι επιρρεπείς σε εξωτερική χειραγώγηση και οπλοποίηση.
Και τα δύο κράτη επέλεξαν σοφά να μην υποκύψουν σε προκλήσεις, επιλέγοντας αντ' αυτού να δώσουν προτεραιότητα στην αμοιβαία ασφάλεια έναντι της εχθρότητας. Τελικά, η αναγνώριση κοινών συμφερόντων εξυπηρετεί τα συμφέροντα τόσο του Ισλαμαμπάντ όσο και της Τεχεράνης.