 |
| Ludοvic ΜΑRIN / ΑFΡ |
Αν ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι είναι ο πιο παραφουσκωμένος πολιτικός της Ουκρανίας, ο πιο σημαντικός πολιτικός της δεν είναι καθόλου από την Ουκρανία. Τόσο ο πόλεμος του Κιέβου όσο και το πολιτικό του καθεστώς εξαρτώνται ζωτικά από τον παραπαίοντα, αν και πεισματάρη, ογδοντάχρονο πρόεδρο της Ουάσινγκτον, Τζο Μπάιντεν. Χωρίς την υποστήριξή του, η δυτική υποστήριξη στο σύνολό της είτε θα κατέρρεε εντελώς είτε θα μειωνόταν αποφασιστικά- ο πόλεμος θα τελείωνε, το ίδιο και ο Ζελένσκι.
Του Tarik Cyril Amar, ιστορικού από τη Γερμανία που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης, με αντικείμενο τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον πολιτισμικό Ψυχρό Πόλεμο και την πολιτική της μνήμης - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα ο Αμερικανός ομόλογός του στο περιοδικό Time αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για τον κυβερνήτη του Κιέβου, όπως σημείωσε ακόμη και η εξαιρετικά «φιλοπόλεμη» βρετανική Telegraph. Το ΝΑΤΟ, εξήγησε ο Μπάιντεν, δεν είναι μέρος των σχεδίων του για το μέλλον της Ουκρανίας. Για την ακρίβεια, ενώ η ένταξη στο ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια ενός συνεχιζόμενου πολέμου ήταν πάντα μια παράλογη ιδέα, ο Μπάιντεν την απέκλεισε και για τη μελλοντική μεταπολεμική ειρήνη. Αντ' αυτού, πρότεινε να προμηθεύεται η Ουκρανία με όπλα ώστε «να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της».
Για να προστεθεί η προσβολή στον τραυματισμό, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε επίσης το ιστορικό της Ουκρανίας για «σημαντική διαφθορά», κάτι για το οποίο θα έπρεπε να γνωρίζει ένα ή δύο πράγματα από την οικογενειακή εμπειρία: Ήταν χρήματα από νεποτιστική μη εργασία για την ουκρανική εταιρεία Burisma που, σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του ίδιου του γιου του Μπάιντεν, Χάντερ, «μετατράπηκαν σε σημαντικό παράγοντα ενθάρρυνσης κατά τη διάρκεια της πιο απότομης διολίσθησης μου στον εθισμό», ενώ του επέτρεψαν να «ξοδεύει απερίσκεπτα, επικίνδυνα, καταστροφικά. Ταπεινωτικά".
Ας αφήσουμε στην άκρη το γεγονός ότι οι δηλώσεις του Τζο Μπάιντεν έρχονται σε αντίθεση με την πρόσφατη υπόσχεση του υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν πως η επικείμενη σύνοδος του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον θα χρησιμοποιηθεί για να χτιστεί μια «ισχυρή και καλά φωτισμένη γέφυρα» προς την ένταξη της Ουκρανίας. Γέφυρα προς το πουθενά, όπως αποδεικνύεται, τουλάχιστον σύμφωνα με το αφεντικό του Μπλίνκεν.
Είναι ο Μπάιντεν αξιόπιστος; Φυσικά και όχι. Πρώτον, είναι σαφώς ανίκανος να θυμάται τις περισσότερες από τις δικές του δηλώσεις. Πράγματι, η συνέντευξη στο Time στο σύνολό της δείχνει πολύ καθαρά την αφηρημένη σύγχυσή του. (Σχεδόν σαν να του είχαν στήσει παγίδα εκείνοι μεταξύ των Δημοκρατικών που θα ήθελαν ακόμη να τον αντικαταστήσουν με άλλον υποψήφιο, αλλά ας μη σταθούμε σε αυτό). Επιπλέον, ακόμη και μεταξύ των πολιτικών, ξεχωρίζει ως ασυνήθιστα ανήθικος (ρωτήστε τους Παλαιστίνιους), ανέντιμος και διεφθαρμένος. Και επιτρέποντας ανοιχτά στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει αμερικανικά όπλα για να χτυπήσει εντός της Ρωσίας (αν και με περιορισμούς, προς το παρόν), μόλις έδειξε ξανά ότι οι δικές του δηλωμένες «κόκκινες γραμμές» είναι πάντα αναθεωρητέες.
Αλλά η δημόσια περιφρόνηση του Μπάιντεν στις φιλοδοξίες του Ζελένσκι για το ΝΑΤΟ φαίνεται γνήσια. Έχει κίνητρο, δηλαδή, να προσπαθήσει να αμβλύνει την εκλογική απήχηση της υπόσχεσης του Ντόναλντ Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση στις ΗΠΑ έδειξε πως μόνο το 13% των πιθανών ψηφοφόρων πιστεύει ότι η Ουκρανία κερδίζει, ενώ το 23% πιστεύει πως η Ρωσία κερδίζει- το 48% αντιλαμβάνεται ένα «αδιέξοδο». Πολλοί Αμερικανοί εξακολουθούν να υποστηρίζουν την ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια για την Ουκρανία και τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Αλλά όσον αφορά την ανάληψη ακόμη περισσότερων υποχρεώσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, ο Μπάιντεν έχει καλό λόγο να σηματοδοτήσει κάποιες αποστάσεις και όρια.
Από την σκοπιά του Κιέβου, αυτό πρέπει να είναι σκληρό. Διότι, ακόμη και αν ο Μπάιντεν και πολλοί άλλοι στη Δύση το αρνούνται, η σημαντικότερη αιτία αυτού του καταστροφικού πολέμου ήταν ότι το ΝΑΤΟ, με τις ΗΠΑ επικεφαλής, δεν έκλεισε την περιβόητη «ανοιχτή πόρτα» για ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας. Αντίθετα, είναι σχεδόν βέβαιο πως αν ένας Αμερικανός πρόεδρος είχε αποκλείσει με σαφήνεια και αξιοπιστία μια τέτοια ένταξη, η μεγάλης κλίμακας αιματοχυσία και καταστροφή που είδαμε από τον Φεβρουάριο του 2022 δεν θα είχε συμβεί, ακόμη και αν οι εντάσεις θα μπορούσαν να συνεχιστούν.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, φυσικά. Τουλάχιστον για εκείνους που δεν παραμυθιάζονται από τη δυτική ρητορική, ήταν πάντα σαφές πως η Ουκρανία έχει, σύμφωνα με τα λόγια του John Mearsheimer, «οδηγηθεί στο μονοπάτι των πρώτων υλών». Η ηγεσία της έχει παρασυρθεί -στην πραγματικότητα από τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008, αλλά με μοιραία συνενοχή μόνο από την αλλαγή καθεστώτος το 2014- από ψεύτικες υποσχέσεις. Οι ηγέτες της έχουν παρασυρθεί και ο λαός της έχει θυσιαστεί σε έναν πόλεμο δι' αντιπροσώπων για την επιδίωξη μιας κοντόφθαλμης και αποτυχημένης στρατηγικής των ΗΠΑ για τη γεωπολιτική υποβάθμιση της Ρωσίας.
Αυτό θα έπρεπε να είναι προφανές ακόμη και για τους λιγότερο οξυδερκείς από τη στιγμή της ταπεινωτικής απόρριψης που έλαβε ο Ζελένσκι στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούλιο του 2023. Όχι ΝΑΤΟ για σένα, Ουκρανία, ούτε καν ένα σχέδιο για το πώς θα φτάσεις εκεί, αλλά μπορείς να συνεχίσεις να πεθαίνεις για εμάς, ευχαριστώ πολύ - αυτό ήταν το πραγματικό μήνυμα στο Βίλνιους. Και ο Ζελένσκι το δέχτηκε σαν πρωταθλητής, πήγε σπίτι του και συνέχισε τη χώρα του να πολεμά για μια Δύση που την έχει αναθέσει σε έναν αιώνιο προθάλαμο.
Έτσι, αν οι νατοϊκές ψευδαισθήσεις του καθεστώτος Ζελένσκι έχουν δεχτεί ένα ακόμη αγενές τράνταγμα, τι έχει απομείνει; Ποιος είναι ο πραγματικός πυρήνας της δυτικής στρατηγικής, τουλάχιστον προς το παρόν;
Εδώ, τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα. Δεν βλέπουμε κανένα σημάδι πως οι ΗΠΑ επιδιώκουν γνήσιες, ρεαλιστικές διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Και μην κάνετε κανένα λάθος, παρά όλη την ανόητη ρητορική του 2022 σχετικά με την «αντιπροσωπεία» της Ουκρανίας - που στην πραγματικότητα σημαίνει το δικαίωμα να υποκύψει στις υποσχέσεις της Δύσης και να πεθάνει για τα συμφέροντα των ΗΠΑ - αυτή η πρωτοβουλία θα πρέπει να έρθει από την Ουάσιγκτον, όχι από το Κίεβο- και μόλις έρθει από εκεί, το Κίεβο δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να υποταχθεί στη γραμμή.
Αλλά αντί να ξεκινήσει επιτέλους ένα τέλος σε αυτό που δεν είναι μόνο μια ουκρανική καταστροφή αλλά και μια μεγάλη αποτυχία της Δύσης, η Ουάσιγκτον παραμένει αποφασισμένη να παρατείνει το αιματηρό φιάσκο. Ο Μπάιντεν χρησιμοποίησε την ομιλία του στην επέτειο της D-Day στη Νορμανδία όχι μόνο για να προβεί σε αναμενόμενα λανθασμένες ιστορικές αναλογίες, αλλά και για να επαναβεβαιώσει ότι οι ΗΠΑ «δεν θα αποχωρήσουν» από τον πόλεμο. Αν η Ουκρανία δεν θα είναι στο ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ δεν θα αποχωρήσουν ούτε αυτές, τότε υπάρχει μόνο ένα πιθανό συμπέρασμα: Η Ουκρανία θα μείνει εκτός και θα συνεχίσει να πολεμά και να αιμορραγεί.
Ο ρόλος της Δύσης, εν τω μεταξύ, θα συνίσταται στο να την εξοπλίζει και να πιέζει για περισσότερες θυσίες. Σε αυτό το σημείο, για παράδειγμα, έρχεται η ελάχιστη ηλικία κινητοποίησης της Ουκρανίας. Ο τελευταίος, βαθιά αντιλαϊκός νόμος τη μείωσε από τα 27 στα 25 έτη. Αλλά όσο ήταν υπό συζήτηση, δυτικοί πολιτικοί, για παράδειγμα, ο υπερ-σκληρός γερουσιαστής των ΗΠΑ Λίντσεϊ Γκράχαμ και ακόμη και κάποιοι από τους συμμάχους τους (ή τα όργανά τους) μέσα στην Ουκρανία, έχουν ήδη απαιτήσει ακόμη χαμηλότερα όρια.
Όπως μόλις δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ σε συνέντευξη Τύπου στο Ελσίνκι, το ΝΑΤΟ «δεν σχεδιάζει να αναπτύξει δυνάμεις στην Ουκρανία», ενώ εστιάζει στη δημιουργία ενός ισχυρότερου θεσμοθετημένου πλαισίου για την υποστήριξη της Ουκρανίας - προφανώς με άλλο τρόπο - και την εξασφάλιση μακροπρόθεσμης οικονομικής βοήθειας.
Θα ήταν αφελές να θεωρήσουμε ότι τα λόγια του Στόλτενμπεργκ αντικατοπτρίζουν αμετάβλητη πολιτική. Και εδώ, όπως και με τον Μπάιντεν, τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν- και αν αλλάξουν, ο ίδιος ή ο διάδοχός του θα παρουσιάσει τη νέα γραμμή με ίσιο πρόσωπο. Επιπλέον, ενώ το ΝΑΤΟ στο σύνολό του μπορεί να συνεχίσει να απέχει από την ανοιχτή αποστολή σημαντικών δυνάμεων στην Ουκρανία, το ίδιο δεν ισχύει απαραίτητα και για μεμονωμένα κράτη μέλη. Πράγματι, αρκετά από αυτά έχουν ήδη συγκριτικά μικρά αποσπάσματα «συμβούλων» και μισθοφόρων στο έδαφος. Οι απώλειές τους, εν τω μεταξύ, παραμένουν αντικείμενο μιας συνωμοσίας σιωπής στην οποία τα δυτικά μέσα ενημέρωσης είναι συνένοχα.
Ωστόσο, όπως έχουν τα πράγματα, η εικόνα είναι όσο πιο κυνική γίνεται. Η Δύση δεν θα αφήσει ό,τι έχει απομείνει από την Ουκρανία να μπει στο ΝΑΤΟ, ούτε καν μετά τη σύγκρουση. Δεν θα αναπτύξει τις δικές της δυνάμεις σε δύναμη κατά τη διάρκεια του πολέμου. (Και αυτό είναι καλό, καθώς μια ανοιχτή επέμβαση θα διακινδύνευε τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο). Αλλά θα ενθαρρύνει την Ουκρανία να συνεχίσει να πολεμά, ενώ θα σηματοδοτήσει στη Ρωσία ότι το Κίεβο παραμένει ένας πληρεξούσιος που θα οπλιστεί και θα χρησιμοποιηθεί και στο μεταπολεμικό μέλλον, πράγμα που σημαίνει ότι θα δώσει κίνητρο στη Μόσχα να συνεχίσει να πολεμά επίσης.