Η σιιτική ομάδα του Λιβάνου έχει μια μακρά και αιματηρή ιστορία με το εβραϊκό κράτος και τώρα, η αυτοσυγκράτηση και των δύο πλευρών τελειώνει
jalaa marey / ΑFΡ
Του Murad Sadygzade, Προέδρου του Κέντρου Μελετών Μέσης Ανατολής, Επισκέπτη Λέκτορα, Πανεπιστήμιο HSE (Μόσχα) - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Από την κλιμάκωση της παλαιστινο-ισραηλινής σύγκρουσης και την έναρξη της χερσαίας επιχείρησης των IDF στη Γάζα, έχει επανειλημμένα αναφερθεί ότι ένας από τους πιθανούς συμμετέχοντες σε μια ανοιχτή αντιπαράθεση με το Ισραήλ θα μπορούσε να είναι η λιβανέζικη σιιτική παραστρατιωτική ομάδα και πολιτικό κόμμα, η Χεζμπολάχ. Τον Ιανουάριο, υπήρξαν ακόμη περισσότερες δηλώσεις αξιωματούχων σχετικά με την πιθανότητα μιας στρατιωτικής σύγκρουσης στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ.
Έτσι, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε στις 8 Ιανουαρίου πως η χώρα του είναι έτοιμη να προχωρήσει σε πόλεμο με τη λιβανέζικη ομάδα. Ωστόσο, εξακολουθεί να πιστεύει ότι είναι καλύτερο να επιλυθεί η σύγκρουση ειρηνικά. Ο Νετανιάχου προέβη στη δήλωσή του μετά από επίσκεψη στην πόλη Kiryat Shmona, μετά το χτύπημά της από αντιαρματικό πύραυλο της Χεζμπολάχ. Η τοποθεσία στο βόρειο Ισραήλ βομβαρδίζεται τακτικά από την οργάνωση.
Αργότερα, στις 17 Ιανουαρίου, ο αρχηγός των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) Herzi Halevy δήλωσε πως η πιθανότητα μιας στρατιωτικής επιχείρησης πλήρους κλίμακας στο Λίβανο έχει πλέον αυξηθεί δραστικά. "Δεν ξέρω πότε θα γίνει πόλεμος στο βορρά. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως η πιθανότητα να συμβεί τους επόμενους μήνες είναι τώρα πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στο παρελθόν", ανέφεραν οι The Times of Israel. Ο Halevy έκανε τη δήλωση αυτή μιλώντας σε στρατιώτες στο βόρειο Ισραήλ σε ασκήσεις προσομοίωσης μιας επίθεσης των IDF στο Λίβανο. Σημείωσε πως τα στρατεύματα "ενισχύουν την ετοιμότητα για μάχες στο Λίβανο".
Πράγματι, επιβεβαιώνεται η στρατιωτική ενίσχυση του Ισραήλ στα βόρεια σύνορά του. Σύμφωνα με το ABC News, δεκάδες χιλιάδες τακτικοί στρατιώτες και περίπου 60.000 έφεδροι σταθμεύουν εκεί. Τις προάλλες, ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Galant σημείωσε ότι τα ισραηλινά στρατεύματα μπορεί πολύ σύντομα να εμπλακούν σε εχθροπραξίες κατά μήκος των συνόρων της χώρας με το Λίβανο. Ωστόσο, δε διευκρίνισε πότε ακριβώς θα συμβεί αυτό.
Αλλά πριν μπορέσουμε να καταλάβουμε γιατί αυξάνεται η πιθανότητα μιας στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ των IDF και της Χεζμπολάχ, θα πρέπει να βουτήξουμε εν συντομία στην ιστορία της προέλευσης της λιβανέζικης σιιτικής ομάδας και της σχέσης της με το Ισραήλ.
Η γένεση της Χεζμπολάχ
Η Χεζμπολάχ, ή στα αραβικά, "Το Κόμμα του Αλλάχ", είναι μια σιιτική στρατιωτική και πολιτική οργάνωση που δραστηριοποιείται στο Λίβανο. Ιδρύθηκε το 1982 ως απάντηση στην ισραηλινή εισβολή στο νότιο Λίβανο, η οποία ήταν ένα επεισόδιο του 15ετούς εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου που έληξε το 1990 μετά την υπογραφή των Συμφωνιών του Τάιφ.
Η Χεζμπολάχ ιδρύθηκε αρχικά ως παραστρατιωτική οργάνωση για την προστασία του σιιτικού πληθυσμού του Λιβάνου από την ισραηλινή επιθετικότητα. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, εξελίχθηκε σε ένα πολιτικό κίνημα με επιρροή που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του Λιβάνου. Αρκετοί παράγοντες συνέβαλαν στην εμφάνιση της Χεζμπολάχ.
Πρώτα απ' όλα, ήταν το αυξανόμενο αντι-ισραηλινό συναίσθημα στο Λίβανο. Στη δεκαετία του 1970, ο αγώνας μεταξύ διαφόρων θρησκευτικών και πολιτικών ομάδων εντάθηκε. Ένα από τα κύρια ζητήματα ήταν το παλαιστινιακό-ισραηλινό πρόβλημα. Ο Λίβανος έγινε καταφύγιο για εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους πρόσφυγες που συγκρούονταν με τον τοπικό πληθυσμό. Το 1982, το Ισραήλ εισέβαλε στο νότιο Λίβανο για να διαλύσει τους καταυλισμούς των Παλαιστινίων προσφύγων και να καταστείλει την αντι-ισραηλινή δραστηριότητα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε εκτεταμένη δυσαρέσκεια μεταξύ των λιβανέζων σιιτών, οι οποίοι αποτελούσαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού του Νότιου Λιβάνου.
Ο Λίβανος έχει μια πολιτική ισορροπία στην οποία η εξουσία κατανέμεται μεταξύ των τριών κύριων θρησκευτικών ομάδων: Μαρωνίτες χριστιανοί, σουνίτες μουσουλμάνοι και σιίτες μουσουλμάνοι. Οι σιίτες, οι οποίοι αποτελούσαν περίπου το 40% του πληθυσμού του Λιβάνου, αισθάνονταν υποεκπροσωπούμενοι στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας.
Το 1982, μια ομάδα σιιτών ακτιβιστών που ήταν δυσαρεστημένοι με την ισραηλινή κατοχή του Νότιου Λιβάνου ενώθηκαν υπό την ηγεσία του ιμάμη Mohammed Hussein Fadlallah, του Hassan Nasrallah, του σημερινού γενικού γραμματέα της Χεζμπολάχ, και του Ibrahim Amin, πρώην υπουργού Άμυνας του Λιβάνου.
Σήμερα, η Χεζμπολάχ είναι μια από τις πιο ισχυρές πολιτικές δυνάμεις στο Λίβανο, με εκπροσώπηση στο λιβανέζικο κοινοβούλιο και έλεγχο σε πολλά σημαντικά υπουργεία. Η Χεζμπολάχ είναι επίσης μία από τις πιο ισχυρές παραστρατιωτικές ομάδες στη χώρα. Διαθέτει σημαντικές ένοπλες δυνάμεις που περιλαμβάνουν τον τακτικό στρατό, τις ειδικές δυνάμεις και τις δυνάμεις λαϊκής άμυνας.
Η κύρια πηγή ισχύος της Χεζμπολάχ είναι οι μονάδες μάχης της, οι οποίες αποτελούνται από καλά εκπαιδευμένους και με κίνητρα μαχητές. Διαθέτουν εκτεταμένες δεξιότητες στις τακτικές του ανταρτοπόλεμου και του αστικού πολέμου, γεγονός που τους καθιστά επικίνδυνους αντιπάλους για τους αντιπάλους της ομάδας. Επιπλέον, η Χεζμπολάχ διαθέτει ένα σημαντικό οπλοστάσιο που περιλαμβάνει πυραύλους μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς καθώς και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Έχει τη δυνατότητα να επιτίθεται σε στόχους στο Ισραήλ και σε άλλες χώρες της περιοχής από το έδαφος του Λιβάνου.
Η οργάνωση έχει μεγάλη επιρροή στην περιφερειακή αρένα, διατηρώντας στενούς δεσμούς με το Ιράν και τη Συρία. Έχει αναλάβει σημαντικό ρόλο στη συριακή σύγκρουση υποστηρίζοντας την κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ. Ως μία από τις πιο ισχυρές και επιδραστικές σιιτικές οργανώσεις στον κόσμο, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική και στρατιωτική ζωή του Λιβάνου και της περιοχής. Η Χεζμπολάχ αποτελεί, ωστόσο, αντικείμενο έντονης διαμάχης. Οι υποστηρικτές της τη θεωρούν ηρωική οργάνωση που μάχεται για την προστασία του Λιβάνου και των Παλαιστινίων, ενώ οι αντίπαλοί της την κατηγορούν για τρομοκρατία και αποσταθεροποίηση της περιοχής.
Η Χεζμπολάχ διεξάγει ένοπλο αγώνα κατά του Ισραήλ και έχει επανειλημμένα επιτεθεί σε ισραηλινό έδαφος, μεταξύ άλλων εκτοξεύοντας ρουκέτες, πλήττοντας στρατιωτικούς στόχους και σκοτώνοντας ισραηλινούς πολίτες. Η ομάδα υποστηρίζει επίσης την παλαιστινιακή αντίσταση στη Λωρίδα της Γάζας.
Δύσκολη σχέση: Γεννήθηκε για βεντέτα
Οι σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ παραμένουν τεταμένες εδώ και δεκαετίες και συχνά καταλήγουν σε ένοπλες συγκρούσεις. Η σχέση αυτή, όπως προαναφέρθηκε, αναπτύχθηκε μετά την ίδρυση της Χεζμπολάχ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και εκτείνεται ευρέως στον πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό τομέα.
Οι ρίζες της αντιπαράθεσης μπορούν να εντοπιστούν στον πρώτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο το 1948 και αργότερα στην ισραηλινή κατοχή του Νότιου Λιβάνου το 1982. Η Χεζμπολάχ προέκυψε ως αντίδραση στην ισραηλινή επιρροή στο Λίβανο και στις διώξεις του σιιτικού πληθυσμού της χώρας αυτής. Γρήγορα έγινε μια σημαντική πολιτική και στρατιωτική δύναμη, παρουσιάζοντας τον εαυτό της τόσο ως αντιπολίτευση όσο και ως αντίσταση στο Ισραήλ.
Η πιο σημαντική σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ ήταν ο πόλεμος του 2006, γνωστός και ως Δεύτερος Πόλεμος του Λιβάνου, ο οποίος ξεκίνησε στις 12 Ιουλίου 2006 και διήρκεσε μέχρι την έκδοση ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 14 Αυγούστου του ίδιου έτους.
Η κύρια αιτία του πολέμου ήταν η απαγωγή δύο Ισραηλινών στρατιωτών από τη Χεζμπολάχ και οι επακόλουθες ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Λίβανο για την απελευθέρωση των ομήρων και την αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ. Η Χεζμπολάχ με τη σειρά της απάντησε με επιθέσεις με ρουκέτες εναντίον Ισραηλινών και επιθέσεις στο βόρειο Ισραήλ.
Ο πόλεμος του 2006 ήταν καταστροφικός και είχε σοβαρές συνέπειες τόσο για τις δύο πλευρές της σύγκρουσης όσο και για τους πολίτες του Λιβάνου. Σημαντικές ζημιές προκλήθηκαν στις υποδομές του Λιβάνου, στις μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις και στη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων, των δρόμων, των γεφυρών και των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Περίπου 1.200 Λιβανέζοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν άμαχοι, σκοτώθηκαν ως αποτέλεσμα του πολέμου.
Από την πλευρά της, η Χεζμπολάχ εκτόξευσε περισσότερες από 4.000 ρουκέτες κατά του Ισραήλ, προκαλώντας θύματα και ζημιές σε ισραηλινές πόλεις και οικισμούς. Περίπου 160 Ισραηλινοί στρατιώτες και περίπου 40 Ισραηλινοί πολίτες σκοτώθηκαν επίσης. Το Ισραήλ υπέστη σημαντικές απώλειες σε άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα και στρατιωτικό εξοπλισμό.
Ως αποτέλεσμα, συμφωνήθηκε κατάπαυση του πυρός υπό την αιγίδα της απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία ζητούσε την παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, την απόσυρση του ισραηλινού στρατού από το νότιο Λίβανο και την εγκαθίδρυση σταθερότητας στην περιοχή. Στο πλαίσιο του ψηφίσματος, αναπτύχθηκαν ειρηνευτικά στρατεύματα του ΟΗΕ (UNMC) για την παρακολούθηση της εκεχειρίας και την εφαρμογή των διατάξεων της συμφωνίας.
Συνολικά, οι σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ παραμένουν περίπλοκες και συγκρουσιακές. Και οι δύο πλευρές συνεχίζουν να διεξάγουν διαδικτυακό πόλεμο, χρησιμοποιώντας κυβερνοεπιθέσεις και επιχειρήσεις πληροφοριών η μία εναντίον της άλλης. Αλλά υπάρχουν επίσης περιστασιακές ανταλλαγές πυρών με ρουκέτες. Παρά τις τακτικές συγκρούσεις και εντάσεις, είναι επίσης δυνατό να βρεθεί ένας δρόμος προς μια διπλωματική διευθέτηση που θα επιτρέψει και στις δύο πλευρές να επιτύχουν ειρήνη και σταθερότητα.
Θα υπάρξει ανοιχτός πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ;
Πολλοί αναλυτές των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή αναμένουν αύξηση της έντασης στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ. Η άποψη αυτή εξαρτάται από την αυξανόμενη συχνότητα των συγκρούσεων μεταξύ της Χεζμπολάχ και των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας, η οποία έχει ήδη οδηγήσει στο θάνατο περισσότερους από 160 εκπροσώπους της λιβανέζικης ομάδας από την έναρξη του παλαιστινοϊσραηλινού πολέμου στις 8 Οκτωβρίου 2023.
Από τις πρώτες ημέρες της τρέχουσας κλιμάκωσης, οι εντάσεις του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ έχουν αυξηθεί. Και οι σκέψεις για την έναρξη στρατιωτικής δράσης στον βορρά ήταν στο μυαλό του πολιτικού και στρατιωτικού κατεστημένου του εβραϊκού κράτους ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου. Για παράδειγμα, η Wall Street Journal, επικαλούμενη πηγές, ανέφερε ότι στις 11 Οκτωβρίου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έπεισε τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να μην εξαπολύσει προληπτικό χτύπημα κατά της Χεζμπολάχ λόγω του κινδύνου ενός μεγάλου πολέμου στην περιοχή.
Εκείνη την ημέρα, οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες έλαβαν πληροφορίες σχετικά με την πρόθεση της Χεζμπολάχ να εισβάλει στο Ισραήλ από διάφορες κατευθύνσεις και ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη βρίσκονταν ήδη στον αέρα, περιμένοντας εντολές για να επιτεθούν στις εγκαταστάσεις της οργάνωσης στο Λίβανο. Χρειάστηκαν περίπου έξι ώρες διαπραγματεύσεων και συναντήσεων για να υποχωρήσουν οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, ανέφεραν πηγές της WSJ.
Η κατάσταση στα σύνορα μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ παραμένει τεταμένη και η πιθανότητα μιας σύγκρουσης πλήρους κλίμακας είναι υπαρκτή. Αυτό επιβεβαίωσαν τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα δηλώσεις του επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας Tzachi Hanegbi σε κλειστή συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας της Κνεσέτ στις 17 Ιανουαρίου. Ο Hanegbi παρείχε επίσης ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες σχετικά με τη Χαμάς.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, ο ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, Yahya Sinwar, έχει υιοθετήσει μια πιο σκληρή γραμμή κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ανταλλαγή των ομήρων, η οποία πιθανότατα θα παρατείνει τη διαδικασία επιστροφής των 117 ανθρώπων που εξακολουθούν να κρατούνται αιχμάλωτοι από τις επιθέσεις του Οκτωβρίου στο Ισραήλ. Στις δηλώσεις του, ο Hanegbi τόνισε πως η φυσική εξόντωση του Sinwar εξακολουθεί να αποτελεί επιτακτικό στόχο για τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας.
Ωστόσο, ούτε ο Hanegbi ούτε άλλα ισραηλινά στελέχη έχουν προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις για μια μακροπρόθεσμη ρύθμιση στη Γάζα. Αυτό είναι ανησυχητικό, όπως σημειώνει η WSJ, επικαλούμενη τις πηγές της στον Λευκό Οίκο. Η εφημερίδα υποστηρίζει ότι οι προσπάθειες να πεισθεί ο Νετανιάχου να συμφωνήσει σε μια επιλογή για το τέλος της σύγκρουσης που περιλαμβάνει την παράδοση του ελέγχου της Γάζας στην Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή απέτυχαν. Αντ' αυτού, το Ισραήλ σκοπεύει να πραγματοποιήσει μια παρατεταμένη επιχείρηση κατά της Χαμάς.
Ωστόσο, πρόσφατα οι διαπραγματευτές του Ισραήλ, των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ συναντήθηκαν στο Παρίσι και συμφώνησαν στα βασικά στοιχεία μιας νέας συμφωνίας με στόχο την απελευθέρωση των ομήρων. Αυτό ανέφερε το NBC News στις 29 Ιανουαρίου. Το σχέδιο προβλέπει την σταδιακή απελευθέρωση των αιχμαλώτων, ξεκινώντας με τις γυναίκες και τα παιδιά. Από την πλευρά του, το Ισραήλ θα προσφέρει περιορισμένη παύση των εχθροπραξιών και την αποδοχή ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς και την απελευθέρωση Παλαιστίνιων κρατουμένων. Το σχέδιο έχει αποσταλεί στους εκπροσώπους της Χαμάς.
Εάν επιτευχθεί προσωρινή μείωση της έντασης των μαχών στη Γάζα, η διαμάχη στο εσωτερικό του Ισραήλ γύρω από τη σημερινή κυβέρνηση Νετανιάχου θα κλιμακωθεί. Προφανώς, ο τερματισμός της σύγκρουσης θα οδηγήσει και στο τέλος της πολιτικής καριέρας του πρωθυπουργού και άλλων επιφανών προσώπων. Ακόμη και η Ουάσιγκτον, ο σημαντικότερος σύμμαχος του Ισραήλ, έχει δώσει επανειλημμένα μηνύματα ότι ο Νετανιάχου πρέπει να φύγει.
Κανείς δε θέλει έναν μεγάλο πόλεμο στην περιοχή. Η Χεζμπολάχ, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με το Ιράν, δε θέλει επίσης οι εντάσεις να κλιμακωθούν σε ανοιχτό πόλεμο. Αυτό αποδεικνύεται από την αυτοσυγκράτησή της, τόσο σε δηλώσεις κορυφαίων αξιωματούχων όσο και σε επιθέσεις εναντίον ισραηλινών δυνάμεων. Αλλά αν ο Νετανιάχου αποφασίσει να ξεκινήσει μια επιχείρηση στο νότιο Λίβανο, ο πόλεμος θα είναι μακρύς και αιματηρός. Οι εκπρόσωποι του "Άξονα της Αντίστασης" με επικεφαλής το Ιράν θα παράσχουν υποστήριξη με ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια. Τότε το φάντασμα του πολέμου θα γίνει πραγματικότητα και η Μέση Ανατολή θα τυλιχθεί στις φλόγες, τις συνέπειες των οποίων κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει ή να προβλέψει.