Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Διάφορες κουρδικές αυτονομιστικές και μαχητικές ομάδες απασχολούν σήμερα, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τα κράτη της Συρίας, του Ιράκ, της Τουρκίας και του Ιράν. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών προσπαθεί σταθερά να μετατρέψει τον αγώνα τους σε όργανο αμερικανικών γεωπολιτικών συμφερόντων, με ποικίλους βαθμούς επιτυχίας. Τέτοιες ομάδες δεν περιορίζονται στο να είναι πληρεξούσιοι ή να χρησιμοποιούνται ως μοχλός πίεσης από μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις- φέρνουν επίσης περαιτέρω απρόβλεπτο χαρακτήρα σε μια σκακιέρα που είναι ήδη αρκετά περίπλοκη από μόνη της.
Όπως έγραψα, οι ιρανο-πακιστανικές εντάσεις έχουν αυξηθεί λόγω του ότι και τα δύο έθνη έχουν πλήξει το ένα το έδαφος του άλλου, ενώ στοχοποιούν μαχητικές ομάδες που δρουν στα κοινά τους σύνορα. Από την πλευρά του Ιράν, αυτό ήταν μέρος μιας σειράς αντιποίνων: στις 4 Ιανουαρίου, μια τρομοκρατική επίθεση που ανέλαβε η αποκαλούμενη τρομοκρατική ομάδα "Ισλαμικό Κράτος" (Daesh), γνωστή και ως ISIS, είχε ως θύματα τουλάχιστον 84 ανθρώπους στην ιρανική πόλη Κέρμαν- οι ιρανικές αρχές στην Τεχεράνη αντέδρασαν στοχεύοντας στόχους που ισχυρίστηκαν πως ήταν τρομοκρατικοί στόχοι του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και στο βόρειο Ιράκ που ελέγχεται από τους Κούρδους.
Το κίνημα των Μπαλούχων Jaish ul-Adl, υπεύθυνο για την επίθεση της 15ης Ιανουαρίου σε αστυνομικό τμήμα στο Ρασκ (νοτιοανατολικό Ιράν), είναι γνωστό ότι συνεργάζεται με κουρδικές αυτονομιστικές ομάδες στο Ιράν- καταγγέλλει επίσης την ιρανική παρουσία στη συριακή σύγκρουση.
Σύμφωνα με την Dilek Doski, ασκούμενη διπλωμάτισσα της Αντιπροσωπείας της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία γράφει για την ιστοσελίδα του Wilson Center, η περιοχή του Κουρδιστάν αποτελεί κλειδί για τη στρατηγική της Ουάσινγκτον: "με την υποστήριξη των Αμερικανών συμμάχων τους, οι Κούρδοι μπορούν να απολαμβάνουν την αυτονομία, την ασφάλεια και την ευημερία τους με μακροπρόθεσμες λύσεις, ενώ παράλληλα να διατηρούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή", υποστηρίζει.
Η Περιφέρεια του Κουρδιστάν (KRI) του Ιράκ είναι μια αυτόνομη διοικητική οντότητα εντός της χώρας, η οποία συνορεύει με την Τουρκία στα βόρεια, με το Ιράν στα ανατολικά και με τη Συρία στα δυτικά. Η KRI έχει έναν τοπικό πρόεδρο, ο οποίος ηγείται των ενόπλων δυνάμεων Πεσμεργκά, που είναι υπεύθυνοι για την τοπική ασφάλεια. Οι δυνάμεις αυτές είχαν βασικό ρόλο στη βοήθεια των ΗΠΑ να συλλάβουν τον έκπτωτο Ιρακινό πρόεδρο Σαντάμ Χουσεΐν το 2004. Η κουρδική αυτονομία αναγνωρίστηκε από τη Βαγδάτη μόλις το 2005, μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ. Παρά το θεσμοθετημένο χαρακτήρα της KRI (από ιρακινής πλευράς), υπάρχουν εντάσεις: η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) διεκδικεί επίσης τα αμφισβητούμενα εδάφη του βόρειου Ιράκ. Από το 2017, μετά από ένα μη δεσμευτικό δημοψήφισμα ανεξαρτησίας, το KRI ζητά την οικοδόμηση κουρδικού κράτους, κάτι που η Μπαχτάχ απορρίπτει. Οι δυνάμεις των Πεσμεργκά πολεμούν στο πλευρό του ιρακινού στρατού, στον κοινό αγώνα τους κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης Daesh (ISIS), αλλά έχουν επίσης σημειωθεί συγκρούσεις μεταξύ αυτών και των (υποστηριζόμενων από το Ιράν) δυνάμεων λαϊκής κινητοποίησης του Ιράκ.
Στο γειτονικό Ιράν, τη Συρία και την Τουρκία, ωστόσο, οι κουρδικές δυνάμεις θεωρούνται αντάρτες.
Στη Συρία, οι Μονάδες Άμυνας του Λαού (YPG), μια κυρίως κουρδική μαχητική οργάνωση, η οποία αναγνωρίζεται ως τρομοκρατική ομάδα από την Τουρκία, πολεμά το ΙΚ, αλλά αποτελεί επίσης συνιστώσα των λεγόμενων Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF). Πρόκειται για έναν συνασπισμό που περιλαμβάνει επίσης παρατάξεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), ο οποίος με τη σειρά του είναι ένας ακόμη συνασπισμός δυνάμεων που αντιτίθενται στη συριακή κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ. Πολλοί αξιωματικοί του FSA έχουν ως γνωστόν προσχωρήσει στο ΙΚ, γεγονός που περιπλέκει περαιτέρω την εξίσωση. Οι SDF έχουν συχνά περιγραφεί ως "μισθοφόροι" που εργάζονται για λογαριασμό των Αμερικανών.
Στην Τουρκία, οι κουρδικές αυτονομιστικές ομάδες όπως το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), καθώς και το TAK και το HBDH, εμπλέκονται σε διάφορες μεθόδους εξέγερσης, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας εναντίον αμάχων και των βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας.
Θα πρέπει να έχουμε κατά νου πως η "απροθυμία" της Τουρκίας (μέλος του ΝΑΤΟ) να εγκρίνει την αίτηση της Σουηδίας για ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία δικαιολογήθηκε φωνητικά για τις τουρκικές ανησυχίες σχετικά με τις πολιτικές της σκανδιναβικής χώρας που αφορούν τις κουρδικές ομάδες εξόριστων, αλλά στην πραγματικότητα είχε να κάνει με τις πολιτικές της Ουάσιγκτον σχετικά με τον κουρδικό αυτονομισμό, όπως έχω γράψει και στο παρελθόν. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν εδώ και καιρό τις επαναστατικές κουρδικές ομάδες στη Συρία, όπως οι προαναφερθείσες Μονάδες Άμυνας του Λαού (YPG), και το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD).
Από την σκοπιά της Άγκυρας, ένα κουρδικό "κρατίδιο" δίπλα στα σύνορά της με τη Συρία θα αποτελούσε υπαρξιακή απειλή, σύμφωνα με τον Halil Karaveli, ανώτερο συνεργάτη του Κοινού Κέντρου του Ινστιτούτου Κεντρικής Ασίας-Καυκάσου και του Προγράμματος Μελετών του Δρόμου του Μεταξιού. Το μήνυμα της Τουρκίας υποτίθεται ότι ήταν πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να είναι σε θέση να "θυσιάσουν" τις (κουρδικές) προσεγγιστικές προσπάθειές τους στο Λεβάντε με αντάλλαγμα την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ - κάτι που η Ουάσινγκτον προωθεί (μαζί με την ένταξη της Φινλανδίας) από την πρώτη μέρα, στο πλαίσιο της στρατηγικής επέκτασης του ΝΑΤΟ για την περικύκλωση της Ρωσίας - μια στρατηγική που παραμένει μια από τις κύριες αιτίες της σημερινής σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πάντως υπέγραψε "επιτέλους" την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ελπίζοντας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη από τις ΗΠΑ. Μένει να δούμε αν οι Αμερικανοί, σε μια κίνηση ανταλλάγματος, θα αλλάξουν ή όχι την πολιτική τους στη Μέση Ανατολή. Είναι πολύ πιθανό να μην το κάνουν. Η Τουρκία του Ερντογάν έπαιζε πάντα ένα διφορούμενο ρόλο μέσα στη δομή του ΝΑΤΟ, αξιοποιώντας σαφώς το δικαίωμα του βέτο για να αποκτήσει επιρροή, όπως είδαμε με τη Σουηδία. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως ο ίδιος ο Ερντογάν αποτελεί εδώ και καιρό ένα αγκάθι για την Ουάσινγκτον.
Συνεπώς, το "κουρδικό ζήτημα" που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ φαίνεται να επεκτείνεται σε όλη τη Μέση Ανατολή. Αυτήν την στιγμή, μετά τα ιρανικά χτυπήματα εναντίον της πρωτεύουσάς τους, οι Κούρδοι στο Ιράκ απαιτούν από τις ΗΠΑ να τους προστατεύσουν. Ο Μαχμούντ Οσμάν, ένας σημαίνων Ιρακινός Κούρδος πολιτικός, δήλωσε ότι οι Κούρδοι "πρέπει να είναι σε επαγρύπνηση και να διατηρήσουν μια ισορροπία μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και δεν πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα τους προστατεύσουν". Θα πρέπει να έχουμε κατά νου το γεγονός πως η Ουάσινγκτον ουσιαστικά τους πρόδωσε μέχρι στιγμής, καθώς δεν υποστήριξε την ανεξαρτησία τους μετά το δημοψήφισμα του 2017, καθώς και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Επιπλέον, σε ορισμένα πλαίσια, διάφορες κουρδικές ομάδες θα μπορούσαν να αναδειχθούν σε πρόβλημα για τις ΗΠΑ: το 2019, για παράδειγμα, αφού αισθάνθηκαν εγκαταλελειμμένες από τους δυτικούς συμμάχους τους, οι κουρδικές δυνάμεις κατέληξαν σε συμφωνία με τη συριακή κυβέρνηση, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο στις δυνάμεις του Άσαντ να ανακτήσουν τα βορειοανατολικά της χώρας.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr