Dr. Vladislav B. Sotirovic *
Τρομοκρατία και ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου
Οι τρομοκράτες του UCK με την υποστήριξη των διοικήσεων των ΗΠΑ και της ΕΕ ξεκίνησαν πλήρη βία το Δεκέμβριο του 1998 με μοναδικό σκοπό να προκαλέσουν την στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της FRY ως προϋπόθεση για την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία με την ελπίδα να ακολουθήσει διεθνώς αναγνωρισμένη ανεξαρτησία. Για να επιλυθεί επιτέλους το "Ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου" υπέρ των Αλβανών, η αμερικανική κυβέρνηση Κλίντον έφερε τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές να διαπραγματευτούν επίσημα στο γαλλικό κάστρο του Ραμπουγιέ στη Γαλλία το Φεβρουάριο του 1999, αλλά στην πραγματικότητα επέβαλε τελεσίγραφο στη Σερβία να αποδεχθεί την de facto απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου. Παρόλο που το τελεσίγραφο του Ραμπουγιέ de iure αναγνώριζε την εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας, τον αφοπλισμό του τρομοκρατικού UCK και δεν ανέφερε την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία, καθώς οι όροι της τελικής συμφωνίας ήταν στην ουσία ιδιαίτερα ευνοϊκοί για τον UCK και το αποσχιστικό του σχέδιο για ανεξάρτητο Κοσσυφοπέδιο, η Σερβία απλώς τους απέρριψε. Η απάντηση των ΗΠΑ ήταν μια στρατιωτική δράση υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ ως "ανθρωπιστική επέμβαση", προκειμένου να στηρίξουν άμεσα τον αλβανικό αυτονομισμό του Κοσσυφοπεδίου. Ως εκ τούτου, στις 24 Μαρτίου 1999 το ΝΑΤΟ ξεκίνησε τη στρατιωτική του επιχείρηση κατά της FRY, η οποία διήρκεσε μέχρι τις 10 Ιουνίου 1999. Το γιατί δε ζητήθηκε η έγκριση της επιχείρησης από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι σαφές από την ακόλουθη εξήγηση:
"Γνωρίζοντας ότι η Ρωσία θα ασκούσε βέτο σε οποιαδήποτε προσπάθεια να λάβει την υποστήριξη του ΟΗΕ για στρατιωτική δράση, το ΝΑΤΟ εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές κατά των σερβικών δυνάμεων το 1999, υποστηρίζοντας ουσιαστικά τους Αλβανούς αντάρτες του Κοσσυφοπεδίου".i
Το κρίσιμο χαρακτηριστικό αυτής της επιχείρησης ήταν ένας βάρβαρος, καταναγκαστικός, απάνθρωπος, παράνομος και πάνω απ' όλα ανελέητος βομβαρδισμός της Σερβίας για σχεδόν τρεις μήνες. Παρόλα αυτά, η στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της FRY - Επιχείρηση Συμμαχική Δύναμη, ενώ προπαγανδίστηκε από τους υποστηρικτές της ως μια καθαρά ανθρωπιστική επιχείρηση, αναγνωρίζεται από πολλούς δυτικούς και άλλους μελετητές ότι οι ΗΠΑ και τα κράτη-πελάτες του ΝΑΤΟ είχαν κυρίως πολιτικούς και γεωστρατηγικούς στόχους που τους οδήγησαν σε αυτή την στρατιωτική δράση.
Η νομιμότητα της επέμβασης με τους βάναυσους καταναγκαστικούς βομβαρδισμούς στρατιωτικών και πολιτικών στόχων στην επαρχία του Κοσσυφοπεδίου και στην υπόλοιπη Σερβία έγινε αμέσως αμφιλεγόμενη, καθώς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν ενέκρινε τη δράση. Σίγουρα, η ενέργεια ήταν παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αλλά δικαιολογήθηκε επίσημα από την αμερικανική κυβέρνηση και τον εκπρόσωπο του ΝΑΤΟ ως νόμιμη για το λόγο πως ήταν αναπόφευκτη καθώς είχαν εξαντληθεί όλες οι διπλωματικές επιλογές για να σταματήσει ο πόλεμος. Ωστόσο, η συνέχιση της στρατιωτικής σύγκρουσης στο Κοσσυφοπέδιο μεταξύ του UCK και των κρατικών δυνάμεων ασφαλείας της Σερβίας θα απειλούσε να προκαλέσει ανθρωπιστική καταστροφή και να δημιουργήσει πολιτική αστάθεια στην περιοχή των Βαλκανίων. Ως εκ τούτου, "στο πλαίσιο των φόβων για "εθνοκάθαρση" του αλβανικού πληθυσμού, εκτελέστηκε μια εκστρατεία αεροπορικών επιδρομών, η οποία διεξήχθη από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ "ii με τελικό αποτέλεσμα την αποχώρηση των σερβικών δυνάμεων και της διοίκησης από την επαρχία: αυτή ακριβώς ήταν η κύρια απαίτηση του τελεσιγράφου του Ραμπουγιέ.
Είναι ζωτικής σημασίας να τονίσουμε τουλάχιστον πέντε γεγονότα για να κατανοήσουμε σωστά τη φύση και τους στόχους της στρατιωτικής επέμβασης του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας και του Μαυροβουνίου το 1999:
1) Βομβαρδίστηκε μόνο η σερβική πλευρά που συμμετείχε στη σύγκρουση στο Κοσσυφοπέδιο, ενώ ο UCK είχε τη δυνατότητα και μάλιστα χρηματοδοτήθηκε πλήρως να συνεχίσει τις τρομοκρατικές του δραστηριότητες είτε κατά των δυνάμεων ασφαλείας της Σερβίας είτε κατά των Σέρβων πολιτών.
2) Η εθνοκάθαρση των Αλβανών από τις σερβικές δυνάμεις ασφαλείας ήταν μόνο μια δυνητική ενέργεια (στην πραγματικότητα, μόνο στην περίπτωση άμεσης στρατιωτικής δράσης του ΝΑΤΟ κατά της FRY) αλλά όχι ένα πραγματικό γεγονός ως λόγος για να ξεκινήσει το ΝΑΤΟ εξαναγκαστικούς βομβαρδισμούς της FRY.
3) Ο ισχυρισμός του ΝΑΤΟ πως οι σερβικές δυνάμεις ασφαλείας σκότωσαν έως και 100.000 Αλβανούς πολίτες κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-1999 ήταν ένα καθαρό προπαγανδιστικό ψέμα, καθώς μετά τον πόλεμο βρέθηκαν μόνο 3.000 πτώματα όλων των εθνικοτήτων στο Κοσσυφοπέδιο.
4) Ο βομβαρδισμός της FRY προωθήθηκε ως "ανθρωπιστική επέμβαση", που σημαίνει μια νόμιμη και υπερασπίσιμη ενέργεια, που επιστημονικά θα έπρεπε να σημαίνει "...στρατιωτική επέμβαση που πραγματοποιείται για την επιδίωξη ανθρωπιστικών και όχι στρατηγικών στόχων"..iii Ωστόσο, σήμερα είναι απολύτως σαφές ότι η επέμβαση είχε απώτερους πολιτικούς και γεωστρατηγικούς στόχους, αλλά όχι ανθρωπιστικούς.
5) Η στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ το 1999 αποτελούσε ευθεία παραβίαση των αρχών διεθνούς συμπεριφοράς του ΟΗΕ, καθώς στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ αναφέρεται πως "Όλα τα μέλη απέχουν στις διεθνείς σχέσεις τους από την απειλή ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο που δε συνάδει με τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών".iv
Αυτό που συνέβη στο Κοσσυφοπέδιο όταν το ΝΑΤΟ ξεκίνησε την στρατιωτική του εκστρατεία ήταν απολύτως αναμενόμενο και κυρίως ευσεβές από την αμερικανική κυβέρνηση και τους ηγέτες του UCK: Η Σερβία πραγματοποίησε μια πολύ ισχυρότερη στρατιωτική επίθεση εναντίον του UCK και των Αλβανών που τον υποστήριζαν. Κατά συνέπεια, αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των προσφύγων - έως και 800.000 σύμφωνα με τις πηγές της CIA και του ΟΗΕ. Ωστόσο, η αμερικανική κυβέρνηση παρουσίασε όλους αυτούς τους πρόσφυγες ως θύματα της υπό σερβική ηγεσία πολιτικής συστηματικής και καλά οργανωμένης εθνοκάθαρσης (υποτιθέμενη επιχείρηση "Horse Shoe"), ανεξάρτητα από τα γεγονότα που:
1. Η συντριπτική τους πλειοψηφία δεν ήταν πραγματικοί πρόσφυγες αλλά "τηλεοπτικοί πρόσφυγες" για τα δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης.
2. Η μειοψηφία τους απλώς διέφευγε από τις συνέπειες των ανελέητων βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ.
3. Μόνο ένα μέρος των προσφύγων ήταν τα πραγματικά θύματα της σερβικής πολιτικής της "αιματηρής εκδίκησης" για την καταστροφή της Σερβίας από το ΝΑΤΟ.
Παρ' όλα αυτά, το τελικό αποτέλεσμα της εκστρατείας εξόρμησης του ΝΑΤΟ εναντίον της FRY ήταν ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξουσιοδότησε επίσημα τα χερσαία στρατεύματα του ΝΑΤΟ (με την επίσημη ονομασία KFOR) v να καταλάβουν το Κοσσυφοπέδιο και να δώσουν στον UCK ελεύθερα χέρια για να συνεχίσει και να ολοκληρώσει την εθνοκάθαρση της επαρχίας από όλους τους μη Αλβανούς. Αυτή ήταν η αρχή για την ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου, η οποία τελικά ανακηρύχθηκε από το Κοινοβούλιο του Κοσσυφοπεδίου (χωρίς εθνικό δημοψήφισμα) το Φεβρουάριο του 2008 και αναγνωρίστηκε αμέσως από τις κυριότερες δυτικές χώρες. Με αυτόν τον τρόπο, το Κοσσυφοπέδιο έγινε το πρώτο νομιμοποιημένο ευρωπαϊκό κράτος μαφίας.vii Παρ' όλα αυτά, επιπλέον, οι πολιτικές της ΕΕ και των ΗΠΑ για την αποκατάσταση της ειρήνης στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία την κύρια και σοβαρότερη ίσως πρόκληση για το διακηρυγμένο καθήκον τους να αποκαταστήσουν την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια: την τρομοκρατία που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, ιδίως στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αλλά και στο Κοσσυφοπέδιο-Μετόχια.viii
Μέλη του χρηματοδοτούμενου από τις ΗΠΑ Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου το 1999 κατά τη διάρκεια της επίθεσης του ΝΑΤΟ κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας
Διλήμματα
Σύμφωνα με τις πηγές του ΝΑΤΟ, υπήρχαν δύο στόχοι της στρατιωτικής επέμβασης της συμμαχίας κατά της FRY το Μάρτιο-Ιούνιο του 1999:
1. Να εξαναγκάσει τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, πρόεδρο της Σερβίας, να αποδεχτεί ένα πολιτικό σχέδιο για το καθεστώς αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου (σχεδιασμένο από την αμερικανική κυβέρνηση).
2. Να αποτρέψει την (υποτιθέμενη) εθνοκάθαρση των Αλβανών από τις αρχές της Σερβίας και τις ένοπλες δυνάμεις τους.
Ωστόσο, ενώ ο πολιτικός στόχος επιτεύχθηκε κατ' αρχήν, ο ανθρωπιστικός είχε εντελώς αντίθετα αποτελέσματα. Με τους βομβαρδισμούς της FRY στις τρεις φάσεις των αεροπορικών επιδρομών το ΝΑΤΟ κατάφερε να αναγκάσει τον Μιλόσεβιτς να υπογράψει μια πολιτικοστρατιωτική συνθηκολόγηση στο Κουμάνοβο στις 9 Ιουνίου 1999, να παραδώσει το Κοσσυφοπέδιο στη διοίκηση του ΝΑΤΟ και ουσιαστικά να εγκρίνει την ισλαμική τρομοκρατία του UCK υπό την ηγεσία του εναντίον των χριστιανών Σέρβων.ix Το άμεσο αποτέλεσμα της επιχείρησης ήταν σίγουρα αρνητικό, καθώς οι επιδρομές του ΝΑΤΟ προκάλεσαν περίπου 3.000 νεκρούς Σέρβους στρατιωτικούς και αμάχους, εκτός από έναν άγνωστο αριθμό νεκρών Αλβανών. Μια έμμεση επίπτωση της επιχείρησης κόστισε πολλούς σκοτωμένους Αλβανούς αμάχους που ακολουθήθηκαν από μαζικές προσφυγικές ροές Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου. x καθώς προκάλεσε την επίθεση της σερβικής αστυνομίας και του γιουγκοσλαβικού στρατού. Δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι η μεγαλύτερη κλίμακα εγκλημάτων πολέμου κατά των Αλβανών αμάχων στο Κοσσυφοπέδιο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ κατά της FRY διαπράχθηκε πιθανότατα, σύμφωνα με ορισμένες ερευνητικές έρευνες, από τους Σέρβους πρόσφυγες της Κραϊίνας από την Κροατία, οι οποίοι μετά τον Αύγουστο του 1995 με τις στολές των τακτικών αστυνομικών δυνάμεων της Σερβίας ως θέμα εκδίκησης για τις τρομερές αλβανικές θηριωδίες που διαπράχθηκαν στην περιοχή της Κραϊίνας στην Κροατία μόλις πριν από μερικά χρόνια κατά των Σέρβων αμάχων xi όταν πολλοί Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου πολέμησαν τους Σέρβους με κροατικές στολές.
Το θεμελιώδες δίλημμα είναι γιατί το ΝΑΤΟ υποστήριξε άμεσα τον UCK - μια οργάνωση που προηγουμένως είχε χαρακτηριστεί σαφώς "τρομοκρατική" από πολλές δυτικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης και της αμερικανικής κυβέρνησης; Ήταν γνωστό ότι ο πόλεμος του UCK με κομματική στρατηγική xii βασιζόταν μόνο στην άμεση πρόκληση των δυνάμεων ασφαλείας της Σερβίας να απαντήσουν με επιθέσεις στις θέσεις του UCK με αναπόφευκτο αριθμό απωλειών μεταξύ των αμάχων. Ωστόσο, αυτά τα αλβανικά θύματα αμάχων δεν κατανοήθηκαν από τις αρχές του ΝΑΤΟ ως "παράπλευρες απώλειες", αλλά μάλλον ως θύματα σκόπιμης εθνοκάθαρσης. Παρ' όλα αυτά, όλα τα αμάχους θύματα των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ το 1999 παρουσιάστηκαν από τις αρχές του ΝΑΤΟ ακριβώς ως "παράπλευρες απώλειες" του "δίκαιου πολέμου" του ΝΑΤΟ xiii κατά του καταπιεστικού καθεστώτος στο Βελιγράδι.
Εδώ θα παρουσιάσουμε τις βασικές (ακαδημαϊκές) αρχές ενός "δίκαιου πολέμου":
1. Τελευταία λύση - Όλες οι διπλωματικές επιλογές εξαντλούνται πριν από τη χρήση βίας.
2. Δίκαιη αιτία - Ο απώτερος σκοπός της χρήσης βίας είναι η αυτοάμυνα του εδάφους ή του λαού του από στρατιωτική επίθεση των άλλων.
3. Νόμιμη εξουσία - Να υπονοεί τη νόμιμη συγκροτημένη κυβέρνηση ενός κυρίαρχου κράτους, αλλά όχι από κάποιον ιδιώτη (άτομο) ή ομάδα (οργάνωση).
4. Ορθή πρόθεση - Η χρήση βίας ή ο πόλεμος έπρεπε να ασκείται για ηθικά αποδεκτούς λόγους, αλλά όχι με βάση την εκδίκηση ή την πρόθεση πρόκλησης ζημίας.
5. Λογική προοπτική επιτυχίας - Η χρήση βίας δε θα πρέπει να ενεργοποιείται σε κάποιο απελπιστικό σκοπό, στον οποίο εκτίθενται ανθρώπινες ζωές χωρίς πραγματικά οφέλη.
6. Αναλογικότητα - Η στρατιωτική επέμβαση πρέπει να έχει περισσότερα οφέλη από τις απώλειες.
7. Διακρίσεις - Η χρήση βίας πρέπει να κατευθύνεται μόνο σε αμιγώς στρατιωτικούς στόχους, καθώς οι άμαχοι θεωρούνται αθώοι.
8. Αναλογικότητα - Η χρησιμοποιούμενη βία δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από όση χρειάζεται για την επίτευξη ηθικά αποδεκτών στόχων και δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την αιτία που προκαλεί.
9. Ανθρωπιά - Η χρήση βίας δεν μπορεί να στρέφεται ποτέ κατά του εχθρικού προσωπικού, εάν αυτό έχει αιχμαλωτιστεί (αιχμάλωτοι πολέμου) ή τραυματιστεί. xiv
Αν αναλύσουμε την στρατιωτική εκστρατεία του ΝΑΤΟ σε σχέση με τις βασικές (ακαδημαϊκές) αρχές του "δίκαιου πολέμου", τα βασικά συμπεράσματα θα είναι τα εξής:
1) Η αμερικανική κυβέρνηση το 1999 δε χρησιμοποίησε καμία πραγματική διπλωματική προσπάθεια για τη διευθέτηση της κρίσης του Κοσσυφοπεδίου, καθώς η Ουάσιγκτον απλώς έδωσε το πολιτικο-στρατιωτικό τελεσίγραφο στο Ραμπουγιέ μόνο στη μία πλευρά (Σερβία) να αποδεχθεί ή όχι στο ακέραιο τους απαιτούμενους εκβιασμούς: 1) Να αποσύρει όλες τις σερβικές στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις από το Κοσσυφοπέδιο, 2) Να παραχωρήσει τη διοίκηση του Κοσσυφοπεδίου στα στρατεύματα του ΝΑΤΟ και 3) Να επιτρέψει στα στρατεύματα του ΝΑΤΟ να χρησιμοποιήσουν ολόκληρο το έδαφος της Σερβίας για σκοπούς διέλευσης. Με άλλα λόγια, το βασικό σημείο του τελεσίγραφου των ΗΠΑ προς το Βελιγράδι ήταν πως η Σερβία θα γινόταν εθελοντικά αποικία των ΗΠΑ, αλλά χωρίς την επαρχία του Κοσσυφοπεδίου. Ακόμη και ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Μπιλ Κλίντον, επιβεβαίωσε ότι η απόρριψη του τελεσίγραφου του Ραμπουγιέ από τον Μιλόσεβιτς ήταν κατανοητή και λογική. Μπορούμε να πούμε πως η Σερβία το 1999 έκανε το ίδιο που έκανε το Βασίλειο της Σερβίας τον Ιούλιο του 1914 απορρίπτοντας το τελεσίγραφο της Αυστροουγγαρίας, το οποίο ήταν επίσης παράλογο και καταχρηστικό.xv
2) Η αρχή αυτή χρησιμοποιήθηκε καταχρηστικά από τη διοίκηση του ΝΑΤΟ, καθώς καμία χώρα του ΝΑΤΟ δε δέχθηκε επίθεση ή κατοχή από την FRY. Στο Κοσσυφοπέδιο εκείνη την εποχή ήταν ένας κλασικός αντιτρομοκρατικός πόλεμος που εξαπέλυσαν οι κρατικές αρχές εναντίον του παράνομου αυτονομιστικού κινήματος, αλλά χρηματοδοτήθηκε πλήρως σε αυτή την περίπτωση από τη γειτονική Αλβανία και το ΝΑΤΟ. xvi Με άλλα λόγια, αυτή η δεύτερη αρχή του "δίκαιου πολέμου" μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις των κρατικών αρχών της Σερβίας στην επαρχία του Κοσσυφοπεδίου κατά του UCK και όχι στην στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της FRY.
3) Η αρχή της νόμιμης αρχής στην περίπτωση της σύγκρουσης στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-1999 μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στη Σερβία και στους νόμιμους κρατικούς θεσμούς και αρχές της, οι οποίοι αναγνωρίστηκαν ως νόμιμοι από τη διεθνή κοινότητα και κυρίως από τον ΟΗΕ.
4) Οι ηθικά αποδεκτοί λόγοι που χρησιμοποιήθηκαν επίσημα από τις αρχές του ΝΑΤΟ για να δικαιολογήσουν την στρατιωτική του δράση κατά της FRY το 1999 ήταν αρκετά ασαφείς και κυρίως αναπόδεικτοι και καταχρηστικά χρησιμοποιήθηκαν για τους ίδιους τους πολιτικούς και γεωστρατηγικούς σκοπούς στο προσεχές μέλλον. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η στρατιωτική εκστρατεία του ΝΑΤΟ δεν βασίστηκε στους ηθικά αποδεδειγμένους ισχυρισμούς για να σταματήσει μια μαζική εκδίωξη των Αλβανών από τα σπίτια τους στο Κοσσυφοπέδιο, καθώς ένας μαζικός αριθμός εκτοπισμένων εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής επέμβασης του ΝΑΤΟ, αλλά όχι πριν.
5) Οι συνέπειες της πέμπτης αρχής εφαρμόστηκαν επιλεκτικά, καθώς μόνο οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου επωφελήθηκαν τόσο σε βραχυπρόθεσμη όσο και σε μακροπρόθεσμη προοπτική από την στρατιωτική εμπλοκή του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια το 1999.
6) Η έκτη αρχή εφαρμόστηκε επίσης πρακτικά μόνο στους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου, πράγμα που ήταν, στην πραγματικότητα, το τελικό καθήκον των διοικήσεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Με άλλα λόγια, τα οφέλη της δράσης ήταν συντριπτικά μονόπλευρα. Ωστόσο, από τη μακροπρόθεσμη γεωστρατηγική και πολιτική άποψη, η δράση ήταν πολύ επικερδής με ελάχιστες απώλειες για τη δυτική στρατιωτική συμμαχία κατά τη διάρκεια της εκστρατείας.
7) Οι πρακτικές συνέπειες της έβδομης αρχής έγιναν κυρίως αντικείμενο κριτικής, καθώς το ΝΑΤΟ προφανώς δεν έκανε καμία διαφορά μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών στόχων. Επιπλέον, η συμμαχία του ΝΑΤΟ βομβάρδισε σκόπιμα πολύ περισσότερα μη στρατιωτικά αντικείμενα και μη μαχόμενους πολίτες από ό,τι στρατιωτικά αντικείμενα και προσωπικό. Ωστόσο, όλα τα μη στρατιωτικά θύματα των βομβαρδισμών όλων των εθνικοτήτων παρουσιάστηκαν απλώς από την αρχή του ΝΑΤΟ ως αναπόφευκτες "παράπλευρες απώλειες", αλλά, στην πραγματικότητα, επρόκειτο για σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου και μιας από τις βασικές αρχές της έννοιας του "δίκαιου πολέμου".
8) Η όγδοη αρχή του "δίκαιου πολέμου" σίγουρα δεν τηρήθηκε από το ΝΑΤΟ, καθώς η δύναμη που χρησιμοποιήθηκε ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι χρειαζόταν για την επίτευξη των διακηρυγμένων καθηκόντων και κυρίως ήταν πολύ ισχυρότερη από ό,τι είχε η αντίπαλη πλευρά. Ωστόσο, οι ηθικά αποδεκτοί στόχοι των δυτικών ιθυνόντων βασίστηκαν σε λανθασμένα και σκόπιμα καταχρηστικά χρησιμοποιημένα "γεγονότα" σχετικά με τα αλβανικά θύματα του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-1999, όπως ήταν κυρίως με τη "βάναυση σφαγή σαράντα πέντε αμάχων στο χωριό Račak του Κοσσυφοπεδίου τον Ιανουάριο του 1999" xvii η οποία αποτέλεσε επίσημη αφορμή για την επέμβαση του ΝΑΤΟ. Παρ' όλα αυτά, σήμερα είναι γνωστό πως οι Αλβανοί που "σφαγιάστηκαν βάναυσα" ήταν στην πραγματικότητα μέλη του UCK που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της κανονικής μάχης αλλά δεν εκτελέστηκαν από τις σερβικές δυνάμεις ασφαλείας. xviii
9) Μόνο η τελευταία αρχή του "δίκαιου πολέμου" τηρήθηκε από το ΝΑΤΟ για τον ίδιο ακριβώς λόγο πως δεν υπήρχαν αιχμάλωτοι στρατιώτες από την αντίπαλη πλευρά. Οι σερβικές αρχές σεβάστηκαν επίσης αυτή την αρχή, καθώς και οι δύο πιλότοι του ΝΑΤΟ που αιχμαλωτίστηκαν αντιμετωπίστηκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και μάλιστα απελευθερώθηκαν πολύ σύντομα μετά τη φυλάκισή τους. xix
Εσταυρωμένος χριστιανός (Σέρβος Ορθόδοξος) στο Κοσσυφοπέδιο μετά τον πόλεμο από τα μέλη του UCK στην εξουσία
Συμπεράσματα
Τα κρίσιμα συμπεράσματα του άρθρου μετά τη διερεύνηση της φύσης της "ανθρωπιστικής" στρατιωτικής επέμβασης του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο το 1999 είναι τα εξής:
1. Η στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της FRY κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-1999 έγινε κυρίως για πολιτικούς και γεωστρατηγικούς σκοπούς.
2. Ο δηλωτικός "ανθρωπιστικός" χαρακτήρας της επιχείρησης χρησίμευσε απλώς ως τυπικό ηθικό πλαίσιο για την υλοποίηση των πραγματικών στόχων της μεταψυχροπολεμικής πολιτικής των ΗΠΑ στα Βαλκάνια, τα θεμέλια της οποίας τέθηκαν με τις Συμφωνίες του Ντέιτον το Νοέμβριο του 1995.
3. Η αμερικανική κυβέρνηση του Μπιλ Κλίντον χρησιμοποίησε τον τρομοκρατικό UCK για να πιέσει και να εκβιάσει τη σερβική κυβέρνηση να αποδεχθεί το τελεσίγραφο της Ουάσινγκτον να μετατρέψει τη Σερβία σε στρατιωτική, πολιτική και οικονομική αποικία των ΗΠΑ με μελλοντική ένταξη στο ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα την επίσημη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Σερβίας.
4. Οι δυτικές κυβερνήσεις που χαρακτήρισαν αρχικά τον UCK ως "τρομοκρατική οργάνωση" - ότι η στρατηγική μάχης της άμεσης πρόκλησης των δυνάμεων ασφαλείας της Σερβίας ήταν ηθικά απαράδεκτη και δε θα οδηγούσε ούτε σε διπλωματική ούτε σε στρατιωτική υποστήριξη.
5. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κοσσυφοπεδίου το 1998-1999, ο UCK, ουσιαστικά, χρησίμευσε ως χερσαίες δυνάμεις του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο για την άμεση αποσταθεροποίηση της κρατικής ασφάλειας της Σερβίας, οι οποίες ηττήθηκαν στρατιωτικά στις αρχές του 1999 από τις τακτικές αστυνομικές δυνάμεις της Σερβίας.
6. Οι επιδρομές του ΝΑΤΟ το 1999 είχαν ως κύριο στόχο να εξαναγκάσουν το Βελιγράδι να παραχωρήσει την επαρχία του Κοσσυφοπεδίου στη διοίκηση των ΗΠΑ και της ΕΕ για να τη μετατρέψουν στη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη.
7. Η "ανθρωπιστική" επέμβαση του ΝΑΤΟ το 1999 εναντίον της FRY παραβίασε σχεδόν όλες τις αρχές του "δίκαιου πολέμου" και του διεθνούς δικαίου - μια επέμβαση που έγινε ένα από τα καλύτερα παραδείγματα στην ιστορία της μεταψυχροπολεμικής περιόδου για την άδικη χρήση της καταναγκαστικής ισχύος για πολιτικούς και γεωστρατηγικούς σκοπούς και ταυτόχρονα μια κλασική περίπτωση καταναγκαστικής διπλωματίας που ενέπλεξε πλήρως τις δυτικές κυβερνήσεις.
8. Περίπου 50. 000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ που εκτοπίστηκαν στο Κοσσυφοπέδιο μετά τις 10 Ιουνίου 1999 δεν εκπλήρωσαν τα βασικά καθήκοντα της αποστολής τους: 1) Την αποστρατιωτικοποίηση του UCK, καθώς ο παραστρατιωτικός αυτός σχηματισμός δεν αφοπλίστηκε ποτέ σωστά. 2) Την προστασία όλων των κατοίκων του Κοσσυφοπεδίου, καθώς μόνο μέχρι τον Ιανουάριο του 2001 υπήρξαν τουλάχιστον 700 πολίτες του Κοσσυφοπεδίου που δολοφονήθηκαν σε εθνοτική βάση (οι περισσότεροι από αυτούς ήταν οι Σέρβοι). 3) Την σταθερότητα και την ασφάλεια της επαρχίας, καθώς οι περισσότεροι Σέρβοι και άλλοι μη Αλβανοί εγκατέλειψαν την επαρχία ως συνέπεια της συστηματικής πολιτικής εθνοκάθαρσης που διέπραξε ο UCK στην εξουσία μετά τον Ιούνιο του 1999.
9. Η ανταμοιβή των ΗΠΑ για την αφοσίωση του UCK ήταν η τοποθέτηση μελών του στρατού σε καίριες κυβερνητικές θέσεις της σημερινής "ανεξάρτητης" Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου, η οποία έγινε το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος που διοικείται από τους ηγέτες μιας πρώην τρομοκρατικής οργάνωσης που άρχισε αμέσως μετά τον πόλεμο να εφαρμόζει μια πολιτική εθνοκάθαρσης όλων των μη αλβανικών πληθυσμών και να εξισλαμίζει την επαρχία.
10. Ο απώτερος εθνικοπολιτικός στόχος του UCK που βρίσκεται στην εξουσία στο Κοσσυφοπέδιο ήταν να συμπεριλάβει την επαρχία αυτή στη Μεγάλη Αλβανία που είχε σχεδιαστεί από την Πρώτη Αλβανική Ένωση του Πρίζρεν το 1878-1881 και υλοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. xx
11. Πιθανώς, η κύρια συνέπεια της κατοχής του Κοσσυφοπεδίου από το ΝΑΤΟ μετά τον Ιούνιο του 1999 μέχρι σήμερα είναι η συστηματική καταστροφή της χριστιανικής (σερβικής) πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαιτερότητας της επαρχίας, ακολουθούμενη από τον προφανή και ολοκληρωμένο εξισλαμισμό της και, ως εκ τούτου, τη μετατροπή του Κοσσυφοπεδίου σε ένα νέο ισλαμικό κράτος.
12. Όσον αφορά την περίπτωση της κρίσης του Κοσσυφοπεδίου το 1998-1999, η πρώτη και αυθεντική "ανθρωπιστική" παρέμβαση ήταν αυτή των δυνάμεων ασφαλείας της Σερβίας κατά του τρομοκρατικού UCK, προκειμένου να διαφυλαχθούν οι ανθρώπινες ζωές των Σέρβων και των Αλβανών που αντιτίθενται στον UCK στην επαρχία.
13. Το Βαλκανικό Σύμφωνο Σταθερότητας τόσο για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όσο και για το Κοσσυφοπέδιο-Μετόχια επιχείρησε να υποβαθμίσει την παραδοσιακή έννοια της κυριαρχίας δίνοντας μια πλήρη πρακτική δυνατότητα στον διοικητικό έλεγχο του ΟΗΕ (στην πραγματικότητα της Δύσης) σε αυτά τα δύο πρώην γιουγκοσλαβικά εδάφη. xxi
14. Η "ανθρωπιστική" επέμβαση του ΝΑΤΟ το 1999 κατά της FRY παραβίασε σαφώς τα αναγνωρισμένα διεθνή πρότυπα μη επέμβασης, που βασίζονται στην αρχή του "απαραβίαστου των συνόρων" και υπερβαίνουν την ιδέα του "δίκαιου πολέμου", σύμφωνα με την οποία η αυτοάμυνα είναι ο κρίσιμος λόγος ή τουλάχιστον η τυπική αιτιολόγηση για τη χρήση βίας.
15. Ενώ το ΝΑΤΟ εκπλήρωσε διακηρυκτικά "τη διεθνή ευθύνη για την προστασία" (των Αλβανών) βομβαρδίζοντας σφοδρά τη Σερβία και πάρα πολύ λίγο το Μαυροβούνιο, παρακάμπτοντας το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, είναι σαφές πως αυτή η 78ήμερη τρομοκρατική προσπάθεια ήταν αντιπαραγωγική, καθώς "δημιούργησε τόσο πολύ ανθρώπινο πόνο-πρόσφυγες όσο και ανακούφιση". xxii
16. Το θεμελιώδες ερώτημα σχετικά με τις "ανθρωπιστικές" επεμβάσεις στο Κοσσυφοπέδιο σήμερα είναι γιατί οι δυτικές κυβερνήσεις δεν προβαίνουν σε μια άλλη "ανθρωπιστική" στρατιωτική επέμβαση μετά τον Ιούνιο του 1999 για να αποτρέψουν περαιτέρω εθνοκάθαρση και βάναυση παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά του συνόλου του μη αλβανικού πληθυσμού στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά κυρίως κατά των Σέρβων;
17. Τέλος, η στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ θεωρήθηκε από πολλούς κοινωνικούς κονστρουκτιβιστές ως ένα φαινόμενο "πολεμικών δημοκρατιών" ως απόδειξη του τρόπου με τον οποίο οι ιδέες της φιλελεύθερης δημοκρατίας "υπονομεύουν τη λογική της θεωρίας της δημοκρατικής ειρήνης". xxiii
* Dr. Vladislav B. Sotirovic
Ex-University Professor
Research Fellow at Centre for Geostrategic Studies
Belgrade, Serbia
www.geostrategy.rs
sotirovic1967@gmail.com © Vladislav B. Sotirovic 2024
iReferences:
S. L. Spiegel, J. M. Taw, F. L. Wehling, K. P. Williams, World Politics in a New Era, Thomson Wadsworth, 2004, 319.
ii A. Heywood, Global Politics, New York: Palgrave Macmillan, 2011, 320.
iii Ibid., 319.
iv J. Haynes, P. Hough, Sh. Malik, L. Pettiford, World Politics, Harlow: Pearson Education Limited, 2011, 639.
v Το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 10 Ιουνίου 1999. Οι βασικές αρμοδιότητες της KFOR ήταν::
Η προστασία των επιχειρήσεων βοήθειας.
Να προστατεύει όλο τον πληθυσμό του Κοσσυφοπεδίου.
Να δημιουργήσει μια σταθερή ασφάλεια στην επαρχία, ώστε η διεθνής διοίκηση να μπορεί να λειτουργήσει κανονικά.
vi Αυτή η αναγνώριση της αυτοανακηρυχθείσας ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από μια δημοκρατική χώρα, τη Σερβία, με ένα φιλοδυτικό καθεστώς, ουσιαστικά έδωσε τη νίκη στους Αλβανούς ριζοσπάστες του Κοσσυφοπεδίου της εθνοκάθαρσης μετά τον Ιούνιο του 1999. Οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου άρχισαν τις φρικαλεότητες εναντίον των Σέρβων αμέσως μετά τη συμφωνία του Κουμάνοβο τον Ιούνιο του 1999, όταν ο UCK επέστρεψε στο Κοσσυφοπέδιο μαζί με τα στρατεύματα εδάφους του ΝΑΤΟ. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2008 υπήρχαν περίπου 200.000 εκδιωγμένοι Σέρβοι από το Κοσσυφοπέδιο και 1.248 μη Αλβανοί οι οποίοι σκοτώθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και πολύ βάναυσα. Ο αριθμός των απαχθέντων μη Αλβανών δεν είναι ακόμη γνωστός, αλλά πιθανότατα οι περισσότεροι από αυτούς σκοτώθηκαν. Στο Κοσσυφοπέδιο καταστράφηκαν 151 πνευματικά και πολιτιστικά μνημεία της Σερβικής Ορθοδοξίας από τους Αλβανούς, εκτός από 213 τζαμιά που χτίστηκαν με οικονομική υποστήριξη από τη Σαουδική Αραβία. Πριν από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, υπήρχε το 80% των νεκροταφείων που είτε καταστράφηκαν ολοσχερώς είτε βεβηλώθηκαν εν μέρει από τους Αλβανούς. Για το δικαίωμα του Κοσσυφοπεδίου στην ανεξαρτησία, βλ. Sterio, The Right to Self-Determination under International Law: "Selfistans", Secession, and the Rule of the Great Powers, New York-London: Routledge, Taylor & Francis Group, 2013, 116-129]. Σχετικά με την απόσχιση από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου, βλέπε [M. G. Kohen, Secession: International Law Perspectives, Νέα Υόρκη: Cambridge University Press, 2006].
vii T. Burghardt, “Kosovo: Europe’s Mafia State. Hub of the EU-NATO Drug Trail”, 22-12-2010, http://www.globalresearch.ca/kosovo-europe-s-mafia-state-hub-of-the-eu-nato-drug-trail/22486.
viii J. Haynes, P. Hough, Sh. Malik, L. Pettiford, World Politics, Harlow: Pearson Education Limited, 2011, 588.
ix On the “just peace”, see [P. Allan, A. Keller (eds.), What is a Just Peace?, Oxford−New York: Oxford University Press, 2006].
x Σύμφωνα με τις επίσημες δυτικές πηγές, ακόμη και το 90% του αλβανικού πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου έγινε πρόσφυγας κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής επέμβασης του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να πρόκειται για τον μεγαλύτερο εκτοπισμό αμάχων στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρ' όλα αυτά, όλοι αυτοί οι Αλβανοί πρόσφυγες θεωρούνται αναμφισβήτητα "εκδιωγμένοι" από τα σπίτια τους από τις δυνάμεις ασφαλείας της Σερβίας και τον γιουγκοσλαβικό στρατό.
xi Για παράδειγμα, στην επιχείρηση "Medak Pocket" στις 9 Σεπτεμβρίου 1993 σκοτώθηκαν περίπου 80 Σέρβοι άμαχοι από τις κροατικές δυνάμεις [В. Ђ. Мишина (уредник), Република Српска Крајина: Десет година послије, Београд: Добра воља Београд, 2005, 35] στην οποία υπηρέτησαν και Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου.
xii Ο "αντάρτικος" ή "ανταρτοπόλεμος" διεξάγεται από άτακτα στρατεύματα που χρησιμοποιούν κυρίως τακτικές που ταιριάζουν στα γεωγραφικά χαρακτηριστικά του εδάφους. Το κρίσιμο χαρακτηριστικό της τακτικής του αντάρτικου πολέμου είναι ότι χρησιμοποιεί την κινητικότητα και τον αιφνιδιασμό αλλά όχι τις άμεσες μετωπικές μάχες με τον εχθρό. Συνήθως, οι άμαχοι πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα κατά τη διάρκεια του αντάρτικου πολέμου. Με άλλα λόγια, πρόκειται για "πόλεμο που διεξάγεται από άτακτους ή αντάρτες, συνήθως εναντίον τακτικών, ένστολων δυνάμεων, χρησιμοποιώντας τακτικές hit-and-run, ενέδρες και άλλες τακτικές που επιτρέπουν σε μικρότερο αριθμό ανταρτών να κερδίζουν μάχες εναντίον αριθμητικά ανώτερων, συχνά βαριά οπλισμένων τακτικών δυνάμεων" [P. R. Viotti, M. V. Kauppi, Διεθνείς σχέσεις και παγκόσμια πολιτική: Secularity, Economy, Identity, Harlow: Pearson Education Limited, 2009, 544]. Όσον αφορά τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου το 1998-1999, η ανασυγκρότηση της στρατηγικής του αλβανικού αντάρτικου έχει ως εξής:
"...μια περίπολος της αστυνομίας περνάει από ένα χωριό, όταν ξαφνικά ανοίγεται πυρ και κάποιοι αστυνομικοί σκοτώνονται και τραυματίζονται. Η αστυνομία ανταποδίδει τα πυρά και η περαιτέρω εξέλιξη εξαρτάται από τη δύναμη της εμπλεκόμενης επαναστατικής μονάδας. Αν το χωριό φαίνεται καλά προστατευμένο και επικίνδυνο για επίθεση από τις απλές μονάδες, οι τελευταίες σταματούν να μάχονται και ζητούν πρόσθετη υποστήριξη. Αυτή φτάνει συνήθως ως παραστρατιωτική μονάδα, η οποία εξαπολύει σφοδρή επίθεση" [P. V. Grujić, Kosovo Knot, Pittsburgh, Pennsylvania: RoseDog Books, 2014, 193].
xiii Ο "δίκαιος πόλεμος" θεωρείται ότι είναι ένας πόλεμος που έχει σκοπό να ικανοποιήσει ορισμένα ηθικά πρότυπα, και ως εκ τούτου είναι (υποτίθεται) ηθικά δικαιολογημένος.
xiv A. Heywood, Global Politics, New York: Palgrave Macmillan, 2011, 257.
xv М. Радојевић, Љ. Димић, Србија у Великом рату 1914−1915, Београд: Српска књижевна задруга−Београдски форум за свет равноправних, 2014, 94−95.
xvi Για παράδειγμα, η Αλβανία προμήθευσε με όπλα τους Αλβανούς αυτονομιστές του Κοσσυφοπεδίου το 1997, όταν περίπου 700.000 όπλα "έκλεψε" ο αλβανικός όχλος από τις αποθήκες του αλβανικού στρατού, αλλά η πλειονότητα αυτών των όπλων βρέθηκε ακριβώς στο γειτονικό Κοσσυφοπέδιο. Τα μέλη του UCK εκπαιδεύτηκαν στην Αλβανία με τη βοήθεια στρατιωτικών εκπαιδευτών του ΝΑΤΟ και στη συνέχεια στάλθηκαν στο Κοσσυφοπέδιο.
xvii R. J. Art, K. N. Waltz (eds.), The Use of Force: Military Power and International Politics, Lanham−Boulder−New York−Toronto−Oxford: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2004, 257.
xviii В. Б. Сотировић, Огледи из југославологије, Виљнус: приватно издање, 2013, 19−29.
xix Για την "ανθρωπιστική" επέμβαση του ΝΑΤΟ στη FRY το 1999, βλ. [G. Szamuely, Bombs for Peace: NATO’s Humanitarian War on Yugoslavia, Amsterdam: Amsterdam University Press, 2013].
xx Η Μεγάλη Αλβανία ως σχέδιο "προβλέπεται να είναι μια περιοχή περίπου 90.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων (36.000 τετραγωνικά μίλια), που θα περιλαμβάνει το Κοσσυφοπέδιο, την Ελλάδα, τα Σκόπια, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο". [J. Haynes, P. Hough, Sh. Malik, L. Pettiford, World Politics, Harlow: Pearson Education Limited, 2011, 588].
xxi R. Johnson, “Reconstructing the Balkans: The effects of a global governance approach”, M. Lederer, P. Müller (eds.), Criticizing Global Governance, New York: Palgrave Macmillan, 2005, 177.
xxii A. F. Cooper, J. Heine, R. Thakur (eds.), The Oxford Handbook of Modern Diplomacy, Oxford−New York: Oxford University Press, 2015, 766.
xxiii J. Haynes, P. Hough, Sh. Malik, L. Pettiford, World Politics, Harlow: Pearson Education Limited, 2011, 225.