 |
| SAID KHATIB / AFP |
Στις 8 και 9 Απριλίου, το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔ), που συχνά αναφέρεται ως Παγκόσμιο Δικαστήριο, θα πραγματοποιήσει ακροάσεις για μια υπόθεση που έχει ασκήσει η Νικαράγουα κατά της Γερμανίας. Η Μανάγκουα κατηγορεί το Βερολίνο ότι διευκολύνει τη γενοκτονία και τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων και επιδιώκει να τερματιστεί η στρατιωτική βοήθεια προς το εβραϊκό κράτος.
Του Tarik Cyril Amar, ιστορικού από τη Γερμανία που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης, με θέμα τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον πολιτισμικό Ψυχρό Πόλεμο και την πολιτική της μνήμης - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Η έκβαση των ακροάσεων είναι απρόβλεπτη. Πρόκειται όμως σαφώς για ένα σημαντικό γεγονός που θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες, για τρεις λόγους: Πρώτον, πρόκειται για το ανώτατο δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών. Δεν έχει ανεξάρτητη ικανότητα να επιβάλει τις αποφάσεις του, αλλά έχουν πολιτικό βάρος, είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα. Δεύτερον, ενώ το Ισραήλ δεν είναι άμεσα παρόν στην αίθουσα του δικαστηρίου, η συνεχιζόμενη γενοκτονία του στη Γάζα βρίσκεται στο επίκεντρο της διαδικασίας. Τρίτον, με όποιον τρόπο και αν καταλήξει να αποφασίσει το ΔΔ, η απόφασή του θα έχει επιπτώσεις σε άλλες χώρες, ιδίως στη Δύση, οι οποίες έχουν υποστηρίξει το Ισραήλ και την επίθεσή του.
Το κύριο επιχείρημα της Νικαράγουα δεν είναι περίπλοκο: η Σύμβαση του ΟΗΕ του 1948 για την πρόληψη και την τιμωρία του εγκλήματος της γενοκτονίας (εν συντομία, Σύμβαση για τη Γενοκτονία) κωδικοποιεί περισσότερα από ένα αδικήματα. Σύμφωνα με τους όρους της, η διάπραξη μιας γενοκτονίας - άρθρο 3(α) - είναι μόνο ένας τρόπος διάπραξης ενός φρικτού εγκλήματος. Επιπλέον, το ίδιο ισχύει και για τη συμμετοχή ως συνεργός - άρθρο 3(ε). Και, τέλος, όλα τα υπογράφοντα κράτη δεσμεύονται όχι μόνο να μην είναι ούτε δράστες ούτε συνεργοί, αλλά έχουν επίσης υπογράψει να προλαμβάνουν και να τιμωρούν τη γενοκτονία - Άρθρο 1.
Οι εκπρόσωποι της Μανάγκουα υποστηρίζουν ότι το Βερολίνο είναι ένοχο για δύο κυρίως λόγους: "Η Γερμανία διευκολύνει τη διάπραξη γενοκτονίας", υποστηρίζουν, πράγμα που σημαίνει πως λειτουργεί ως συνεργός. Και "σε κάθε περίπτωση έχει αποτύχει στην υποχρέωσή της να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψει τη διάπραξη γενοκτονίας". Επιπλέον, η Νικαράγουα κατηγορεί επίσης το Βερολίνο πως παραβιάζει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, γνωστό και ως δίκαιο της ένοπλης σύγκρουσης, καθώς και διάφορους άλλους δεσμευτικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου - βοηθώντας το Ισραήλ να συνεχίσει τις παράνομες κατοχές του, το σύστημα απαρτχάιντ και την "άρνηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του παλαιστινιακού λαού".
Παρά την επίμονη παραπληροφόρηση, ο όρος "απαρτχάιντ" δεν αναφέρεται μόνο στην ιστορική περίπτωση του ρατσιστικού καθεστώτος της Νότιας Αφρικής μεταξύ (τυπικά) του 1948 και των αρχών της δεκαετίας του 1990. Αντίθετα, το απαρτχάιντ αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας εδώ και μισό αιώνα, όπως επιβεβαιώνεται και πάλι από το άρθρο 7 του Καταστατικού της Ρώμης (της βάσης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου) του 1998. Με απλά λόγια, το απαρτχάιντ είναι ένα έγκλημα της ίδιας κατηγορίας με, για παράδειγμα, την "εξόντωση" ή την "υποδούλωση" και μπορεί να συμβεί, δυστυχώς, οπουδήποτε.
Στο ίδιο πνεύμα, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση δεν είναι θέμα ιδεολογίας ή πολιτικής ρητορικής ή, τέλος πάντων, επιλογής. Αντίθετα, αποτελεί θεμελιώδη αρχή του σύγχρονου διεθνούς δικαίου. Κωδικοποιήθηκε στον Χάρτη του ΟΗΕ και έχει επαναβεβαιωθεί επανειλημμένα σε βασικές συμβάσεις και συνθήκες, καθώς και, ίσως πιο γνωστό, στη "Διακήρυξη για τη χορήγηση ανεξαρτησίας σε αποικιακές χώρες και λαούς" της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 1960.
Η Νικαράγουα, εν ολίγοις, δεν αστειεύεται: Η υπόθεσή της επικαλείται πολυάριθμες βασικές υποχρεώσεις του διεθνούς δικαίου. Επίσης, σκάβει πολύ βαθύτερα από "απλώς" τις ενέργειες της Γερμανίας κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης σήμερα γενοκτονικής επίθεσης του Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων. Από την άποψη αυτή, η υπόθεση επικεντρώνεται στις συνεχιζόμενες και, για την ακρίβεια, κλιμακούμενες στρατιωτικές εξαγωγές της Γερμανίας προς το Τελ Αβίβ* και στην απόφαση του Βερολίνου να διακόψει την οικονομική υποστήριξη προς την Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA). Αλλά η Μανάγκουα στοχεύει επίσης στα θεμέλια της μακροχρόνιας πολιτικής του Βερολίνου απέναντι στο Ισραήλ και επομένως, αναπόφευκτα, και απέναντι στην Παλαιστίνη. Το διακύβευμα, ως εκ τούτου, είναι ακόμη υψηλότερο απ' ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως.
Η δημόσια αντίδραση στη Γερμανία ήταν υποτονική και συχνά μη σοβαρή: η αρχοσυντηρητική εφημερίδα Welt, για παράδειγμα, υποψιάζεται ότι η Νικαράγουα ενεργεί προς το συμφέρον της Ρωσίας: Η Γερμανία είναι βασικός υποστηρικτής των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας για την Ουκρανία, οπότε η Μανάγκουα -που καρατομείται με τον καλύτερο τρόπο του Ψυχρού Πολέμου ως "πιστή στη Μόσχα"- πρέπει να προσπαθεί να εκδικηθεί για λογαριασμό του Κρεμλίνου. Αποδείξεις; Μηδέν, φυσικά. (Η Welt είναι βέβαια η ναυαρχίδα του ομίλου μέσων ενημέρωσης Axel Springer, ο οποίος είναι εξαιρετικά φιλοϊσραηλινός. Κερδίζει επίσης χρήματα από τη μεσιτεία στους παράνομους οικισμούς του Ισραήλ στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη).
Αλλά η Γερμανία και τα δαιδαλώδη κίνητρα και οι εκλογικεύσεις της δεν είναι, στην πραγματικότητα, η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή αυτής της υπόθεσης. Αυτό, αντίθετα, έγκειται στις διεθνείς επιπτώσεις της: Είναι η πρώτη φορά που το ΔΔ καλείται να αποφανθεί επί κατηγορίας για συνέργεια στη Γενοκτονία της Γάζας.
Η καταγγελία της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ αφορούσε, φυσικά, το ρόλο του Ισραήλ ως κύριου δράστη του εγκλήματος. Το ΔΔ, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε, διαπίστωσε ότι υπάρχει μια εύλογη πιθανότητα το Ισραήλ να διαπράττει πράγματι γενοκτονία, κάτι που σε αυτό το σημείο ήταν το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα για το Τελ Αβίβ (επειδή οι πλήρεις αποφάσεις σε τέτοιες υποθέσεις διαρκούν πάντα χρόνια). Οι δικαστές έδωσαν αρκετές οδηγίες προς το Ισραήλ (τις οποίες η κυβέρνησή του αντιμετώπισε με απόλυτη περιφρόνηση) και, φυσικά, επέτρεψαν να προχωρήσει η υπόθεση. Λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ έκτοτε κλιμάκωσε μόνο την άνομη βία του, μπορεί, ως εκ τούτου, κάλλιστα να βρεθεί πλήρως καταδικασμένο στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
Εν τω μεταξύ, ακόμη και η προκαταρκτική διαπίστωση του Διεθνούς Δικαστηρίου ότι η γενοκτονία είναι εύλογη έχει αυξήσει την επείγουσα σημασία του ζητήματος της συνενοχής: Εάν η γενοκτονία είναι τουλάχιστον μια εύλογη πιθανότητα, τότε το ίδιο ισχύει και για τη συνέργεια. Ως εκ τούτου, το βασικό ερώτημα είναι πώς το δικαστήριο θα ορίσει τη συνενοχή. Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς η προμήθεια όπλων και πυρομαχικών δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τέτοια. Ομοίως, η αναστολή της οικονομικής στήριξης της UNRWA από τη Γερμανία ήταν παράλογη, βασισμένη σε ισραηλινούς ισχυρισμούς που, με τη σειρά τους, είναι πιθανό να αφορούσαν την εκβίαση ψευδών ομολογιών με βασανιστήρια.
Υπάρχει λόγος που πολλές άλλες χώρες (όπως η Νορβηγία, η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Τουρκία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Σαουδική Αραβία) δε διέκοψαν ποτέ την υποστήριξη προς την UNRWA, ενώ άλλες χώρες που αρχικά σταμάτησαν να πληρώνουν επανέλαβαν τη χρηματοδότηση (Γαλλία, Ιαπωνία, Σουηδία, Φινλανδία, Καναδάς και ΕΕ). Ο φάουλ συμβιβασμός της Γερμανίας - να αποκαταστήσει εν μέρει τη χρηματοδότηση, αλλά να αποκλείσει ειδικά τη Γάζα, όπου η βοήθεια είναι πιο επείγουσα - μπορεί να μην εντυπωσιάσει τους δικαστές.
Η Νικαράγουα, παρ' όλα αυτά, είναι απίθανο να επικρατήσει με όλες τις κατηγορίες της, ακόμη και αν - κατά τη γνώμη του συγγραφέα - όλες έχουν απόλυτη λογική. Αλλά ακόμη και μια μερική νίκη της Μανάγκουα θα είχε επιπτώσεις πολύ πέρα από τη Γερμανία. Αν οι δικαστές ακολουθήσουν το βασικό επιχείρημα της ενάγουσας περί συνενοχής έστω και σε κάποιο βαθμό, τότε κάθε κυβέρνηση και κάθε διεθνής οργανισμός που υποστήριξε το Ισραήλ κατά τη διάρκεια της τρέχουσας επίθεσής του κατά των Παλαιστινίων θα κινδυνεύσει να αντιμετωπίσει παρόμοιες κατηγορίες. Όπως θα έπρεπε.
Αυτό το πιθανό αποτέλεσμα του προηγούμενου θα ήταν λόγος για βαθιά ανησυχία για τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και την ΕΕ στο σύνολό της, ή τουλάχιστον για την Επιτροπή της που αρπάζει την εξουσία υπό την αδίστακτη υποστηρίκτρια του Ισραήλ Ursula von der Leyen. Όπως σημειώνει η Washington Post, υπάρχει μια αυξανόμενη παγκόσμια δυναμική, επιτέλους, για τη διακοπή των προμηθειών όπλων στο Ισραήλ. Οι ΗΠΑ και η Γερμανία, οι οποίες προμηθεύουν σχεδόν το 99% όλων των εισαγωγών όπλων στο Ισραήλ, είναι οι δύο μεγαλύτερες αντιστάσεις, αλλά εμφανίζονται επίσης όλο και πιο απομονωμένες.
Και όχι μόνο τα ιδρύματα θα έχουν λόγο να ανησυχούν, αλλά και τα άτομα. Ορισμένοι Βρετανοί δημόσιοι υπάλληλοι επαναστατούν ήδη επειδή δυσανασχετούν που τους καθιστούν συνεργούς σε μια γενοκτονία. Στο ίδιο πνεύμα, περισσότεροι από 600 σημαντικοί δικηγόροι, ακαδημαϊκοί και πρώην δικαστές, συμπεριλαμβανομένων πρώην δικαστών του Ανώτατου Δικαστηρίου, έχουν προειδοποιήσει δημόσια τη βρετανική κυβέρνηση "ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο συνεχίζοντας να εξοπλίζει το Ισραήλ".
Αυτή η στροφή προς μια πιο κριτική στάση απέναντι στο Τελ Αβίβ καταλύθηκε σημαντικά από την πρόσφατη ισραηλινή σφαγή επτά υπαλλήλων της οργάνωσης βοήθειας World Central Kitchen (WCK). Ενώ ένα από τα θύματα ήταν ένας νεαρός Παλαιστίνιος, οι υπόλοιποι ήταν, κατά γενική ομολογία, "Δυτικοί". Είναι σαφές ότι αυτοί οι θάνατοι σήμαιναν πολύ περισσότερα για τις δυτικές ελίτ και, συνολικά, για το κοινό από ό,τι οι θάνατοι πάνω από 30.000 Παλαιστινίων. Ακόμη και στις ΗΠΑ, δεκάδες Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο έχουν πλέον απαιτήσει δημόσια να σταματήσουν οι μεταφορές όπλων στο Ισραήλ. Στους υπογράφοντες περιλαμβάνονται όχι μόνο παραδοσιακοί επικριτές του Ισραήλ, όπως η Rashida Tlaib, αλλά και η σκληροπυρηνική υποστηρίκτρια του Ισραήλ Nancy Pelosi.
Η Νικαράγουα κατέθεσε την υπόθεσή της στο ΔΔ την 1η Μαρτίου. Οι ακροάσεις θα πραγματοποιηθούν τώρα. Όπως αποδείχθηκε, η φαυλότητα των ισραηλινών δυνάμεων γενικά, και στη συγκεκριμένη περίπτωση της επίθεσης στη φάλαγγα του WCK, σήμαινε ότι το Βερολίνο, και έμμεσα το Τελ Αβίβ, αντιμετωπίζουν τώρα αυτές τις ακροάσεις απέναντι σε μια ευρεία, αν και καθόλου ολοκληρωμένη, στροφή κατά του Ισραήλ. Οι δικαστές του ΔΔ είναι, φυσικά, νομικοί υψηλού επιπέδου. Η αξιολόγησή τους για την υπόθεση δε θα εξαρτηθεί από αυτό το άμεσο ιστορικό, και μπορεί ακόμη και να αποφασίσουν να απορρίψουν την υπόθεση της Μανάγκουα, αν και δε θα έπρεπε. Αλλά το ζήτημα της συνενοχής στη γενοκτονία του Ισραήλ δε θα εξαφανιστεί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Τέλος, αυτό που φαίνεται να διαφεύγει από πολλούς Γερμανούς, όπως η άτυχη αλλά και αλαζονική Welt με την παρωπίδες και την κουρασμένη ψυχροπολεμική φρασεολογία της, είναι το γεγονός ότι η Νικαράγουα είναι ένας κλασικός εκπρόσωπος τόσο του Παγκόσμιου Νότου όσο και του αναδυόμενου πολυπολικού κόσμου. Με τη μορφή της Γερμανίας, προκαλεί έναν εξίσου παραδοσιακό, αν και δευτερεύοντα και γεμάτο κρίση, εκπρόσωπο της Δύσης. Και μόνο το γεγονός πως η Δύση χάνει τον έλεγχο τόσο των βασικών θεσμών όσο και των αφηγήσεων σηματοδοτεί θεμελιώδη αλλαγή. Με τους διαβόητα ρατσιστικούς όρους του επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Josep Borrell, η "ζούγκλα" επισκέπτεται τον "κήπο". Και είναι ο κήπος που βρίσκεται σε άμυνα: νομικά, ηθικά και στα μάτια του μεγαλύτερου μέρους της ανθρωπότητας.
*Η Ρωσία αναγνωρίζει τη Δυτική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, όπως φαίνεται στο προξενικό δελτίο του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών.