Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Η ιρανο-πακιστανική συνοριακή περιοχή γνωστή ως Μπαλουχιστάν φιλοξενεί μια ισλαμο-εθνικιστική εξέγερση των Μπαλούτσι εναντίον τόσο του Ιράν όσο και του Πακιστάν. Το σουνιτικό κίνημα των Μπαλούχων Jaish ul-Adl είναι γνωστό ότι συνεργάζεται με κουρδικές αυτονομιστικές ομάδες στο Ιράν- καταγγέλλει επίσης την ιρανική παρουσία στη συριακή σύγκρουση. Οι ιρανικές αρχές της Τεχεράνης κατηγορούν τη (σουνιτική) Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ πως είναι οι κύριοι χρηματοδότες του Jaish ul-Adl. Εδώ και χρόνια, σουνιτικές εξτρεμιστικές ομάδες ουαχαμπίτικης σαλαφιστικής κατεύθυνσης εξαπολύουν επιθέσεις εναντίον αμάχων τόσο στο Ιράν (σιιτικό ισλαμικό έθνος) όσο και στο Πακιστάν. Το τελευταίο είναι μια κατά κύριο λόγο σουνιτική χώρα και μια Ισλαμική Δημοκρατία που έχει ταλαιπωρηθεί από εθνοτικές και θρησκευτικές διαιρέσεις και έχει γίνει στόχος τζιχαντιστικών μαχητικών ομάδων - συμπεριλαμβανομένων των εθνοτικών αυτονομιστών Μπαλούτς.
Τον Δεκέμβριο του 2023, η ομάδα των Μπαλούτσι Jaish al-Adl βομβάρδισε ένα αστυνομικό τμήμα στο Ρασκ (Ιράν), μια πόλη κοντά στα σύνορα με το Πακιστάν. Στις 4 Ιανουαρίου, πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε στην ιρανική πόλη Κερμάν για να τιμήσει την τέταρτη επέτειο της δολοφονίας (από αμερικανικό πλήγμα μη επανδρωμένου αεροσκάφους) του επικεφαλής της Ιρανικής Φρουράς της Επανάστασης στρατηγού Qassem Soleimani. Δύο βόμβες εξερράγησαν κοντά στον τόπο ταφής του στρατηγού, αφαιρώντας τη ζωή σε 84 ανθρώπους και τραυματίζοντας τουλάχιστον 284. Ήταν η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση εναντίον Ιρανών από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε η αποκαλούμενη τρομοκρατική ομάδα "Ισλαμικό Κράτος" (ΙΚ), γνωστή και ως ISIS.
Σε αντίποινα, στις 15 Ιανουαρίου, η Τεχεράνη εκτόξευσε βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον τρομοκρατικών στόχων, όπως ισχυρίστηκε, του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και στο (ελεγχόμενο από τους Κούρδους) βόρειο Ιράκ. Την επόμενη ημέρα, στις 16 Ιανουαρίου, το Ιράν εξαπέλυσε επιθέσεις εναντίον των βάσεων της φερόμενης ως μαχητικής ομάδας Jaish al-Adl στο γειτονικό Πακιστάν (πυρηνικό κράτος), προκαλώντας έτσι έντονες διαμαρτυρίες από τις πακιστανικές αρχές στο Ισλαμαμπάντ. Η Ινδία, ο κύριος αντίπαλος του Πακιστάν, υπερασπίστηκε το ιρανικό μέτρο σε ανακοίνωσή της, χαρακτηρίζοντάς το ως πράξη "αυτοάμυνας"
Δύο ημέρες αργότερα, στις 18 Ιανουαρίου, οι αεροπορικές επιδρομές του Πακιστάν στην επαρχία Μπαλουχιστάν του Ιράν (με στόχο επίσης φερόμενους ως μαχητές Μπαλούτσι) σκότωσαν αρκετούς ανθρώπους, σύμφωνα με την Τεχεράνη.
Ας πάμε τώρα από το Μπαλουχιστάν στο Λεβάντε. Η Τεχεράνη εδώ και χρόνια περιγράφει την τρομοκρατική ομάδα Daesh είτε ως "δημιούργημα" της Δύσης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ είτε ως αμερικανική ομάδα πληρεξουσίων. Είναι ευρέως γνωστό σήμερα ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εξόπλισαν και χρηματοδότησαν τους Σύριους αντάρτες στις προσπάθειές τους να ανατρέψουν τη συριακή κυβέρνηση και ενίσχυσαν την τρομοκρατία του ISIS. Η ίδια φόρμουλα ισχύει και για τη Λιβύη, παρεμπιπτόντως.
Από το 2011, εν μέσω εμφυλίου πολέμου, η Συρία υπολογίζει στην στρατιωτική βοήθεια των συμμάχων της, του Ιράν και της Ρωσίας. Η σκληρή αλήθεια είναι πως, επί του πεδίου, η Ιρανική Φρουρά της Επανάστασης, μαζί με την (υποστηριζόμενη από την Τεχεράνη) λιβανέζικη Χεζμπολάχ ήταν οι κύριοι αντιτρομοκρατικοί παράγοντες στο Λεβάντε. Οι δυνάμεις αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για την εξόντωση των τρομοκρατών του ISIS και έτσι εγγυώνται την ασφάλεια των χριστιανών και άλλων μειονοτήτων σε μια περιοχή όπου οι εξτρεμιστές Ουαχάμπι τους αποκεφάλιζαν, τους απήγαγαν (ακόμη και "ένα ολόκληρο μοναστήρι με ορθόδοξες μοναχές της Συρίας") και πουλούσαν και κακοποιούσαν γυναίκες ως ερωτικές σκλάβες, όπως ανέφερε η Nina Shea, ανώτερη συνεργάτης και διευθύντρια του Κέντρου για τη Θρησκευτική Ελευθερία στο Ινστιτούτο Hudson. Ήδη από το 2012, ο δημοσιογράφος Ariel Zirulnick, γράφοντας για το Christian Science Monitor, ανέφερε πως οι χριστιανοί βρήκαν ασφαλές καταφύγιο σε ένα προπύργιο της Χεζμπολάχ, όπου "οι εικόνες του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα μοιράζονται χώρο στο τζάκι και στους τοίχους με την Παναγία".
Επομένως, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο σχετικά με τα πρόσφατα αντίποινα του Ιράν κατά των βάσεων των τρομοκρατών του ISIS/Daesh στο Λεβάντε. Καταπολεμά την τρομοκρατία στην περιοχή για πάνω από μια δεκαετία. Ομοίως, δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο σχετικά με την καταπολέμηση του εθνοτικού και θρησκευτικού εξτρεμιστικού αυτονομισμού από την Τεχεράνη στα σύνορα με το Πακιστάν. Το περσικό και το πακιστανικό έθνος δεν "χτύπησαν απλώς το ένα το άλλο" - θα ήταν πιο ακριβές να πούμε ότι και οι δύο στόχευσαν τον κοινό τους εχθρό στα κοινά τους σύνορα. Αυτό που είναι καινούργιο σε αυτή την κατάσταση είναι ο ιρανικός ρόλος.
Πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στη Μέση Ανατολή και πολλά από αυτά έκαναν την Τεχεράνη ισχυρότερη: μια σαουδαραβική-ιρανική προσέγγιση ήταν υπό συζήτηση (και τώρα έχει γίνει πολύ πιο εύκολη από την ευρέως καταδικασμένη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα). Επιπλέον, οι αποτυχημένες νεοαποικιακές πολιτικές των ΗΠΑ στο Ιράκ αύξησαν τη σημασία του Ιράν στο Λεβάντε. Ωστόσο, όπως βλέπουμε, η ιρανική ήπια και σκληρή ισχύς στη Δυτική Ασία σήμερα υπερβαίνει κατά πολύ την "πετρελαϊκή διπλωματία" στο Λεβάντε, επεκτεινόμενη εξωηπειρωτικά μέχρι τη Βενεζουέλα - ενώ η αμερικανική ναυτική ηγεμονία μειώνεται. Μάλιστα, ο Simon Tisdall, αμερικανός συντάκτης του Guardian, φτάνει στο σημείο να υποστηρίξει (πειστικά) ότι η "μεγαλύτερη δύναμη" στη Μέση Ανατολή δεν είναι πλέον η Ουάσινγκτον, αλλά στην πραγματικότητα η Τεχεράνη.
Η τελευταία αναταραχή στην οποία εμπλέκονται η Τεχεράνη, το Ισλαμαμπάντ και οι κοινοί αυτονομιστές εχθροί τους δεν έχει, επομένως, άμεση σχέση με τον μακροχρόνιο πρώην "μυστικό" (τώρα κλιμακούμενο) ιρανοϊσραηλινό πόλεμο- έχει πολύ περισσότερο σχέση με την εθνική και συνοριακή ασφάλεια της Τεχεράνης που απειλείται από ομάδες ανταρτών, οι οποίες χρηματοδοτούνται επίσης από δυτικές δυνάμεις, και με το Ιράν που επιβεβαιώνεται ως ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη - μια δύναμη που είναι πρόθυμη να είναι πιο ενεργή στην επιδίωξη στόχων.
Ωστόσο, η αυξανόμενη πακιστανική-ιρανική ένταση έχει τη δυνατότητα να περιορίσει την ευρασιατική ολοκλήρωση και να διχάσει περαιτέρω τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) - του οποίου και οι δύο χώρες και η Ινδία είναι μέλη, με την Ινδία να προσπαθεί να διαδραματίσει "εξισορροπητικό ρόλο", καθώς είναι επίσης μέλος της τετράδας που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, κανένας παίκτης δεν έχει συμφέρον από την κλιμάκωση των εντάσεων και απλώς διακυβεύονται τόσα πολλά όσον αφορά την ευρασιατική συνεργασία: για ένα πράγμα, η συμφωνία του Ashgabat μεταξύ του Ιράν, της Ινδίας και του Πακιστάν αποσκοπεί στη δημιουργία ενός διακρατικού διαδρόμου διαμετακόμισης και μεταφορών, προκειμένου να διευκολυνθεί η μεταφορά αγαθών μεταξύ του Περσικού Κόλπου και της Κεντρικής Ασίας.
Ένας από τους στόχους της είναι η ενίσχυση της ευρασιατικής συνδεσιμότητας μέσω του "συγχρονισμού" της με άλλους διαδρόμους μεταφορών, όπως ο διάδρομος μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC), ο οποίος, παρεμπιπτόντως, θα μπορούσε να αποτελέσει μελλοντική εναλλακτική λύση στη διώρυγα του Σουέζ. Επομένως, τόσο το Ιράν όσο και το Πακιστάν (αλλά και ακόμη και η Ινδία) έχουν κοινά συμφέροντα για την ευρασιατική σταθερότητα μέσω της Κεντρικής Ασίας. Αυτό φαίνεται από τη νέα προθυμία της Ινδίας να εμπλακεί διπλωματικά με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, για παράδειγμα. Αυτά τα ευρασιατικά έθνη θα επωφεληθούν από τον συντονισμό των δράσεων ασφαλείας, διατηρώντας παράλληλα σχέσεις καλής γειτονίας.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr