militarywatchmagazine.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Αν και η Χαμάς και το Ισραήλ είχαν πολύ διαφορετικούς λόγους για να παρέμβουν στην πολεμική προσπάθεια κατά του συριακού κράτους, ο κοινός τους σκοπός ανέδειξε τελικά τους στενούς δεσμούς της παλαιστινιακής ομάδας με τους στενότερους στρατηγικούς εταίρους του Δυτικού Μπλοκ στη Μέση Ανατολή, την Τουρκία και το Κατάρ, η πρώτη είναι μέλος του ΝΑΤΟ και το δεύτερο πρώην έδρα της Κεντρικής Διοίκησης του αμερικανικού στρατού και κορυφαία τοποθεσία βάσης των αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή. Με την Τουρκία, το Κατάρ και το Ισραήλ να πρωταγωνιστούν στην περιοχή στις προσπάθειες ανατροπής της συριακής κυβέρνησης, η οποία αποτελούσε πρωταρχικό στόχο των Ηνωμένων Πολιτειών και των δυτικών συμμάχων τους, στις οποίες και τα τρία περιφερειακά κράτη βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό για υποστήριξη, η συμμετοχή της Χαμάς στην πρωτοβουλία αυτή αποτέλεσε βασική ένδειξη της "απατεωνίστικης" ιδιότητας της οργάνωσης και της προθυμίας της να πολεμήσει στο πλευρό του ΝΑΤΟ και των ισραηλινών δυνάμεων, όταν αυτό φαινόταν ότι προωθούσε τα συμφέροντά της, ενώ άλλες φορές συνεργαζόταν με τη Χεζμπολάχ και το Ιράν κατά του Ισραήλ.
Μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στη Συρία στα μέσα του 2011, που είδε τις τζιχαντιστικές δυνάμεις να περνούν τα τουρκικά και ιορδανικά σύνορα και να οργανώνουν μαζικές εκτελέσεις αιχμαλώτων στρατιωτών και αστυνομικών δυνάμεων, η Χαμάς τάχθηκε γρήγορα στο πλευρό του Κατάρ, της Τουρκίας, του Ισραήλ και άλλων περιφερειακών παραγόντων συμμάχων της Δύσης εναντίον της συριακής κυβέρνησης. Το Δεκέμβριο του 2011, μετά από 12 χρόνια με έδρα τη Συρία, η Χαμάς μετέφερε το πολιτικό της γραφείο στο Κατάρ, τον κορυφαίο χορηγό της συριακής εξέγερσης στον αραβικό κόσμο εκείνη την εποχή, με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών του παλαιστινιακού κόμματος Ghazi Hamad να δηλώνει ότι η Δαμασκός "καταπίεζε τον λαό της" - απηχώντας τη ρητορική της Δύσης και της Τουρκίας εκείνη την εποχή. Στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2012, όταν η στενή θυγατρική της Χαμάς στην Αίγυπτο, η Μουσουλμανική Αδελφότητα, φάνηκε έτοιμη να αναλάβει την εξουσία μετά την ανατροπή της κυβέρνησης που υποστηρίχθηκε από τη Δύση τον προηγούμενο χρόνο, ο πρωθυπουργός της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια εκφώνησε μια συγκινητική ομιλία στο τέμενος Αλ Αζχάρ στο Κάιρο επαινώντας "τον ηρωικό λαό της Συρίας που αγωνίζεται για την ελευθερία, τη δημοκρατία και τη μεταρρύθμιση". Οι πιστοί εκεί στόχευσαν συγκεκριμένα το Ισραήλ και τους δύο μεγαλύτερους αντιπάλους του Δυτικού Μπλοκ στην περιοχή - φωνάζοντας "Όχι Χεζμπολάχ και Όχι Ιράν". Η Χεζμπολάχ είχε επιφέρει πέντε χρόνια πριν στο Ισραήλ τη μοναδική στρατιωτική ήττα στην ιστορία του και θεωρούνταν τότε κορυφαία πρόκληση για τα συμφέροντα του Δυτικού Μπλοκ και του Ισραήλ.
Ενώ άλλες παλαιστινιακές ομάδες, όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, δεν υποστήριζαν τις προσπάθειες ανατροπής του συριακού κράτους υπό την ηγεσία της Δύσης, με τη Λωρίδα της Γάζας υπό την κυριαρχία της Χαμάς, οι σημαίες της συριακής εξέγερσης θα εμφανίζονταν γρήγορα σε όλη την επικράτεια. Ως κορυφαίος υποστηρικτής τόσο της συριακής κυβέρνησης όσο και της Χαμάς, η Χεζμπολάχ προσπάθησε κυρίως να συγκρατήσει τον στρατηγικό της εταίρο, υπενθυμίζοντας στην ηγεσία της Χαμάς ότι η Συρία ήταν το μοναδικό αραβικό κράτος που τους παρείχε σημαντικές προμήθειες όπλων κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών με το Ισραήλ το 2008-2009. Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν γρήγορα, καθώς προέκυψε πως η Χαμάς έστρεφε την εκπαίδευση που παρείχε η Χεζμπολάχ εναντίον του συριακού κράτους, με τις πολιτοφυλακές της να συμμετέχουν ενεργά στην πολεμική προσπάθεια εναντίον των συριακών δυνάμεων και της Χεζμπολάχ. Σε αντίθεση με τη Χαμάς, μια σουνιτική ισλαμιστική ομάδα, η βάση υποστήριξης της Χεζμπολάχ προερχόταν κυρίως από το μειονοτικό σιιτικό σκέλος της ισλαμικής πίστης και τα σιιτικά πληθυσμιακά κέντρα που είχαν καταληφθεί από αντάρτες με τους οποίους η Χαμάς είχε συμμαχήσει στη Συρία σφαγιάζονταν συνεχώς στο πλαίσιο μιας πολιτικής εθνοκάθαρσης. Οι τζιχαντιστές εταίροι της Χαμάς προσπάθησαν επίσης να στοχεύσουν τη βάση υποστήριξης της Χεζμπολάχ εντός των συνόρων του Λιβάνου, επιτιθέμενοι με βόμβες αυτοκινήτων σε σιιτικά πληθυσμιακά κέντρα στα προπύργια του κόμματος. Οι απαρχές των σφαγών των μειονοτικών σιιτών πολιτών στην Αίγυπτο ήταν επίσης εμφανείς λίγο πριν από την ανατροπή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη χώρα τον Ιούλιο του 2013.
Παρόλο που η Χεζμπολάχ και το Ιράν προσπάθησαν να διατηρήσουν τις σχέσεις τους με τη Χαμάς λόγω της κοινής τους εχθρότητας με το Ισραήλ, καθώς η υποστήριξη της παλαιστινιακής ομάδας σε φορείς που συνδέονται με την Αλ Κάιντα αυξανόταν, οι σχέσεις γίνονταν όλο και πιο τεταμένες. Σε μία από τις πιο έντονα διατυπωμένες δηλώσεις Ιρανού αξιωματούχου, το μέλος της ιρανικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Εθνικής Ασφάλειας Heshmatollah Falahatpisheh δήλωσε το 2016 ότι το παλαιστινιακό κόμμα παρείχε "υποστήριξη [σε] τρομοκρατικές ομάδες που εργάζονται υπό την ομπρέλα της συριακής αντιπολίτευσης". Για το συριακό κράτος, το οποίο είδε τον πληθυσμό του να υποφέρει πάρα πολύ από την επίθεση των τζιχαντιστών, οι σχέσεις ήταν σημαντικά πιο εχθρικές. Ο Σύριος πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ σε συνέντευξή του το 2014 στη σουηδική εφημερίδα Expressen κατηγόρησε τη Χαμάς πως "υποστηρίζει το Μέτωπο αλ Νούσρα" - τη μεγαλύτερη θυγατρική της Αλ Κάιντα στη Συρία. Όπως και η Χαμάς, η τρομοκρατική ομάδα ήταν πολύ καλά εξοπλισμένη και χρηματοδοτούνταν από το Κατάρ και την Τουρκία κυρίως.
Όσον αφορά την Αλ Νούσρα, η οποία ήταν ένας από τους κύριους εταίρους της Χαμάς στη Συρία και ένας από τους κύριους αποδέκτες της υποστήριξης του Κατάρ και της Τουρκίας, η ομάδα ήταν ένας από τους κύριους δράστες εθνοκάθαρσης και άλλων σοβαρών εγκλημάτων πολέμου. Ήταν μακράν η πιο ισχυρή αντάρτικη ομάδα στη Συρία μέχρι την αύξηση της δύναμης της τρομοκρατικής ομάδας Ισλαμικό Κράτος από τον Ιούνιο του 2014. Το Ισλαμικό Κράτος αποτελούσε παλαιότερα τμήμα της Αλ Νούσρα, ενώ η ίδια η Αλ Νούσρα αποτελούσε στα πρώτα χρόνια του πολέμου βασικό τμήμα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού - ενός συνασπισμού ανταρτικών ομάδων, πολλές από τις οποίες έλαβαν σημαντική υποστήριξη από όλο τον δυτικό κόσμο και από κράτη που πρόσκεινται στη Δύση. Η υποστήριξη της Χαμάς προς αυτές τις ομάδες οδήγησε τη συριακή κυβέρνηση να διακόψει κάθε δεσμό μαζί της. Τον επόμενο χρόνο, το 2015, ένας αιχμάλωτος Παλαιστίνιος-Ιορδανός τζιχαντιστής που πρόσκειται στη Μουσουλμανική Αδελφότητα αναφέρθηκε από συριακές πηγές ότι επιβεβαίωσε πως παλαιστινιακά στρατόπεδα προσφύγων υπό τον έλεγχο της Χαμάς είχαν γίνει κόμβοι για την εκπαίδευση τρομοκρατών από τις μαχητικές ομάδες Ahrar Al Sham, Liwa al-Tawhid, Suqour Idleb και Failaq Al Sham στο κυβερνείο Idlib που εκτείνεται στα τουρκικά σύνορα, όπου οι τζιχαντιστικές δυνάμεις ήταν περισσότερο συγκεντρωμένες.
Ενώ η υποστήριξη της Δύσης, της Τουρκίας και του Κατάρ προς τη συριακή εξέγερση ήταν πολύ καλύτερα δημοσιοποιημένη και το ενδεχόμενο ανοιχτής ισραηλινής υποστήριξης σε μαχητικές ομάδες που μάχονται κατά του συριακού κράτους απειλούσε να τις απονομιμοποιήσει λόγω των σημαντικών αντι-ισραηλινών αισθημάτων στον αραβικό κόσμο, τον Φεβρουάριο του 2019 ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας αντιστράτηγος Gadi Eisenkot επιβεβαίωσε ότι η χώρα του παρείχε οπλισμό στην εξέγερση υπό την οποία πολεμούσε η Χαμάς. Το ισραηλινό μέσο ενημέρωσης Haaertz αναφέρθηκε τότε σε αυτό ως το Ισραήλ "που αποκαλύπτει το ψέμα του 'κατά της επέμβασης' μετά από τόσα χρόνια άρνησης;". Η παραδοχή αυτή ήρθε μήνες μετά την έκθεση του περιοδικού Foreign Policy που αποκάλυψε μετά από συνεντεύξεις με μαχητές από αντάρτικες ομάδες που πολεμούν στο πλευρό της Χαμάς πως τουλάχιστον δώδεκα τέτοιες ομάδες λάμβαναν ισραηλινό οπλισμό και χρηματοδότηση. Η ισραηλινή κυβέρνηση παρείχε επίσης μηνιαίους μισθούς στους αντάρτες μαχητές.
Ο Συριακός Αραβικός Στρατός είχε αναφέρει ήδη από το 2013 την κατάσχεση όπλων που προμήθευε το Ισραήλ από αντάρτες, και ενώ αυτό απορρίφθηκε ευρέως ως προπαγάνδα για την εκμετάλλευση του αντι-ισραηλινού συναισθήματος εκείνη την εποχή, οι μεταγενέστερες αποκαλύψεις από αμερικανικές και ισραηλινές πηγές το έκαναν να φαίνεται πολύ πιο αξιόπιστο. Πιο εμφανής από την υλική του υποστήριξη, ωστόσο, ήταν ο ηγετικός ρόλος του Ισραήλ μαζί με την Τουρκία στην παροχή αεροπορικής υποστήριξης με πλήγματα σε στόχους της συριακής κυβέρνησης και της Χεζμπολάχ καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, συχνά σε σημεία όπου οι αντάρτες με τους οποίους πολεμούσε η Χαμάς ήταν ιδιαίτερα πιεσμένοι στο έδαφος.Οι αντάρτες με τη σειρά τους στόχευαν ιδιαίτερα τις εγκαταστάσεις αεράμυνας από την αρχή της σύγκρουσης το 2011, εν μέρει λόγω των ελπίδων για μια ευρύτερη αεροπορική επίθεση του ΝΑΤΟ, παρόμοια με εκείνη που εξαπέλυσε κατά της Λιβύης εκείνο το έτος, η οποία θα μπορούσε να τους βοηθήσει να έρθουν στην εξουσία.
Η σύγκρουση στη Συρία ανέδειξε τελικά τις πολύ σημαντικές ιδεολογικές διαφορές μεταξύ της πλειονότητας των αντιπάλων του Ισραήλ και του Δυτικού Μπλοκ στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, της Συρίας, της Χεζμπολάχ, του Συνασπισμού Ansurullah της Υεμένης και της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ, σε σύγκριση με τη Χαμάς, η οποία ιδεολογικά δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να πάρει τα όπλα εναντίον των αντιπάλων του Δυτικού Μπλοκ και να συμμαχήσει είτε με μέλη του ΝΑΤΟ είτε με θυγατρικές της Αλ Κάιντα. Τονίζει επίσης ότι οι δεσμοί της Χαμάς με το Κατάρ, την Τουρκία και η ιδεολογία της υπερεθνικής Μουσουλμανικής Αδελφότητας την οδήγησαν στο να αντιλαμβάνεται ένα ισχυρό ενδιαφέρον για την επιβολή ισλαμιστικής κυριαρχίας στη Συρία, ακόμη και αν ο βασικός της αντίπαλος, το Ισραήλ, υποστήριζε επίσης αυτόν τον στόχο. Στα τέλη της δεκαετίας του 2010 η ήττα της εξέγερσης στη Συρία, παράλληλα με την απροθυμία του Κατάρ και της Τουρκίας να εξοπλίσουν τη Χαμάς εναντίον του Ισραήλ και μόνο για να πολεμήσουν τη Συρία, ανάγκασε το παλαιστινιακό κόμμα να αναπροσανατολίσει και πάλι τους δεσμούς του. Η αποκατεστημένη συνεργασία του με τη Χεζμπολάχ και το Ιράν, ωστόσο, είναι πιθανό να παραμείνει μια συμμαχία ευκαιρίας και όχι μια συμμαχία που βασίζεται στην εμπιστοσύνη ή την κοινή ιδεολογία. Για τη Συρία, όπου η Χαμάς χρησίμευσε ως βασικός αρωγός της ανόδου των τζιχαντιστικών ανταρτικών ομάδων σε μια πολεμική προσπάθεια που σκότωσε πάνω από ένα τέταρτο του εκατομμυρίου ανθρώπων, η σύγκρουση μεταξύ της παλαιστινιακής ομάδας και του Ισραήλ εμφανίζεται τώρα ως μια σύγκρουση που φέρνει δύο αντιπάλους της αντιμέτωπους.