Tripti Garg - tfiglobalnews.com Παρουσίαση Freepen.gr
Η εποχή του Ψυχρού Πολέμου, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των μετα-αποικιακών κρατών, απηχεί οικεία θέματα για όσους έχουν βιώσει εμπειρίες από εκείνη την περίοδο. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα βασικά δυτικά έθνη, ιδίως το Ηνωμένο Βασίλειο, ακολούθησαν μια παρεμβατική, μιλιταριστική και αντιδημοκρατική εξωτερική πολιτική, παραμελώντας συχνά τα συμφέροντα των λαών της Μέσης Ανατολής. Η ιστορική ανάλυση υποδηλώνει ότι οι αποφάσεις της Δύσης υποκινούνταν κυρίως από τον στόχο της αντιμετώπισης του κομμουνισμού και της διασφάλισης της υπεροχής του φιλελεύθερου καπιταλισμού.
Στο πλαίσιο της επιδίωξης αυτών των στόχων, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρουσίασαν στους ηγέτες της Μέσης Ανατολής μια δυαδική επιλογή: είτε να ευθυγραμμιστούν με τις περιφερειακές αμυντικές συμμαχίες υπό δυτική ηγεσία και να ανοίξουν τις οικονομίες τους στο παγκόσμιο κεφάλαιο, είτε να αντιμετωπίσουν την κατηγοριοποίησή τους ως αντιπάλων. Στην επιδίωξη της σταθερότητας και της συνεχούς παροχής προσιτού πετρελαίου, οι δυτικές δυνάμεις σύναψαν αμφισβητήσιμες συμμαχίες με τους απολυταρχικούς της Μέσης Ανατολής, συμβάλλοντας ενεργά στην καταστολή των αναδυόμενων δημοκρατικών κινημάτων.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο δημοκρατικά εκλεγμένος Μοχάμεντ Μοσαντέγκ, ο οποίος υπερασπιζόταν τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αρχές, ανέλαβε τον ρόλο του πρωθυπουργού του Ιράν και εθνικοποίησε το πετρέλαιο της χώρας. Ωστόσο, η CIA και η MI6 ενορχήστρωσαν πραξικόπημα για την αντικατάστασή του από τον Σάχη, διακόπτοντας τη δημοκρατική πρόοδο του Ιράν και ανοίγοντας το δρόμο για την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, εγκαθιδρύοντας το σημερινό θεοκρατικό καθεστώς.
Ένα παράλληλο περιστατικό εκτυλίχθηκε τη δεκαετία του 1950, όταν ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, ένας χαρισματικός ηγέτης που αρχικά ήταν ευνοϊκά διακείμενος προς τις ΗΠΑ, ανέλαβε την προεδρία της Αιγύπτου. Ο Νάσερ, αποφασίζοντας να μην ενταχθεί σε ένα αμυντικό σύμφωνο υπό δυτική ηγεσία, αντιμετώπισε επιπτώσεις. Για να εξαναγκάσουν την απομάκρυνσή του, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία απέσυραν την υποστήριξή τους για το σημαντικό έργο του Υψηλού Φράγματος του Ασουάν στον ποταμό Νείλο. Η επακόλουθη κρίση του Σουέζ το 1956 έφερε τον κόσμο στα πρόθυρα του πολέμου. Κατά συνέπεια, ο ηγέτης του πολυπληθέστερου αραβικού κράτους, ο οποίος κάποτε ήταν φιλικός προς τη Δύση, μετατράπηκε σε σταθερό αντίπαλο.
Η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έχει ιστορικά υιοθετήσει μια διεκδικητική στάση σε διάφορες περιοχές, αλλά στη Μέση Ανατολή, οι δυτικοί αξιωματούχοι δικαιολογούσαν σταθερά τις νεο-ιμπεριαλιστικές τους προσπάθειες υποστηρίζοντας μια υποτιθέμενη ασυμβατότητα μεταξύ του Ισλάμ, του αραβικού πολιτισμού και της δημοκρατίας.
Αυτό το μοτίβο στέλνει ένα σαφές μήνυμα σε αυτούς τους ισχυρούς άνδρες: όσο συμμορφώνονται με τις αμερικανικές οδηγίες, οι κατασταλτικές τους ενέργειες και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα παραβλέπονται. Αντίθετα, για τους λαούς της περιοχής, το μήνυμα είναι εξίσου απλό: οι ζωές και τα δικαιώματά τους έχουν ελάχιστη βαρύτητα στη δυτική λογική, παρά τη μεγαλόστομη ρητορική για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Η εισβολή και η παρατεταμένη κατοχή του Αφγανιστάν και του Ιράκ χρησιμεύουν ως τρανταχτά παραδείγματα, φωτίζοντας τη μεγάλη διαφορά μεταξύ των δυτικών αρχών και των πρακτικών αποτελεσμάτων στη Μέση Ανατολή.
Ο Μπαράκ Ομπάμα σηματοδότησε μια παρέκκλιση στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, αντιμετωπίζοντας την επίμονη πολεμική στάση του έθνους στην ομιλία του το 2014 στην Στρατιωτική Ακαδημία των ΗΠΑ στο West Point. Επέκρινε την τάση για βιαστική εμπλοκή σε στρατιωτικές προσπάθειες χωρίς να εξετάζονται συνολικά οι συνέπειες, η διεθνής υποστήριξη και η νομιμότητα. Σύμφωνα με τον Ομπάμα, τα πιο δαπανηρά λάθη στην περιοχή προήλθαν από την έλλειψη αυτοσυγκράτησης.
Δυστυχώς, ο πρόεδρος Μπάιντεν, εκπροσωπώντας την εποχή του Ψυχρού Πολέμου για την αμερικανική ηγεσία, φαίνεται να έχει παραβλέψει τη συνετή προοπτική του Ομπάμα. Μέχρι τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους, ο Μπάιντεν είχε αφιερώσει ελάχιστη προσοχή στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Φαινομενικά αποδέχθηκε τη διαρκή δυσχερή θέση των Παλαιστινίων και έστρεψε την προσοχή του στην επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ. Οι συμφωνίες αυτές, που διευκολύνθηκαν από την κυβέρνηση Τραμπ, αποσκοπούσαν στην εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με τους Άραβες αυτοκράτορες, ανταλλάσσοντας τη βοήθεια ασφαλείας με την περιφερειακή συνεργασία, αποσπώντας έτσι την προσοχή από τη μακροχρόνια δέσμευση για παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.
Από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, η οποία εξέθεσε τις ελλείψεις που έγιναν αντιληπτές στην προσέγγιση του Μπάιντεν και του Νετανιάχου, υπήρξε έλλειψη αυτοσυγκράτησης και εξέτασης των συνεπειών της συνεχιζόμενης σύγκρουσης. Ο Μπάιντεν και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι έχουν υποστηρίξει πλήρως τις επιθετικές ενέργειες του Ισραήλ κατά της Γάζας, παρά τις αυξανόμενες απώλειες αμάχων και την αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση. Παρά τις παγκόσμιες εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός, ο Μπάιντεν δεν έδειξε καμία προθυμία να παρέμβει.
Οι κλιμακώσεις στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου και οι αεροπορικές επιδρομές υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στην Υεμένη και το Ιράκ υποδηλώνουν το ενδεχόμενο περαιτέρω συγκρούσεων. Αντίθετα με τον ισχυρισμό του Μπάιντεν περί απόκλισης από τις πολιτικές του Τραμπ, οι προσεγγίσεις τους ευθυγραμμίζονται στη Μέση Ανατολή. Η υποστήριξη του Μπάιντεν στον Νετανιάχου μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, καθώς ο Νετανιάχου απορρίπτει την υποστήριξη του Μπάιντεν για ένα παλαιστινιακό κράτος, δίνοντας έμφαση στον έλεγχο ασφαλείας του Ισραήλ σε ολόκληρο το έδαφος δυτικά του Ιορδάνη ποταμού. Η διαβεβαίωση αυτή συνέπεσε με την έναρξη της αμερικανικής προεδρικής εκστρατείας, με τον Νετανιάχου να ευνοεί τον Τραμπ.
Ακόμη και αν ο Μπάιντεν εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία, η τραγική ειρωνεία είναι ότι η Μέση Ανατολή είναι σήμερα λιγότερο σταθερή από οποιαδήποτε άλλη σύγχρονη στιγμή της ιστορίας της. Η δυτική στρατηγική θεωρείται κολοσσιαία αποτυχία, αφήνοντας ένα διαρκές βάρος στον κόσμο.