Όλοι όσοι παρακολούθησαν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να ανακοινώνει το σχέδιο κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα στις 31 Μαΐου θα πρέπει να αναρωτήθηκαν πού πήγε η απειλή «παραδοθείτε ή πεθάνετε», την οποία οι Αμερικανοί αξιωματούχοι - κυρίως ο σύμβουλος επικοινωνίας εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι - εκτόξευαν στους Παλαιστίνιους μαχητές της αντίστασης επί μήνες.
Χαλίλ Χαρμπ - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Όχι, ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος ουσιαστικά απαγόρευσε τη λέξη «κατάπαυση του πυρός» από τα χείλη δυτικών αξιωματούχων και αξιωματούχων του ΟΗΕ για το πρώτο μέρος της βάναυσης στρατιωτικής επίθεσης του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, δεν έγινε ξαφνικά ειρηνιστής.
Αντίθετα, όπως συνόψισε πρόσφατα ο ισραηλινός δημοσιογράφος Gideon Levy στην εβραϊκή εφημερίδα Haaretz σχετικά με τον μη κερδοφόρο πόλεμο του Ισραήλ:
Ο πόλεμος έχει γίνει ένας ατελείωτος κύκλος θανάτου και καταστροφής. Μετά τη Ράφα επιστρέφουμε στην αρχή, στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, όπως σε ένα παιχνίδι Monopoly, αλλά με σκληρότητα, και από εκεί νότια προς τη Ράφα, μέσα από τα ερείπια της Jabalya, και ούτω καθεξής, μέσα σε αιματοβαμμένη λάσπη.
Ο Μπάιντεν θέλει να βγει από αυτό το τέλμα για διάφορους λόγους: η σταθερότητα της αντίστασης στη Γάζα, η περιφερειακή στρατιωτική υποστήριξη και η διεθνής αλληλεγγύη που έχει συγκεντρώσει, καθώς και η κυμαινόμενη τύχη του ισραηλινού στρατού στο πεδίο της μάχης έχουν παίξει σημαντικό ρόλο. Στο εσωτερικό, η διαφαινόμενη προοπτική της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο στις εκλογές του Νοεμβρίου έχει προσθέσει στο μείγμα των εκτιμήσεων του προέδρου.
Αστοχίες και περιορισμένες επιλογές
Ο Μπάιντεν πιστεύει ότι δεν είναι πολύ αργά για να διορθωθούν τα πράγματα. Ο κλονισμένος πρόεδρος γλείφει τις πληγές του, το τίμημα του χαμένου στοιχήματος που έβαλε στις αποτυχημένες πολεμικές στρατηγικές του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. Αλλά δεν είναι και νωρίς: το «ειρηνευτικό σχέδιο» που παρουσίασε ο Μπάιντεν την περασμένη Παρασκευή δείχνει την έλλειψη βιώσιμων επιλογών της Ουάσινγκτον, και πολλά εμπόδια βρίσκονται μπροστά του, όχι μόνο από τον ισραηλινό «σύμμαχό» του.
Από την αρχή, η Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές παρατάξεις της αντίστασης διατήρησαν σαφή στάση στις διαπραγματεύσεις με διάφορα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, του Κατάρ και της Γαλλίας. Έχουν επιμείνει σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που θα εξασφαλίζει τον τερματισμό του πολέμου και την πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας.
Από την άλλη πλευρά, ο Νετανιάχου ποντάρει στη χειραγώγηση της γλώσσας και των στόχων των ρητρών της συμφωνίας για να διαβεβαιώσει τους «εξτρεμιστές» εταίρους του στον συνασπισμό πως έχει χύσει το περισσότερο δυνατό παλαιστινιακό αίμα και ότι σχεδιάζει μόνο να χορηγήσει μια προσωρινή ανακωχή για να επιστρέψει στις γενοκτονικές του συνήθειες όποτε το επιθυμεί.
Μια πηγή του Άξονα της Αντίστασης στη Βηρυτό λέει στο « The Cradle» πως η αποτροπή αυτού του ισραηλινού τεχνάσματος είναι η ουσία της στάσης της Χαμάς και της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ (PIJ) στις διαπραγματεύσεις. Αλλά, είναι ενδιαφέρον ότι το σχέδιο του Μπάιντεν βασίζεται σε αρχές στις οποίες η Χαμάς είχε ήδη συμφωνήσει τον περασμένο μήνα - μια συμφωνία που έφερε τότε σε δύσκολη θέση το Ισραήλ και την οποία προσπάθησε να αποφύγει.
«Καλλωπιστική» επικαιροποίηση της παλαιάς συμφωνίας
Η ανακοίνωση του Μπάιντεν είναι ουσιαστικά μια επανασυσκευασία της εγκεκριμένης από τη Χαμάς συμφωνίας του περασμένου μήνα, την οποία τώρα επανατοποθετεί ως μια συμφωνία με την έγκριση του Ισραήλ. Δηλώνει μάλιστα με θράσος ότι το Τελ Αβίβ υπέβαλε «νέες προτάσεις» δομημένες σε τρία στάδια, οι οποίες χρησιμεύουν ως οδικός χάρτης για την κατάπαυση του πυρός:
Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει την παύση των πυρών, την απελευθέρωση των κρατουμένων και την επιστροφή των Παλαιστινίων στα σπίτια τους. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει την ανταλλαγή ζώντων αιχμαλώτων, συμπεριλαμβανομένων των ισραηλινών στρατιωτών. Η τρίτη φάση επικεντρώνεται στην ανοικοδόμηση, την οποία ο Λευκός Οίκος πουλάει ως απαραίτητη για να εμποδίσει τη Χαμάς να επαναλάβει τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου.
Η Ισραηλινή Ραδιοφωνία ανέφερε επίσης ισραηλινούς και αμερικανούς αξιωματούχους που δήλωσαν ότι το έγγραφο της ισραηλινής πρότασης είναι εξαιρετικά παρόμοιο με το έγγραφο που δέχθηκε η Χαμάς ένα μήνα πριν, το οποίο το Τελ Αβίβ είχε αρνηθεί.
Ο Ντιμίτρι Ντιλιάνι, μέλος του Επαναστατικού Συμβουλίου του κινήματος Φατάχ, αποκαλύπτει στο The Cradle ότι το κράτος κατοχής ενέκρινε αρχικά την πρωτοβουλία Μπάιντεν στα τέλη Απριλίου. Η Χαμάς ενέκρινε την πρωτοβουλία αρκετές ημέρες αργότερα. Αλλά ο Νετανιάχου πήρε πίσω την υποστήριξή του για πολιτικούς λόγους - κυρίως επειδή είχε προβλέψει ότι η Χαμάς θα απέρριπτε αυτή τη συμφωνία.
Όταν η Χαμάς ενέκρινε απροσδόκητα την πρωτοβουλία, ο Νετανιάχου προχώρησε σε αντιδράσεις. Όπως αφηγείται ο Ντιλιάνι:
Η πρωτοβουλία αυτή προτάθηκε περισσότερες από μία φορές, αλλά το όνομα διαφέρει. Την πρώτη φορά ήταν Αιγυπτιακή και σήμερα ονομάζεται Πρωτοβουλία Μπάιντεν, αλλά αυτό που διαφέρει είναι πως είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει αμερικανική πολιτική βούληση να σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα, όχι στην υπηρεσία της ανθρωπιάς, της ειρήνης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή του ελέους για τις γυναίκες και τα παιδιά. Αλλά για να γίνει ένα χαρτί για τον Μπάιντεν και το Δημοκρατικό Κόμμα, αφού έγινε σαφές πως θα έχανε τον Λευκό Οίκο στις επερχόμενες εκλογές, για λόγους που περιλαμβάνουν κυρίως την υποστήριξη του Μπάιντεν στον πόλεμο στη Γάζα και τον μεγάλο αριθμό των υποστηρικτών της διακοπής του πολέμου μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα.
Σε κάθε περίπτωση, το «σχέδιο Μπάιντεν», λέει η πηγή του Άξονα Αντίστασης που εδρεύει στη Βηρυτό, είναι μια προσπάθεια να αλλάξει το status quo - που μοιάζει με την επέμβαση σε μια σκηνή εγκλήματος - σημειώνοντας ότι ο Αμερικανός πρόεδρος παρέλειψε μια ρήτρα που απαιτεί την ίδρυση ενός «παλαιστινιακού κράτους». Ο Λευκός Οίκος ελπίζει επίσης καιροσκοπικά να χρησιμοποιήσει την προτεινόμενη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για να δώσει ώθηση στην στασιμότητα της διαδικασίας ομαλοποίησης μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ - ακριβώς εγκαίρως για τις εκλογές του Νοεμβρίου.
Η έλλειψη αναφοράς του σχεδίου σε ένα παλαιστινιακό κράτος ή σε μια λύση δύο κρατών έχει προκαλέσει ανησυχίες. Φαίνεται να δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια του Ισραήλ και στους στόχους περιφερειακής ολοκλήρωσης, συμπεριλαμβανομένης της εξομάλυνσης με βασικά αραβικά κράτη, έναντι της παλαιστινιακής κυριαρχίας.
Η πηγή που βρίσκεται κοντά στα παλαιστινιακά κινήματα αντίστασης λέει ότι το πιο επικίνδυνο μέρος της νέας ρητορικής του Μπάιντεν είναι ότι αναγνωρίζει ανοιχτά το δικαίωμα του Ισραήλ να ανανεώσει τον πόλεμό του εάν η Χαμάς «παραβιάσει» τους όρους της συμφωνίας.
Αυτό το παραθυράκι θα επιτρέψει στο Ισραήλ να εκμεταλλευτεί οποιοδήποτε περιστατικό που σχετίζεται με τη Γάζα, όσο αθώο κι αν είναι, για να ξαναρχίσει τη γενοκτονική εκστρατεία του στη Γάζα, αφού η παλαιστινιακή αντίσταση απελευθερώσει ισραηλινούς αιχμαλώτους.
Η ίδια πηγή επισημαίνει ότι η πρωτοβουλία του Μπάιντεν εγείρει ερωτήματα λόγω του ρόλου της κυβέρνησής του ως εγγυητή για το Ισραήλ, ενώ η Αίγυπτος και το Κατάρ αναμένεται να παράσχουν διαβεβαιώσεις στη Χαμάς. Αυτό είναι ανησυχητικό για διάφορους λόγους. Πρώτον, οι ΗΠΑ έχουν εμπλακεί βαθιά στη σύγκρουση από την αρχή της, ενεργώντας ως βασικός παίκτης και προμηθευτής όπλων στην κλιμάκωσή της. Δεύτερον, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα πως ο Μπάιντεν θα παραμείνει στην εξουσία μετά τις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου, γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία των ΗΠΑ ως εγγυητή.
Εσωτερική ισραηλινή πολιτική
Ο Ντιλιάνι συνοψίζει καλά τις εγγενείς αδυναμίες του σχεδίου κατάπαυσης του πυρός του Μπάιντεν, προειδοποιώντας ότι θα θέσει την Ουάσινγκτον και το Τελ Αβίβ σε τροχιά σύγκρουσης:
Υπάρχει μια αμερικανική βούληση, για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους, να σταματήσει ο πόλεμος, αλλά συγκρούεται με μια εσωτερική ισραηλινή πολιτική βούληση στον συνασπισμό του Νετανιάχου να μην σταματήσει ο πόλεμος για πολιτικούς λόγους. Αυτό είναι που μπορεί να προκαλέσει την κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ των δύο συμμάχων.
Μέρος του διλήμματος του Λευκού Οίκου έγκειται στο γεγονός ότι κάθε πρωτοβουλία του παρακάμπτει την ακροδεξιά ομάδα εντός της ισραηλινής κυβέρνησης (με επικεφαλής τους υπουργούς Εθνικής Ασφάλειας και Οικονομικών Itamar Ben Gvir και Bezalel Smotrich) που δεν θέλει να σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα.
Ταυτόχρονα, υπάρχει μια άλλη ισραηλινή ομάδα εντός του «Υπουργικού Συμβουλίου Πολέμου» της κυβέρνησης, που εκπροσωπείται από τον υπουργό του Υπουργικού Συμβουλίου Πολέμου Μπένι Γκαντζ - και μια τρίτη εξωτερική ομάδα με επικεφαλής τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ, που υποστηρίζει τη διακοπή του πολέμου και την εκδίωξη του Νετανιάχου από την εξουσία.
Όμως αυτός ο πολύπλοκος κύκλος εμπλοκών στο εσωτερικό του Ισραήλ δεν είναι πλέον προς το συμφέρον του Μπάιντεν και των Δημοκρατικών του. Δεν είναι απίθανο ο Μπάιντεν να προσπαθεί να δελεάσει τον Νετανιάχου να αποδεχτεί τη συμφωνία και να την υλοποιήσει, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανατροπή του από τον Μπεν Γκβίρ και τον Σμότριτς, οι οποίοι μάλιστα απείλησαν να το πράξουν μόλις ο Μπάιντεν ανακοίνωσε την πρωτοβουλία του. Αυτό είναι ένα σενάριο που θα μπορούσε να οδηγήσει στην άνοδο ενός κινήματος πιο πρόθυμου να συνεννοηθεί με τους Αμερικανούς, το οποίο εκπροσωπείται από τον Μπένι Γκαντζ και τον Λαπίντ.
Δεν ήταν αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Μπάιντεν έστρεψε πολλές από τις ομιλίες και τις υποσχέσεις του προς τον «ισραηλινό λαό» την Παρασκευή, υπενθυμίζοντάς του -το σημαντικότερο- ή αναγνωρίζοντάς του στην πραγματικότητα πως η μάχη στη Γάζα, παρά τη σφοδρότητά της, δεν έχει κλείσει και πως η σωτηρία από τη Χαμάς δεν είναι εφικτή, εντελώς ως έννοια; Η «απόλυτη νίκη» που τους υποσχέθηκαν ο Νετανιάχου και ο υπουργός του Γιοάβ Γκαλάντ στις 7 Οκτωβρίου 2023 δεν ήρθε.
Το «τέλος» τώρα είναι ένας πόνος για το Ισραήλ που δεν θα θεραπευτεί σύντομα, όπως ακριβώς θα συνέβαινε αν προχωρούσε σε έναν ατέρμονο πόλεμο. Και οι δύο επιλογές είναι μοιραίες.