 |
| pixabay / sferrario1968 |
M. K. BHADRAKUMAR - indianpunchline.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτό καθίσταται καθοριστική στιγμή, καθώς συμπληρώνει το επίπεδο άνεσης που απορρέει από τη νέα ομαλότητα στο Αφγανιστάν, χάρη στην αποτελεσματική διπλωματική εμπλοκή της Ρωσίας με τους Ταλιμπάν.
Ακόμα ένας φαύλος κύκλος δυτικής προπαγάνδας εξαντλείται - βασισμένος στις λανθασμένες υποθέσεις ότι η επιρροή της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία βρίσκεται σε "παρακμή" (Κέντρο Wilson), πως τα κράτη της Κεντρικής Ασίας "βγαίνουν από τη σκιά της Ρωσίας και διεκδικούν την ανεξαρτησία τους με τρόπους που δεν έχουν ξαναδεί από την κατάρρευση του κομμουνισμού το 1991" (Financial Times), πως στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία, οι ηγέτες της Κεντρικής Ασίας "θα μπορούσαν κάλλιστα να εξετάζουν τώρα πόσο καιρό ο Πούτιν θα είναι σε θέση να παραμείνει στην εξουσία στη Ρωσία" (Radio Free Europe / Radio Liberty).
Στην πραγματικότητα, οι οικονομικές επιδόσεις της περιοχής το 2023 κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,8%. Και η Ρωσία συνέβαλε σε αυτή την ιστορία επιτυχίας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε στις διακοπές των δυτικών επιχειρήσεων από τη ρωσική αγορά, γεγονός που δημιούργησε νέες ευκαιρίες για τα περιφερειακά κράτη. Ταυτόχρονα, οι συνθήκες υπό κυρώσεις ώθησαν τις ρωσικές επιχειρήσεις και το ρωσικό κεφάλαιο και τους Ρώσους πολίτες να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις τους στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας.
Οι επιχειρηματίες της Κεντρικής Ασίας δεν έχασαν τις προσοδοφόρες ευκαιρίες να προμηθεύονται δυτικά αγαθά και τεχνολογία για τη ρωσική αγορά - περπατώντας σε ένα πολύ τεντωμένο σχοινί, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση με τις δυτικές κυρώσεις, ενώ παράλληλα καλλιεργούσαν την αλληλεξάρτηση και την ολοκλήρωσή τους με τις ρωσικές αγορές. Η ανάκαμψη της ρωσικής οικονομίας και η ανάπτυξή της κατά 3,6% πέρυσι δημιούργησαν επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις χώρες της Κεντρικής Ασίας.
Οι πολιτικές της Μόσχας στοχεύουν σε μια "αναγέννηση" των σχέσεων της περιοχής με τη Ρωσία. Ο νέος τρόπος σκέψης στη Μόσχα σήμαινε ότι ο Πούτιν ανέλαβε ενεργό ρόλο για να διατηρήσει μια υψηλή δυναμική επαφών με τις ηγεσίες της Κεντρικής Ασίας σε προσωπικό επίπεδο, αξιοποιώντας όλες τις διαθέσιμες μορφές αλληλεπίδρασης τόσο σε διμερές όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Η ρωσική προσέγγιση επέτρεψε στα περιφερειακά κράτη να υιοθετήσουν μια "ουδέτερη" στάση απέναντι στον πόλεμο.
Ένα πρόβλημα κατανόησης για τους ξένους είναι πολύ συχνά ότι οι στάσεις της Κεντρικής Ασίας σπάνια είναι φανερές και υπό συγκεκριμένες συνθήκες (όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία), πρέπει να διακριθούν από την άποψη των προτιμήσεων. Έτσι, το πολιτικό μήνυμα από την παρέλαση της 9ης Μαΐου στη Μόσχα πέρυσι, όταν όλοι οι πρόεδροι της Κεντρικής Ασίας ενώθηκαν με τον Πούτιν στις τελετές στην Κόκκινη Πλατεία, ήταν μια μαζική χειρονομία υποστήριξης προς τη Ρωσία - και προς τον Πούτιν προσωπικά.
Καθ' όλη τη διάρκεια του 2023, τα κράτη της Κεντρικής Ασίας βρέθηκαν στο στόχαστρο μιας άνευ προηγουμένου διπλωματικής προσπάθειας της Δύσης να διατηρήσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επισκέφθηκαν την περιοχή. Δύο ιστορικές σύνοδοι κορυφής με τη μορφή "C5+1" φιλοξενήθηκαν από τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στην Ουάσινγκτον και το Βερολίνο αντίστοιχα.
Αλλά οι δυτικοί συνομιλητές αρνήθηκαν να δουν τα σημάδια. Ο ομόλογός του Μπλίνκεν από το Καζακστάν του είπε ότι η Αστάνα "δεν αισθάνεται απειλές ή κινδύνους από τη Ρωσική Ομοσπονδία". Οι κοινές δηλώσεις που εκδόθηκαν μετά τις δύο συνόδους κορυφής του "C5+1" δεν ανέφεραν καν την Ουκρανία!
Ο νέος τρόπος σκέψης του Πούτιν θέτει το μεγάλο παιχνίδι σε δεύτερη μοίρα και αντ' αυτού δίνει προτεραιότητα στην αύξηση του περιεχομένου των σχέσεων της Ρωσίας με τα κράτη της Κεντρικής Ασίας, ιδίως στον οικονομικό και ανθρωπιστικό τομέα. Η προσέγγιση αυτή έχει διαλύσει αισθητά το σύνδρομο του "Μεγάλου Αδελφού". Οι συναντήσεις του Πούτιν με τους ομολόγους του από το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν στο Καζάν την Τετάρτη πραγματοποιήθηκαν σε μια αισθητά χαλαρή ατμόσφαιρα.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Εμομαλί Ραχμόν, πρόεδρος του Τατζικιστάν, ευχήθηκε στον Πούτιν όχι μόνο επιτυχία "σε ό,τι κάνετε" αλλά και "ατσάλινα νεύρα". Ο Kassym-Jomart Tokayev, πρόεδρος του Καζακστάν υπογράμμισε με νόημα πως "υπό τη διακεκριμένη ηγεσία σας (του Πούτιν), η Ρωσία έχει επιτύχει αξιοσημείωτες, εντυπωσιακές επιτυχίες. Στην πραγματικότητα, οι δηλώσεις και οι ενέργειές σας διαμορφώνουν την παγκόσμια ατζέντα". Η παρατήρηση του Τοκάγιεφ είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη, καθώς δυτικοί αναλυτές τον είχαν εντοπίσει ως πιθανό στασιαστή κατά του Πούτιν στις στέπες!
Ωστόσο, σε τελική ανάλυση, αν η σχέση ασφαλείας της Ρωσίας με την περιοχή της Κεντρικής Ασίας έχει μετασχηματιστεί τα τελευταία δύο χρόνια, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συντονισμένες προσπάθειες της Μόσχας να δημιουργήσει δεσμούς με τους Ταλιμπάν έχουν αποκτήσει πρόσφορο έδαφος τον τελευταίο καιρό. Συνέβαλαν στη μείωση των αντιλήψεων περί απειλής σχετικά με το Αφγανιστάν στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας.
Αν το παραδοσιακό πρότυπο αντιμετώπισης των αντιλήψεων περί απειλής ήταν η προσφυγή σε στρατιωτικά μέσα και η απομόνωση της περιοχής από το Αφγανιστάν, η ρωσική διπλωματία στράφηκε σε μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση με την εποικοδομητική συνεργασία με τους Ταλιμπάν (αν και οι Ταλιμπάν εξακολουθούν να αποτελούν απαγορευμένη οργάνωση σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία) και προσπάθησε να τους καταστήσει συμμέτοχους στην οικοδόμηση δεσμών συνεργασίας στο πλαίσιο ενός πλέγματος αμοιβαίων συμφερόντων. Αυτό απέδωσε καρπούς.
Η Μόσχα εκτίμησε ότι η κυριαρχία των Ταλιμπάν έχει σταθεροποιήσει σημαντικά την κατάσταση στο Αφγανιστάν και είναι προς το ρωσικό συμφέρον να βοηθήσει την κυβέρνηση της Καμπούλ να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα εξτρεμιστικά στοιχεία στη χώρα (ιδίως το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο ως γνωστόν αποτελεί κληρονομιά της αμερικανικής κατοχής του Αφγανιστάν). Η Ρωσία αξιοποίησε την επιρροή της με τα κράτη της Κεντρικής Ασίας για να διασφαλίσει ότι οι υποστηριζόμενες από τη Δύση δυνάμεις "αντίστασης" κατά των Ταλιμπάν δεν θα έπαιρναν άσυλο.
Φυσικά, ο στρατηγικός στόχος είναι να μην μπορέσουν οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες να χειραγωγήσουν ελεύθερα αφγανικά στοιχεία για να αποσταθεροποιήσουν ξανά την περιοχή της Κεντρικής Ασίας ή του Καυκάσου.
Οι Ταλιμπάν ήταν πιο δεκτικοί στα ρωσικά ανοίγματα που αποσκοπούσαν στην ενίσχυση της αφγανικής κρατικής υπόστασης. Πρόσφατα, οι Ταλιμπάν έφθασαν στο σημείο να μποϊκοτάρουν μια διάσκεψη για το Αφγανιστάν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στις 18-19 Φεβρουαρίου στο Κατάρ, η οποία στην πραγματικότητα ήταν μια ύπουλη προσπάθεια των ΗΠΑ να επανασυνδέσουν τους Ταλιμπάν με το πρόσχημα της προώθησης του "ενδοαφγανικού διαλόγου" (που ουσιαστικά σήμαινε την επιστροφή των Αφγανών εντολοδόχων της Δύσης που ζουν εξόριστοι στην Ευρώπη και την Αμερική).
Σίγουρα, οι Ταλιμπάν διέκριναν το δυτικό σχέδιο παιχνιδιού για την ανοικοδόμηση του δικτύου πληροφοριών τους στο Αφγανιστάν και το αντέκρουσαν θέτοντας όρους για τη συμμετοχή τους στη διάσκεψη της Ντόχα, μεταξύ των οποίων το να είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος του Αφγανιστάν στη συνάντηση. Οι Ταλιμπάν αντιτάχθηκαν επίσης στον διορισμό ενός ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν, του οποίου το κύριο καθήκον θα ήταν να προωθήσει τον "ενδοαφγανικό διάλογο".
Το υπουργείο Εξωτερικών των Ταλιμπάν, σε ανακοίνωσή του ενόψει της συνάντησης της Ντόχα, κατηγόρησε τη διεθνή κοινότητα για "μονομερείς επιβολές, κατηγορίες και πιέσεις". Το πιο ενδιαφέρον μέρος της παντομίμας που διαδραματίστηκε στη Ντόχα ήταν ότι, κατόπιν αιτήματος των Ταλιμπάν, η ρωσική αντιπροσωπεία που συμμετείχε στη συνάντηση της Ντόχα αρνήθηκε να συναντήσει τους λεγόμενους "εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών" από το Αφγανιστάν. Αυτό σηματοδότησε πως η Ρωσία έχει αρχίσει να συνεργάζεται με τους Ταλιμπάν ως τους de facto κυβερνήτες του Αφγανιστάν.
Πράγματι, τα κράτη της Κεντρικής Ασίας χαιρετίζουν θερμά αυτή τη λαμπρή διπλωματική πρωτοβουλία της Ρωσίας για την ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας. Το επίπεδο εμπιστοσύνης της περιοχής έναντι των ηγετών των Ταλιμπάν έχει ήδη φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε κατά τη συνάντηση με τον Πούτιν στο Καζάν την Τετάρτη, ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν Mirziyoyev έθεσε το "σημαντικό ζήτημα" να προχωρήσουν το Ουζμπεκιστάν και η Ρωσία στην κατασκευή ενός νέου σιδηροδρόμου μέσω Αφγανιστάν που θα συνδέει την Κεντρική Ασία με τις γειτονικές περιοχές και την παγκόσμια αγορά.