Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Η ένταξη της Σουηδίας στην Ατλαντική Συμμαχία σηματοδοτεί όντως το τέλος κάθε ουδετερότητας στη Βαλτική Θάλασσα, όπως παρατήρησε ο Στόλτενμπεργκ, "περικυκλώνοντας" έτσι περαιτέρω τη Ρωσία στη θαλάσσια είσοδό της.
Το 2022, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε ως γνωστόν πως ο Ρώσος ομόλογός του Βλαντιμίρ Πούτιν αναζητούσε τη "Φινλανδοποίηση της Ευρώπης", αλλά αντ' αυτού θα λάβει τη "ΝΑΤΟποίηση" της ηπείρου. Έχω γράψει στο παρελθόν για την στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης και τους κινδύνους της, καθώς και για το πώς καθιστά το ευρωπαϊκό μπλοκ πιο εξαρτημένο από έναν αμερικανικό σύμμαχο, ο οποίος δεν επιτρέπει στην ήπειρο να αναπτυχθεί βιομηχανικά, αλλά μάλλον πλήττει τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες μέσω επιθετικών πακέτων επιδοτήσεων. Πρόκειται πράγματι για μια περίεργη συνεργασία.
Σε κάθε περίπτωση, η περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ, με την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, έχει επεκτείνει την εδαφική εμβέλεια του οργανισμού μέχρι τη ρωσική ανατολική πλευρά της Αρκτικής (Βερίγγειος πορθμός), καθιστώντας έτσι τη Ρωσία το μόνο κράτος που δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ στην Αρκτική. Η περιοχή έχει ήδη αποτελέσει σκηνικό εντάσεων λόγω της στρατηγικής της θέσης και της γεωπολιτικής της σημασίας. Το παλιό σλόγκαν της Νορβηγίας για την πολιτική της στην Αρκτική ήταν "Υψηλός Βορράς, χαμηλή ένταση". Οι εντάσεις φυσικά δε θα είναι πλέον χαμηλές στη νέα Ευρώπη.
Στην πραγματικότητα άρχισαν να αυξάνονται περίπου ένα χρόνο πριν από την έναρξη της τρέχουσας σύγκρουσης στην Ουκρανία. Τον Απρίλιο του 2021, όπως έγραψα, ένα νορβηγικό αεροσκάφος ηλεκτρονικού πολέμου αναχαιτίστηκε από τη Ρωσία πάνω από τη θάλασσα του Μπάρεντς κοντά στην Αρκτική, ενώ πλησίαζε τα σύνορα της Ρωσίας. Το Σεπτέμβριο του 2020, το νορβηγικό, το βρετανικό και το αμερικανικό ναυτικό διεξήγαγαν κοινές ασκήσεις μόλις 100 μίλια από τη ρωσική ακτογραμμή. Την ίδια χρονιά (το Μάρτιο), αμερικανικές, νορβηγικές, βρετανικές και πολλές άλλες μονάδες του NATΟ ενώθηκαν με μονάδες από τη Φινλανδία και τη Σουηδία για να πραγματοποιήσουν ασκήσεις στη βόρεια Νορβηγία προσομοιώνοντας ένα σενάριο μάχης υψηλής έντασης.
Για δεκαετίες η Αρκτική αποτελούσε μια περιοχή ενεργής διεθνούς συνεργασίας και καλύτερα να παραμείνει έτσι: το λιώσιμο των πάγων και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελούν ένα δυνητικά καταστροφικό παγκόσμιο ζήτημα που απαιτεί διεθνή διάλογο και συνεργασία. Ωστόσο, η περιοχή αποτελεί πλέον όλο και περισσότερο πεδίο γεωπολιτικών διαφορών: η λεγόμενη Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή, χάρη στην υπερθέρμανση του πλανήτη, γίνεται όλο και πιο ελκυστική επιλογή. Τέτοιες ευκαιρίες εγκυμονούν επίσης κινδύνους: οποιαδήποτε αύξηση της ναυτιλιακής κίνησης μέσω της Αρκτικής μπορεί να σημαίνει αύξηση των εκπομπών ρυπογόνων αερίων. Επιπλέον, κατά κάποιον τρόπο, μέρος των ρωσικών φυσικών αμυντικών τειχών λιώνει - με ανησυχητικό ρυθμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Μόσχα υπέγραψε τη συνθήκη του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και αντιμετωπίζει το ζήτημα πολύ σοβαρά.
Ενώ οι ρωσικοί στρατηγικοί στόχοι στην Αρκτική είναι κυρίως οικονομικού χαρακτήρα, οι αμερικανικοί έχουν αξιοσημείωτη στρατιωτική χροιά, με την αμερικανική πολιτεία της Αλάσκας, για παράδειγμα, να διαθέτει την υψηλότερη συγκέντρωση μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς παγκοσμίως. Πιο πρόσφατα, σχεδόν απαρατήρητη, η Ουάσινγκτον διεκδίκησε ένα τεράστιο τμήμα του πυθμένα του ωκεανού, το οποίο εκτείνεται από τον Κόλπο του Μεξικού μέχρι την Αρκτική. Η τολμηρή εδαφική αρπαγή περιλαμβάνει επίσης τη Βερίγγειο και την Αρκτική Θάλασσα, όπου η Ρωσική Ομοσπονδία, καθώς και άλλα κράτη, έχουν επίσης αξιώσεις. Δεν πρόκειται μόνο για τη μετατροπή της Βαλτικής Θάλασσας σε "λίμνη του ΝΑΤΟ" - η Αρκτική θα γίνεται όλο και περισσότερο ένα φλέγον θέμα.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Tobias Billstrom δήλωσε ότι "έχουμε ήδη κοινές επιχειρήσεις και, φυσικά, θα υπάρχουν στρατεύματα του ΝΑΤΟ που θα επιχειρούν στη Σουηδία. Το μόνο πράγμα που έχουμε πει πως δε θέλουμε να έχουμε μόνιμες βάσεις. Σε καιρό ειρήνης, δε βλέπουμε κανέναν λόγο να έχουμε πυρηνικά όπλα στο έδαφός μας". Μένει να δούμε πόση πίεση θα ασκήσει η Ουάσινγκτον στο θέμα αυτό, δεδομένου ότι οι στόχοι της αφορούν μια πυρηνικοποιημένη Ευρώπη.
Όπως επισημαίνουν ο Jagannath Panda, επικεφαλής του Κέντρου της Στοκχόλμης για τις Υποθέσεις της Νότιας Ασίας και του Ινδο-Ειρηνικού (SCSA-IP) και η Mahima Duggal (συνεργαζόμενη ερευνήτρια στο SCSA-IP) σε πρόσφατο άρθρο τους στο The Diplomat, η αμερικανική πολιτική περιλαμβάνει τη μεταφορά του ΝΑΤΟ "σε κάποια μορφή" στη λεγόμενη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού - η "επέκταση προς ανατολάς" είναι όλο αυτό. Η Σουηδία λειτουργούσε παραδοσιακά ως ουδέτερος διαμεσολαβητής, αλλά τώρα αναμένεται να "προσθέσει βάρος στην τρέχουσα στρατηγική του ΝΑΤΟ για την οικοδόμηση ισχυρότερης διείσδυσης στον Ινδο-Ειρηνικό μέσω εταιρικών σχέσεων ασφαλείας". Η αμερικανική πολιτική που αφορά τον Ινδο-Ειρηνικό έχει ως επί το πλείστον ως στόχο την "αντιμετώπιση" της Κίνας και έχει αποξενώσει δυνητικούς συμμάχους στον Ειρηνικό.
Συνοψίζοντας, η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, και όλα όσα αυτή συνεπάγεται, στην πραγματικότητα καλλιεργεί έναν φαύλο κύκλο αύξησης των στρατιωτικών εντάσεων. Αντί να είναι μια "νίκη" για το δυτικό μπλοκ, θα φέρει αστάθεια στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, με παγκόσμιες επιπτώσεις. Ο κόσμος είναι πλέον ένα λιγότερο ασφαλές μέρος.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr