Atul Kumar Mishra - tfiglobalnews.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Το Εθνικό Συμβούλιο για τη Διασφάλιση της Πατρίδας (CNSP) του Νίγηρα τερμάτισε τη συνεργασία του με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον τομέα της ασφάλειας στις 16 Μαρτίου, μετά τις ανησυχίες που εξέφρασε αμερικανική αντιπροσωπεία σχετικά με τους δεσμούς του Νίγηρα με τη Ρωσία και το Ιράν και τις καταγγελίες για αντιδιπλωματική συμπεριφορά και συγκατάβαση. Η κίνηση αυτή ήρθε μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου 2023 που εγκατέστησε την στρατιωτική κυβέρνηση του στρατηγού Abdourahamane Tchiani, επιδεινώνοντας τις σχέσεις ΗΠΑ-Νίγηρα. Το τέλος των στρατιωτικών δεσμών είναι ένα στρατηγικό πλήγμα για τις ΗΠΑ, οι οποίες βασίστηκαν στο Νίγηρα ως κομβική τοποθεσία για τις επιχειρήσεις στο Σαχέλ, με έμφαση στη "Νιγηριανή Αεροπορική Βάση 201" αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο καθυστερημένος χαρακτηρισμός του πραξικοπήματος από τις ΗΠΑ ως τέτοιου περιόρισε τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και τις αντιτρομοκρατικές πρωτοβουλίες, επιταχύνοντας την στροφή του Νίγηρα προς τη Ρωσία.
Το περιστατικό αυτό είναι πρωτοφανές στο Σαχέλ, όπου τα στρατιωτικά πραξικοπήματα έχουν στο παρελθόν οδηγήσει σε διακοπή των δεσμών με τη Γαλλία, αλλά ποτέ με τις Η.Π.Α. Η αποτυχία των Η.Π.Α. να σεβαστούν την κυριαρχία του Νίγηρα στην επιλογή των εταίρων του αντανακλά ευρύτερα ζητήματα δυτικού πατερναλισμού. Αυτή η στάση έχει βλάψει τις σχέσεις με τις χώρες του Σαχέλ και υπογραμμίζει την ανάγκη η Δύση να υιοθετήσει μια πιο σεβαστική, αμοιβαία προσέγγιση. Οι δυτικές στρατηγικές έχουν συχνά γίνει αντιληπτές ως πατερναλιστικές, συμβάλλοντας στην απομάκρυνση του Νίγηρα, του Μάλι και της Μπουρκίνα Φάσο από τη Γαλλία, εν μέρει λόγω της αναποτελεσματικότητας επιχειρήσεων όπως η γαλλική επιχείρηση Barkhane στην καταπολέμηση περιφερειακών απειλών.
Ο όρος "Françafrique" αντιπροσωπεύει τον ιστορικό έλεγχο της Γαλλίας επί των αφρικανικών εθνών με οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτικά μέσα, αντανακλώντας μια ευρύτερη τάση της Δύσης να εξαναγκάζει αντί να συνεργάζεται πραγματικά με τα ασθενέστερα κράτη. Αυτή η προσέγγιση συνέβαλε στην άνοδο του Κινήματος των Αδεσμεύτων, το οποίο αποκτά και πάλι σημασία εν μέσω των σύγχρονων παγκόσμιων εντάσεων.
Οι πρόσφατες αλλαγές στη ρητορική των ΗΠΑ και της Γαλλίας, που αναγνωρίζουν τον πατερναλισμό του παρελθόντος απέναντι στην Αφρική και υπόσχονται μια νέα εποχή ακρόασης, αμοιβαιότητας και σεβασμού, σηματοδοτούν την πρόθεση να ξεπεράσουν τις άνισες εταιρικές σχέσεις. Τόσο η κυβέρνηση Μπάιντεν όσο και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν έχουν περιγράψει στρατηγικές για πιο ισορροπημένες και με σεβασμό σχέσεις με τις αφρικανικές χώρες, επιδιώκοντας να αντιμετωπίσουν την εκμεταλλευτική ιστορία που συμβολίζει η Françafrique.
Ωστόσο, η επιμονή των πατερναλιστικών συμπεριφορών, παρά τις υποσχέσεις αυτές, παραπέμπει σε βαθιά ριζωμένες διαρθρωτικές και πολιτισμικές προκλήσεις, όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και τα αντιμεταναστευτικά αισθήματα, που εξακολουθούν να διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική της Δύσης στην Αφρική. Τόσο η Γαλλία όσο και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν το καθήκον να μετατρέψουν τις σχέσεις τους με τα αφρικανικά έθνη σε γνήσιες, με σεβασμό εταιρικές σχέσεις - ένα πολύπλοκο εγχείρημα που παρεμποδίζεται από την ιστορική αδράνεια και τις τρέχουσες γεωπολιτικές και κοινωνικοπολιτικές δυναμικές.
Ωστόσο, η μετάβαση από τον πατερναλισμό στον αμοιβαίο σεβασμό αντιμετωπίζει προκλήσεις, ιδίως το χάσμα μεταξύ της ελπιδοφόρας ρητορικής και της απτής δράσης. Οι δυτικές δηλώσεις αμοιβαιότητας συχνά υπολείπονται της πραγματικής αλλαγής στις σχέσεις με τα αφρικανικά κράτη, εν μέσω των συνεχιζόμενων αντιδυτικών αισθημάτων και των αποτυχιών πρωτοβουλιών όπως η Επιχείρηση Barkhane.
Η ρήξη του Νίγηρα με τις ΗΠΑ αναδεικνύει τις εντάσεις σχετικά με την κυριαρχία και την επιλογή της εταιρικής σχέσης, ιδίως μετά τις προειδοποιήσεις κατά των σχέσεων του Νίγηρα με τη Ρωσία. Τα διαδικαστικά λάθη της αμερικανικής αντιπροσωπείας και η αντιληπτή συγκατάβαση επιδείνωσαν αυτά τα ζητήματα, αντανακλώντας ευρύτερες κατηγορίες για δυτικό πατερναλισμό. Το επεισόδιο αυτό υπογραμμίζει τις στρατηγικές προκλήσεις για τη δυτική επιρροή στο Σαχέλ εν μέσω ανταγωνισμού από την Κίνα και τη Ρωσία, με τις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Ρωσίας και τις δραστηριότητες της Ομάδας Βάγκνερ να σηματοδοτούν αξιοσημείωτες προσπάθειες επηρεασμού των αφρικανικών αισθημάτων. Τα αντι-γαλλικά αισθήματα, που τροφοδοτούνται από ιστορικά παράπονα και εξωτερική επιρροή, υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της δυτικής δέσμευσης στην Αφρική.
Παρά την αναφερόμενη μείωση της πολιτικής βίας στο Νίγηρα, οι ΗΠΑ συνέχισαν να υποστηρίζουν ότι η μελλοντική σταθερότητα της περιοχής παραμένει αβέβαιη χωρίς τη συνεργασία των ΗΠΑ. Με τη Ρωσία να αναλαμβάνει να καλύψει το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ, η χώρα μπορεί να προσβλέπει σε πιο ειρηνικές εποχές.
Η αποτυχία των στρατοκεντρικών στρατηγικών να αντιμετωπίσουν τις βαθύτερες αιτίες της αστάθειας του Σαχέλ υποδεικνύει την ανάγκη αντιμετώπισης της διακυβέρνησης, της φτώχειας και των τοπικών παραπόνων. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν συνεισφέρει ανθρωπιστική βοήθεια, οι προκλήσεις παραμένουν τρομακτικές. Η γεωπολιτική αντιπαλότητα στο Σαχέλ προσφέρει στα αφρικανικά έθνη περισσότερες επιλογές εταιρικής σχέσης ασφαλείας, απαιτώντας μια στροφή των δυτικών εθνών προς πιο σεβαστές και αμοιβαία επωφελείς προσεγγίσεις για τη διατήρηση των στρατηγικών τους συμφερόντων σε έναν ολοένα και πιο πολυπολικό κόσμο.