Πρόσφατα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ εξετάζουν το ενδεχόμενο κατάσχεσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ενώ η κίνηση αυτή αποσκοπεί στη στήριξη της Ουκρανίας, έχει ευρύτερες επιπτώσεις στο διεθνές δίκαιο και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Ενώ οι κυβερνήσεις μπορούν γενικά να δεσμεύσουν περιουσιακά στοιχεία χωρίς δυσκολία, η μετατροπή αυτών των περιουσιακών στοιχείων σε κατασχεμένα περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να πωληθούν προς όφελος της Ουκρανίας απαιτεί ένα επιπλέον επίπεδο δικαστικής διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της εκδίκασης σε δικαστήριο.
Για περισσότερο από ένα χρόνο, οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες συζητούν τη νομιμότητα της κατάσχεσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και της παραχώρησής τους στην Ουκρανία.
Οι ΗΠΑ έλαβαν πρόσφατα νομοθετικά μέτρα για να επιτρέψουν τη δήμευση περίπου 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε παγωμένα ρωσικά αποθεματικά μέσω του νόμου Rebuilding Economic Prosperity and Opportunity for Ukrainians Act. Το νομοσχέδιο αυτό καταδεικνύει σαφώς την πρόθεση των ΗΠΑ να στηρίξουν την Ουκρανία χρησιμοποιώντας τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Εν τω μεταξύ, η ΕΕ εξετάζει επίσης παρόμοια μέτρα, με στόχο την απόκτηση 15-20 δισεκατομμυρίων ευρώ (16-21 δισεκατομμυρίων δολαρίων) από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία έως το 2027. Αυτές οι νομοθετικές προσπάθειες έχουν εγείρει σημαντικές ανησυχίες σχετικά με τα νομικά και ηθικά όρια μιας χώρας που λαμβάνει μέτρα κατά ξένων περιουσιακών στοιχείων.
Εάν η Ρωσία επιλέξει να προβεί σε αντίποινα κατά της κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική κλιμάκωση της σύγκρουσης και να προκαλέσει ακόμη και έναν οικονομικής κλίμακας πόλεμο μεγάλης κλίμακας.
Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των κατασχέσεων θα μπορούσαν να είναι εκτεταμένες, οδηγώντας σε αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους και σε επαναξιολόγηση της ασφάλειας των περιουσιακών στοιχείων και της νομικής προστασίας στις διεθνείς δικαιοδοσίες. Άλλες χώρες ενδέχεται να αρχίσουν να επανεκτιμούν την έκθεση σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους και να αναπτύσσουν νέες νομικές στρατηγικές για την προστασία των περιουσιακών τους στοιχείων από παρόμοιες κατασχέσεις στο μέλλον.
Η δήμευση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα μπορούσε να θεωρηθεί ως παραβίαση της αρχής της ασυλίας της κρατικής κυριαρχίας, η οποία υποστηρίζει ότι τα περιουσιακά στοιχεία ενός κράτους είναι απαραβίαστα στην επικράτεια ενός άλλου κράτους.
Για τις χώρες που διατηρούν ουδέτερη στάση στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, η δήμευση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εγείρει ανησυχίες σχετικά με τις ευρύτερες επιπτώσεις στο διεθνές δίκαιο και τους χρηματοοικονομικούς κανόνες.
Ανησυχούν ιδιαίτερα για το προηγούμενο που δημιουργεί μια τέτοια συμπεριφορά για τη διάθεση κρατικών περιουσιακών στοιχείων σε περιόδους συγκρούσεων και για το πώς μπορεί να επηρεάσει τα δικά τους περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό.
Υπάρχει ένα δημοφιλές αμερικανικό και δυτικό αυτονόητο επιχείρημα ότι η δήμευση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων δεν θα επηρεάσει τα περιουσιακά στοιχεία άλλων χωρών ούτε θα αλλάξει τα κίνητρα των κυβερνήσεων που δεν σχεδιάζουν πόλεμο μεγάλης κλίμακας. Αυτό ισοδυναμεί με το να λέμε πως οι χώρες που υποστηρίζουν τη δήμευση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων δεν θα ξεκινήσουν πόλεμο, ένας ισχυρισμός που όχι μόνο δεν μπορεί να υποστηριχθεί, αλλά είναι απλώς αντίθετος με τα ιστορικά γεγονότα.