Στις 21 Φεβρουαρίου, ένας συριακός ιστότοπος, επικαλούμενος πηγές στη Δαμασκό, μετέδωσε την είδηση ότι ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MbS) θα πραγματοποιούσε σύντομα επίσκεψη στη Συρία, προκαλώντας αναστάτωση στους περιφερειακούς πολιτικούς κύκλους. Παρά το γεγονός πως η κυβερνητική εφημερίδα Al-Watan διέψευσε το δημοσίευμα, η προοπτική μιας κορυφαίας σαουδαραβικής επίσκεψης ξύπνησε μνήμες μιας περασμένης εποχής, όταν η συρο-σαουδαραβική συνεννόηση εξασφάλιζε τις εσωτερικές ισορροπίες του Λιβάνου, οι οποίες κλονίζονται ή επιλύονται ανάλογα με το ρυθμό των ηγεμονιστών της Δυτικής Ασίας και την κατάσταση των μεταξύ τους σχέσεων.
Malek al-Khoury - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
عاجل - مصدر سوري مطلع لـ"الوطن": لا يوجد أي شيء رسمي حول زيارة محتملة لولي العهد السعودي الأمير محمد بن سلمان إلى سورية.
— جريدة الوطن (@alwatan_sy) February 20, 2024
Μια αποφασιστική απάντηση στις φήμες για επικείμενη επίσκεψη του MbS παραμένει άφαντη. Μια συριακή διπλωματική πηγή επιβεβαίωσε μόνο στο The Cradle πως "η επικοινωνία μεταξύ Συρίας και Σαουδικής Αραβίας αναπτύσσεται σταδιακά και οι συζητήσεις έχουν γίνει πιο λεπτομερείς σχετικά με τα κοινά συμφέροντα των δύο χωρών" όσον αφορά το "μεταπολεμικό σκηνικό στη Γάζα".
Ενώ η πηγή δε διέψευσε ούτε επιβεβαίωσε την επίσκεψη του Μπιν Σαλμάν, άφησε να εννοηθεί ότι η ανάπτυξη της επικοινωνίας μπορεί να φτάσει στο στάδιο των "αμοιβαίων επισκέψεων" όχι μόνο με τη Σαουδική Αραβία "αλλά και με την Αίγυπτο".
Αν και η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ της Συρίας και των αραβικών κρατών δεν περιορίζεται στη Σαουδική Αραβία, οι συζητήσεις με το Ριάντ έχουν γίνει πιο σημαντικές πρόσφατα - σε βαθμό που ένας Άραβας υπουργός Εξωτερικών, που πιστεύεται ότι είναι ο ΥΠΕΞ των Εμιράτων, κατέβαλε προσπάθεια στα μέσα Φεβρουαρίου να πείσει τα μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου να αποσύρουν το νόμο για το μποϊκοτάζ της Συρίας, τον οποίο επιμένουν να διατηρούν ακτιβιστές κατά της Συρίας με έδρα τις ΗΠΑ. Μια πηγή λέει στο The Cradle πως αυτοί οι ακτιβιστές "εκπαιδεύονται με μια αμερικανική υπηρεσία, μαζί με την ιρανική αντιπολίτευση, για τη διαμόρφωση και την εμπορία αυτών των σχεδίων άσκησης πίεσης και τη δημιουργία ομάδων πίεσης" για να σταματήσουν τυχόν ανατροπές πολιτικής στην Ουάσινγκτον.
Αλλά η συζήτηση για την επανέναρξη των σχέσεων με τη Δαμασκό δε διεξάγεται πλέον μόνο στους αραβικούς διαδρόμους. Ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, σε ανακοίνωσή του μετά τις συνομιλίες που είχε την περασμένη εβδομάδα με τον Γερμανό ομόλογό του Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, αποκάλυψε "το έργο της Κυπριακής Δημοκρατίας σε συνεργασία με άλλα κράτη μέλη" για την προώθηση των ευρωσυριακών σχέσεων.
Η ΕΕ, σε γενικές γραμμές, συμμερίζεται αυτή την άποψη για το άνοιγμα των σχέσεων των κρατών-μελών με τη Δαμασκό, σε συζητήσεις οι οποίες, σύμφωνα με συριακή πηγή, επίσης προχωρούν, ιδίως στο θέμα του προσδιορισμού "των τμημάτων της Συρίας που είναι επαρκώς ασφαλή" για την επιστροφή των προσφυγικών πληθυσμών.
Στις 16 Φεβρουαρίου, στο περιθώριο της 60ής Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου στη Γερμανία, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν συναντήθηκε με τον επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ για να συζητήσουν διάφορα περιφερειακά θέματα, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας, αναφέρει το πρακτορείο Anadolu, το οποίο επικαλείται πηγές του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που ανέφεραν πως "και οι δύο πλευρές" τόνισαν την ανάγκη να εμπλακεί η Δαμασκός "στην πολιτική διαδικασία".
Όσον αφορά τους Αμερικανούς, ο Λευκός Οίκος βρίσκεται σε δύσκολες διαπραγματεύσεις με πολλά αραβικά κράτη "σε αναζήτηση ενός διπλωματικού επιτεύγματος" για την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, καθώς η εκστρατεία επανεκλογής του κορυφώνεται. Η Ουάσινγκτον είναι απασχολημένη με την αναζήτηση μηχανισμών για την εδραίωση των συμφερόντων της στη Δυτική Ασία εντός των σημαντικών εμποδίων που δημιουργεί η συμφωνία προσέγγισης Σαουδικής Αραβίας-Ιράν με κινεζική μεσολάβηση, η οποία, για τις ΗΠΑ, είναι μέχρι στιγμής τρελά σταθερή. Πράγματι, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν πήγε να υποστηρίξει στο Μόναχο τους "ιρανικούς γείτονές" του, λέγοντας ότι οι Ιρανοί "δεν θέλουν κλιμάκωση στην περιοχή".
Καθώς οι αμερικανο-ιρακινές διαπραγματεύσεις για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων επιταχύνουν, μια συριακή πηγή λέει στο The Cradle ότι μια αμερικανική αντιπροσωπεία "επισκέφθηκε τη βορειοανατολική Συρία, για να συζητήσει τις δυνατότητες διατήρησης της αμερικανικής παρουσίας εκεί σε περίπτωση αποχώρησης από το Ιράκ". Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως ο επικεφαλής των Μονάδων Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ, Faleh al-Fayyad, επισκέφθηκε την Τουρκία στις 20 Φεβρουαρίου για να συζητήσει "το μέλλον της διαδικασίας εξασφάλισης των συνόρων από κουρδικές οργανώσεις σε περίπτωση που οι αμερικανο-ιρακινές διαπραγματεύσεις οδηγήσουν στη διάλυση των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων και τη διατήρηση των αξιωματικών μόνο ως συμβούλων", σύμφωνα με πηγή ιρακινού δημοσιογράφου.
Πού αφήνει αυτό το Λίβανο;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόσφατη επίσκεψη του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου Σαάντ Χαρίρι στη Βηρυτό - ο οποίος διαμένει σήμερα στο Άμπου Ντάμπι, το οποίο διατηρεί φιλικές σχέσεις με τη Συρία - είχε μεγάλη απήχηση στο Λίβανο. Θεωρήθηκε ως προάγγελος της επιστροφής του "Χαριριρισμού", ο οποίος έρχεται φορτωμένος με περιφερειακές πολιτικές διευθετήσεις και διπλωματία-αστραπή σε ανώτατο επίπεδο - και αντανακλούσε ένα σιωπηρό σημάδι νέας σαουδαραβικής έγκρισης.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Χαρίρι μίλησε στη γλώσσα του πατέρα του - του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου Ραφίκ Χαρίρι, ο οποίος δολοφονήθηκε στη Βηρυτό στις 14 Φεβρουαρίου 2005 - για "ειρήνη και σταθερότητα" στο Λίβανο και τη γειτονιά του, και μάλιστα επικαλέστηκε, κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο σαουδαραβικό ειδησεογραφικό κανάλι Al-Hadath, το βασικό πολιτικό ρόλο του πατέρα του στον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου, ανοίγοντας το δρόμο για τη συμφωνία του Τάιφ που με τη μεσολάβηση της Σαουδικής Αραβίας διευθέτησε τη 15ετή σύγκρουση.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι σχέσεις Ριγιάντ-Χαρίρι είναι απόμακρες εδώ και χρόνια - σε αντίθεση με τις στενές σαουδαραβικές σχέσεις που απολάμβανε ο πατέρας του. Οι εντάσεις μεταξύ τους αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία, με την αδυναμία ή την απροθυμία του Χαρίρι να περιορίσει τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου από το να υπερασπιστεί το συριακό κράτος από έναν πόλεμο που υποστηριζόταν από τη Σαουδική Αραβία.
Αν και ο Χαρίρι δήλωσε κατά τη διάρκεια του ενδιάμεσου σταθμού του στη Βηρυτό ότι δεν ήταν ακόμη ώριμος ο χρόνος για να επιστρέψει στη λασπώδη πολιτική αρένα του Λιβάνου, προσέφερε την "παρέμβασή" του εάν "αισθανόταν ότι η σουνιτική κοινότητα του Λιβάνου έτεινε προς τον εξτρεμισμό". Πολλοί συνέδεσαν τα σχόλιά του με τη δίκη 84 πολιτών στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα την περασμένη εβδομάδα, οι οποίοι κατηγορούνταν για συμμετοχή σε οργανώσεις της "Μουσουλμανικής Αδελφότητας" (ΜΒ) - μια ομάδα που απαγορεύεται στα ΗΑΕ - καθώς και με την αξιοσημείωτη ανάκληση από την Τουρκία της υπηκοότητας του ηγετικού στελέχους της ΜΒ Μαχμούντ Χουσεΐν εν μέσω της προσπάθειας της Άγκυρας να αποκαταστήσει τους δεσμούς με το Άμπου Ντάμπι.
Μια λιβανέζικη πηγή που συνόδευσε τον Χαρίρι στην επίσκεψή του αφήνει να εννοηθεί στο The Cradle πως "η ανησυχία για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την επιστροφή των σχέσεων του Χαρίρι με τη Συρία". Με άλλα λόγια, ο πρώην πρωθυπουργός θα μπορούσε να κερδίσει υποστήριξη από τους αντι-ΜΒ Σαουδάραβες, Εμιρατινούς και Σύριους αν ακολουθήσει αυτή την πολιτική γραμμή εντός του Λιβάνου. Είναι ενδιαφέρον ότι μια λιβανέζικη φιγούρα που βρίσκεται κοντά στο Κατάρ που υποστηρίζει τον ΜΒ επιτέθηκε στον Χαρίρι αμέσως μετά την άφιξή του στο αεροδρόμιο μέσω του Χ (πρώην Twitter).
Οι περιφερειακοί άνεμοι φαίνεται να αλλάζουν κατεύθυνση, σε μεγάλο βαθμό επειδή ο παραδοσιακός "εγγυητής" της ασφάλειας του Κόλπου, οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι γονατιστός στην αναζωπύρωση μιας αφόρητης κρίσης, υποστηρίζοντας άνευ όρων την επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα. Στο Μόναχο, ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών Sameh Shoukry επιδίωξε μια "παλαιστινιακή συναίνεση" που θα άνοιγε το δρόμο για μια διευθέτηση "δύο κρατών", στην οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, η Χαμάς αποκλείεται. Η αραβοϊσλαμική συναίνεση επιδιώκει επί του παρόντος μια μακροπρόθεσμη παλαιστινιακή λύση μετά την καταλάγιαση της σκόνης στη Γάζα, η οποία θα περιλαμβάνει αναγκαστικά την προσέλκυση της "Χαμάς" και της "Φατάχ" σε μια κυβέρνηση εθνικής συναίνεσης.
Στη Βηρυτό, ο πρώην πρόεδρος Μισέλ Αούν αισθάνεται αυτή τη συναίνεση και έχει κάνει επίδειξη αντίθεσης σε οποιαδήποτε σύνδεση της "μοίρας του Λιβάνου με τη Γάζα". Ο Αούν, ο οποίος κάποτε αντιτάχθηκε στη Συμφωνία του Τάιφ, περιμένει την ευκαιρία να αντιταχθεί και πάλι. Αυτό είναι, φυσικά, ένα εσωτερικό παιχνίδι κυρίως για να διασφαλίσει πως η μειονοτική χριστιανική φωνή της χώρας θα ακουστεί σε όποιες πολιτικές διευθετήσεις βρίσκονται στον ορίζοντα.
Αλλά η Γάζα παραμένει αναπόφευκτη στο Λίβανο, με το Ισραήλ να διεξάγει πόλεμο κατά της Χεζμπολάχ στα νότια σύνορα της χώρας, ο οποίος έφτασε 45 χιλιόμετρα μέσα στη χώρα αυτή την εβδομάδα, όταν το Τελ Αβίβ έπληξε μη στρατιωτικές περιοχές κοντά στη Σιδώνα. Ο πόλεμος της Γάζας διεξάγεται πλέον σε πολλαπλά θέατρα -στο Λίβανο, τη Συρία, την Παλαιστίνη, το Ιράκ και την Υεμένη- και έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί και να βαθύνει περαιτέρω. Είναι αυτός ο πόλεμος που διεξάγεται από το Ισραήλ και τον σύμμαχό του, τις ΗΠΑ, που τραβάει γρήγορα τα αραβικά κράτη να επαναπροσδιορίσουν την κατεύθυνση της περιοχής από μέσα και μεταξύ τους.
Αυτό εγείρει το ερώτημα που ακούγεται τώρα συχνά στη Βηρυτό: Τι θα συμβεί αν η Δαμασκός, το Ριάντ και η Τεχεράνη συμφωνήσουν αυτή τη φορά; Όλοι περιμένουν αυτή τη στιγμή για να κλείσουν τις θέσεις τους στο τελευταίο θέατρο της Δυτικής Ασίας.