Η επέκταση του πολέμου της Γάζας στην Ερυθρά Θάλασσα δημιούργησε μια διεθνή θαλάσσια κρίση στην οποία εμπλέκονται πολλές χώρες. Παρά την εκστρατεία βομβαρδισμών υπό την ηγεσία των ΗΠΑ με στόχο να αποτρέψει το ναυτικό της Υεμένης που πρόσκειται στην Ανσαράλα από το να πραγματοποιεί πυραυλικές επιθέσεις και επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ερυθρά Θάλασσα, οι ένοπλες δυνάμεις συνεχίζουν να αυξάνουν τις επιθέσεις και τώρα χρησιμοποιούν "υποβρύχια όπλα".
Giorgio Cafiero - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Καθώς οι συγκρούσεις αυτές κλιμακώνονται επικίνδυνα, ένα από τα πιο πολυσύχναστα υδάτινα σώματα του κόσμου στρατιωτικοποιείται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό περιλαμβάνει την πρόσφατη άφιξη στον Κόλπο του Άντεν ενός κινεζικού στόλου, συμπεριλαμβανομένου του αντιτορπιλικού κατευθυνόμενων πυραύλων Jiaozuo, της φρεγάτας πυραύλων Xuchang, ενός πλοίου ανεφοδιασμού και περισσότερων από 700 στρατιωτών - συμπεριλαμβανομένων δεκάδων στελεχών των ειδικών δυνάμεων - στο πλαίσιο μιας αποστολής για την καταπολέμηση της πειρατείας.
Το Πεκίνο έχει εκφράσει την αποφασιστικότητά του να συμβάλει στην αποκατάσταση της σταθερότητας στην Ερυθρά Θάλασσα. "Θα πρέπει να διατηρήσουμε από κοινού την ασφάλεια στις θαλάσσιες οδούς της Ερυθράς Θάλασσας σύμφωνα με τον νόμο και να σεβαστούμε επίσης την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα των χωρών κατά μήκος των ακτών της Ερυθράς Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της Υεμένης", τόνισε τον περασμένο μήνα ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι.
Ως το μεγαλύτερο εμπορικό έθνος στον κόσμο, η Κίνα εξαρτάται από την Ερυθρά Θάλασσα ως "θαλάσσια σανίδα σωτηρίας" της. Το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών του ασιατικού γίγαντα προς την Ευρώπη περνάει από την στρατηγική υδάτινη οδό, ενώ μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και ορυκτών που φτάνουν σε κινεζικά λιμάνια διέρχονται από το υδάτινο σώμα.
Οι Κινέζοι έχουν επίσης επενδύσει σε βιομηχανικά πάρκα κατά μήκος των ακτών της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας στην Ερυθρά Θάλασσα, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης TEDA-Suez στην Ain Sokhna και του κινεζικού βιομηχανικού πάρκου στην πόλη Jizan της Σαουδικής Αραβίας για πρωτογενείς και μεταγενέστερες βιομηχανίες.
Κινεζική ουδετερότητα στη Δυτική Ασία
Πριν από την αποστολή του 46ου στόλου του Ναυτικού του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας, η αντίδραση του Πεκίνου στις θαλάσσιες επιθέσεις της Ανσαράλα ήταν σχετικά υποτονική. Από τότε η Κίνα καταδίκασε τις αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου κατά των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ansarallah στην Υεμένη και αρνήθηκε να συμμετάσχει στον υπό δυτική ηγεσία ναυτικό συνασπισμό, την Επιχείρηση Prosperity Guardian (OPG).
Η αντίδραση της Κίνας στην αυξανόμενη ένταση και ανασφάλεια στην Ερυθρά Θάλασσα συνάδει με το ευρύτερο σύνολο στρατηγικών εξωτερικής πολιτικής του Πεκίνου, οι οποίες περιλαμβάνουν το σεβασμό της κυριαρχίας των εθνικών κρατών και το δόγμα της "μη ανάμειξης".
Στον Περσικό Κόλπο, η Κίνα έχει ακολουθήσει μια ισορροπημένη και γεωπολιτικά ουδέτερη ατζέντα που στηρίζεται σε μια προσέγγιση με τρεις άξονες: εχθροί κανενός, σύμμαχοι κανενός και φίλοι όλων.
Η θέση της Κίνας έναντι όλων των χωρών του Περσικού Κόλπου αναδείχθηκε με τον καλύτερο τρόπο πριν από σχεδόν ένα χρόνο, όταν το Πεκίνο μεσολάβησε για την αιφνιδιαστική συμφωνία συμφιλίωσης μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, στην οποία έπαιξε το ρόλο του εγγυητή.
Στην Υεμένη, αν και η Κίνα ευθυγραμμίζεται με τη μη αναγνώριση από τη διεθνή κοινότητα της κυβέρνησης της Ανσαράλα στη Σαναά, το Πεκίνο έχει ωστόσο ξεκινήσει διαλόγους με τους αξιωματούχους αυτούς και έχει διατηρήσει μια μη εχθρική στάση - σε αντίθεση με πολλά αραβικά και δυτικά κράτη.
Κατανόηση του περιφερειακού ρόλου του Πεκίνου
Συνολικά, η Κίνα προσπαθεί να αξιοποιήσει την επιρροή της στις χώρες της Δυτικής Ασίας για να μετριάσει τις περιφερειακές εντάσεις και να προωθήσει σταθεροποιητικές πρωτοβουλίες. Ο κύριος στόχος της είναι τελικά να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη επιτυχία της πρωτοβουλίας Belt and Road Initiative (BRI) του προέδρου Xi Jinping ύψους πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων και να διατηρήσει τις εμπορικές οδούς χωρίς συγκρούσεις.
Συχνά χαρακτηρίζεται από τη Δύση ως "free rider", η Κίνα κατηγορείται ότι επωφελείται καιροσκοπικά από τις προσπάθειες ασφάλειας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και της Ευρώπης στον Περσικό Κόλπο και τον βορειοδυτικό Ινδικό Ωκεανό χωρίς να συμβάλλει σε αυτές.
Δεδομένης όμως της ομάδας κρούσης της Κίνας κατά της πειρατείας στον Κόλπο του Άντεν και της στρατιωτικής της βάσης στο Τζιμπουτί, η κατηγορία αυτή δεν είναι απολύτως δικαιολογημένη.
Τα κίνητρα του Πεκίνου για την αποχή του από την OPG ήταν εύκολα κατανοητά: πρώτον, η Κίνα δεν ενδιαφέρεται να ενισχύσει την ηγεμονία των ΗΠΑ- δεύτερον, η συμμετοχή στο ναυτικό στρατιωτικό συνασπισμό θα μπορούσε να διαταράξει την πολυδιάστατη διπλωματία της έναντι της Ανσαράλα και του Ιράν- και τρίτον, ο ευρύτερος αραβοϊσλαμικός κόσμος και ο υπόλοιπος Παγκόσμιος Νότος θα το ερμήνευε ως κινεζική υποστήριξη στον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας.
Η απόρριψη της αποστολής της OPG έχει αντίθετα ενισχύσει την περιφερειακή εικόνα της Κίνας ως υπερασπιστή της παλαιστινιακής υπόθεσης.
Μιλώντας στο The Cradle, ο Javad Heiran-Nia, διευθυντής της Ομάδας Μελετών του Περσικού Κόλπου στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών και Στρατηγικών Μελετών της Μέσης Ανατολής στο Ιράν, δήλωσε:
[Η συνεργασία του Πεκίνου με τη Δύση για τη διασφάλιση της Ερυθράς Θάλασσας δεν θα είναι καλή για τις σχέσεις της Κίνας με τους Άραβες και το Ιράν. Ως εκ τούτου, η Κίνα έχει υιοθετήσει πολιτική και στρατιωτική αυτοσυγκράτηση για να μην θέσει σε κίνδυνο τα οικονομικά και διπλωματικά της συμφέροντα στην περιοχή.
Επιρρίπτοντας τις ευθύνες στην Ουάσινγκτον
Το Πεκίνο αναγνωρίζει ότι η κρίση ασφαλείας στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί άμεση "διάχυση" από τη Γάζα, όπου η Κίνα έχει ζητήσει άμεση κατάπαυση του πυρός.
Όπως ενημέρωσε το The Cradle ο Yun Sun, συνδιευθυντής του προγράμματος για την Κίνα στο Κέντρο Stimson με έδρα την Ουάσιγκτον:
Οι Κινέζοι βλέπουν μεν την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα ως πρόκληση για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, αλλά θεωρούν την κρίση στη Γάζα ως τη θεμελιώδη προέλευση της κρίσης. Ως εκ τούτου, η λύση της κρίσης κατά την κινεζική άποψη θα πρέπει να βασιστεί στην κατάπαυση του πυρός, την αποκλιμάκωση της έντασης και την επιστροφή στη λύση των δύο κρατών.
Ο Jean-Loup Samaan, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης, συμφωνεί, λέγοντας στο The Cradle:
Οι Κινέζοι διπλωμάτες σχολιάζουν προσεκτικά τα γεγονότα, αλλά σύμφωνα με την αφήγηση του Πεκίνου, η αύξηση των επιθέσεων είναι συνέπεια του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα - και ίσως πιο σημαντικό η πολιτική των ΗΠΑ για την υποστήριξη [της] κυβέρνησης Νετανιάχου.
Τον Ιανουάριο, όμως, αφού οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο άρχισαν να βομβαρδίζουν στόχους της Ανσαράλα στην Υεμένη, η Κίνα άρχισε να εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα. Το Πεκίνο σημείωσε ότι ούτε η Ουάσινγκτον ούτε το Λονδίνο είχαν λάβει εξουσιοδότηση για τη χρήση βίας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και, ως εκ τούτου, όπως εξήγησε η Sun, τα πλήγματα ΗΠΑ-Ηνωμένου Βασιλείου "στερούνται νομιμότητας κατά την κινεζική άποψη".
Πώς η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα ωφελεί το Πεκίνο
Η Κίνα εκμεταλλεύτηκε την εντεινόμενη οργή που στρέφεται κατά των ΗΠΑ από όλο τον ισλαμικό κόσμο και τον Παγκόσμιο Νότο. Ο πόλεμος στη Γάζα και η εξάπλωσή του στην Ερυθρά Θάλασσα προσέφεραν στο Πεκίνο μερικά εύκολα κέρδη ήπιας ισχύος και ενίσχυσαν στο αραβικό κοινό τη ζωτική σημασία της πολυπολικότητας.
Αυτό το σημείο τόνισε ο Victor Gao, αντιπρόεδρος του Κέντρου για την Κίνα και την Παγκοσμιοποίηση, όταν είπε στο Φόρουμ της Ντόχα 2023:
Το γεγονός πως υπάρχει μόνο μία χώρα που άσκησε βέτο [στις 8 Δεκεμβρίου 2023] στο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που ζητούσε κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο Ισραήλ-Παλαιστίνης θα πρέπει να πείσει όλους μας ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ τυχεροί που δε ζούμε στο μονοπολικό κόσμο.
Σίγουρα, η Κίνα αντιμετώπισε κάποιες οικονομικές επιπτώσεις από την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα, αν και είναι δύσκολο να υπολογιστεί η έκτασή τους. Ωστόσο, τα πολιτικά κέρδη του Πεκίνου φαίνεται να υπερτερούν των όποιων σχετικών οικονομικών απωλειών. Όπως εξήγησε η Sun στο The Cradle, "η κρίση επηρεάζει την Κίνα, αλλά οι απώλειες είναι κυρίως οικονομικές και μικρές, ενώ τα κέρδη είναι κυρίως πολιτικά, καθώς η Κίνα στέκεται στο πλευρό των αραβικών χωρών για τη Γάζα".
Κατά κάποιο τρόπο, η Κίνα έχει πράγματι κερδίσει οικονομικά από την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα. Με την Ansarallah να δίνει έμφαση στο να στοχοποιεί μόνο πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ, είναι ευρέως διαδεδομένη η άποψη πως τα κινεζικά πλοία που δραστηριοποιούνται στην περιοχή είναι απρόσβλητα από τις επιθέσεις της Υεμένης.
Αφού πολλές διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων αποφάσισαν να αλλάξουν διαδρομή γύρω από τη Νότια Αφρική για να αποφύγουν τους πυραύλους και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ανσαράλα, δύο πλοία που λειτουργούν υπό κινεζική σημαία - το Zhong Gu Ji Lin και το Zhong Gu Shan Dong - συνέχισαν να διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα. Όπως ανέφερε το Bloomberg στις αρχές του μήνα:
τα κινεζικής ιδιοκτησίας εμπορικά πλοία λαμβάνουν μεγάλες εκπτώσεις στην ασφάλισή τους όταν πλέουν μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, άλλο ένα σημάδι του τρόπου με τον οποίο οι επιθέσεις των Χούτι στην περιοχή τιμωρούν τα εμπορικά συμφέροντα των πλοίων με δεσμούς με τη Δύση.
Αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν έκτοτε παρακαλέσει το Πεκίνο να πιέσει το Ιράν να διατάξει την de facto κυβέρνηση της Υεμένης να σταματήσει τις θαλάσσιες επιθέσεις. Οι παρακλήσεις αυτές έχουν αποτύχει, ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό επειδή η Ουάσινγκτον υποθέτει εσφαλμένα ότι το Πεκίνο έχει επιρροή στην Τεχεράνη και πως το Ιράν μπορεί να θέσει απαιτήσεις από την Ansarallah. Ανεξάρτητα από αυτό, το γεγονός ότι οι ΗΠΑ θα απευθύνονταν στην Κίνα για μια τέτοια βοήθεια εν μέσω κλιμακούμενων εντάσεων στην Ερυθρά Θάλασσα είναι μια ώθηση στο κύρος του Πεκίνου ως δύναμης που μπορεί να επιλέξει εν μέσω παγκόσμιων κρίσεων ασφαλείας.
Η Κίνα έχει επίσης πολλά να κερδίσει από τη δυσανάλογη εστίαση του Λευκού Οίκου στη Γάζα και την Ερυθρά Θάλασσα. Από τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 2023, οι ΗΠΑ έχουν σημαντικά μικρότερο εύρος ζώνης για τους φακέλους της Θάλασσας της Νότιας Κίνας και της Ταϊβάν. Με τη σειρά του, αυτό απελευθερώνει το Πεκίνο να ενεργεί με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στη Δυτική Ασία, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν αφηρημένες. Σύμφωνα με την Heiran-Nia:
Οι εξελίξεις στην Ερυθρά Θάλασσα θα διατηρήσουν την εστίαση της Αμερικής στην περιοχή και δεν θα ανοίξουν το χέρι της Αμερικής για να επεκτείνει την παρουσία της στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, [όπου] η κύρια προτεραιότητα της Αμερικής είναι να περιορίσει την Κίνα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει το ίδιο πλεονέκτημα για την Κίνα. Ενώ η συνδεσιμότητα της ευρωατλαντικής περιοχής με την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού επεκτείνεται για τον περιορισμό της Κίνας και την αύξηση της συνεργασίας του ΝΑΤΟ με τον Ινδο-Ειρηνικό, οι εντάσεις στη [Δυτική Ασία] και την Ουκρανία θα είναι ευλογία για την Κίνα.
Τελικά, η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα και η αποτυχία της Ουάσινγκτον να αποτρέψει την Ansarallah σηματοδοτούν ένα ακόμη πλήγμα στην ηγεμονία των ΗΠΑ. Από την κινεζική οπτική γωνία, η αυξανόμενη σύγκρουση στην Ερυθρά Θάλασσα χρησιμεύει για την περαιτέρω απομόνωση των ΗΠΑ και την ανάδειξη των περιορισμών τους ως εγγυητή της ασφάλειας - ιδίως υπό το φως της άνευ όρων υποστήριξής τους στη βάναυση στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα.
Είναι λογικό να αποκαλέσουμε την Κίνα νικήτρια στην κρίση της Ερυθράς Θάλασσας.