Κάποτε το Ισραήλ βασίλευε με βάση κάποιες αμετακίνητες αφηγήσεις: ευρέως διαδεδομένους μύθους για μια "γη της επαγγελίας", μια "γη χωρίς λαό", τη "μοναδική δημοκρατία στη Μέση Ανατολή" και το "μοναδικό ασφαλές μέρος για τους Εβραίους στον κόσμο". Σήμερα, αυτά τα μεγαλόπνοα ηχητικά λόγια είναι κουρελιασμένα, με το κράτος κατοχής να ταλανίζεται από ένα άνευ προηγουμένου πλήγμα στις θεμελιώδεις ιδέες του.
Khalil Harb - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτή η μεταμόρφωση έχει ξεδιπλωθεί με απροσδόκητη ένταση μετά την επιχείρηση αντίστασης της 7ης Οκτωβρίου στην Al-Aqsa Flood και τον καταστροφικό, γενοκτονικό πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα.
Αλλά δεν είναι μόνο η πρόκληση των αφηγήσεων που έχει φέρει το Ισραήλ σε δύσκολη θέση. Για πρώτη φορά στην 76χρονη ιστορία του, ολόκληροι οι υπολογισμοί ασφαλείας του Ισραήλ έχουν ανατραπεί: το κράτος κατοχής παλεύει σήμερα με τις ρυθμιστικές ζώνες στο εσωτερικό του Ισραήλ. Σε προηγούμενους πολέμους, ήταν το Τελ Αβίβ που καθιέρωσε αυτές τις "ζώνες ασφαλείας" μέσα στο εχθρικό έδαφος - προωθώντας τη στρατηγική γεωγραφία του Ισραήλ, εκκενώνοντας τους αραβικούς πληθυσμούς κοντά στις περιοχές των κρατικών συνόρων τους και οχυρώνοντας τα δικά του σύνορα.
Η μετατόπιση αυτή μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των τρωτών σημείων στα λεγόμενα "κράτη του αραβικού δακτυλίου" (Αίγυπτος, Ιορδανία, Συρία και Λίβανος). Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας του, το Ισραήλ ασκούσε σταθερά στρατιωτική και πολιτική κυριαρχία, επιβάλλοντας μέτρα ασφαλείας στα γειτονικά κράτη, με την άνευ όρων υποστήριξη συμμάχων όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία.
Οι νέες συνοριακές πραγματικότητες του Ισραήλ
Αλλά σε αυτόν τον τρέχοντα πόλεμο, το Τελ Αβίβ κατανοεί σιγά σιγά ότι οι εξισώσεις και οι υπολογισμοί της στρατιωτικής αντιπαράθεσης έχουν αλλάξει ριζικά - μια διαδικασία που ξεκίνησε το 2000, όταν η λιβανέζικη αντίσταση, η Χεζμπολάχ, ανάγκασε το Ισραήλ να αποσυρθεί από τα περισσότερα κατεχόμενα εδάφη στο νότιο Λίβανο.
Σήμερα, το Ισραήλ βρίσκει με τρόμο το ίδιο να υποχωρεί από τις άμεσες γραμμές αντιπαράθεσης με τους αρχιεχθρούς του στη Γάζα και τον Λίβανο. Οι τρομερές ικανότητες της αντίστασης περιλαμβάνουν πλέον μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ρουκέτες, στοχευμένα βλήματα, σήραγγες και ολοκαίνουργιες τακτικές σοκ, θέτοντας εν αμφιβόλω τη δυνατότητα των ισραηλινών εποίκων να παραμείνουν ασφαλείς σε οποιαδήποτε συνοριακή περίμετρο του Ισραήλ.
Υπάρχει πλέον ένα κοινό ρεφρέν μεταξύ των εποίκων στο βόρειο και νότιο τμήμα της κατεχόμενης Παλαιστίνης: "Δε θα επιστρέψουμε αν δεν αποκατασταθεί η ασφάλεια στα σύνορα".
Αλλά οι προοπτικές για την επιστροφή τους φαίνονται προς το παρόν δυσδιάκριτες. Το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας, το οποίο δεσμεύτηκε για έναν γρήγορο και αποφασιστικό πόλεμο για τη διαφύλαξη των εποίκων του πριν από 100 ημέρες, καταστρώνει τώρα ενεργά σχέδια για την στέγαση περίπου 100.000 ανθρώπων κατά μήκος των βόρειων συνόρων, βαθύτερα μέσα στο έδαφός του. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εκκένωση οικισμών που μπορεί να βρεθούν στο στόχαστρο κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε μελλοντικής στρατιωτικής κλιμάκωσης με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.
Η κατάσταση αυτή συνεπάγεται τρία κρίσιμα αποτελέσματα: οποιαδήποτε άμεση επιστροφή των εποίκων παραμένει απίθανη, αναμένονται πρόσθετες εκκενώσεις και πολλές ισραηλινές οικογένειες -εν τω μεταξύ- μπορεί να δημιουργήσουν μόνιμους οικισμούς σε άλλες, πιο ασφαλείς τοποθεσίες σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση από τα σύνορα με το νότιο Λίβανο και το περίβλημα της Γάζας.
Αποτυχημένοι στόχοι και το βόρειο μέτωπο
Οι προκαταρκτικές εκθέσεις από συμβούλια εποίκων στο βορρά εκτιμούσαν πως ο "εκτοπισμός" των εποίκων ήταν περίπου 70.000 κατά τις πρώτες εβδομάδες της σύγκρουσης. Μεταγενέστερες αναφορές, ωστόσο, υποδηλώνουν έναν πολύ υψηλότερο αριθμό, περίπου 230.000.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Γενικός Γραμματέας της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα τόνισε ένα κρίσιμο σημείο στην ομιλία του στις 3 Ιανουαρίου. Αναφέρθηκε στην ανησυχία του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ ότι οι Ισραηλινοί όχι μόνο δεν επιθυμούν να διαμείνουν στις παραμεθόριες περιοχές, αλλά και πως η ανησυχία τους για την παραμονή τους σε οποιοδήποτε τμήμα του Ισραήλ θα αυξηθεί επίσης πιθανότατα αν ο πόλεμος του Τελ Αβίβ αποτύχει να επιτύχει τους δηλωμένους στόχους του.
Πράγματι, από τις 7 Οκτωβρίου, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν υποστεί σημαντικό φόρο αίματος, με 13.572 "στρατιώτες και πολίτες" να έχουν τραυματιστεί στις μάχες στη Γάζα και κατά μήκος των βόρειων συνόρων με τον Λίβανο, όπως αναφέρει η Yedioth Ahronoth.
Κάποιος υποψιάζεται πως αυτοί οι αριθμοί μπορεί να είναι υποεκτιμημένοι. Ο σκεπτικισμός έχει πρόσφατα αυξηθεί σχετικά με την ακρίβεια των στοιχείων του ισραηλινού Υπουργείου Υγείας, με διάφορους εμπειρογνώμονες, ανεξάρτητες πηγές και έρευνες των μέσων ενημέρωσης να υποδηλώνουν έναν σημαντικά υψηλότερο αριθμό θυμάτων. Η Οργάνωση Αναπήρων του IDF, για παράδειγμα, εκτιμά ότι περίπου 20.000 άτομα έχουν μείνει ανάπηρα στον συνεχιζόμενο πόλεμο - αριθμός πολύ υψηλότερος από τα ευρήματα του Υπουργείου Υγείας.
Η μυστικότητα γύρω από τις ισραηλινές απώλειες είναι ιδιαίτερα εμφανής στο πολεμικό μέτωπο του Λιβάνου, όπου τα στοιχεία είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα και η στρατιωτική λογοκρισία του Τελ Αβίβ ελέγχει αυστηρά όλες τις ροές πληροφοριών. Αυτό οδηγεί σε ένα κρίσιμο ερώτημα σχετικά με την ικανότητα του Ισραήλ να δημιουργήσει στρατηγικές "συνοριακές" εξισώσεις ως αντισταθμιστικό μέτρο για αυτό που φαίνεται να είναι ένα στρατιωτικό και πολιτικό πισωγύρισμα στην επίτευξη των δηλωμένων πολεμικών στόχων του - οι οποίοι περιλαμβάνουν την εξάλειψη της Χαμάς και την απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων.
Επιπλέον, δημιουργούνται αμφιβολίες για την ικανότητα του Ισραήλ να διεξάγει ένα μεγάλο πόλεμο στο βορρά, δεδομένων των σαφών αδυναμιών του στη νότια στρατιωτική εκστρατεία του, στην οποία αντιμετώπισε βαριά πολιορκημένους αντιπάλους με πολλαπλά τρωτά σημεία. Η αντίσταση του Λιβάνου, σε σύγκριση με τους ομολόγους της στη Γάζα, διαθέτει σημαντικές και πολλές άγνωστες στρατιωτικές δυνατότητες, τις οποίες μπορεί να ασκήσει μέσα από ένα κυρίαρχο κράτος που δεν είναι ούτε πολιορκημένο ούτε αποκλεισμένο. Επιπλέον, η Χεζμπολάχ, η οποία εκδίωξε μόνη της το Ισραήλ από τα εδάφη του τόσο το 2000 όσο και το 2006 - καθιστά σαφές πως μέχρι στιγμής έχει αποκαλύψει και χρησιμοποιήσει μόνο ένα κλάσμα των νέων στρατιωτικών δυνατοτήτων της.
Αποαποικιοποίηση σε εξέλιξη
Το Νοέμβριο, η εισαγωγή από τη Χεζμπολάχ του πυραύλου Burkan, ενός εγχώριας κατασκευής όπλου με βεληνεκές έως και 10 χιλιόμετρα και καταστροφική ισχύ 500 κιλών εκρηκτικών, προσθέτει μια ισχυρή διάσταση στην αντιπαράθεση.
Ενώ η Χεζμπολάχ έχει στοχεύσει κυρίως ισραηλινούς στρατιωτικούς στρατώνες και συγκεντρώσεις στρατευμάτων με τον Burkan, εκατοντάδες κατευθυνόμενοι πύραυλοι όπως οι πύραυλοι Kornet και Katyusha έχουν χρησιμοποιηθεί με ακρίβεια εναντίον συγκεκριμένων στόχων εντός άδειων οικισμών, που εκτείνονται σε γεωγραφικό βάθος έως και 10 χιλιόμετρα από τα σύνορα του Λιβάνου.
Μέχρι την έναρξη του 2024, η Χεζμπολάχ έχει πραγματοποιήσει πάνω από 670 στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον και των 48 ισραηλινών φυλακίων, που εκτείνονται από τη Νακούρα στα δυτικά μέχρι τα κατεχόμενα αγροκτήματα Σεμπάα στα ανατολικά, μαζί με 11 στρατιωτικές θέσεις στα μετόπισθεν.
Πρόκειται για μια σημαντική πρόοδο στην στρατηγική της λιβανέζικης αντίστασης στα σύνορα. Για 15 χρόνια - από το 1985 έως το 2000 - το Ισραήλ αγωνίστηκε να υπερασπιστεί τη "συνοριακή λωρίδα" του στο νότιο Λίβανο. Σήμερα, αντιμετωπίζει πολλές εκατοντάδες επιθέσεις στις θέσεις του στη βόρεια Παλαιστίνη, αλλά φοβάται το άνοιγμα ενός δεύτερου πολεμικού μετώπου που θα μπορούσε να περιπλέξει την ήδη στρατιωτικά εξαντλητική εκστρατεία του στη Γάζα.
Η λεγόμενη "αμυντική" γραμμή κατά μήκος των συνόρων με τον Λίβανο είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένη. Οι πρόσφατα εκτοπισμένοι κάτοικοι που θεωρούνται ανεπαρκείς για την προστασία των εκατοντάδων χιλιάδων ισραηλινών εποίκων στο βορρά, απαιτούν διαβεβαιώσεις για τη μελλοντική ασφάλεια της ζώνης αυτής και τη δυνατότητά τους να επιστρέψουν.
Το Δεκέμβριο, ο επικεφαλής του περιφερειακού συμβουλίου της Άνω Γαλιλαίας αποκάλυψε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση είχε ουσιαστικά δημιουργήσει μια νεκρή ζώνη πλάτους περίπου 10 χιλιομέτρων εκκενώνοντας πόλεις στο βορρά. Η περιοχή αυτή, που εκτείνεται από το όρος Ερμόν στην κατεχόμενη Συρία έως τη Ρας αλ-Νακούρα, φέρεται να είναι σχεδόν άδειη από κατοίκους, με τις ισραηλινές δυνάμεις να είναι κατά κύριο λόγο παρούσες.
Στα σύνορα του λεγόμενου Kibbutz Manara, ένας έποικος δήλωσε στο Hebrew Radio North πως 86 από τα 155 σπίτια του οικισμού είχαν καταστραφεί ολοσχερώς από τα πυρά ρουκετών της Χεζμπολάχ, θέτοντας το ερώτημα αν οι έποικοι θα έχουν καν σπίτια για να επιστρέψουν.
Ακόμη και αν το Ισραήλ τολμήσει να εξαπολύσει μια πλήρους κλίμακας επίθεση εναντίον του Λιβάνου, όπως ακριβώς παραπαίει στην πολιορκημένη Γάζα εδώ και 17 χρόνια, δε θα μπορέσει να εγγυηθεί την επιτυχία του στην επίτευξη των στόχων του στο μέτωπο του Λιβάνου.
Μια χώρα ψεύτικων υποσχέσεων
Οι ημέρες κατά τις οποίες το Ισραήλ μπορούσε να επιβάλει ρυθμίσεις ασφαλείας στους Άραβες γείτονές του με στρατιωτική δύναμη και πολιτικές μεθοδεύσεις έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Παλαιότερα, το Ισραήλ προσπάθησε να δημιουργήσει μια λωρίδα ασφαλείας στο εσωτερικό του νότιου Λιβάνου μέσω επιχειρήσεων όπως η "Επιχείρηση Λιτάνι" του 1978. Αυτό το όραμα κατέρρευσε τελικά το 2000, με την ταπεινωτική αποχώρηση του κράτους κατοχής από το Λίβανο.
Το Ισραήλ φαίνεται τώρα να επανεξετάζει αυτή την προσέγγιση -μέσω αμερικανών μεσαζόντων- με στόχο να καθαρίσει το νότιο Λιτάνι από τις ομάδες αντίστασης, προβάλλοντας την απειλή πολέμου εναντίον ολόκληρου του Λιβάνου. Πρόκειται για μια επικίνδυνη στρατηγική, ιδιαίτερα δεδομένης της επισφαλούς θέσης του στρατού του στη Γάζα.
Η τακτική του Ισραήλ να ισοπεδώνει και να βομβαρδίζει ολόκληρες κατοικημένες περιοχές στο βόρειο και ανατολικό τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, δήθεν για να δημιουργήσει μια λωρίδα ασφαλείας με βάθος έως και 2 χιλιόμετρα, έχει προσκρούσει σε σκληρό τοίχο. Ακόμη και ο σύμμαχος των ΗΠΑ έχει εκφράσει αντιρρήσεις σχετικά με την εδαφική οριοθέτηση από τη Γάζα και τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα τέτοιων μέτρων. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι η λιβανέζικη και η παλαιστινιακή αντίσταση εμφανίζονται προετοιμασμένες να αντικατοπτρίσουν τα τεχνάσματα του Τελ Αβίβ εξαλείφοντας την ισραηλινή κατοίκηση στο περίβλημα της Γάζας και τη βόρεια Παλαιστίνη.
'Καταστρέψτε τις γειτονιές μας και θα καταστρέψουμε τις δικές σας'. Αυτή είναι σίγουρα μια απάντηση που δεν αναμένεται από το Ισραήλ, του οποίου η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία δεν είναι συνηθισμένη στις επιπτώσεις των επιθέσεών της. Αυτός ο νέος τίτλος-προς-αντίπαλο, τον οποίο το κράτος κατοχής δεν φαίνεται να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει, απλώς αναδεικνύει περαιτέρω την ευθραυστότητα και την μη αναστρέψιμη παρακμή του Ισραήλ.