Ενώ παρουσιάζεται στον κόσμο ως ανθρωπιστική προσπάθεια, ο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ «θαλάσσιος διάδρομος» στη Γάζα είναι ένας στρατηγικός ελιγμός που αποσκοπεί στην εδραίωση του ελέγχου των ΗΠΑ και του Ισραήλ σε ξηρά και θάλασσα.
Η βάναυση στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία έχει σκοτώσει πάνω από 35.000 αμάχους, κυρίως γυναίκες και παιδιά, εκτελείται παράλληλα με την άρνηση παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας από την έναρξη του πολέμου τον περασμένο Οκτώβριο.
Suat Delgen - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Με τις περιπτώσεις λιμού να έχουν ήδη καταγραφεί, την πλήρη αγνόηση από το Τελ Αβίβ της πρόσφατης απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου («ICJ») που απαιτούσε άμεση πρόσβαση στη βοήθεια και το βέτο της Ουάσινγκτον στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που τάσσονται υπέρ της κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ έχουν δεχθεί σημαντικά παγκόσμια πυρά.
Αυτή η αντίδραση είναι ιδιαίτερα έντονη στις πανεπιστημιουπόλεις των μεγάλων πανεπιστημίων των ΗΠΑ, ένα αναπτυσσόμενο φοιτητικό κίνημα που έχει αναμφισβήτητα δώσει νέα πνοή στο κίνημα αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους. Οι ανησυχίες για την πιθανή ζημιά που μπορεί να προκαλέσει η γενοκτονία της Γάζας στην παγκόσμια εικόνα των ΗΠΑ έφτασαν με καθυστέρηση στον Λευκό Οίκο, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να απειλεί μόλις τώρα -εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου- να περιορίσει τη μεταφορά μεγάλων επιθετικών πυρομαχικών στο Ισραήλ.
Ένας θαλάσσιος διάδρομος για τη Γάζα
Περιέργως, παρά τη σθεναρή υποστήριξή του στην επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα μέχρι τις τελευταίες ημέρες, ο Μπάιντεν φάνηκε να παίρνει μια άτυπη στάση κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την κατάσταση της Ένωσης στις 7 Μαρτίου:
Απόψε, δίνω εντολή στον αμερικανικό στρατό να ηγηθεί μιας αποστολής έκτακτης ανάγκης για τη δημιουργία ενός προσωρινού προβλήτα στις ακτές της Γάζας στη Μεσόγειο. Η προβλήτα αυτή θα διευκολύνει την άφιξη μεγάλων πλοίων φορτωμένων με τρόφιμα, νερό, φάρμακα και προσωρινά καταφύγια.Αυτή η άτυπη πρωτοβουλία, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κατά την οποία εκατοντάδες τόνοι αμερικανικών όπλων μεταφέρονταν καθημερινά από αέρος στο Ισραήλ, εγείρει πολλά ερωτήματα σχετικά με το αν η δημιουργία ενός προσωρινού προβλήτα στη Γάζα - υπό το πρόσχημα της «ανθρωπιστικής» μέριμνας - αποσκοπεί καθαρά στην άμβλυνση της διεθνούς κριτικής ή αν εξυπηρετεί επίσης τους ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους της Ουάσιγκτον στην περιοχή.
Αν οι ΗΠΑ ανησυχούσαν πράγματι για την επείγουσα αποστολή βοήθειας στη Γάζα, θα μπορούσαν απλώς να το είχαν κάνει μέσω των πολλών χερσαίων συνοριακών διαβάσεων της Λωρίδας με το Ισραήλ και της αιγυπτιακής με τη Ράφα, όπου εκατοντάδες φορτηγά με βοήθεια έχουν παραταχθεί εδώ και μήνες για να παραδώσουν τρόφιμα και φάρμακα έκτακτης ανάγκης.
Γιατί λοιπόν να καθυστερήσει η χερσαία βοήθεια για μήνες για να κατασκευαστεί μια θαλάσσια προβλήτα, η οποία ενδεχομένως παραβιάζει το διεθνές ναυτικό δίκαιο; Και μήπως η «ανθρωπιστική βοήθεια» είναι απλώς ένα τέχνασμα για να καταληφθεί παράνομα η θαλάσσια ακτή της Γάζας;
Σύμφωνα με το αφήγημα της Ουάσιγκτον, ο θαλάσσιος διάδρομος προορίζεται να διευκολύνει την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας από την Κύπρο στη Γάζα μέσω μιας νέας προβλήτας. Ο διάδρομος σχεδιάζει να ξεκινήσει με 90 φορτηγά που θα αναχωρούν για τη Γάζα και στη συνέχεια θα κλιμακωθεί σε 150 φορτηγά. Ωστόσο, ο όγκος αυτός εξακολουθεί να είναι πολύ μικρότερος από τις εκατοντάδες φορτηγά που απαιτούνται καθημερινά.
Υπάρχουν διάφορα εμπόδια και ανησυχίες που σχετίζονται με τον θαλάσσιο διάδρομο. Οι επιχειρήσεις θα περιλαμβάνουν ισραηλινές επιθεωρήσεις στην Κύπρο, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις και επιπλοκές. Η ευαισθησία γύρω από τις επιθεωρήσεις και την ασφάλεια, ιδίως όσον αφορά τα είδη που θεωρούνται αγαθά «διπλής χρήσης» (που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για πολιτικούς όσο και για στρατιωτικούς σκοπούς) - τα οποία στο παρελθόν, σύμφωνα με τις ισραηλινές ντιρεκτίβες, περιλάμβαναν μπισκότα, κοτόπουλα και παιχνίδια, ενώ σήμερα περιλαμβάνουν σετ μητρότητας, υπνόσακους και χουρμάδες - θα μπορούσε να εμποδίσει την ομαλή διεκπεραίωση της βοήθειας.
Στην απόφασή του για τα προσωρινά μέτρα, το ICJ τόνισε ότι η ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα δεν πρέπει να παρεμποδίζεται. Ως εκ τούτου, ο αποκλεισμός του Ισραήλ έχει καταστεί άκυρος υπό κανονικές συνθήκες.
Στις θαλάσσιες επιχειρήσεις, εάν εφαρμόζεται αποκλεισμός, κανένα πλοίο δεν πρέπει να μπορεί να εισέλθει στην περιοχή. Τώρα, εφόσον οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει έναν ανθρωπιστικό διάδρομο, αυτό ουσιαστικά ακυρώνει τον αποκλεισμό και βοηθά το Τελ Αβίβ να προσποιηθεί πως δεν υπάρχει. Κατά συνέπεια, οι ΗΠΑ ακυρώνουν πρακτικά την απόφαση αποκλεισμού που καταγράφηκε στην απόφαση του ICJ για τα προσωρινά μέτρα, η οποία δεν έπρεπε να εφαρμοστεί - ένα νομικό παραθυράκι για να παράσχει παρηγοριά στις μαζικές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ.
Ανθρωπιστική βοήθεια ή γεωπολιτική στρατηγική;
Υπάρχει σημαντική πολιτική ένταση γύρω από τον διάδρομο, με πολλές υποψίες ότι μπορεί να επιβραδύνει τις χερσαίες διαδρομές ή να συνδέεται με μια στρατηγική πολιορκίας. Η εμπλοκή στρατιωτικών οντοτήτων και η διεθνής πολιτική προσθέτει επίπεδα πολυπλοκότητας και πιθανότητα καθυστερήσεων ή πολιτικοποίησης της βοήθειας.
Μια άλλη πτυχή που θέτει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα του διαδρόμου ανθρωπιστικής βοήθειας είναι η εξάρτησή του από το διάδρομο Netzarim, επίσης γνωστό ως διαδρομή 749, που επιβλήθηκε από τον κατοχικό στρατό κατά τη διάρκεια της σφαγής. Αυτό το πέρασμα ανατολής-δύσης χωρίζει τις βόρειες και νότιες περιοχές της Λωρίδας της Γάζας και είναι ένας οχυρωμένος δρόμος που κατασκευάστηκε από τον ισραηλινό στρατό κυρίως για στρατιωτική πρόσβαση.
Η στρατηγική τοποθέτηση της διαδρομής και η στρατιωτική σημασία της δυσχεραίνουν την είσοδο και τη διανομή της βοήθειας σε όλη τη Γάζα. Για τη βοήθεια που φθάνει μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου, αφού τα αγαθά εκφορτωθούν στην προβλήτα, πρέπει ακόμη να μεταφερθούν σε όλη τη Γάζα για να φθάσουν στους πληθυσμούς που έχουν ανάγκη.
Τα σημεία ελέγχου του διαδρόμου Netzarim θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημεία συμφόρησης για αυτές τις παραδόσεις. Δεν είναι βέβαιο αν αυτά τα σημεία ελέγχου θα επιτρέψουν την απρόσκοπτη μεταφορά αγαθών από τον θαλάσσιο διάδρομο προς τα βόρεια τμήματα της Γάζας, όπου η πείνα έχει πλήξει σοβαρά.
Παγίωση του ελέγχου
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ο διάδρομος θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως προπέτασμα καπνού για πολιτικούς ελιγμούς, αποτελώντας σημαντική απειλή όχι μόνο για τη Γάζα αλλά και για την Αίγυπτο, η οποία κινδυνεύει να «χάσει το στρατηγικό της πλεονέκτημα» στο θέμα της Παλαιστίνης.
Η υποψία είναι ότι το σχέδιο, ενώ φαινομενικά «διευκολύνει» την παροχή βοήθειας, μπορεί επίσης να επιτρέψει τον αυξημένο έλεγχο του συνόλου της Γάζας υπό το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας. Αυτός ο έλεγχος θα μπορούσε δυνητικά να εξορθολογήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ και να ενισχύσει τις στρατηγικές του θέσεις εντός της Γάζας, επηρεάζοντας τελικά την ευρύτερη γεωπολιτική δυναμική της σύγκρουσης.
Επιπλέον, η τοποθέτηση της προβλήτας μπορεί να προστατεύσει στρατηγικά τα κοντινά υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου της Γάζας, ευθυγραμμιζόμενη με τα συμφέροντα του Ισραήλ και των ΗΠΑ στην κλοπή των ενεργειακών πόρων των Παλαιστινίων.
Η τοποθέτηση των σημείων εισόδου βοήθειας μακριά από τα βόρεια τμήματα της Γάζας, όπου η πείνα είναι πιο έντονη, σε περιοχές που ελέγχονται από τον ισραηλινό στρατό υποδηλώνει μια στρατηγική ευθυγράμμιση με τους στρατιωτικούς στόχους του Ισραήλ να παραμείνει φυσικά στη Γάζα παρά τις διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός που απαιτούν την πλήρη αποχώρησή του από τη Λωρίδα.
Ανησυχίες έχουν επίσης εκφραστεί σχετικά με το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να αναλάβουν τον έλεγχο των αιγυπτιακών συνόρων, βοηθώντας ουσιαστικά σε έναν μόνιμο αποκλεισμό της Γάζας από την Αίγυπτο, ο οποίος θα μπορούσε να αποκόψει τους κατοίκους της Γάζας από την πρόσβαση σε οποιαδήποτε μη ισραηλινή πρόσβαση σε αγαθά - για πάντα.
Στην ουσία, ενώ ο θαλάσσιος διάδρομος θα μπορούσε πράγματι να ανακουφίσει ένα μικρό μέρος των άμεσων ανθρωπιστικών αναγκών της Γάζας, οι ευρύτερες συνέπειές του υποδηλώνουν έναν μπερδεμένο ιστό γεωπολιτικών στρατηγικών.
Αντί να δημιουργηθεί μια πλωτή προβλήτα για την ανθρωπιστική βοήθεια, μια από τις πιο πρακτικές λύσεις είναι να σταλεί η βοήθεια απευθείας στο λιμάνι Ashdod του Ισραήλ και από εκεί στη Γάζα υπό την εποπτεία του ΟΗΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με τη στρατιωτική στρατηγική του Ισραήλ, η αποστολή της βοήθειας μέσω του διαδρόμου Netzarim υπό ισραηλινό στρατιωτικό έλεγχο στις περιοχές συγκέντρωσης στα νότια της Γάζας και η καθοδήγηση των Παλαιστινίων σε αυτά τα σημεία βοήθειας διευκόλυνε την επίθεση στη Ράφα.
Ιστορική και στρατηγική σημασία
Για να κατανοήσουμε τους γεωπολιτικούς υπολογισμούς της Ουάσινγκτον, αξίζει να εξετάσουμε τις δηλώσεις του Μπάιντεν στο Κογκρέσο στις 20 Οκτωβρίου 2023, στις οποίες ζήτησε βοήθεια για την ασφάλεια του Ισραήλ.
«Πρόκειται για μια συνετή επένδυση. Θα ωφελήσει την αμερικανική ασφάλεια για τις επόμενες γενιές", “Θα κάνουμε το Ισραήλ ισχυρότερο από ποτέ” και “Θα οικοδομήσουμε ένα καλό μέλλον στη Μέση Ανατολή”.
Η Παλαιστίνη, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας και Αφρικής και στα σύνορα του Ινδικού Ωκεανού και της Μεσογείου, υπήρξε πηγή διαμάχης από τις πρώτες γνωστές μεγάλες δυνάμεις της ιστορίας.
Ιστορικά, για τις δυνάμεις της Αφρικής ή εκείνες που ελέγχουν την Αίγυπτο, η Παλαιστίνη ήταν το κλειδί για την εξασφάλιση του στρατηγικού σημείου του Σουέζ για την στρατιωτική στρατηγική. Ομοίως, για τις δυνάμεις στην Ασία ή εκείνες που αναδύονταν από την ήπειρο, ο έλεγχος της Παλαιστίνης ήταν ζωτικής σημασίας για την πρόσβαση στο Σουέζ.
Σήμερα, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την πιθανή απώλεια της πρόσβασης στο πέρασμα Bab el-Mandeb λόγω των θαλάσσιων επιχειρήσεων της Υεμένης στην Ερυθρά Θάλασσα και γύρω από αυτήν, οι οποίες τώρα επεκτείνονται στη Μεσόγειο. Μια τέτοια απώλεια θα μετατόπιζε πιθανότατα την ισορροπία δυνάμεων στη στρατηγική περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας και περαιτέρω στη Δυτική Ασία.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ιστορικές και τρέχουσες αντιπαλότητες, είναι προφανές ότι ένα σημαντικό όφελος για την Ουάσινγκτον, όπως σημείωσε ο Μπάιντεν, είναι ο έλεγχος της διώρυγας του Σουέζ μέσω του Τελ Αβίβ.
Είναι εύλογο ότι η κυριαρχία του Ισραήλ επί της Λωρίδας της Γάζας και ο αμερικανικός έλεγχος των υπεράκτιων υδάτων της Γάζας υπό το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας θα μπορούσε να διευκολύνει τον αμερικανικό έλεγχο των εξόδων της Διώρυγας του Σουέζ, καθώς και των οδών από το Ιράν και τη Ρωσία προς την Ανατολική Μεσόγειο μέσω του Λιβάνου και της Συρίας. Η ευθυγράμμιση των στόχων του Ισραήλ στη Γάζα με τους στρατηγικούς στόχους της Ουάσινγκτον εξηγεί τη συνεχή υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ - παρά την εντεινόμενη παγκόσμια οργή για το γεγονός πως επιτρέπει την εθνοκάθαρση και την αρπαγή γης..