 |
| Sputnik / Vladimir Smirnov |
Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Πιονγκγιάνγκ, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν υπέγραψαν μια συνολική συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης, προτού προχωρήσουν σε μια θερμή υποδοχή και μια παρόμοια σειρά δηλώσεων στο Βιετνάμ.
Του Konstantin Asmolov, κορυφαίου ερευνητή στο Κέντρο Κορεατικών Μελετών του Ινστιτούτου Κίνας και Σύγχρονης Ασίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Πρόκειται πραγματικά για ένα νέο επίπεδο σχέσεων μεταξύ της Μόσχας και της Πιονγκγιάνγκ;
Όσοι θεωρούν την επίσκεψη απλώς μια χειρονομία υποστήριξης προς την Πιονγκγιάνγκ χάνουν σημαντικές λεπτομέρειες. Βλέπουμε τώρα να χρησιμοποιείται ο όρος "καθολική στρατηγική εταιρική σχέση", ο οποίος συνεπάγεται το υψηλότερο δυνατό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των χωρών. Σε σύγκριση με προηγούμενες περιγραφές των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Πιονγκγιάνγκ, αυτό αποτελεί ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.
Υπάρχει επίσης το άρθρο που έγραψε ο Πούτιν για την κύρια εφημερίδα της Βόρειας Κορέας, την Rodong Sinmun. Περιέχει μια σημαντική θέση: η ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ της Πιονγκγιάνγκ και της Μόσχας είναι η αρχή μιας νέας παγκόσμιας τάξης βασισμένης στη δικαιοσύνη, η οποία θα αντιταχθεί στο αμερικανικό μοντέλο μιας παγκόσμιας τάξης βασισμένης σε κανόνες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι επί του παρόντος, βλέπουμε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Το "δυτικό τρίγωνο" που αποτελείται από Ουάσιγκτον-Τόκιο-Σεούλ εξελίσσεται στο ασιατικό ισοδύναμο του ΝΑΤΟ και δικαιολογεί τις ενέργειές του επικαλούμενο την υποθετική απειλή που προέρχεται από την Πιονγκγιάνγκ και τη Μόσχα. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ του "ανατολικού τριγώνου" που αποτελείται από τη Μόσχα-Πεκίνο-Πιονγκγιάνγκ, και οι στενοί δεσμοί για τους οποίους προειδοποιεί η Δύση μπορούν πράγματι να γίνουν πραγματικότητα.
Αμοιβαία στρατιωτική βοήθεια
Το άρθρο 4 της συνθήκης στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ρωσίας-ΛΔΚ αναφέρει ότι "εάν ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη υποστεί ένοπλη επίθεση από οποιοδήποτε κράτος ή περισσότερα κράτη και βρεθεί έτσι σε κατάσταση πολέμου, το άλλο συμβαλλόμενο μέρος θα παράσχει αμέσως στρατιωτική και άλλη βοήθεια με όλα τα μέσα που διαθέτει". Ωστόσο, με βάση τα σχόλια του Πούτιν και του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, γνωρίζουμε ότι η συμφωνία δεν στρέφεται κατά τρίτων χωρών, οπότε η Νότια Κορέα δεν πρέπει να ανησυχεί.
Το σημείο-κλειδί εδώ είναι η επίσημη "κατάσταση πολέμου" (για παράδειγμα, τυπικά, η Ρωσία διεξάγει "ειδική στρατιωτική επιχείρηση" στην Ουκρανία και οι χώρες δεν έχουν κηρύξει πόλεμο η μία στην άλλη). Άλλες καταστάσεις καλύπτονται από το άρθρο 3, το οποίο ορίζει πως: "Σε περίπτωση άμεσης απειλής ένοπλης επιθετικής πράξης κατά ενός από τα μέρη, τα μέρη, κατόπιν αιτήματος ενός από τα μέρη, χρησιμοποιούν αμέσως διμερείς διαύλους διαβουλεύσεων προκειμένου να συντονίσουν τις θέσεις τους και να συμφωνήσουν σε πιθανά πρακτικά μέτρα για να συνδράμουν το ένα το άλλο ώστε να βοηθήσουν στην εξάλειψη της αναδυόμενης απειλής". Κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων, θα αναπτυχθούν συγκεκριμένη στρατηγική και μέτρα.
Ωστόσο, αν κρίνουμε από την αντίδραση της Δύσης, η συνθήκη την έχει τρομάξει ούτως ή άλλως, διότι η στρατιωτικο-τεχνική συνεργασία για την οποία κατηγορούσε τη Μόσχα και την Πιονγκγιάνγκ μπορεί πλέον να γίνει πραγματικότητα. Για παράδειγμα, αν ένα αεροσκάφος του ΝΑΤΟ με ουκρανική σημαία επιτεθεί σε στόχο στο Μπέλγκοροντ, αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως επιθετική πράξη και η Ρωσία μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια της Βόρειας Κορέας. Η Βόρεια Κορέα θα προμηθεύει επίσης βλήματα πυροβολικού στη Ρωσία (αυτή τη φορά στην πραγματικότητα, όχι μόνο στη φαντασία των δυτικών προπαγανδιστών και των υπερπατριωτών), ιδίως δεδομένου πως η Βόρεια Κορέα βρίσκεται σε διαδικασία επανεξοπλισμού του πυροβολικού και βλήματα διαμετρημάτων που δε χρειάζονται πλέον μπορούν να σταλούν στη Ρωσία. Επιπλέον, το άρθρο 8 υπαινίσσεται τη δυνατότητα κοινών στρατιωτικών ασκήσεων ή άλλων "κοινών μέτρων για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων προς το συμφέρον της πρόληψης του πολέμου και της διασφάλισης της περιφερειακής και διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας".
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι στη ρωσική αντιπροσωπεία συμμετείχαν ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας και ο επικεφαλής της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos. Η τρέχουσα έκταση της στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας δεν είναι σαφής, αλλά πιθανότατα οι δύο ηγέτες συζήτησαν για την περαιτέρω ανάπτυξή της. Προφανώς, ο Πούτιν και ο Κιμ μίλησαν πολύ περισσότερο πρόσωπο με πρόσωπο από ό,τι δημόσια, γεγονός που είναι επίσης αρκετά αξιοσημείωτο.
Η Ρωσία δεν θα εγκαταλείψει τις κυρώσεις του ΟΗΕ για τη Βόρεια Κορέα - ακόμη
Η Δύση περίμενε ότι η Ρωσία θα απέσυρε τις κυρώσεις που είχε επιβάλει στη Βόρεια Κορέα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά αυτό δεν συνέβη τελικά. Τόσο το άρθρο του Πούτιν όσο και η συνθήκη τονίζουν τη σημασία της συνεργασίας στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας και της επιστήμης και καθιστούν σαφές πως οι κυρώσεις θα πρέπει να αρθούν και πως οι πλευρές θα αναζητήσουν τρόπους για να το πράξουν. Αλλά στην καλύτερη περίπτωση, αυτό συνεπάγεται την επανερμηνεία και την παράκαμψη των κυρώσεων, παρά την ανοιχτή παραβίασή τους και την άρνηση συμμόρφωσης. Από τη μία πλευρά, βλέπουμε μια τάση αποσύνθεσης της παραδοσιακής παγκόσμιας τάξης, συμπεριλαμβανομένων των δομών του ΟΗΕ, οι οποίες έχουν πέσει θύματα των διπλών προτύπων. Από τώρα και στο εξής, η Μόσχα υποστηρίζει τη "δημιουργική ερμηνεία" των κυρώσεων - αν κάτι δεν απαγορεύεται, σημαίνει ότι επιτρέπεται, αλλά η Ρωσία προς το παρόν θα συμμορφωθεί με τις κυρώσεις που κάποτε ψήφισε. Οι κυρώσεις κατά της Βόρειας Κορέας δεν έχουν αρθεί. Το άρθρο 16 της συνθήκης, το οποίο επικρίνει τα "μονομερή καταναγκαστικά μέτρα", μπορεί να θεωρηθεί ως επιθυμία αλλαγής του καθεστώτος των κυρώσεων ή αναζήτησης τρόπων παράκαμψής του, αλλά πουθενά δεν έχει δηλωθεί πως η Ρωσική Ομοσπονδία και η Βόρεια Κορέα δεν θεωρούν απαραίτητο να συμμορφωθούν με αυτό.
Αυτό μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια του επόμενου γύρου κλιμάκωσης, διότι ανεξάρτητα από το αν οι συμφωνίες όπλων μεταξύ της Μόσχας και της Πιονγκγιάνγκ είναι πραγματικές ή όχι, η Δύση θα κατηγορήσει και τις δύο χώρες και θα εφαρμόσει κάποιου είδους μέτρα.
Η εμφάνιση βορειοκορεατών εργαζομένων στη Ρωσία μαρτυρεί ότι η απόφαση να αγνοηθούν ορισμένες από τις κυρώσεις έχει ληφθεί, είτε de jure είτε de facto. Ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Marat Khusnullin έχει προτείνει εδώ και καιρό την πρόσληψη εργατών από τη Βόρεια Κορέα σε εργοτάξια, μεταξύ άλλων και στα νέα εδάφη της Ρωσίας. Πρόκειται για στρατιωτικούς οικοδόμους που κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους και εργάζονται εκ περιτροπής. Η οικονομική αποδοτικότητα, η ποιότητα, η ασφάλεια και η διακριτικότητα είναι τα δυνατά τους σημεία. Έτσι, για παράδειγμα, όταν μια γυναίκα στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας χρειάζεται να ανακαινίσει το διαμέρισμά της, θα προσλάβει εργάτες από τη Βόρεια Κορέα.
Πώς θα αντιδράσει η Δύση;
Με την αυξανόμενη συνεργασία Ρωσίας-Βόρειας Κορέας, η θέση της Νότιας Κορέας γίνεται όλο και πιο σημαντική, καθώς η ηγεσία της θα πιεστεί να συνεργαστεί στενότερα με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ και να αλλάξει την πολιτική της για την Ουκρανία. Επί του παρόντος, παρά τη γενική αλληλεγγύη με τις ΗΠΑ όσον αφορά τη Ρωσία, η Νότια Κορέα προσπαθεί να διατηρήσει κάποιο περιθώριο ελιγμών. Τώρα, θα είναι πιο δύσκολο για τη Σεούλ να το κάνει αυτό, αφού η Ουάσινγκτον προσπαθεί να την πείσει ότι αν η Μόσχα βοηθάει την Πιονγκγιάνγκ και αντίστροφα, η Σεούλ θα πρέπει να βοηθήσει το Κίεβο. Σε μια τέτοια κατάσταση, είναι όλο και πιο πιθανό η Νότια Κορέα να αλλάξει τη θέση της και να υπάρξει απότομη επιδείνωση των σχέσεών της με τη Ρωσία. Η Νότια Κορέα μπορεί να χάσει την ιδιότητά της ως "η πιο φιλική από τις μη φιλικές χώρες" όσον αφορά τη Ρωσία. Ωστόσο, πιθανότατα θα προσπαθήσει να αντισταθεί στις δυτικές πιέσεις.
Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι ότι η Ουκρανία και οι υποστηρικτές της κατηγορούν κατά καιρούς τη Ρωσία πως είναι μια επιθετική χώρα που βοηθάει κρυφά τη Βόρεια Κορέα και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να στερηθεί το δικαίωμα βέτο ή να της αφαιρεθεί η μόνιμη ιδιότητα του μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εάν η Ρωσία αγνοήσει ανοιχτά τις κυρώσεις κατά της Βόρειας Κορέας, θα ρίξει λάδι στη φωτιά. Αλλά, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η εμπιστοσύνη στις δομές του ΟΗΕ μειώνεται. Άλλωστε, όπως περιγράφει ένας γνωστός, "αν κλιμακώσουμε, θα μας αποβάλουν τον Ιούλιο, αν δεν το κάνουμε, τον Σεπτέμβριο", κάτι που έχει κάποια λογική.
Η αντίδραση της Κίνας
Η αντίδραση της Κίνας στην επίσκεψη Πούτιν στη Βόρεια Κορέα ήταν μάλλον συγκρατημένη - το Πεκίνο απλώς σημείωσε ότι πρόκειται για ένα σημαντικό και σοβαρό γεγονός. Οι Global Times έγραψαν ότι αυτή η συνεργασία μπορεί να φοβίσει τις ΗΠΑ, ενώ το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε φυσιολογική την επιθυμία της Βόρειας Κορέας να αναπτύξει σχέσεις με τη Ρωσία, κάτι που αποτελεί μάλλον ουδέτερη εκτίμηση.
Αυτό, ωστόσο, αποτέλεσε αντικείμενο εικασιών στη Δύση, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από την ιδέα ότι η Κίνα είναι εξαιρετικά δυσαρεστημένη με την προσέγγιση μεταξύ Ρωσίας και Βόρειας Κορέας και θα ασκούσε πίεση στις δύο πλευρές να μην υπογράψουν τη συνθήκη. Αλλά το να ερμηνεύεις την αντίδραση του Πεκίνου με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να είσαι ένας μεσαιωνικός ιεροεξεταστής, που είναι πεπεισμένος ότι βλέπει μια μάγισσα και ερμηνεύει κάθε γεγονός ως απόδειξη ενοχής. Αν η μάγισσα είναι όμορφη, σημαίνει πως ο διάβολος την έχει προικίσει με ομορφιά, και αν η μάγισσα είναι άσχημη, σημαίνει πως έχει σημαδευτεί ή έχει θυσιάσει την ομορφιά της για να ασκήσει μαγεία. Με παρόμοιο τρόπο, η Δύση πείστηκε ότι ο Πούτιν επισκέφθηκε τη Βόρεια Κορέα και το Βιετνάμ όχι επειδή οι χώρες αυτές ανήκουν στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο, αλλά επειδή έχουν τεταμένες σχέσεις με την Κίνα. Αντ' αυτού, πρέπει να εξετάσουμε τα αδιάσειστα γεγονότα και να αποφύγουμε τις εικασίες.
Η Κίνα έχει μια συμφωνία με τη Βόρεια Κορέα που χρονολογείται από το 1961 και η οποία εγγυάται επίσης στρατιωτική βοήθεια. Αλλά το 2017-2018, πριν από την αναθέρμανση των σχέσεων που συνέβη κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, Κινέζοι αναλυτές σημείωναν ότι αν μια κορεατική σύγκρουση ξεκινούσε από τον Βορρά, η Κίνα θα περιοριζόταν σε διπλωματική υποστήριξη, αλλά αν ήταν ο Νότος που επιτίθετο, τότε το Πεκίνο θα θυμόταν το αίμα που κάποτε χύθηκε από τους εθελοντές μαχητές του και θα επενέβαινε. Κανείς δεν γνωρίζει αν η κατάσταση έχει αλλάξει τώρα. Δεν είναι επίσης σαφές σε ποιο βαθμό η Πιονγκγιάνγκ έχει υποχωρήσει στις επιθυμίες του Πεκίνου όσον αφορά τις πυρηνικές δοκιμές και γιατί έχει αρνηθεί να τις πραγματοποιήσει.
Άλλοι κλάδοι συνεργασίας
Οι νέες κατευθύνσεις της συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και της Βόρειας Κορέας περιλαμβάνουν τους τομείς της επιστήμης, του πολιτισμού και της υγειονομικής περίθαλψης, δεδομένου ότι η Βόρεια Κορέα χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η πρόσκληση βορειοκορεατών φοιτητών να σπουδάσουν στη Ρωσία είναι ένας τρόπος παράκαμψης των κυρώσεων - δεδομένου πως οι φοιτητές, συμπεριλαμβανομένων των ξένων, επιτρέπεται να εργάζονται, θα μπορούσαμε υποθετικά να έχουμε 10.000 Βορειοκορεάτες εγγεγραμμένους ως φοιτητές που εργάζονται σε ρωσικά εργοτάξια. Αλλά ο αριθμός που έχει εκφραστεί μέχρι στιγμής είναι 130 άτομα που θα σπουδάσουν στο τμήμα φυσικής και τεχνολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας ή του Ρωσικού Τεχνολογικού Πανεπιστημίου. Πρόκειται για μελλοντικούς στρατιωτικο-τεχνικούς εργάτες που δεν θα χρειαστεί να εργάζονται σε εργοτάξια, αφού θα σπουδάζουν επιστήμη και θα βοηθούν στην ανάπτυξη του βορειοκορεατικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος.
Ένα άλλο σημαντικό έργο είναι η κατασκευή μιας γέφυρας αυτοκινήτων μεταξύ της Βόρειας Κορέας και της Ρωσίας. Ήταν έκπληξη για πολλούς ανθρώπους το γεγονός ότι επί του παρόντος, υπάρχει μόνο μια σιδηροδρομική διαδρομή μεταξύ των δύο χωρών. Εδώ και πολύ καιρό, γίνεται λόγος για την κατασκευή μιας αυτοκινητικής γέφυρας και τελικά ελήφθη η σχετική απόφαση. Μια γέφυρα θα καταστήσει πολύ πιο αποτελεσματικές τις κάθε είδους ανταλλαγές μεταξύ των δύο χωρών.
Κάποιοι ίσως θυμούνται πώς κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, μέρος του διπλωματικού προσωπικού της πρεσβείας μας αναγκάστηκε να διασχίσει τα σύνορα με ένα βοηθητικό σιδηροδρομικό όχημα. Αυτό συνέβη επειδή έπρεπε να γίνει άμεση εκκένωση οικογενειών και αυτός ήταν ο μόνος άμεσος τρόπος διέλευσης των συνόρων. Τώρα, τέτοια προβλήματα θα επιλυθούν πολύ πιο εύκολα και, λαμβάνοντας υπόψη την ποιότητα των βορειοκορεατών εργατών οικοδόμων, η γέφυρα είναι πιθανό να κατασκευαστεί γρήγορα.
Γιατί η επίσκεψη ήταν τόσο σύντομη;
Παρόλο που η επίσκεψη του Πούτιν ήταν σύντομη, πέτυχε πολλά. Αυτό δείχνει ότι είχε προηγηθεί πολλή δουλειά και οι δύο πλευρές έπρεπε απλώς να υπογράψουν πανηγυρικά τα έγγραφα. Η ρωσική πρεσβεία στη Βόρεια Κορέα διαθέτει κανάλι στο Telegram και δημοσιεύει συνεχώς ενημερώσεις εκεί - πώς έφτασε η αντιπροσωπεία, πώς έφυγε κ.ο.κ. Μπορούμε να δούμε ότι μεταξύ της επίσκεψης του Κιμ στη Ρωσία και της επίσκεψης του Πούτιν στη Βόρεια Κορέα, οι επαφές μεταξύ των αξιωματούχων και των δύο πλευρών ήταν πολύ εντατικές. Υπήρξαν επισκέψεις από αξιωματούχους του Υπουργείου Γεωργίας, του Υπουργείου Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης και των υπηρεσιών επιβολής του νόμου. Και αυτή η συνεργασία δεν είναι απλώς μια τυπική διαδικασία, αλλά μια πραγματικότητα.