 |
| pixabay / cuongdv |
Οι ευρωβουλευτές δεν κάνουν κουμάντο, οπότε οποιαδήποτε πραγματική αλλαγή στο μπλοκ θα προκύψει από εσωτερικές αναταραχές
Του Fyodor Lukyanov, αρχισυντάκτη του Russia in Global Affairs, προέδρου του προεδρείου του Συμβουλίου Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής και διευθυντή ερευνών της Διεθνούς Λέσχης Συζητήσεων Valdai - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Του Fyodor Lukyanov, αρχισυντάκτη του Russia in Global Affairs, προέδρου του προεδρείου του Συμβουλίου Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής και διευθυντή ερευνών της Διεθνούς Λέσχης Συζητήσεων Valdai - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναστάτωσαν τον πολιτικό χώρο, αλλά δεν θα φέρουν επαναστατικές αλλαγές σε επίπεδο ΕΕ. Παρά την επιτυχία των ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων σε αρκετές χώρες, η σύνθεση του αντιπροσωπευτικού οργάνου δεν άλλαξε σοβαρά. Οι κύριες θέσεις εργασίας στα θεσμικά όργανα του μπλοκ θα κατανεμηθούν, όπως πάντα, μεταξύ του κυρίαρχου ρεύματος - των συντηρητικών (ΕΛΚ), των σοσιαλιστών (S&D) και των φιλελευθέρων (Renew).
Το κύριο συμπέρασμα είναι πως στις δύο μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ - τη Γαλλία και τη Γερμανία - οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν απολαμβάνουν πλέον λαϊκή υποστήριξη. Ο Μακρόν αποφάσισε να μην καθυστερήσει, αλλά να προσπαθήσει να αντιστρέψει την τάση άμεσα, προκηρύσσοντας εκλογές με προεκλογική εκστρατεία τριών εβδομάδων. Η δεξιά αντιπολίτευση του Βερολίνου - η CDU/CSU - ζήτησε επίσης νέες εκλογές, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο.
Ο Μακρόν παίρνει ένα ρίσκο, αλλά βασίζεται στο γεγονός πως οι πολίτες τείνουν να ψηφίζουν διαφορετικά στις ευρωπαϊκές από ό,τι στις εθνικές εκλογές. Στην πρώτη περίπτωση, η ψήφος είναι μια ευκαιρία να εκφράσει κανείς τη δυσαρέσκειά του για τις αρχές χωρίς να διακινδυνεύσει τίποτα, διότι η καθημερινή ζωή ενός Ευρωπαίου δεν εξαρτάται από το τι κάνουν οι βουλευτές στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο. Στη δεύτερη περίπτωση εκλέγουν αυτούς που θα σχηματίσουν την κυβέρνηση και από τους οποίους, επομένως, εξαρτάται η τσέπη τους. Στις εθνικές εκλογές, μετράει η διαχειριστική εμπειρία των υποψηφίων, και οι λεγόμενοι λαϊκιστές συνήθως δεν διαθέτουν αυτές τις δεξιότητες. Ως αποτέλεσμα, το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών είναι συνήθως πιο ευνοϊκό για το κυρίαρχο ρεύμα. Αυτό συνέβαινε υπό κανονικές και σταθερές συνθήκες, αλλά τώρα μπορούμε μόνο να ονειρευόμαστε τέτοιες συνθήκες.
Ο Μακρόν έθεσε το ουκρανικό ζήτημα στο επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (σε σημείο που υποσχέθηκε άμεση παρέμβαση στις μάχες). Αυτό δεν κινητοποίησε τους ψηφοφόρους. Στη Γερμανία, το θέμα έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο, αν και δεν ήταν κεντρικό. Το CDU, το οποίο σημείωσε μεγάλη επιτυχία, είναι ακόμη πιο φιλοουκρανικό από τους Σοσιαλδημοκράτες. Ωστόσο, η επιτυχία της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και του νέου κόμματος της Σάρα Βάγκενκνεχτ δείχνει ότι αυτή η γραμμή έχει και αντιπάλους - και οι δύο δυνάμεις αντιτίθενται στον εξοπλισμό της Ουκρανίας.
Θα επηρεάσει αυτή η επίδειξη του σκεπτικισμού ενός σημαντικού μέρους του εκλογικού σώματος απέναντι στην εμπλοκή στην ουκρανική σύγκρουση τις πολιτικές της ΕΕ και των επιμέρους μελών της; Τολμούμε να πούμε ότι όχι. Πρώτον, το σύγχρονο ευρωπαϊκό κατεστημένο (μιλάμε για μεγάλες χώρες, σε μικρότερες χώρες η κατάσταση είναι πιο ευέλικτη) αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του εκλογικού σώματος με έναν ιδιότυπο τρόπο. Όχι με την έννοια ότι είναι αναγκαία η αλλαγή πορείας, αλλά με την έννοια πως (α) δεν έχουν κάνει αρκετά για να εξηγήσουν την αναγκαιότητα μιας τέτοιας πολιτικής και ότι, (β), δεν έχουν αποτρέψει την εχθρική (ρωσική) επιρροή. Επομένως, δεν είναι απαραίτητο να αλλάξει κατεύθυνση, αλλά να συνεχιστεί η ίδια πορεία, αλλά με ενισχυμένες προσπάθειες.
Υπάρχει, ωστόσο, μια σημαντική απόχρωση. Τόσο στη Γαλλία όσο και (κυρίως) στη Γερμανία, τα λεγόμενα ακροδεξιά κόμματα εξακολουθούν να είναι ουσιαστικά απομονωμένα- δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε κανονικές πολιτικές συνασπισμού. Η κοινή κατηγορία είναι ότι παίζουν το ρόλο της «πέμπτης φάλαγγας» του Πούτιν. Ωστόσο, ο βαθμός υποστήριξής τους είναι ήδη τέτοιος που δεν θα είναι δυνατόν να περιθωριοποιηθούν αυτές οι δυνάμεις επ' αόριστον. Στη Γερμανία, όπως σημειώνουν οι σχολιαστές, το ζήτημα θα τεθεί σύντομα - ήρθε η ώρα είτε να απαγορευτεί το κόμμα AfD ως «εξτρεμιστικό» είτε να αρχίσει να αντιμετωπίζεται ως μια συνηθισμένη πολιτική δύναμη. Μέχρι στιγμής, τείνουν προς το πρώτο, αλλά δεν έχει ληφθεί καμία απόφαση. Η «κανονικοποίηση» αυτών των κομμάτων, όπως δείχνει το παράδειγμα της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, μπορεί να τα μετακινήσει προς μια mainstream ατζέντα. Αλλά ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν είναι εγγυημένο, εξαρτάται από μια κρίσιμη μάζα.
Το κύριο συμπέρασμα είναι πως στις δύο μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ - τη Γαλλία και τη Γερμανία - οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν απολαμβάνουν πλέον λαϊκή υποστήριξη. Ο Μακρόν αποφάσισε να μην καθυστερήσει, αλλά να προσπαθήσει να αντιστρέψει την τάση άμεσα, προκηρύσσοντας εκλογές με προεκλογική εκστρατεία τριών εβδομάδων. Η δεξιά αντιπολίτευση του Βερολίνου - η CDU/CSU - ζήτησε επίσης νέες εκλογές, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο.
Ο Μακρόν παίρνει ένα ρίσκο, αλλά βασίζεται στο γεγονός πως οι πολίτες τείνουν να ψηφίζουν διαφορετικά στις ευρωπαϊκές από ό,τι στις εθνικές εκλογές. Στην πρώτη περίπτωση, η ψήφος είναι μια ευκαιρία να εκφράσει κανείς τη δυσαρέσκειά του για τις αρχές χωρίς να διακινδυνεύσει τίποτα, διότι η καθημερινή ζωή ενός Ευρωπαίου δεν εξαρτάται από το τι κάνουν οι βουλευτές στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο. Στη δεύτερη περίπτωση εκλέγουν αυτούς που θα σχηματίσουν την κυβέρνηση και από τους οποίους, επομένως, εξαρτάται η τσέπη τους. Στις εθνικές εκλογές, μετράει η διαχειριστική εμπειρία των υποψηφίων, και οι λεγόμενοι λαϊκιστές συνήθως δεν διαθέτουν αυτές τις δεξιότητες. Ως αποτέλεσμα, το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών είναι συνήθως πιο ευνοϊκό για το κυρίαρχο ρεύμα. Αυτό συνέβαινε υπό κανονικές και σταθερές συνθήκες, αλλά τώρα μπορούμε μόνο να ονειρευόμαστε τέτοιες συνθήκες.
Ο Μακρόν έθεσε το ουκρανικό ζήτημα στο επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (σε σημείο που υποσχέθηκε άμεση παρέμβαση στις μάχες). Αυτό δεν κινητοποίησε τους ψηφοφόρους. Στη Γερμανία, το θέμα έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο, αν και δεν ήταν κεντρικό. Το CDU, το οποίο σημείωσε μεγάλη επιτυχία, είναι ακόμη πιο φιλοουκρανικό από τους Σοσιαλδημοκράτες. Ωστόσο, η επιτυχία της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και του νέου κόμματος της Σάρα Βάγκενκνεχτ δείχνει ότι αυτή η γραμμή έχει και αντιπάλους - και οι δύο δυνάμεις αντιτίθενται στον εξοπλισμό της Ουκρανίας.
Θα επηρεάσει αυτή η επίδειξη του σκεπτικισμού ενός σημαντικού μέρους του εκλογικού σώματος απέναντι στην εμπλοκή στην ουκρανική σύγκρουση τις πολιτικές της ΕΕ και των επιμέρους μελών της; Τολμούμε να πούμε ότι όχι. Πρώτον, το σύγχρονο ευρωπαϊκό κατεστημένο (μιλάμε για μεγάλες χώρες, σε μικρότερες χώρες η κατάσταση είναι πιο ευέλικτη) αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του εκλογικού σώματος με έναν ιδιότυπο τρόπο. Όχι με την έννοια ότι είναι αναγκαία η αλλαγή πορείας, αλλά με την έννοια πως (α) δεν έχουν κάνει αρκετά για να εξηγήσουν την αναγκαιότητα μιας τέτοιας πολιτικής και ότι, (β), δεν έχουν αποτρέψει την εχθρική (ρωσική) επιρροή. Επομένως, δεν είναι απαραίτητο να αλλάξει κατεύθυνση, αλλά να συνεχιστεί η ίδια πορεία, αλλά με ενισχυμένες προσπάθειες.
Υπάρχει, ωστόσο, μια σημαντική απόχρωση. Τόσο στη Γαλλία όσο και (κυρίως) στη Γερμανία, τα λεγόμενα ακροδεξιά κόμματα εξακολουθούν να είναι ουσιαστικά απομονωμένα- δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε κανονικές πολιτικές συνασπισμού. Η κοινή κατηγορία είναι ότι παίζουν το ρόλο της «πέμπτης φάλαγγας» του Πούτιν. Ωστόσο, ο βαθμός υποστήριξής τους είναι ήδη τέτοιος που δεν θα είναι δυνατόν να περιθωριοποιηθούν αυτές οι δυνάμεις επ' αόριστον. Στη Γερμανία, όπως σημειώνουν οι σχολιαστές, το ζήτημα θα τεθεί σύντομα - ήρθε η ώρα είτε να απαγορευτεί το κόμμα AfD ως «εξτρεμιστικό» είτε να αρχίσει να αντιμετωπίζεται ως μια συνηθισμένη πολιτική δύναμη. Μέχρι στιγμής, τείνουν προς το πρώτο, αλλά δεν έχει ληφθεί καμία απόφαση. Η «κανονικοποίηση» αυτών των κομμάτων, όπως δείχνει το παράδειγμα της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, μπορεί να τα μετακινήσει προς μια mainstream ατζέντα. Αλλά ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν είναι εγγυημένο, εξαρτάται από μια κρίσιμη μάζα.
Δεν υπάρχει πραγματικά καμία εναλλακτική λύση στην τρέχουσα εξωτερική πολιτική πορεία της Δυτικής Ευρώπης - έχει δοθεί υπερβολική αξιοπιστία σε αυτήν. Και ο ανώτερος σύντροφος στην άλλη πλευρά του ωκεανού υποστηρίζει επίσης την τρέχουσα πορεία. Έτσι, πρέπει να επιμείνουν. Οι διακυμάνσεις είναι πιθανές, αλλά συνδέονται (όπως στις ΗΠΑ, αν ο Τραμπ γίνει πρόεδρος) όχι με την αναθεώρηση των θεμελιωδών αρχών, αλλά με την παράλυση του συστήματος σε περίπτωση διάρρηξης της πραγματικής εξουσίας από μη συστημικές δυνάμεις. Αν, για παράδειγμα, το Εθνικό Κίνημα της Λεπέν κερδίσει τις γαλλικές εκλογές και αναλάβει την κυβέρνηση, η «συγκατοίκηση» θα μετατραπεί σε μια σειρά από καβγάδες στο υψηλότερο διευθυντικό επίπεδο. Θα είναι δύσκολο να ληφθούν οποιεσδήποτε αποφάσεις. Με άλλα λόγια, η εναλλακτική στην τρέχουσα πολιτική δεν είναι μια διαφορετική πολιτική, αλλά μάλλον η δυσλειτουργία κάθε πολιτικής.
Η δυτικοευρωπαϊκή πολιτική αλλάζει ως προς τη δομή, αλλά όχι ακόμη ως προς την ουσία. Πιθανότατα, μπορεί να αλλάξει μόνο ως αποτέλεσμα καταποντισμών και ανακατατάξεων που είναι αναμενόμενες, αλλά δεν μπορούν να προβλεφθούν.
* Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από το Profile.ru.