Στην ταινία "Οι άθικτοι", υπάρχει μια σκηνή όπου ένα μέλος της λεγόμενης ομοσπονδιακής ερευνητικής ομάδας των "άθικτων" σκοτώνεται μέσα σε ένα ασανσέρ. Οι δολοφόνοι αφήνουν ένα ανατριχιαστικό μήνυμα γραμμένο με αίμα: ""Touchable".
Shivan Mahendrarajah - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Η σκηνή αυτή ουσιαστικά αντικατοπτρίζει μια δήλωση που έκανε η Αεροδιαστημική Δύναμη του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC/A) στις 13-14 Απριλίου, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και οι καλά φυλασσόμενες αεροπορικές άμυνες, όπως αυτές του Ισραήλ και παρόμοια συστήματα που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο, είναι στην πραγματικότητα ευάλωτες.
Μέχρι τώρα, η έννοια της "στρατηγικής υπομονής" που ασκεί η Ισλαμική Δημοκρατία συχνά απορρίπτονταν από τους αντιπάλους της ως απλή ρητορική. Ωστόσο, η πρόσφατη στροφή του Ιράν από την παθητική στην ενεργητική αποτροπή αναδεικνύει μια στρατηγική εξέλιξη που χρειάζεται κάποιο πλαίσιο.
Στρατηγική υπομονή και μεγάλη στρατηγική
Οι εξωτερικές πολιτικές της Τεχεράνης σήμερα στηρίζονται σε αυτό που αποκαλείται "πολιτικός ορθολογισμός", μια απομάκρυνση από τις ιδεολογικοποιημένες πολιτικές του παρελθόντος. Από αυτόν τον ορθολογισμό προκύπτει μια ολοκληρωμένη μεγάλη στρατηγική, η οποία χρησιμοποιεί όλες τις πτυχές της κρατικής ισχύος - διπλωματική, τεχνολογική, βιομηχανική, οικονομική και στρατιωτική - για την επίτευξη των υπέρτατων πολιτικών στόχων του Ιράν.
Αυτή η πολύπλευρη μεγάλη στρατηγική διαμορφώνεται από διάφορα σημαντικά ιστορικά γεγονότα που άφησαν ανεξίτηλο σημάδι στους υπολογισμούς της Τεχεράνης. Πρώτον, ο τραυµατικός πόλεµος Ιράν-Ιράκ (1980-1988) -που συνήθως αναφέρεται στο Ιράν ως "Επιβαλλόµενος Πόλεµος"- ο οποίος άφησε βαθιά σηµάδια από την απόλυτη κλίµακα της κτηνωδίας, συµπεριλαµβανοµένης της χρήσης χηµικών όπλων από το Ιράκ και του εκτεταµένου πολέµου πόλεων και χαρακωμάτων που κατέστρεψε και τους δύο πληθυσμούς. Δεύτερον, το γεωπολιτικό σκηνικό μετά το 2002 που καθορίστηκε από την ομιλία του πρώην προέδρου των ΗΠΑ George W. Bush για τον "Άξονα του Κακού" και τις επακόλουθες επιθετικές στάσεις απέναντι στο Ιράν από αξιωματούχους των ΗΠΑ, οι οποίες συχνά παρουσίαζαν τη χώρα ως τον κυριότερο κακόβουλο παράγοντα που απειλεί την παγκόσμια ασφάλεια.
Οι Ιρανοί είχαν υπαρξιακό κίνητρο να μην υποστούν "ποτέ ξανά" το είδος της ευπάθειας που βίωσαν κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ. Αποφάσισαν να το επιτύχουν αυτό τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε στρατηγικό επίπεδο. Το πρώτο βήμα ήταν η ανάπτυξη μιας εγχώριας βιομηχανίας εξοπλισμών, ώστε στο μέλλον το Ιράν να μπορεί να πολεμήσει μόνο του. Είναι εντυπωσιακό πως μέσα σε λίγες δεκαετίες, τα αξιόλογα προγράμματα της χώρας για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τους πυραύλους ήταν πλήρως λειτουργικά και αποθηκευμένα.
Στρατηγικά, το Ιράν έχει ως στόχο να κρατήσει τις συγκρούσεις μακριά από τα σύνορά του, υιοθετώντας μια στρατηγική "άρνησης περιοχής", ή αυτό που κάποιοι θα αποκαλούσαν δημιουργία "στρατηγικού βάθους". Αυτή η στρατηγική επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στη διπλωματία και το εμπόριο, εργαλεία ήπιας ισχύος για τη θετική συνεργασία με τους άμεσους και τους μακρινούς γείτονες.
Το στρατηγικό βάθος επιτεύχθηκε επίσης σε συνδυασμό με τους στόχους στρατιωτικής παραγωγής του Ιράν, αναπτύσσοντας ικανότητες εξουδετέρωσης απειλών από απόσταση, αρνούμενο αποτελεσματικά την πρόσβαση του εχθρού σε ακτίνα 2.000 χιλιομέτρων από το κεντρικό Ιράν μέσω ενός συνδυασμού πυραύλων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ηλεκτρονικού πολέμου και αεράμυνας.
Ο στόχος είναι να πλήξουν προληπτικά πιθανές απειλές στην Ερυθρά Θάλασσα και την ανατολική Μεσόγειο, αποτρέποντας τους εχθρούς πριν μπορέσουν να αποτελέσουν άμεση απειλή για το ιρανικό έδαφος.
"Είμαστε έτοιμοι τώρα"
Το IRGC του Ιράν, ωστόσο, χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να αναπτύξει, να δοκιμάσει και να συγκεντρώσει το επιθυμητό απόθεμα μη επανδρωμένων αεροσκαφών, πυραύλων και βομβών μέσα στις υπόγειες "πυραυλικές πόλεις" του, οι οποίες είναι διασκορπισμένες σε όλο το Ιράν. Η περίοδος της "στρατηγικής υπομονής" κατά τις τελευταίες δεκαετίες ήταν, επομένως, κρίσιμη για την Τεχεράνη, ιδίως στα χρόνια του Μπους.
Αλλά την 1η Απριλίου 2024, οι καρποί αυτής της περιόδου προετοιμασίας έγιναν ορατοί, αφού το Ισραήλ κήρυξε ουσιαστικά τον πόλεμο στο Ιράν, στοχεύοντας το προξενείο του στη Δαμασκό.
Σε μια πρόσφατη ανάρτηση στο Χ, ο Μαχντί Μοχαμαντί, εξέχων Ιρανός αξιωματούχος της άμυνας, δήλωσε: "Για κάθε ορθολογικό δρώντα, υπάρχει ένα σημείο όπου οι υπολογισμοί κόστους-οφέλους ξαφνικά αλλάζουν και οι στρατηγικές ξαναγράφονται από την αρχή. Για το Ιράν, η επίθεση στη Δαμασκό ήταν αυτό το σημείο".
Στην πραγματικότητα, η Τεχεράνη μπόρεσε να αλλάξει ταχύτητα από την "στρατηγική υπομονή" στην "ενεργή αποτροπή", επειδή το IRGC ήταν τελικά έτοιμο.
Αναγνωριστική δύναμη
Οι αναφορές σχετικά με τους τύπους μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων που εκτοξεύονται από το IRGC είναι αντιφατικές. Οι ισχυρισμοί πως εκτοξεύθηκαν εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πύραυλοι είναι μάλλον υπερβολικοί. Για τους στρατιωτικούς στόχους του Ιράν εκείνη τη νύχτα, η χρησιμοποίηση "εκατοντάδων" βλημάτων ήταν απλώς περιττή.
Αυτό που ισχύει είναι ότι χρησιμοποιήθηκε το αξιοσέβαστο μη επανδρωμένο αεροσκάφος "αυτοκτονίας" Shahed-136, μαζί με πιθανώς τέσσερα μοντέλα βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς (MRBM), εκτός από τον πύραυλο cruise Paveh. Οι στόχοι, κατά σειρά σπουδαιότητας, ήταν οι εξής:
Πρώτη ήταν η βάση πληροφοριών Mount Hermon στα κατεχόμενα Υψίπεδα του Γκολάν (33°19'00.3" N 35°48' 22.6" E), η οποία χτυπήθηκε από πυραύλους Paveh - αλλά δεδομένης της ερημικής θέσης της, δεν υπάρχουν διαθέσιμες εικόνες στο διαδίκτυο.
Δεύτερη ήταν η αεροπορική βάση Ramon (30°46' 06.6" N 34°40' 24.0" E). Δεδομένου πως ήταν μια καθαρή νύχτα, υπάρχουν ανεξάρτητες φωτογραφικές και βιντεοσκοπημένες αποδείξεις από διαφορετικές γωνίες πολλαπλών πυραύλων του IRGC/A που έπληξαν την τοποθεσία.
Τρίτον, η αεροπορική βάση Nevatim (31°11' 37.3" N 35°01'18.7" E), η οποία ο στρατός του Ισραήλ παραδέχεται ότι υπέστη μικρές ζημιές και έχει δημοσιεύσει κάποιες δορυφορικές εικόνες.
Η επιδρομή του IRGC/A, παρά το γεγονός ότι έπληξε τρεις προκαθορισμένους στόχους, ήταν κυρίως μια αναγνωριστική επιχείρηση (RIF), η οποία είναι ουσιαστικά μια στρατιωτική τακτική που χρησιμοποιείται από έναν αντίπαλο για την απόκτηση πληροφοριών με τη χρήση σημαντικής - αλλά όχι αποφασιστικής - δύναμης.
Η αεροπορική επιδρομή του Ιράν ανάγκασε τους Ισραηλινούς να αποκαλύψουν τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία του, κάτι που συμβαίνει όταν τα συστήματα αεράμυνας (AD) "ανάβουν" τους ηλεκτρονικούς αισθητήρες τους, ενεργοποιούν τον ηλεκτρονικό πόλεμο (για να μπλοκάρουν ή να παραπλανήσουν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη) και εκτοξεύουν πυραύλους αναχαίτισης για να καταρρίψουν τους εισερχόμενους στόχους.
Είναι σύνηθες για τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (ISR) (UAV ή drones) να ακολουθούν τα επιθετικά drones - παραμένοντας σε απόσταση - για να παρακολουθούν το πεδίο της μάχης και να συλλαμβάνουν φιλμ, φωτογραφίες και ηλεκτρονικές πληροφορίες. Εάν αυτό γινόταν, και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ISR κατέγραφαν δεδομένα παρά τις εντατικές προσπάθειες παρεμβολής από τους Ισραηλινούς, αυτό θα επέτρεπε στο IRGC/A να αναπτύξει ένα λεπτομερή χάρτη των θέσεων της ισραηλινής αεράμυνας για μελλοντικά πλήγματα.
Παρ' όλα αυτά, το IRGC/A είχε προφανώς αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες και τα συστήματα αεράμυνας του Ισραήλ. Παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Ιορδανία) βρίσκονταν ήδη σε κατάσταση υψηλού συναγερμού εκείνη τη νύχτα και παρά τις ταχείες πληροφορίες που παρείχαν, σύμφωνα με πληροφορίες, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, οι ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν με επιτυχία όλους τους στόχους στο όρος Ερμόν, το Ραμόν και το Νεβατίμ.
Η άμυνα του Ισραήλ αποκαλύφθηκε
Ο ισραηλινός στρατός διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα αεράμυνας που περιλαμβάνει τα Iron Dome, Arrow, David's Sling, Patriot και άλλα. Το σύστημα αυτό τροφοδοτείται με δεδομένα από ένα προηγμένο αμερικανικό σύστημα ραντάρ στο Har Qeren, στην έρημο Negev.
Η αποστολή του, όπως εξήγησε ο πρώην επιθεωρητής όπλων του ΟΗΕ Scott Ritter στο X: "είναι να ανιχνεύει τις εκτοξεύσεις ιρανικών πυραύλων και να διαβιβάζει δεδομένα στόχευσης στις ισραηλινές συστοιχίες Arrow και David's Sling και στις αμερικανικές συστοιχίες THAAD ABM που έχουν αναπτυχθεί για την προστασία ευαίσθητων ισραηλινών περιοχών, όπως η Dimona και οι αεροπορικές βάσεις Nevatim και Ramon".
Είναι σαφές ότι το εξαιρετικά προηγμένο σύστημα του Ισραήλ απέτυχε να προστατεύσει τις βάσεις Nevatim και Ramon. Η τελευταία είναι μία από τις μεγαλύτερες αεροπορικές βάσεις του Ισραήλ και φιλοξενεί τα κορυφαία μαχητικά αεροσκάφη F-35l Adir, μαχητικά stealth, μεταφορικά και τάνκερ και αναγνωριστικά αεροσκάφη, καθώς και το Air Force One του Ισραήλ, που προορίζεται για τους δύο κορυφαίους πολιτικούς ηγέτες της χώρας.
Ως εκ τούτου, το Nevatim υπερασπίζεται από την πιο προηγμένη ολοκληρωμένη αντιπυραυλική ασπίδα άμυνας στον κόσμο, ειδικά σχεδιασμένη για την προστασία από την ιρανική πυραυλική απειλή.
Το IRGC/A χρησιμοποίησε ένα στρατηγικό μείγμα από μη επανδρωμένα αεροσκάφη ως "δόλωμα" και πυραύλους με ενσωματωμένα αντίμετρα, όπως δολώματα και chaff, για να διαπεράσει την αεράμυνα του Ισραήλ.
Παρά τη χρήση παλαιότερων μοντέλων MRBM, όπως τα Ghadr, Emad και Dezful, παράλληλα με έναν από τους νεότερους και πιο προηγμένους πυραύλους του, τον Kheibar Shekan - και παρά τον περιορισμένο αριθμό πυραύλων που εκτοξεύτηκαν (που υπολογίζεται εύλογα σε 30-40 βλήματα) - η πλειονότητα των πυραύλων του Ιράν έφτασε επιτυχώς στους προβλεπόμενους στόχους τους.
Αυτό συνέβη ακόμη και ενώ το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του εκτόξευσαν εκατοντάδες αναχαιτιστικά - με εκτιμώμενο κόστος 1,1 έως 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα λίγων ωρών. Αλλά το κόστος είναι το μικρότερο από τα προβλήματα του Τελ Αβίβ: η διαθεσιμότητα αναχαιτιστικών συσκευών αντικατάστασης είναι, και θα παραμείνει πάντα, η κύρια ανησυχία του.
Η κατάσταση αυτή παραλληλίζεται με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ουκρανία, η οποία έχει εξαντλήσει τους αναχαιτιστές αεράμυνας της. Μια συνεχής εκστρατεία επιδρομών από το IRGC/A θα μπορούσε ομοίως να εξαντλήσει τα αποθέματα των ισραηλινών αναχαιτιστικών, ιδίως αν οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν τα δικά τους αποθέματα.
Οι αμερικανικές βάσεις είναι σε επιφυλακή
Η επιτυχία της επιχείρησης "Αληθινή Υπόσχεση" του Ιράν οφείλεται εν μέρει στην αυξημένη επιφυλακή του Ισραήλ, η οποία τέθηκε σε κίνηση από την έξυπνη 72ωρη προειδοποίηση του Ιράν προς τις γειτονικές χώρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέλη του Άξονα της Αντίστασης, όπως η Ansarallah της Υεμένης και η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, δεν συμμετείχαν στην επίθεση, η οποία ήταν μια στρατηγική ιρανική πρωτοβουλία, όπως υποδηλώνουν οι δηλώσεις του ηγέτη Αλί Χαμενεΐ πως το Ισραήλ "θα τιμωρηθεί από τους θαρραλέους άνδρες μας".
Κοιτάζοντας προς το μέλλον, οι επιπτώσεις μετά την 13η Απριλίου για την περιφερειακή ασφάλεια είναι βαθιές. Εάν πρόσθετες συμμαχικές δυνάμεις εντός του Άξονα της Αντίστασης συντονίζονταν με το IRGC/A σε μια παρατεταμένη επίθεση, η πίεση στο σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ θα μπορούσε να είναι συντριπτική.
Αν θεωρήσουμε την κάλυψη της αεράμυνας του Ισραήλ ως μια παχιά κουβέρτα που διαπεράστηκε από το IRGC/A, τότε η κάλυψη της αεράμυνας των αμερικανικών βάσεων στη Συρία, το Ιράκ και τις χώρες του Περσικού Κόλπου είναι μια λεπτή και κουρελιασμένη κουβέρτα. Οποιαδήποτε πιθανή άμεση σύγκρουση των ΗΠΑ με το Ιράν θα μπορούσε να εκθέσει τις αμερικανικές βάσεις σε σοβαρές επιθέσεις, με την πιθανότητα αυτές οι στρατιωτικές τοποθεσίες να κατακλυστεί και τα αμερικανικά στρατεύματα να διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο.
"Δεν είναι άτρωτο" - Το μήνυμα του Ιράν
Η αεροπορική επιχείρηση του Ιράν το περασμένο Σαββατοκύριακο έστειλε ένα σαφές μήνυμα σχετικά με τη διεισδυτικότητα των εξελιγμένων συστημάτων αεράμυνας, οδηγώντας σε σημαντική ανησυχία τους Ισραηλινούς και Αμερικανούς επαγγελματίες των μυστικών υπηρεσιών και του στρατού.
Το IRGC/A χτύπησε με μεγάλη ακρίβεια -και μάλιστα διασκέδασε με τις IDF- όταν έριξε πολεμικές κεφαλές στην πισίνα και το κέντρο αναψυχής των αξιωματικών στο Nevatim. Το μήνυμα ήταν: αν δεν κάνετε πίσω, μπορούμε να κάνουμε σοβαρή ζημιά.
Το κατά πόσον αυτό θα μεταφραστεί σε μια στρατηγική επανεκτίμηση και μια σοβαρή ώθηση προς την αποκλιμάκωση παραμένει αβέβαιο, παρά την τακτική εφευρετικότητα που επέδειξε το IRGC/A, την οποία ένας Αμερικανός αναλυτής περιέγραψε ως "αριστούργημα".