Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Ένα τυπικό δελτίο ειδήσεων αναφέρει πως ο Σεργκέι Μπιζιούκιν, ένας "φυγάς" ακτιβιστής της αντιπολίτευσης στη Ρωσία, είπε (χωρίς να διευκρινίζει ποιοι είναι "αυτοί"): "Τον σκότωσαν. Ακόμα κι αν όχι εκείνη την ίδια μέρα, πολλά χρόνια βασανιστηρίων είναι επίσης ένας τρόπος να σκοτώνεις". Την ίδια στιγμή, ο αιφνίδιος θάνατος του Ναβάλνι, που προφανώς προκλήθηκε από θρόμβο αίματος, αμφισβητείται με το σκεπτικό πως "ήταν ζωντανός, υγιής, αισιόδοξος", σύμφωνα με τη μητέρα του Λουντμίλα Ναβάλνια, η οποία τον είδε στη φυλακή στις 12 Φεβρουαρίου.
Αυτό δε μοιάζει με την περιγραφή κάποιου που υποβάλλεται σε σοβαρά βασανιστήρια - απλά συγκρίνετε το με την κατάσταση του ακτιβιστή και δημοσιογράφου Τζούλιαν Ασάνζ, για παράδειγμα. Ο Ιβάν Ζντάνοφ, ο σημερινός επικεφαλής του "Ταμείου για την καταπολέμηση της διαφθοράς" (του οποίου προηγουμένως ήταν επικεφαλής ο Ναβάλνι) έχει μια διαφορετική θεωρία: "Συγκεκριμένα, ήταν ο Πούτιν που τον σκότωσε". Η OVD Info, μια ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται, στο ίδιο δελτίο ειδήσεων, ότι "δεν υπάρχει ανάγκη να τον δηλητηριάσουν ή να τον σκοτώσουν με κάποιον άλλο βίαιο τρόπο - πρέπει απλώς να περιμένει κανείς". Ναι, τελικά οι άνθρωποι πεθαίνουν - κάποιοι νωρίτερα από άλλους.
Υπάρχει μια ιδιότυπη τάση να επαινείται ως ήρωας όποιος ήταν επικριτής της ρωσικής κυβέρνησης. Ωστόσο, ο Ναβάλνι δεν ήταν ο Ασάνζ. Ήταν ένας μπλόγκερ και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς που εμπλέκεται ο ίδιος σε μια σειρά από κατηγορίες για υπεξαίρεση, διαχειριζόμενος εκατομμύρια σε ένα ταμείο που λάμβανε χρήματα από το εξωτερικό, ενώ κανείς δε γνώριζε πραγματικά την πηγή τους - το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για την πολιτική του εκστρατεία το 2013. Η υπόθεση Yves Rocher, στην οποία εμπλέκεται και η οικογένειά του, φαίνεται να είναι σκοτεινή. Όταν ήταν υποψήφιος, μόνο το 4% θα τον ψήφιζε "σίγουρα" στις προεδρικές εκλογές. Επιπλέον, ο Ναβάλνι ήταν, σύμφωνα με την Marlène Laruelle, καθηγήτρια ερευνών και διευθύντρια του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών, Ρωσικών και Ευρασιατικών Σπουδών (IERES) στο Πανεπιστήμιο George Washington, αμφιλεγόμενος υποστηρικτής του ρωσικού εθνοτικού εθνικισμού (σε ένα παραδοσιακά πολυεθνικό κράτος). Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για το εξαιρετικά δημοφιλές πρόσωπο στη Ρωσία που περιγράφεται από τον αγγλόφωνο Τύπο και τους δυτικούς ηγέτες.
Επιστρέφοντας στους ισχυρισμούς περί δολοφονίας, θα είχε ενδιαφέρον να συγκρίνουμε την κάλυψη του θανάτου του Ναβάλνι από τον δυτικό Τύπο με εκείνη του Τζέφρι Επστάιν. Ο τελευταίος ήταν φυσικά ο καταδικασμένος Αμερικανός χρηματοδότης και διακινητής ερωτικών ειδών, ο οποίος ως γνωστόν διατηρούσε τη συντροφιά ενός νεαρού "χαρεμιού" και προμήθευε πολλές νεαρές γυναίκες, έφηβες και παιδιά που κακοποιούνταν από τον ίδιο και τους πλούσιους συνεργάτες του.
Το ιδιωτικό επιβατικό αεροσκάφος του δισεκατομμυριούχου ήταν γνωστό ως "Lolita Express", μια νύξη στο διάσημο μυθιστόρημα του Ναμπόκοφ για την παιδοφιλία, και συχνά μετέφερε ανήλικες και μερικούς από τους πιο πλούσιους και ισχυρούς ανθρώπους στον κόσμο (συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον και της βρετανικής βασιλικής οικογένειας) στο ιδιωτικό νησί του Epistein στις Αμερικανικές Παρθένες Νήσους - η τοποθεσία ονομάστηκε, αρκετά ανατριχιαστικά, "Slave Island". Δεν είναι ακόμη σαφές αν όλοι οι συνεργάτες του που πέταξαν εκεί το έκαναν για να συμμετάσχουν σε παράνομες πράξεις ή γνώριζαν για τις δραστηριότητες που γίνονταν εκεί - αλλά σαφώς πολλοί από αυτούς το έκαναν. Ο Επστάιν, μπορεί κανείς να θυμάται, διατηρούσε κρυφές κάμερες στις ιδιοκτησίες του, υποτίθεται για να καταγράφει τις ασελγείς πράξεις των ισχυρών συνεργατών και πελατών του (υποτίθεται ότι μεταξύ αυτών ήταν και ο πρίγκιπας Άντριου, ο δούκας της Υόρκης) με τα ανήλικα κορίτσια που προμήθευαν ο ίδιος και η φίλη του Γκισλέν Μάξγουελ, στο πλαίσιο μιας "ασφαλιστικής πολιτικής", δηλαδή ενός εκβιασμού.
Κάποιος στη θέση του Επστάιν θα μπορούσε σίγουρα να επωφεληθεί από τη διακίνηση κρατικών στοιχείων - αυτό, ωστόσο, θα προκαλούσε προβλήματα και σε εξέχοντα μέλη της δυτικής ελίτ. Ο θάνατός του στο κελί του στη φυλακή τον Αύγουστο του 2019 κρίθηκε ως αυτοκτονία με απαγχονισμό, αλλά οι δικηγόροι του έχουν αμφισβητήσει την απόφαση. Επιπλέον, οι φύλακες δεν τον έλεγξαν για τρεις ώρες και παραποίησαν τα αρχεία. Επιπλέον, δύο κάμερες ασφαλείας έτυχε να είναι χαλασμένες και το βίντεο παρακολούθησης διαγράφηκε λόγω "τεχνικών σφαλμάτων". Δεν είναι λοιπόν περίεργο που υπήρξε μεγάλος δημόσιος σκεπτικισμός σχετικά με την πραγματική αιτία θανάτου του άνδρα και το "ο Επστάιν δεν αυτοκτόνησε" έγινε δημοφιλές διαδικτυακό μιμίδιο.
Για λόγους σύγκρισης, απλώς δεν υπάρχουν τέτοιες περίεργες συμπτώσεις ή ύποπτες ασυμφωνίες στον θάνατο του Ναβάλνι. Δεν υπάρχουν αντιφατικά ή παραποιημένα αρχεία της φυλακής. Το σώμα του Ρώσου έφερε μεν σημάδια μώλωπες, αλλά αυτό συνάδει με επιληπτικές κρίσεις. Οι επιληπτικές κρίσεις με τη σειρά τους είναι γνωστό ότι είναι συχνές σε άτομα με θρόμβους αίματος, για παράδειγμα. Το σώμα του έδειξε επίσης ίχνη καρδιακής μάλαξης, γεγονός που υποδηλώνει προσπάθειες "ανάνηψης" ενός ανθρώπου που βιώνει καρδιακή ανακοπή. Αυτό δεν συνάδει και πολύ με ένα σενάριο δολοφονίας - το οποίο κανονικά θα περιλάμβανε διεφθαρμένους ή πληρωμένους αξιωματούχους που αφήνουν τον κρατούμενο χωρίς επιτήρηση. Ένα δημοσίευμα του Reuters αναφέρει βολικά έναν "αγνώστου ταυτότητας κρατούμενο" που μιλάει για κάποια "περίεργη αναταραχή" στη σωφρονιστική αποικία πριν από το θάνατο του Ναβάλνι, αλλά προσθέτει ότι "δεν ήταν δυνατόν να επαληθευτεί" ένας τέτοιος απολογισμός.
Σε όλο τον κόσμο, πολιτικοί ακτιβιστές δολοφονούνται μερικές φορές. Από την άλλη πλευρά, οι 47χρονοι άνδρες στη φυλακή που συνηθίζουν να καπνίζουν παθαίνουν ξαφνικές καρδιακές προσβολές και άλλα προβλήματα υγείας μερικές φορές και μπορεί να πεθάνουν. Αυτό συμβαίνει συνεχώς. Ο ίδιος δυτικός Τύπος που περιγράφει τη συνέντευξη του Πούτιν στον Τάκερ Κάρλσον ως μια μεγάλη επιχείρηση προπαγάνδας, υποθέτει επίσης πως ο Πούτιν βρίσκεται άμεσα πίσω από το θάνατο του Ναβάλνι. Από πλευράς δημοσίων σχέσεων, δεν θα είχε πολύ νόημα να δώσει μια τέτοια συνέντευξη και λίγες ημέρες αργότερα να δολοφονηθεί ένας από τους διάσημους επικριτές του (αγαπημένος των δυτικών μέσων ενημέρωσης). Ο άνδρας εξέτιε ποινή φυλάκισης και δεν αποτελούσε απειλή, ακόμη και αν υποθέσει κανείς ότι ο επικεφαλής του ρωσικού κράτους επιθυμεί να δολοφονήσει απλώς όποιον τον επικρίνει.
Ο θάνατος του Ναβάλνι πολιτικοποιείται βέβαια έντονα, κάτι που είναι αναπόφευκτο, και μάλιστα οπλοποιείται, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να συναντάται με τη χήρα του και να ανακοινώνει περαιτέρω κυρώσεις κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν. Είτε συμπαθεί κανείς τον Πούτιν είτε όχι, πριν βγάλει άγρια συμπεράσματα, θα πρέπει πρώτα να αξιολογήσει τα υπάρχοντα στοιχεία. Το πρόβλημα είναι ότι στην εποχή του πληροφοριακού πολέμου και εν μέσω του Νέου Ψυχρού Πολέμου, με το σημερινό πολιτικό κλίμα, θα είναι δύσκολο να υπάρξει ισορροπημένη κάλυψη του θέματος.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr