 |
| Sputnik / Evgeny Biyatov |
Είναι δυνατόν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ να εμπλακούν άμεσα στην στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας; Μέχρι πρόσφατα, ένα τέτοιο ερώτημα φαινόταν πολύ υποθετικό, δεδομένων των υψηλών κινδύνων κλιμάκωσης της στρατιωτικής αντιπαράθεσης μεταξύ του μπλοκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και της Ρωσίας σε μια ένοπλη σύγκρουση μεγάλης κλίμακας. Όμως το σενάριο αυτό θα πρέπει να ληφθεί πλέον σοβαρά υπόψη.
Του Ιβάν Τιμοφέεφ, διευθυντή προγράμματος της Λέσχης Βαλντάι - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Η άμεση συμμετοχή μεμονωμένων χωρών του ΝΑΤΟ ή ολόκληρου του μπλοκ σε εχθροπραξίες θα μπορούσε σταδιακά να ξεφύγει από τον έλεγχο. Η υπέρβαση των κόκκινων γραμμών μπορεί να οδηγήσει στην πεποίθηση ότι δεν θα υπάρξουν συνέπειες για την εμπλοκή σε πόλεμο. Το αποτέλεσμα τέτοιων κινήσεων μπορεί να εκδηλωθεί σε μια απροσδόκητη στιγμή και να οδηγήσει σε μια πολύ πιο επικίνδυνη κατάσταση από την τρέχουσα.
Αυστηρά μιλώντας, οι χώρες του ΝΑΤΟ εμπλέκονται εδώ και καιρό στη σύγκρουση. Αυτό λαμβάνει διάφορες μορφές.
Πρώτον, οι δυτικές χώρες παρέχουν στο Κίεβο σημαντική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων όλο και πιο προηγμένων και καταστροφικών οπλικών συστημάτων. Καθώς έχουν εξαντληθεί τα αποθέματα εξοπλισμού σοβιετικού τύπου στα οπλοστάσια των πρώην συμμάχων της ΕΣΣΔ στον Οργανισμό του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ο ουκρανικός στρατός λαμβάνει περισσότερα δυτικά συστήματα και πυρομαχικά. Μέχρι στιγμής, οι μαζικές παραδόσεις έχουν περιοριστεί από την παραγωγική ικανότητα της δυτικής αμυντικής βιομηχανίας και το μέγεθος των υφιστάμενων αποθεμάτων. Αλλά αν οι εχθροπραξίες παραταθούν, η βιομηχανική ικανότητα έχει τη δυνατότητα να αυξηθεί. Η αύξηση των προμηθειών είναι επίσης αναπόφευκτη σε περίπτωση ειρηνικής παύσης, η οποία θα επιτρέψει στην Ουκρανία να προετοιμαστεί για μια νέα φάση εχθροπραξιών. Η Ρωσία δύσκολα μπορεί να ελπίζει ότι η Δύση δεν έχει την πολιτική βούληση και τους πόρους για να αυξήσει την υποστήριξη προς το Κίεβο. Η Μόσχα φαίνεται να προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο, δηλαδή για μια σταθερή αύξηση της ουσιαστικής και μακροπρόθεσμης στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Εκτός από την προμήθεια όπλων και πυρομαχικών, η βοήθεια αυτή περιλαμβάνει την εκπαίδευση του προσωπικού, τη βοήθεια για την ανάπτυξη της στρατιωτικής βιομηχανίας και των υποδομών, καθώς και την επιστροφή δαπανών σε άλλους τομείς που επιτρέπουν στην Ουκρανία να εστιάσει τους πόρους της στον αμυντικό τομέα.
Δεύτερον, η Ουκρανία λαμβάνει εκτεταμένη δυτική υποστήριξη με τη μορφή πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων τεχνικών δεδομένων από δορυφόρους, ραντάρ, αναγνωριστικά αεροσκάφη κ.λπ. Οι πληροφορίες που λαμβάνει επιτρέπουν ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων, από την αναγνώριση του θεάτρου επιχειρήσεων έως τον εντοπισμό συγκεκριμένων στόχων. Οι πάροχοι δεδομένων μπορούν να είναι επιλεκτικοί στην παροχή πρόσβασης στην ουκρανική πλευρά. Αλλά η χρήση τους σε στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά της Ρωσίας δεν είναι αμφίβολη.
Τρίτον, στρατιωτικοί ειδικοί που είναι πολίτες χωρών του ΝΑΤΟ συμμετέχουν σε πολεμικές επιχειρήσεις. Ο ρόλος τους δεν φαίνεται πάντοτε να είναι επίσημος. Μπορεί να είναι "εθελοντές" ή απλώς μισθοφόροι, στη συμμετοχή των οποίων οι αρχές των χωρών τους κάνουν τα στραβά μάτια. Οι ρωσικές εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό τους σε περίπου 2.000 τον Οκτώβριο του 2023. Είτε αυτό είναι ακριβές είτε όχι, είναι σαφές πως οι ξένοι πολεμούν στο πλευρό της Ουκρανίας, ότι η συμμετοχή τους είναι συστηματική και όχι τυχαία και πως τουλάχιστον κάποιοι από αυτούς είναι πολίτες δυτικών χωρών.
Η εμπλοκή τους δεν έχει ακόμη δημιουργήσει υπερβολικό κίνδυνο άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ. Για τους δυτικούς εταίρους του Κιέβου, ο υποτονικός ρυθμός της σύγκρουσης τους επιτρέπει να βελτιώσουν σταδιακά την ποιότητα της υποστήριξής τους προς την Ουκρανία. Οι παραδόσεις πυραύλων κρουζ είναι εδώ και καιρό συνηθισμένες. Η άφιξη αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών είναι μόνο θέμα χρόνου. Ο ρωσικός στρατός "αλέθει" τον δυτικό εξοπλισμό που φθάνει. Αλλά οι ξένες προμήθειες στην Ουκρανία απαιτούν επίσης συγκέντρωση πόρων στη ρωσική πλευρά.
Ένας σημαντικός παράγοντας κλιμάκωσης που θα ενίσχυε τον κίνδυνο μιας άμεσης σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να είναι η εμφάνιση στρατιωτικών τμημάτων από μέλη του μπλοκ στο έδαφος της Ουκρανίας. Η προοπτική ενός τέτοιου σεναρίου έχει ήδη αναφερθεί από ορισμένους δυτικούς πολιτικούς, αν και η άποψή τους δεν έχει υποστηριχθεί από τις ΗΠΑ και δεν αποτελεί επίσημη θέση του ΝΑΤΟ. Ορισμένοι από τους ηγέτες του μπλοκ έχουν αποστασιοποιηθεί από την υποστήριξη της ιδέας της αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία.
Τι θα μπορούσε να προκαλέσει μια τέτοια απόφαση και πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί; Ο πιο πιθανός παράγοντας για την άμεση επέμβαση μεμονωμένων κρατών ή του ΝΑΤΟ στο σύνολό του θα ήταν μια πιθανή μεγάλη στρατιωτική επιτυχία του ρωσικού στρατού. Μέχρι στιγμής, το μέτωπο έχει παραμείνει σχετικά σταθερό. Αλλά ο στρατός της Μόσχας έχει ήδη επιτύχει σημαντικές τοπικές νίκες, έχει αυξήσει την πίεση, έχει καταλάβει την πρωτοβουλία, έχει επεκτείνει το επιθετικό μέτωπο και ενδεχομένως έχει δημιουργήσει αποθέματα για πιο αποφασιστική δράση.
Δεν υπάρχουν σημάδια επανάληψης της περσινής ουκρανικής αντεπίθεσης. Το Κίεβο φέρεται να έχει έλλειψη πυρομαχικών, αν και η έλλειψη αυτή θα μπορούσε να καλυφθεί στο μέλλον από εξωτερικές προμήθειες. Οι περιοδικές επιθέσεις στο ρωσικό έδαφος με πυραύλους κρουζ, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυροβολικό προκαλούν ζημιές και απώλειες, αλλά δεν διαταράσσουν τη σταθερότητα του μετώπου.
Επιπλέον, τα χτυπήματα αυτά ενθαρρύνουν την αποφασιστικότητα της Ρωσίας να δημιουργήσει ρυθμιστικές ζώνες, δηλαδή εδάφη από τα οποία το Κίεβο δεν θα μπορεί να επιτίθεται σε στόχους σε ρωσικές περιοχές.
Μια πιθανή κατάρρευση ορισμένων τμημάτων του ουκρανικού μετώπου και σημαντική εδαφική προέλαση των ρωσικών δυνάμεων προς τα δυτικά γίνεται όλο και πιο ρεαλιστικό σενάριο.
Το γεγονός ότι εδώ και αρκετό καιρό δεν έχουν σημειωθεί βαθιές προόδους και διαρρήξεις δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πιθανότητα στο μέλλον. Αντιθέτως, η πιθανότητα αυτή αυξάνεται λόγω της εμπειρίας του στρατού στη μάχη, της προμήθειας του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος στο μέτωπο, των απωλειών στην ουκρανική πλευρά, των καθυστερήσεων στην παράδοση δυτικού εξοπλισμού κ.ο.κ.
Η ικανότητα του ρωσικού στρατού να κάνει τέτοιες προόδους και ανακαλύψεις αυξάνεται επίσης. Ένα καταστροφικό σενάριο για μεμονωμένες ουκρανικές ομάδες δεν είναι προκαθορισμένο, αλλά είναι πιθανό. Μια σημαντική προέλαση του ρωσικού στρατού προς το Χάρκοβο, την Οδησσό ή μια άλλη μεγάλη πόλη θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό έναυσμα για τις χώρες του ΝΑΤΟ να εισάγουν στην πράξη το ζήτημα της επέμβασης στη σύγκρουση. Αρκετές τέτοιες διεισδύσεις, ταυτόχρονες ή διαδοχικές, θα θέσουν αναπόφευκτα το ζήτημα.
Εδώ, οι επιμέρους χώρες και το μπλοκ στο σύνολό του βρίσκονται μπροστά σε μια στρατηγική διακλάδωση του δρόμου. Η πρώτη επιλογή είναι να μην επέμβουν και να υποστηρίξουν την Ουκρανία μόνο με στρατιωτικό εξοπλισμό, χρήματα και "εθελοντές". Ίσως να παραδεχτούν την ήττα τους και να προσπαθήσουν να ελαχιστοποιήσουν τη ζημιά μέσω διαπραγματεύσεων, αποτρέποντας έτσι μια ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή. Η δεύτερη επιλογή είναι να αλλάξει ριζικά η προσέγγιση της εμπλοκής στη σύγκρουση και να επιτραπεί η άμεση επέμβαση.
Η παρέμβαση μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων των χωρών του ΝΑΤΟ. Θα μπορούσε να σημαίνει τη μαζική ανάπτυξη ορισμένων μονάδων επικοινωνιών και μηχανικού και συστημάτων αεράμυνας, αποφεύγοντας όμως την παρουσία τους στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Ένα ακόμη πιο ριζοσπαστικό σενάριο είναι η ανάπτυξη ενός αποσπάσματος ορισμένων χωρών του ΝΑΤΟ στα σύνορα μεταξύ Ουκρανίας και Λευκορωσίας. Τέλος, μια ακόμη πιο ριζοσπαστική επιλογή είναι η ανάπτυξη στρατιωτικών τμημάτων από χώρες του ΝΑΤΟ στην πρώτη γραμμή του μετώπου, κάτι που πιθανότατα θα ήταν κατηγορηματικά απαράδεκτο για το μπλοκ.
Κάθε ένα από αυτά τα σενάρια περιλαμβάνει μια άμεση σύγκρουση μεταξύ ρωσικών και νατοϊκών δυνάμεων. Μια τέτοια κατάσταση θα έθετε αναπόφευκτα το ζήτημα της βαθύτερης εμπλοκής του μπλοκ και, μακροπρόθεσμα, της μεταφοράς της στρατιωτικής σύγκρουσης σε άλλες περιοχές επαφής με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής της Βαλτικής. Σε αυτό το στάδιο, θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να σταματήσει η κλιμάκωση. Όσο περισσότερες απώλειες υφίστανται και οι δύο πλευρές, τόσο περισσότερο θα μεγαλώνει η δίνη των εχθροπραξιών και τόσο πιο κοντά θα πλησιάζουν στο κατώφλι της χρήσης πυρηνικών όπλων. Και δε θα υπάρξουν νικητές.
Όλες αυτές είναι υποθετικές επιλογές. Αλλά πρέπει να εξεταστούν τώρα. Άλλωστε, όχι πολύ καιρό πριν, τόσο σημαντικές στρατιωτικές παραδόσεις στην Ουκρανία φάνταζαν απίθανες σε οποιονδήποτε, όσο και η ίδια η σύγκρουση, πριν από τρία χρόνια. Τώρα είναι μια καθημερινή πραγματικότητα. Οι κίνδυνοι της κίνησης προς έναν μεγάλο πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.
* Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από το Valdai Discussion Club.