Η κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή έρχεται από πολύ ψηλότερα από την επιφάνεια της Γης
Iranian satellite carrier rocket "Simorgh" is seen in an unknown location in Iran, in this picture obtained on December 30, 2021. Ministry of Defense of Iran/WANA (West Asia News Agency)/Handout via REUTERS
Στις 20 Ιανουαρίου 2024, οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν εκτόξευσαν με επιτυχία έναν πύραυλο τριών σταδίων που έθεσε τον δορυφόρο Sorayya σε τροχιά, σε μια άνευ προηγουμένου απόσταση 460 μιλίων πάνω από την επιφάνεια της Γης.
Ibrahim Al-Marashi - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Υποστηρίζεται ότι το διαστημικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί κάλυψη για τη δοκιμή ενός συστήματος μεταφοράς πυρηνικών όπλων. Αυτό που είναι μια επιστημονική νίκη για το Ιράν θα μπορούσε επίσης να είναι μια στρατηγική προβολή της γεωχωρικής ισχύος της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ενώ αυτή η διαστημική εκτόξευση είχε προγραμματιστεί μέρες πριν, συνέβη την ίδια ημέρα που οι ισραηλινές δυνάμεις φέρονται να σκότωσαν πέντε Φρουρούς της Επανάστασης της εκστρατευτικής δύναμης Quds στη Δαμασκό, ενώ ακολούθησε μια ιρακινή πολιτοφυλακή που συνδέεται με το Ιράν να εκτοξεύει βαλλιστικούς πυραύλους σε μια βάση που στεγάζει αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ.
Μόλις πέντε ημέρες νωρίτερα, το Ιράν εκτόξευσε ομοβροντίες βαλλιστικών πυραύλων προς τη Συρία, το Ιράκ και το Πακιστάν εναντίον υποτιθέμενων βάσεων τρομοκρατών.
Η πρόσφατη εκτόξευση δορυφόρου στο διάστημα συνδέεται με αυτές τις πολιτικές εντάσεις στο έδαφος. Έστειλε ένα μήνυμα στις ΗΠΑ και το Ισραήλ πως, παρά τις κυρώσεις ή τη δολοφονία των επιστημόνων του, το Ιράν μπορεί ακόμη να αναπτύξει την τεχνολογία για την εκτόξευση ενός πυραύλου μεγάλων αποστάσεων, είτε στο διάστημα είτε πάνω από μια ήπειρο. Εάν οι κυρώσεις και οι δολοφονίες είχαν ως στόχο να περιορίσουν τέτοιες δραστηριότητες, το Ιράν απέδειξε ότι δε λειτουργούν.
Αυτό υποδεικνύει μια ανεξερεύνητη πτυχή της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή από τις 7 Οκτωβρίου 2023: Το διάστημα έχει μετατραπεί σε ζώνη σύγκρουσης. Όταν οι ιρακινές σιιτικές πολιτοφυλακές ή οι Χούτι της Υεμένης εκτοξεύουν ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος ή ένα βαλλιστικό πύραυλο, τα όπλα αυτά είτε εισέρχονται στο διάστημα είτε εξαρτώνται από δορυφόρους.
Αυτό που κατέδειξε επίσης η τελευταία ιρανική εκτόξευση είναι ότι οι συγκρούσεις της Γης - οι τρέχουσες μάχες στη Μέση Ανατολή σε αυτή την περίπτωση - έχουν προβληθεί στο διάστημα, θυμίζοντας μια τάση που ξεκίνησε με τις υπερδυνάμεις του Ψυχρού Πολέμου.
Στρατιωτικοποίηση του διαστήματος
Ένας βαλλιστικός πύραυλος καίει τα καύσιμα που τον προωθούν στην ατμόσφαιρα μέχρι να εισέλθει στο διάστημα. Μόλις καταναλωθούν τα καύσιμα, η τροχιά του πυραύλου δεν μπορεί να αλλάξει, ακολουθώντας μια πορεία που καθορίζεται από τη βαρύτητα που τον τραβάει πίσω προς την επιφάνεια της Γης - και τον τελικό του στόχο. Ο γερμανικός V-2 ήταν ο πρώτος βαλλιστικός πύραυλος. Εκτοξεύτηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 και ήταν το πρώτο αντικείμενο ανθρώπινης κατασκευής που εκτοξεύτηκε στο διάστημα. Καθώς εισέβαλαν στη Γερμανία, τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι Σοβιετικοί αναζήτησαν τους Γερμανούς πυραυλικούς επιστήμονες για να αναπτύξουν τα αντίστοιχα πυραυλικά/διαστημικά τους προγράμματα. Η τεχνολογία του V-2 επέτρεψε στις ΗΠΑ και τους Σοβιετικούς να στείλουν δορυφόρους στο διάστημα, επιτρέποντας ακόμη και σε αστροναύτες να φτάσουν στο ίδιο το φεγγάρι.
Τον Οκτώβριο του 1957, οι Σοβιετικοί εκτόξευσαν τον πρώτο δορυφόρο, τον Σπούτνικ, στο διάστημα, όπου τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη γη και έδωσε μια σημαντική νίκη του κομμουνισμού κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ντάγκλας Μπρίνκλεϊ, "για έναν κόσμο εγκλωβισμένο στην αντιπαλότητα του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Αμερικανών και Σοβιετικών, το διάστημα έγινε γρήγορα η νέα αρένα της μάχης". Οι διαστημικοί εκτοξευτές και οι εκτοξεύσεις ήταν ένα μέσο για τη διακριτική τελειοποίηση της στρατιωτικής τεχνολογίας, στο όνομα της εξερεύνησης του διαστήματος, ενώ ταυτόχρονα μετέδιδαν αυτές τις προόδους σε αντιπάλους και συμμάχους.
Από την άποψη της αμερικανικής εθνικής ασφάλειας, αν η ΕΣΣΔ μπορούσε να εκτοξεύσει ένα δορυφόρο στο διάστημα, θα μπορούσε να κάνει το ίδιο με μια πυρηνική κεφαλή, θέτοντας σε κίνδυνο το αμερικανικό έδαφος. Επιπλέον, ένας πύραυλος / ρουκέτα μπορεί να μεταφέρει ένα φυσικό ωφέλιμο φορτίο, όπως ένας δορυφόρος ή μια πυρηνική κεφαλή, αλλά μεταφέρει επίσης ένα πολιτικό μήνυμα που προορίζεται να επικοινωνήσει στους αντιπάλους χωρίς βία. Αυτή η δυναμική είναι που έκανε τον Ψυχρό Πόλεμο ψυχρό.
Οι ίδιες αντιλήψεις περί απειλής εξηγούν γιατί οι ΗΠΑ φοβόντουσαν το δορυφορικό πρόγραμμα του Ιράν πολύ πριν κλιμακωθεί ο περιφερειακός πόλεμος τον περασμένο Οκτώβριο, φέρνοντας αντιμέτωπες τις αμερικανικές δυνάμεις με τους συμμάχους της Ισλαμικής Δημοκρατίας στην Υεμένη και το Ιράκ.
Το αμερικανικό και το σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα είχαν επίσης να κάνουν με το κύρος, και η πιο πρόσφατη εκτόξευση ήταν ένα θέμα εθνικού κύρους για το Ιράν μετά τις φονικές τρομοκρατικές εκρήξεις που σημειώθηκαν στη χώρα στις 3 Ιανουαρίου.
Γεωπολιτική και αστροπολιτική της Μέσης Ανατολής
Όσον αφορά τη Μέση Ανατολή, ιστορικά, το διάστημα ήταν ένας χώρος που χρησιμοποιήθηκε για τη διείσδυση στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ ανέπτυξαν κατασκοπευτικούς δορυφόρους πάνω από τη Μέση Ανατολή, ενώ αργότερα οι δορυφόροι ήταν απαραίτητοι για το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού θέσης (GPS) για την καθοδήγηση των αμερικανικών πυραύλων κρουζ και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών που χρησιμοποιήθηκαν κατά του Ιράκ κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου το 1991 και στη συνέχεια κατά της Αλ Κάιντα μετά το 2001.
Τον 21ο αιώνα, ο Παγκόσμιος Νότος εισήλθε στη διαστημική αρένα, με επικεφαλής την Κίνα, την Ινδία και το Ιράν. Σύντομα το διάστημα αναδείχθηκε σε αρένα ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών της Μέσης Ανατολής. Μεταξύ των καθεστώτων του Περσικού Κόλπου, το Κατάρ πέτυχε ασύμμετρη ισχύ τη δεκαετία του 1990 έναντι της Σαουδικής Αραβίας μεταδίδοντας το Al Jazeera στον πολύ μεγαλύτερο γείτονά του, καθώς και σε ολόκληρη την περιοχή, μέσω ενός ειδησεογραφικού καναλιού που εξαρτάται από τη δορυφορική τεχνολογία. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ενισχύουν επί του παρόντος τα διαπιστευτήριά τους ως περιφερειακή Σπάρτη, ξεκινώντας μια αποστολή στον Άρη.
Το Ισραήλ, ωστόσο, είχε το μονοπώλιο της διαστημικής τεχνολογίας και της τοποθέτησης των δικών του δορυφόρων στο διάστημα. Το σημερινό διαστημικό πρόγραμμα του Ιράν χρησιμεύει ως μέσο πρόκλησης ενός περιφερειακού αντιπάλου καθώς και μιας υπερδύναμης - των ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα, οι σύμμαχοι του Ιράν στον "Άξονα της Αντίστασης" έχουν στρατιωτικοποιήσει το διάστημα. Το Ιράν έδωσε στους Χούθι τεχνολογία μη επανδρωμένων αεροσκαφών που μπορούν να πετάξουν σε μεγάλες αποστάσεις για να πλήξουν τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ. Οι επιθέσεις των Houthi με drone καθοδηγούνται από τη δορυφορική τεχνολογία, καθώς ένα drone που πετά σε τόσο μεγάλη απόσταση εξαρτάται από μια δορυφορική σύνδεση δεδομένων για την αποστολή πληροφοριών πίσω στον πιλότο στην Υεμένη.
Όσον αφορά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη των Χούθι, κατευθύνονται με GPS στο στόχο τους πριν πέσουν πάνω του για να προκαλέσουν χάος και ζημιές. Οι Χούθι δε διαθέτουν γνωστούς δορυφόρους επικοινωνίας και βασίζονται στον εμπορικά διαθέσιμο δορυφορικό χώρο. Αυτές οι επιθέσεις καταδεικνύουν ένα εξελιγμένο επίπεδο συντονισμού μεταξύ των Χούθι, οι οποίοι χρησιμοποιούν τρισδιάστατη εκτύπωση για την κατασκευή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των εξαρτημάτων τους με βάση ιρανικά σχέδια, ενώ αναλυτές εικόνων, μηχανικοί ανερχόμενων συνδέσεων, μηχανικοί και πληρώματα πιλότων εργάζονται συντονισμένα για την υποστήριξη των επιθέσεων. Μέχρι το 2022, οι επιθέσεις των Χούτι ήταν ένας από τους παράγοντες που ώθησαν τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ να απεμπλακούν από τη σύγκρουση στην Υεμένη, γεγονός που έδωσε επίσης πλεονέκτημα στο Ιράν, τον περιφερειακό αντίπαλο των χωρών του Κόλπου.
Οι Χούθι κατέκτησαν τόσο την τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών όσο και τους βαλλιστικούς πυραύλους. Οι Σοβιετικοί μετέτρεψαν το γερμανικό V-2 στον Scud, τον πιο διαδεδομένο βαλλιστικό πύραυλο στον αραβικό κόσμο. Οι Χούτι κληρονόμησαν τα Scud από την προηγούμενη κυβέρνηση μετά την Αραβική Άνοιξη. Το 2017, τα εκτόξευσαν προς τη Σαουδική Αραβία. Το 2023, οι Χούθι εκτόξευσαν τόσο μη επανδρωμένα αεροσκάφη όσο και βαλλιστικούς πυραύλους προς το νότιο λιμάνι του Ισραήλ, το Εϊλάτ, σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τη Χαμάς.
Το 2017, οι Χούθι επιτέθηκαν στην αεροπορική βάση King Salman στη Σαουδική Αραβία και καθώς και στο Ριάντ με τον Burkan 2-H, ένα βαλλιστικό πύραυλο τύπου Scud που κληρονόμησαν από το παλιό οπλοστάσιο της Υεμένης και σχεδιάστηκε με εμβέλεια άνω των 500 μιλίων για να πλήξει τη σαουδαραβική πρωτεύουσα. Σε αντίθεση με τον Burkan, οι πύραυλοι που εκτοξεύτηκαν προς το Eilat ήταν πιθανότατα βασισμένοι στον ιρανικό Ghadr (ή Qadr), στενό συγγενή του βορειοκορεατικού Nodong, ουσιαστικά έναν μεγαλύτερο πύραυλο βασισμένο στον αρχικό σοβιετικό πύραυλο Scud, με υπερδιπλάσιο βεληνεκές, στα 1.200 μίλια. Αυτοί οι βαλλιστικοί πύραυλοι των Χούτι έφτασαν στο διάστημα, όπου το αμυντικό σύστημα Arrow του Ισραήλ τους αναχαίτισε στη στρατόσφαιρα, σηματοδοτώντας την πρώτη περίπτωση διαστημικής μάχης στην ιστορία.
Η πιο πρόσφατη διαστημική εκτόξευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας έστειλε ένα μήνυμα στο Ισραήλ ότι το Ιράν πλησιάζει. Το μήνυμα προς τις ΗΠΑ είναι ότι το Ιράν βρίσκεται σε ισχυρότερη θέση μετά τη μονομερή αποχώρηση του Τραμπ το 2017 από την πυρηνική συμφωνία. Στη συνέχεια, το Ιράν είχε την αφορμή να προωθήσει την πυρηνική τεχνολογία φυγοκέντρησης, το πυρηνικό του απόθεμα και τώρα να προωθήσει το διαστημικό του πρόγραμμα.
Εν τω μεταξύ, το μήνυμα προς τον ιρανικό λαό είναι ότι, ενώ η οικονομία του βρίσκεται υπό κυρώσεις και υφίσταται τρομοκρατικές επιθέσεις, τουλάχιστον μπορεί να είναι εθνικά υπερήφανος που έφτασε στο διάστημα.