 |
| MICΗΑΕL BUΗΟLZER / POOL / ΑFΡ |
Η απομάκρυνση των αξιωματούχων που ευνοούνται στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες αλλά είναι ενοχλητικοί για το Κίεβο αρχίζει να μοιάζει με εκκαθάριση
Ως κράτος, η Ουκρανία εξαρτάται ζωτικά - ή θανάσιμα - από τη Δύση: Όπως σημειώνει η Ουκρανή ακτιβίστρια κατά της διαφθοράς Martina Bohuslavets στην ακραιφνώς πατριωτική Ukrainska Pravda, οι "διεθνείς εταίροι του Κιέβου χρηματοδοτούν όχι μόνο την ανοικοδόμηση κρίσιμων υποδομών, αλλά και όλες... τις συντάξεις, τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και, γενικά, την ικανότητα της χώρας να συνεχίσει να λειτουργεί".
Του Tarik Cyril Amar, ιστορικού από τη Γερμανία που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης, με θέμα τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον πολιτισμικό Ψυχρό Πόλεμο και την πολιτική της μνήμης - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτό δεν είναι υπερβολή. Σκεφτείτε μερικά στοιχεία από τον Economist: Τα αναμενόμενα φορολογικά έσοδα - 46 δισεκατομμύρια δολάρια. "Τα υπόλοιπα", καταλήγει ο βρετανός υπέρμαχος του ασυμβίβαστου αγώνα κατά της Ρωσίας, "πρέπει να καλυφθούν με εξωτερική βοήθεια ή δανεισμό".
Σε μεγάλο βαθμό, αυτή η δυτική οικονομική στήριξη έχει υπάρξει. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, το οποίο παρακολουθεί συστηματικά αυτά τα κονδύλια, από τον Ιανουάριο του 2022 έως τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, η Δύση στο σύνολό της είχε χρηματοδοτήσει την Ουκρανία με 176 δισεκατομμύρια ευρώ σε ήδη χορηγηθείσα βοήθεια. Επιπλέον, υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε αναλήψεις υποχρεώσεων που δεν έχουν ακόμη χορηγηθεί. Είναι αλήθεια πως ορισμένα στοιχεία για τη βοήθεια είναι πολιτικά διογκωμένα. Για παράδειγμα, το πρόσφατο αμερικανικό πακέτο ύψους 61 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στην πραγματικότητα ανέρχεται μόνο σε 31,5 δισεκατομμύρια δολάρια που πηγαίνουν πραγματικά στην Ουκρανία- τα υπόλοιπα είναι, στην ουσία, ένα δώρο στο ίδιο το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, χωρίς τη δυτική χρηματοδότηση, το Κίεβο θα έπρεπε να σταματήσει τον πόλεμο και πολλές συνηθισμένες κρατικές επιχειρήσεις σε καιρό ειρήνης επίσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται ότι οι δυτικοί δωρητές της Ουκρανίας θα πρέπει να έχουν εξαιρετικό βαθμό επιρροής στο καθεστώς Ζελένσκι. Αλλά τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, όπως έδειξε μια πρόσφατη εκδίωξη. Στις 10 Ιουνίου, ο Mustafa Nayyem παραιτήθηκε από τη θέση του επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης Υποδομών της Ουκρανίας. Η Υπηρεσία Ανασυγκρότησης, η οποία έχει αναπτυχθεί από τη γραφειοκρατία της χώρας για τη συντήρηση δρόμων, αυτοκινητοδρόμων και γεφυρών, έχει ευρεία αρμοδιότητα. Με προϋπολογισμό ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων εξωτερικής βοήθειας, τα καθήκοντά του περιλαμβάνουν πλέον επίσης, για παράδειγμα, τη συντήρηση και την επισκευή των συστημάτων ύδρευσης, την κατασκευή στρατιωτικών οχυρώσεων και την προστασία των ενεργειακών δομών από τις ρωσικές αεροπορικές επιθέσεις.
Είναι σαφές ότι πρόκειται για ένα σημαντικό γραφείο. Τυχαίνει να παραιτήθηκε ο Nayyem την παραμονή μιας σημαντικής συνάντησης στο Βερολίνο για το θέμα ακριβώς της ανοικοδόμησης, στην οποία συμμετείχαν δυτικοί υποστηρικτές και Ουκρανοί εκπρόσωποι, με επικεφαλής τον ίδιο τον Vladimir Zelensky. Ο Nayyem αναμενόταν να συμμετάσχει ως μέλος της πολυπληθούς ουκρανικής αντιπροσωπείας, αλλά αποκλείστηκε την τελευταία στιγμή με εντολή του Ουκρανού πρωθυπουργού Denis Shmigal, ενεργώντας σαφώς κατ' εντολή του Zelensky. Αυτή ήταν μια εξαιρετικά ασυνήθιστη και ταπεινωτική κίνηση. Ο Nayyem δεν είχε πραγματικά άλλη επιλογή από το να παραιτηθεί.
Δεν έκρυψε ότι ένιωθε πως τον έσπρωξαν έξω. Σε μια μακροσκελή ανάρτηση στο Facebook, η οποία αναπαράχθηκε από τον ημι-αντιπολιτευτικό ουκρανικό ειδησεογραφικό ιστότοπο Strana.ua, παραπονέθηκε ότι η υπηρεσία του είχε, στην ουσία, σαμποταριστεί για τουλάχιστον μισό χρόνο: ο λειτουργικός της προϋπολογισμός είχε περικοπεί σημαντικά, το έργο της παραλυόταν τακτικά από γραφειοκρατικές αλχημείες και το προσωπικό της αποθαρρυνόταν από μαζικές περικοπές μισθών. Για το μέλλον, προειδοποίησε πως οι μακροχρόνιες προσπάθειες "δίωξης και δυσφήμισης" της ομάδας του και του ιδίου ενδέχεται να ενταθούν.
Και στη ρίζα όλων αυτών; Ο Nayyem, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν κατονόμασε ονόματα, αλλά οι παρατηρητές εντός και εκτός Ουκρανίας συμφωνούν ότι είχε έρθει σε σύγκρουση με την προεδρική διοίκηση της Ουκρανίας, τον επικεφαλής της Andrey Yermak, τον ίδιο τον Zelensky και τον Shmigal, επίσης. Φαίνεται να υπάρχουν τρεις λόγοι για την προσπάθειά τους να απαλλαγούν από τον Ναγιέμ: Πρώτον, ενώ δεν είναι αντίθετος στο να πληρώνεται πολύ καλά, είναι πρώην ερευνητής δημοσιογράφος με ιστορικό αντίστασης στη διαφθορά: Έχει επιμείνει στη διαφάνεια και τη λογοδοσία στο πρακτορείο του, φτάνοντας στο σημείο να βοηθήσει το Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας να συλλάβει δύο μέλη του ουκρανικού κοινοβουλίου που προσπαθούσαν να προσφέρουν δωροδοκίες για συμβάσεις. Δεύτερον, έχει άριστες επαφές με εκπροσώπους δυτικών κυβερνήσεων, για τις οποίες περισσότερα παρακάτω. Και τρίτον, ο Nayyem συνδέεται στενά με τον πρώην υπουργό και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Aleksandr Kubrakov. Ο Kubrakov, στο χαρτοφυλάκιο του οποίου περιλαμβάνονταν επίσης οι υποδομές και η ανάπτυξη, απομακρύνθηκε τον Μάιο και, και πάλι, όπως και ο Nayyem, συνδύαζε έντονες επαφές με Δυτικούς και έλλειψη διασυνδέσεων με την κεντρική ομάδα του Zelensky. Και στη δική του περίπτωση, είναι προφανές ότι ο τελευταίος δρομολόγησε την πτώση του.
Ένας παράγοντας που χρήζει ιδιαίτερης μνείας είναι ότι ο πρώην πλέον τομέας δραστηριότητας του Nayyem - η ανοικοδόμηση - έχει δύο όψεις: την περίοδο του πολέμου και τη μεταπολεμική περίοδο. Υπάρχει γενική συναίνεση ότι η μεταπολεμική ανοικοδόμηση θα απαιτήσει τεράστιες οικονομικές προσπάθειες: Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το κόστος της θα ανέλθει σε σχεδόν 500 δισεκατομμύρια δολάρια, από τώρα. Ενώ το ποσό αυτό αντικατοπτρίζει τρομακτικές καταστροφές, για ορισμένους, εντός και εκτός Ουκρανίας, σηματοδοτεί περιουσίες που μπορούν να κερδηθούν, νόμιμα και κυρίως παράνομα. Στο βαθμό που ο Nayyem δεν είναι "ομαδικός παίκτης" όταν πρόκειται να πάρει το μερίδιό του - και να αφήσει τους άλλους να πάρουν το δικό τους - η θέση του στην ουκρανική (και δυτική) πολιτική ήταν πάντα ανώμαλη- και σίγουρα δεν θα μπορούσε να του επιτραπεί να παραμείνει τόσο κοντά σε ένα χαρτοφυλάκιο τόσο πλούσιο σε ευκαιρίες μελλοντικού πλουτισμού.
Πρώτα ο Kubrakov, μετά ο Nayyem- και πριν από τους δύο, ο πρώην αρχιστράτηγος του στρατού της Ουκρανίας, στρατηγός Valery Zaluzhny. Αυτό μας κάνει τρεις υψηλόβαθμους Ουκρανούς αξιωματούχους που ευνοούνται από τη Δύση, αλλά απομακρύνθηκαν από το καθεστώς Ζελένσκι. Ακόμη και όταν ο Ναγιέμ δεν είχε ακόμη προστεθεί στη λίστα, οι Financial Times -που σαφώς χρησιμοποιούνται συχνά για να στέλνουν ανεπίσημα και επικριτικά μηνύματα στο Κίεβο- προειδοποιούσαν ότι η "ελάχιστα εξηγημένη απομάκρυνση κορυφαίων κυβερνητικών και στρατιωτικών αξιωματούχων" του Ζελένσκι, με τους οποίους οι ΗΠΑ και η ΕΕ ήθελαν να συνεργαστούν, προκαλούσε ανησυχία για τις "διασπαστικές και ανεξήγητες κινήσεις του".
Και όμως, αυτές οι προειδοποιήσεις ήταν προφανώς μάταιες. Μετά την αναγκαστική αποχώρηση του Nayyem, αυτό που ουκρανοί γνώστες εξηγούν ως εκκαθάριση οποιουδήποτε στο Κίεβο με δικές τους διασυνδέσεις με δυτικούς υποστηρικτές προκάλεσε μια άλλη, ακόμη πιο ρητή προειδοποίηση στους FT. Υπό τον τίτλο "Ο κορυφαίος αξιωματούχος της Ουκρανίας για την ανοικοδόμηση παραιτείται σε νέο πλήγμα για τον Ζελένσκι", οι αναγνώστες - και στο Κίεβο - μαθαίνουν ότι "η αποχώρηση του Nayyem είναι η τελευταία σε μια σειρά από αλλαγές προσωπικού στο Κίεβο που έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη των δυτικών εταίρων" στο καθεστώς Ζελένσκι. Πλούσια προικισμένοι με πληροφορίες που διέρρευσαν στρατηγικά, οι FT παραδίδουν λεπτομέρειες για το πώς ακριβώς ο Shmigal σνομπάρει τον Nayyem και, το σημαντικότερο, για τις ηχογραφήσεις που έγιναν σε προηγούμενη συνάντηση του τελευταίου με "δύο δωδεκάδες εκπροσώπους της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (USAID) και άλλων δυτικών οργανισμών" κατά την οποία ο Nayyem τους προειδοποίησε πως σύντομα θα απολυθεί.
Σε εκείνη την περίπτωση, οι διαβεβαιώσεις του Nayyem ότι το έργο της υπηρεσίας του θα παραμείνει ωστόσο σε καλό δρόμο αντιμετωπίστηκαν με σκεπτικισμό από αρκετούς Δυτικούς. Ένας Αμερικανός εκπρόσωπος υπογράμμισε πως η συνεργασία με την ομάδα του Nayyem ήταν "ίσως η πιο σημαντική συνεργασία μας". Μετά την απόλυση του Κουμπράκοφ τον Μάιο, δυτικοί διπλωμάτες στο Κίεβο ξεκίνησαν, όπως αποκαλύπτεται τώρα, μια "συντονισμένη επίδειξη υποστήριξης προς τον Κουμπράκοφ και τη δυτική απογοήτευση για την κυβέρνηση Ζελένσκι". Στις 13 Μαΐου, μια συνάντηση μεταξύ αρκετών από αυτούς και του πρωθυπουργού Shmigal επιδεινώθηκε σε "έντονη συζήτηση" τόσο για την απομάκρυνση του Kubrakov όσο και για το πάγωμα του Nayyem.
Ενώ οι FT έριξαν την πιο δυνατή νέα προειδοποιητική βολή κατά του καθεστώτος Ζελένσκι, και άλλα μεγάλα δυτικά έντυπα έκαναν το χρέος τους: Το Bloomberg, ο Economist, οι New York Times, για παράδειγμα, όλα έχουν βγει με άρθρα που θρηνούν για την απομάκρυνση του Nayyem και στηλιτεύουν τις "εσωτερικές διαμάχες" στην Ουκρανία, τις "αυξανόμενες ανησυχίες" μεταξύ των δυτικών χορηγών της και, τέλος, την "ακατάλληλη χρονική στιγμή". Αν κάποιος στο Κίεβο είχε ακόμα αμφιβολίες για τη δυτική υποστήριξη του Ναγιέμ, η δυσανάλογη αντίδραση στην απομάκρυνσή του θα πρέπει να τους τακτοποιήσει.
Ωστόσο, εδώ είναι το κρίσιμο ερώτημα: Τι διαφορά έχουν όλα αυτά; Από τώρα τουλάχιστον, καμία απολύτως. Είναι σχεδόν σαν η φασαρία των μέσων ενημέρωσης να αποτελεί αντιστάθμισμα για το γεγονός ότι, στην πραγματικότητα, το καθεστώς Ζελένσκι τη γλιτώνει δίχως να δίνει δεκάρα για όλα τα δυτικά καμώματα. Η συνάντηση του Βερολίνου ήταν όλο χαμόγελα, και η G7 προχωράει με ένα σχέδιο για να "δανείσει" την Ουκρανία άλλα 50 δισεκατομμύρια δολάρια. "Δάνειο" σε εισαγωγικά, επειδή τα χρήματα θα επιστραφούν από τους τόκους που θα προκύψουν από τα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν παγώσει στη Δύση.
Είναι, βέβαια, πιθανό η χρηματοδότηση για την Ουκρανία να μειωθεί στο μέλλον. Αλλά αν είναι έτσι, τότε αυτό θα έχει να κάνει με παράγοντες όπως η άνοδος της ακροδεξιάς στην πολιτική της ΕΕ ή η εκ νέου νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, για την οποία, σύμφωνα με τον Economist, έχει σήμερα δύο στις τρεις πιθανότητες. Η διαφθορά της Ουκρανίας δεν θα κάνει τη διαφορά, ούτε οι δυτικές διαμαρτυρίες όταν τα αγαπημένα τους πρόσωπα θα πετσοκόβονται. Ο Ζελένσκι και η ομάδα του το γνωρίζουν αυτό. Καταλαβαίνουν το προφανές: ότι η πραγματική τους αξία για τη Δύση είναι να συνεχίσουν να προσφέρουν τη χώρα τους και τον λαό της ως πόρους σε έναν πόλεμο δι' αντιπροσώπων που καθοδηγείται από τη γεωπολιτική, και ότι η ίδια η Δύση δεν έχει στρατηγική εξόδου. Αυτή είναι η επιρροή τους, η τυπική επιρροή του καθεστώτος αντιπροσώπων, όταν οι ξένοι χορηγοί του έχουν μπει πολύ βαθιά.