Atul Kumar Mishra - tfiglobalnews.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Στην πρόσφατη ιαπωνική ιστορία, ο Σίνζο Άμπε ξεχώρισε ως πρωτοπόρος ηγέτης, που έμεινε στην ιστορία επειδή αμφισβήτησε το μεταπολεμικό status quo. Υπό την καθοδήγησή του, η Ιαπωνία έκανε σημαντικά βήματα, συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης του ειρηνιστικού συντάγματος που επέβαλαν οι συμμαχικές δυνάμεις. Το μοναδικό όραμα του Άμπε επεκτάθηκε και στην αποκατάσταση των σχέσεων με τους ιστορικούς αντιπάλους, ιδίως με τη Ρωσία. Οι προσπάθειές του για προσέγγιση με τη Μόσχα, που χαρακτηρίστηκαν από προσωπικές επισκέψεις και θερμή διπλωματία, υπαινίχθηκαν μια πιθανή στρατηγική αναπροσαρμογή, φιλοδοξώντας για μια ισχυρή συμμαχία Ιαπωνίας-Ρωσίας. Ο Άμπε το είδε αυτό ως μια ημιτελή υπόθεση, ζωτικής σημασίας για το μέλλον της Ιαπωνίας.
Ωστόσο, η δολοφονία του Άμπε έκοψε με τραγικό τρόπο τα φιλόδοξα σχέδιά του, ρίχνοντας μια μακρά σκιά στην αναζήτηση της Ιαπωνίας για μια πιο αυτόνομη διπλωματική στάση και στάση ασφαλείας. Στη συνέχεια, η Ιαπωνία φαίνεται να επέστρεψε σε έναν πιο συμβατικό ρόλο στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ, μια επιστροφή στη γνωστή δυναμική ενός αμερικανικού υποτελούς κράτους. Η μετατόπιση αυτή υπογραμμίζει τις πολυπλοκότητες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ιαπωνία καθώς προσανατολίζεται στη θέση της στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων, μεταξύ των ιστορικών συμμαχιών και της επιδίωξης μιας πιο διεκδικητικής, ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής.
Καθώς η σύγκρουση στην Ουκρανία εισέρχεται στον τρίτο χρόνο της, η ήδη πολύπλοκη σχέση μεταξύ Ρωσίας και Ιαπωνίας έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Οι ιστορικές διαφωνίες, ιδίως για τα Βόρεια Εδάφη (γνωστά στη Ρωσία ως Νότια Κουρίλια), έχουν αμαυρώσει επί μακρόν τις σχέσεις. Οι διαφορές αυτές έχουν αποτρέψει την επίσημη λήξη των εχθροπραξιών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ των δύο εθνών και έχουν επιδεινωθεί από την αυξημένη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στα νησιά, μια κίνηση στην οποία η Ιαπωνία έχει αντιταχθεί.
Παρά τις εντάσεις αυτές, κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του Σίνζο Άμπε (2012-2020) παρατηρήθηκε μια αξιοσημείωτη αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ Ιαπωνίας και Ρωσίας, με γνώμονα τα αμοιβαία συμφέροντα στο εμπόριο και τη στρατηγική τοποθέτηση έναντι της Κίνας. Η σχέση του Άμπε και του Πούτιν, που χαρακτηρίζεται από προσωπικό σεβασμό και πολυάριθμες συναντήσεις, διευκόλυνε την εμπορική και οικονομική συνεργασία, με τα εμπορικά μεγέθη να φτάνουν σε σημαντικά υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας.
Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 αποτέλεσε σημείο καμπής. Η Ιαπωνία προσχώρησε στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αφαιρώντας το καθεστώς του πλέον ευνοούμενου κράτους και εφαρμόζοντας εμπορικούς δασμούς, γεγονός που επηρέασε σημαντικά το διμερές εμπόριο, μειώνοντάς το σε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023. Οι κυρώσεις στόχευσαν βασικές εξαγωγές από τη Ρωσία προς την Ιαπωνία, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα, και επηρέασαν τις εισαγωγές ιαπωνικών αυτοκινήτων και ανταλλακτικών στη Ρωσία.
Παρά την οικονομική ύφεση στο ρωσο-ιαπωνικό εμπόριο, μια έκθεση του JETRO ανέφερε ότι ένα μέρος των ιαπωνικών εταιρειών παρέμεινε ενεργό στη Ρωσία. Εν τω μεταξύ, η στάση της Ιαπωνίας σχετικά με τη σύγκρουση στην Ουκρανία περιελάμβανε οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια προς την Ουκρανία και, πιο πρόσφατα, μια αμφιλεγόμενη απόφαση να αναθεωρήσει τις κατευθυντήριες γραμμές της για τις εξαγωγές όπλων, διευκολύνοντας ενδεχομένως την έμμεση στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία μέσω των Ηνωμένων Πολιτειών.
Διπλωματικά, η κατάσταση έχει γίνει τεταμένη, με τους Ρώσους αξιωματούχους να απορρίπτουν ανοιχτά τις ιαπωνικές ανησυχίες σχετικά με τις εδαφικές διαφορές και την Ιαπωνία να συνεχίζει να εκφράζει τη δέσμευσή της να στηρίξει την Ουκρανία και να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Ως απάντηση σε αυτές τις γεωπολιτικές δυναμικές, η Ιαπωνία έχει επίσης ενεργήσει ενεργά για την υποστήριξη της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, σηματοδοτώντας μια σαφή ευθυγράμμιση με τις δυτικές πολιτικές κατά των ενεργειών της Ρωσίας.
Οι προσπάθειες της Ιαπωνίας να προσανατολιστεί στη θέση της στο παγκόσμιο και περιφερειακό τοπίο αντανακλούν μια σύνθετη πράξη εξισορρόπησης. Ενώ οι ιστορικοί δεσμοί και η συνεργασία του παρελθόντος υποδηλώνουν δυνητικούς δρόμους για μελλοντική συνεργασία, το σημερινό γεωπολιτικό πλαίσιο, που υπογραμμίζεται από την ευθυγράμμιση της Ιαπωνίας με τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και την υποστήριξη της Ουκρανίας, υποδηλώνει μια δύσκολη πορεία για τις ρωσο-ιαπωνικές σχέσεις. Οι ευρύτερες στρατηγικές εκτιμήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ανησυχιών για την άνοδο της Κίνας και τη σημασία των συμμαχιών με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νότια Κορέα, περιπλέκουν περαιτέρω τους υπολογισμούς της εξωτερικής πολιτικής της Ιαπωνίας. Παρά τις αντιξοότητες, εξακολουθεί να υπάρχει αμοιβαίο ενδιαφέρον μεταξύ της Ρωσίας και της Ιαπωνίας για τη διατήρηση κάποιου επιπέδου δέσμευσης, κυρίως μέσω μη κυβερνητικών και επιχειρηματικών ανταλλαγών, σηματοδοτώντας μια συγκρατημένη αισιοδοξία για μελλοντικές αλληλεπιδράσεις πέρα από τις άμεσες εντάσεις.