 |
| Πλαστικά γράμματα τοποθετημένα έτσι ώστε να γράφουν "Κυρώσεις" τοποθετούνται μπροστά από τα χρώματα της ρωσικής σημαίας σε αυτή την απεικόνιση που τραβήχτηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2022. REUTERS/Dado Ruvic/Illustration |
Atul Kumar Mishra - tfiglobalnews.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Το Μάρτιο του 2022, ο πρόεδρος Μπάιντεν παρατήρησε μια δραστική υποτίμηση του ρωσικού ρουβλίου, προβλέποντας πως η ρωσική οικονομία θα μειωνόταν στο μισό. Ωστόσο, οι προβλέψεις αυτές ήταν υπερβολικά αισιόδοξες. Παρά τις εκτεταμένες δυτικές κυρώσεις, η ρωσική οικονομία συρρικνώθηκε μόνο ελαφρώς το 2022 και εμφάνισε σημάδια σημαντικής ανάπτυξης μέχρι το 2023.
Η Ρωσία διαχειρίστηκε επιδέξια τον οικονομικό αποκλεισμό. Η επιτυχία της οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις προηγμένες στρατηγικές αποφυγής των κυρώσεων. Αυτές περιλάμβαναν συστήματα παράλληλων εισαγωγών, δίκτυα εμπορικών αντιπροσώπων, νέες διαδρομές για εξαγωγές ενέργειας και ενισχυμένους οικονομικούς δεσμούς με έθνη όπως η Κίνα και η Ινδία, οι οποίοι συνέβαλαν στη μείωση των επιπτώσεων των δυτικών κυρώσεων. Η Ρωσία ξεπέρασε τις ΗΠΑ και την ΕΕ στην προσαρμογή στις κυρώσεις, καθιστώντας τα δυτικά αντίμετρα αναποτελεσματικά. Η προοπτική επιβολής ευρέων δευτερογενών κυρώσεων σε σημαντικά εμπορικά έθνη όπως η Κίνα και η Ινδία ενέχει επίσης τον κίνδυνο σημαντικών διπλωματικών και οικονομικών επιπτώσεων, γεγονός που υπογραμμίζει τις ευρύτερες συνέπειες αυτών των ενεργειών.
Η αυξανόμενη αναποτελεσματικότητα του καθεστώτος κυρώσεων αναδεικνύει την ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας και αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα μιας μακροχρόνιας στρατηγικής της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Αυτό έχει οδηγήσει σε εκκλήσεις για επαναξιολόγηση μιας προσέγγισης που αποτελεί βασικό στοιχείο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Ιστορικά, οι ΗΠΑ έχουν βασιστεί σε οικονομικές κυρώσεις για να επηρεάσουν τις παγκόσμιες υποθέσεις, μια πρακτική που χρονολογείται από τα αποικιακά μποϊκοτάζ των βρετανικών προϊόντων πριν από τον αμερικανικό πόλεμο της ανεξαρτησίας. Η λογική πίσω από τις κυρώσεις ήταν να εξαναγκαστούν τα έθνη να ευθυγραμμιστούν με τα συμφέροντα των ΗΠΑ μέσω της οικονομικής πίεσης. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η προσέγγιση αυτή θεωρήθηκε ως ένα συνετό και αποτελεσματικό μέσο αξιοποίησης της αμερικανικής οικονομικής κυριαρχίας για την επίτευξη των στόχων της εξωτερικής πολιτικής.
Οι κυρώσεις αποτέλεσαν βασικό εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, με σκοπό να εξαναγκάσουν τα έθνη να ευθυγραμμιστούν με τα αμερικανικά συμφέροντα μέσω οικονομικής πίεσης. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από το έθνος-στόχο που πιστεύει ότι οι κυρώσεις μπορούν να αρθούν και έχει αρκετά κίνητρα για να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις των ΗΠΑ. Από το 2014, η Ρωσία δεν έχει εκπληρώσει αυτές τις προϋποθέσεις, λειτουργώντας με την υπόθεση πως οι δυτικές κυρώσεις, που σήμερα ξεπερνούν τις 16.000, είναι μόνιμες. Επιπλέον, η Ρωσία δεν έχει δείξει καμία προθυμία να παραχωρήσει σε αιτήματα όπως η επιστροφή της Κριμαίας, που είναι απαραίτητα για την έστω και μερική ελάφρυνση των κυρώσεων από το αμερικανικό Κογκρέσο.
Αυτό το χάσμα μεταξύ των προθέσεων και των αποτελεσμάτων των κυρώσεων βαθαίνει λόγω των σημαντικών πόρων και της παγκόσμιας επιρροής της Ρωσίας, γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατη την αποτελεσματική απομόνωσή της. Αυτό δεν υποδηλώνει μόνο μια αποτυχία πολιτικής, αλλά αναδεικνύει επίσης ένα θεμελιώδες ελάττωμα στις παραδοχές της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Από την αρχή υπήρχαν σημαντικές ενδείξεις ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα ήταν αναποτελεσματικές. Η μη συμμετοχή πολλών μη δυτικών χωρών στο καθεστώς κυρώσεων υπονόμευε οποιαδήποτε στρατηγική οικονομικής απομόνωσης της Ρωσίας. Η κατάσταση αυτή εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ξεπερασμένη εμπιστοσύνη των ΗΠΑ στις κυρώσεις, η οποία πηγάζει από τη μονοπολική στιγμή της δεκαετίας του 1990 μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης -μια εποχή κατά την οποία οι ΗΠΑ βίωναν την απαράμιλλη παγκόσμια κυριαρχία. Αυτή η άποψη είναι όλο και περισσότερο εκτός κλίματος με τον σημερινό πολυπολικό κόσμο, όπου η επιρροή των ΗΠΑ είναι λιγότερο απόλυτη.
Οι περιορισμοί των κυρώσεων είναι ιδιαίτερα εμφανείς έναντι μιας μεγάλης δύναμης όπως η Ρωσία, η οποία έχει εναλλακτικές λύσεις για τις ενεργειακές της εξαγωγές πέραν των δυτικών αγορών. Τα χρόνια της αμερικανικής οικονομικής κυριαρχίας έχουν καλλιεργήσει την εξάρτηση από τις κυρώσεις ως εργαλείο καθολικής πολιτικής, μια πρακτική που υπονομεύει σταδιακά την ευημερία που στήριζε την αμερικανική κυριαρχία. Καθώς η δυτική επιρροή μειώνεται σε σχέση με τις αναδυόμενες μη δυτικές δυνάμεις, η εξάρτηση από τις κυρώσεις ενέχει τον κίνδυνο σημαντικών μακροπρόθεσμων ζημιών. Τα πρόσφατα σχόλια του γερουσιαστή Μάρκο Ρούμπιο υπογραμμίζουν μια διαφαινόμενη αλλαγή: τη μείωση της ικανότητας των ΗΠΑ να επιβάλλουν κυρώσεις, καθώς η παγκόσμια εξάρτηση από το δολάριο μειώνεται και οι χώρες διαφοροποιούν τα χρηματοπιστωτικά τους συστήματα για να αποφύγουν τη δυτική πίεση.
Οι συνεχείς αποτυχίες των κυρώσεων κατά της Ρωσίας υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη προσαρμογής της αμερικανικής πολιτικής στις παγκόσμιες αλλαγές. Ορισμένοι στις ΗΠΑ έχουν αρχίσει να μιλούν ανοιχτά κατά των κυρώσεων. Η απαγόρευση των κυρώσεων θα είναι επισήμως η πολιτική των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ και για κάθε άλλη προεδρία μετά από αυτόν.