 |
| ΑΡ Photo/Αlastair Grant |
Μια μητέρα έτριψε τα μάτια του παιδιού της για να βεβαιωθεί πως ήταν ζωντανό.
"Ήταν σκληρό - απώλειες, κηδείες, απαγωγές, βάσανα που δε θα μπορούσαν να συμβούν στην πολιτισμένη Ευρώπη. Και αυτό που βιώσαμε ήταν να μας επανεκπαιδεύει αυτή η πολιτισμένη Ευρώπη με βόμβες. Ήθελαν να θεραπεύσουν το πρόβλημα στα Βαλκάνια με ένα νέο κακό", δήλωσε η Olivera Radic, συγγραφέας του βιβλίου "Kosovo-Metohija Voices", η οποία εκείνες τις ημέρες δίδασκε σερβικά στην πόλη Orahovac στα νοτιοδυτικά της επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων.
Σύμφωνα με την ίδια, οι κάτοικοι του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων, σε αντίθεση με τους κατοίκους της κεντρικής Σερβίας, αντιμετώπιζαν κίνδυνο όχι μόνο στον ουρανό - από τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ - αλλά και στο έδαφος - από τους μαχητές του Κοσσυφοπεδίου. Η Olivera Radic είχε δύο παιδιά να φροντίσει εκείνη την εποχή.
"Το 1999, "μετακομίσαμε" από το ένα υπόγειο στο άλλο (κρυβόμαστε από τους βομβαρδισμούς). Ζούσαμε έτσι όλη την ώρα τότε - παιδιά και μια εξίσου μικρή τσάντα γι' αυτά. Ακόμα ονειρεύομαι πως το σκάω, ότι πρέπει να πάρω πράγματα μαζί μου, αλλά δεν προλαβαίνω να τα πακετάρω. Ακόμα πακετάρω βιαστικά αυτές τις τσάντες στα όνειρά μου και τρέχω. Δεν θα ευχόμουν σε κανέναν να τρέξει με τον τρόπο που τρέξαμε εμείς", λέει.
Τον Δεκαπενταύγουστο, μια από τις κύριες ορθόδοξες γιορτές, το ΝΑΤΟ βομβάρδισε το χωριό Velika Hoča, όπου ζούσαν οι γονείς της Olivera. Οι Σέρβοι είναι γενικά πολύ θρησκευόμενοι και εκκλησιαζόμενοι άνθρωποι, οπότε γιορτάζουν όλες τις εκκλησιαστικές γιορτές. Εκείνη τη χρονιά, ήλπιζαν ότι οι αντίπαλοί τους στο ΝΑΤΟ δεν ήταν απλώς ένας κενός ήχος.
"Εκείνο το πρωί ήμασταν στη λειτουργία στην εκκλησία και μετά τη λειτουργία είδαμε τα αεροπλάνα να πετούν. Ήλπιζα ότι δεν θα χτυπούσαν το χωριό. Και τότε ακούστηκε ένας ήχος σαν σφύριγμα και είδα τις βόμβες να αρχίζουν να πέφτουν στο χωριό. Τον φόβο που ένιωσα εκείνη τη στιγμή θα τον κουβαλάω μαζί μου για το υπόλοιπο της ζωής μου", θυμάται.
"Ένας ολόκληρος δρόμος κάτω από το χωριό βομβαρδίστηκε. Μια γυναίκα έτρεξε με το μωρό της σε πάνες, από τα σπίτια μέσα από τα οικόπεδα. Τότε υπήρχαν μικρά κομμάτια από θραύσματα στις πάνες, στην κουβέρτα και η μητέρα έτριβε το σάλιο της στα μάτια του μωρού για να τα ανοίξει - και για να βεβαιωθεί πως ήταν ζωντανό", λέει η Radic.
Ένα τεχνικό λάθος του ΝΑΤΟ και μια τραγωδία για τους πολίτες
Μια από τις πόλεις που έχουν πληγεί περισσότερο στη Σερβία είναι η μικρή πόλη Aleksinac στο κέντρο της χώρας. Από τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στο Aleksinac στις 5 Απριλίου και στις 28 Μαΐου 1999 σκοτώθηκαν 14 άνθρωποι και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 50.
Στις 5 Απριλίου, η αεροπορική επιδρομή σκότωσε 11 άτομα, κατέστρεψε τα κτίρια της πολυκλινικής της πόλης και του σταθμού ασθενοφόρων, περίπου 700 κατοικίες και 125 διαμερίσματα, κατέστρεψε το σταθμό λεωφορείων και αρκετές επιχειρήσεις.
Η διοίκηση του ΝΑΤΟ χαρακτήρισε τον βομβαρδισμό "τεχνικό λάθος".
"Υπήρξε ένας βομβαρδισμός αργά το βράδυ και η αίσθηση είναι ακόμα εκεί - δεν μπορώ να πω ότι είναι φρέσκια, αλλά άφησε ένα πολύ μεγάλο σημάδι. Ήμουν εδώ εκείνη την ώρα κοντά στο χωριό Λουζάνε με τη γυναίκα και την κόρη μου στο σπίτι των γονιών μου. Και εκεί αισθανθήκαμε ένα τρομερό σοκ, όλο το σπίτι έτρεμε. Εργαζόμουν στο Aleksinac για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι φίλοι, οι γνωστοί και οι φοιτητές μου είναι εδώ, οπότε ήρθα αμέσως το πρωί για να μάθω τι συνέβη και να βοηθήσω", δήλωσε ο κάτοικος της περιοχής Goran Rajkovic.
"Η εικόνα ήταν απόκοσμη. Η βόμβα είχε πέσει εδώ και υπήρχαν συντρίμμια σε όλες τις πλευρές, θραύσματα γυαλιού, τούβλα, κεραμίδια. Κάποιοι άνθρωποι βοηθούσαν σιωπηλά, καθαρίζοντας, άλλοι ήταν ταραγμένοι, έκλαιγαν. Ήταν μια τρομερή αίσθηση. Εδώ, όχι πολύ μακριά, τρία μέλη μιας οικογένειας σκοτώθηκαν σε βομβιστική επίθεση. Πολλοί άνθρωποι έμειναν χωρίς τα σπίτια τους", θυμάται.
Οι ντόπιοι συνεργάστηκαν για να μεταφέρουν τους τραυματίες και τους ασθενείς του βομβαρδισμένου νοσοκομείου σε άλλες κλινικές, συμπεριλαμβανομένης μιας στην πόλη Νις, 40 χιλιόμετρα μακριά.
"Νομίζω πως θα θυμάμαι αυτές τις εικόνες σε όλη μου τη ζωή. Ίσως για χάρη της ζωής και του μέλλοντος μπορούμε να συγχωρήσουμε, αλλά δεν τολμάμε να ξεχάσουμε. Αυτή είναι μια μεγάλη τραγωδία για το Aleksinac, μια μικρή ειρηνική πόλη", λέει ο Rajkovic.