Γράφει ο Πάρις Θασίτης, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
pixabay / Caniceus
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι φετινές ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου μας επιφύλαξαν πολλές εκπλήξεις. Και αυτές δεν ήταν η άνοδος της Ακροδεξιάς-ένα άγχος που φέρουν και αναπαράγουν τα μεγάλα ΜΜΕ- αλλά τα αποτελέσματα που παράγονται σε επίπεδο Κορυφής, παρά και ενάντια στην βούληση των Ευρωπαίων εκλογέων.
Θα εξηγήσουμε παρακάτω ότι οι αποφάσεις που πάρθηκαν στις 27-28 Ιουνίου στις Βρυξέλες, επιταχύνουν ραγδαία το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πολέμου στην Ευρώπη με την συμμετοχή των μεγάλων γεωπολιτικών συνασπισμών-ΝΑΤΟ και Ε.Ε- και της Ρωσίας-Κίνας από την άλλη.
Με τι ασχολήθηκε η Σύνοδος;
Με τα παρακάτω ζητήματα[1]:
Α) Ουκρανία: Θέματα στρατιωτικής συνδρομής, ζητήματα ένταξης της Ουκρανίας και Μολδαβίας στην Ε.Ε καθώς και το περίφημο 14ο Πακέτο Κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Β) Μέση Ανατολή: Συζήτηση επί των θεμάτων της διένεξης στην Γάζα
Γ) Επιλογή των επικεφαλής των Ευρωπαϊκών Οργάνων
Θα ασχοληθούμε κυρίως με το πρώτο και το τρίτο ζήτημα.
1) ΠΟΙΟΙ ΘΑ ΗΓΗΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΗ;
Ι) Τί αποφασίστηκε;
Στην Σύνοδο Κορυφής αποφασίστηκε από τους επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων ο διορισμός των: α) Ursula Von der Leyen στην θέση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-της οποίας η θητεία φαίνεται πως ανανεώνεται, β) του τέως Πρωθυπουργού της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα ο οποίος αναλαμβάνει την Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και γ) της Κάγια Κάλλας η οποία θα αναλάβει ως Ύπατη Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας της Ε.Ε[2].
ΙΙ) Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα;
i) Φον ντερ Λάιεν: Υπό έρευνα ως άνθρωπος της Pfizer
Επρόκειτο για μια (αρχικά) προσωπική επιτυχία της Προέδρου της Κομισιόν, όταν στις αρχές του 2021 παρήγγειλε εκ μέρους της Ε.Ε πάνω από 200 εκατομμύρια δόσεις των εμβολίων της Pfizer αξίας τουλάχιστον 2,4 δις ευρώ, με την δυνατότητα να παραγγελθούν άλλες 900 εκατομμύρια το επόμενο διάστημα. Μόλις τρεις μήνες μετά-τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς- οι New York Times[3] αποκαλύπτουν τα προσωπικά μηνύματα μεταξύ αυτής και του Διευθύνοντος Συμβούλου της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά και οι πρώτες υπόνοιες αθέμιτης συναλλαγής αποκαλύπτονται. Μέσα στην άνοιξη-και με την ξαφνική αποβολή της Astra Zeneca- παραγγέλνονται 1,8 δις δόσεων εμβολίων κατά του κορονοϊού με την υπόσχεση… να δοθούν εμβόλια και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η διελκυστίνδα με τους New York Times συνεχίζεται με τα δημοσιεύματα να χρησιμοποιούνται πλέον ως όπλο εκβιασμού. Τον Φεβρουάριο του 2023 η εφημερίδα μηνύει την Κομισιόν για απόκρυψη στοιχείων από το κοινό καθώς η Επιτροπή δεν παρέδωσε στην δημοσιότητα τα επίμαχα μηνύματα και e-mails. Το ύποπτο deal με την Pfizer είχε φτάσει τα 35 δις $ σε αξία[4]… Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια ξεκίνησε έρευνα στα τέλη του 2022 όπως και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, χωρίς όμως νεότερα μέχρις στιγμής…
Όσο για τον σύζυγο της Φον ντερ Λάιεν; Μιλάμε για τον Χάικο Φον Ντερ Λάιεν-αριστοκρατικής καταγωγής γιατρό- ο οποίος κατέχει διευθυντικό πόστο στην Orgenesis Inc, εταιρία βιοιατρικών προϊόντων η οποία έλαβε χρηματοδότηση σκανδαλώδη, ύψους 320 εκατομμυρίων ευρώ για έρευνες από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλα 32 εκατομμύρια από το… ελληνικό κράτος, προκειμένου να κατασκευαστεί εργοστάσιο στην Κόρινθο[5].
Το ενδιαφέρον είναι ότι η συγκεκριμένη υποψήφια, «απέδρασε» και από την χώρα της, καθώς ως Υπουργός Άμυνας (από το 2013 έως το 2019) της Γερμανίας η Δικαιοσύνη ερευνούσε υποθέσεις για σκανδαλώδεις αναθέσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, ενώ και οι παραγγελίες εξοπλιστικών προγραμμάτων είχαν υποψίες σκανδάλων[6]. Οι αποκαλύψεις ήρθαν στο φως της δημοσιότητας ήδη από τα τέλη του 2018…
ii) Αντόνιο Κόστα: Προσόν του η μακροβιότερη θητεία σε χώρα σε Μνημόνιο…
Έτσι ακριβώς το περιέγραφαν οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές. Για 8 χρόνια ο Αντόνιο Κόστα ηγούνταν της Πορτογαλίας βασιζόμενος σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Λίγο μετά την εφαρμογή των Μνημονίων, με την Πορτογαλία να είναι σε αναταραχή, ο Κόστα την κατέστησε επίκεντρο της βιομηχανίας Airbnb και της βιομηχανίας του τουρισμού. Ο Κόστα είχε και άλλη μια δεξιότητα χρήσιμη για τις Βρυξέλλες: όρθωνε κρίσιμα επενδυτικά projects με επίκεντρο την ενεργειακή μετάβαση με κρίσιμες χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε. Ας πάρουμε το παράδειγμα του ορυχείου εξόρυξης λιθίου στο Μονταλέγκρε. Υπέρμετρου περιβαλλοντικού κόστους σύμφωνα με τους κατοίκους και αμφίβολης απόδοσης[7] παγώνει προσωρινά την άνοιξη του 2021, ενώ τον Σεπτέμβριο (2 μήνες πριν την παραίτηση Κόστα) λαμβάνει την έγκριση από την αρμόδια αρχή για την επανέναρξη των έργων η εταιρία Lusorecursos-μια φαινομενικά πορτογαλικής σύνθεσης εταιρία με πολύ στενούς δεσμούς με το γραφείο του Πρωθυπουργού[8]. Ενώ ο επιτελάρχης του Πρωθυπουργού εμπλέκονταν σε ένα επενδυτικό έργο υδρογόνου αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ[9].
Ο Πρωθυπουργός και άλλα στελέχη συλλαμβάνονται και ορισμένοι απελευθερώνονται αμέσως μετά. Η Εισαγγελία ισχυρίζεται ότι μπέρδεψε το ονοματεπώνυμο του Πρωθυπουργού με αυτό του Υπουργού Οικονομικών και κάπως έτσι το σκάνδαλο ξεχνιέται. Ας θυμηθούμε μόνο πως το δημοσιογραφικό site Politico (στενά σχετιζόμενο με τις Βρυξέλες) ξεκίνησε την επίμαχη έρευνα για το ορυχείο στο Μονταλέγκρε και οδήγησε στο πάγωμά του το 2021… Ενώ και άλλοι μνηστήρες ενδιαφέρονταν για το παραπάνω έργο[10].
iii) Κάγια Κάλλας: Η «Ρωσοφάγος»
Το πάλαι ποτέ περιοδικό της αριστερής πτέρυγας του Εργατικού Κόμματος του Ηνωμένου Βασιλείου παρουσιάζει τον βίο και την πολιτεία της Κάγια Κάλλας και της δίνει τον τίτλος της «Σιδηράς Κυρίας». Η μητέρα της γεννήθηκε εκτός Εσθονίας καθώς εξορίστηκε με την οικογένειά της από τον Στάλιν το 1949, ενώ ο πατέρας της Siin Kallas «επέβλεπε την μετάβαση στον δημοκρατικό καπιταλισμό της Εσθονίας, ως Πρόεδρος της Τράπεζας της Εσθονίας την δεκαετία του ‘90»[11].
Βεβαίως η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική. Η μητέρα της Κάλλας μπορεί να είχε «αντισοβιετικά» διαπιστευτήρια, όχι όμως ο πατέρας της. Ο οποίος ήταν κανονικά μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Εσθονίας, συνεργαζόμενος συχνά με την KGB, από το 1972 μέχρι και το 1990. Επιπλέον ήταν κρίσιμο στέλεχος του σοβιετικού μηχανισμού και επικεφαλής της Τράπεζας Αποταμιεύσεων της Εσθονίας από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Ο Siin Kallas επιλέχθηκε για την Προεδρία της Τράπεζας της Εσθονίας το 1992, έτσι ώστε η χώρα να μεταβεί από το ρούβλι στο Kroon-το παλιό εθνικό νόμισμα. Η Τράπεζα της Αγγλίας αποδεσμεύει 11,4 τόνους χρυσού που τους παρακρατούσε από το 1940 και ο πατέρας Κάλλας κατηγορείται για υπεξαίρεση ποσού 10 εκατομμυρίων δολαρίων από τον επίμαχο χρυσό. Οι δικαστικές περιπέτειες για τον Κάλλας κράτησαν τουλάχιστον 2 χρόνια (από το 1998 έως το 2000)[12], ενώ ο ίδιος τοποθετείται το 2004 Επίτροπος της Ε.Ε[13] για την… Καταπολέμηση της Διαφθοράς! Πόστο που κράτησε 10 χρόνια…
Η δε κόρη Κάλλας υπήρξε και ευρωβουλευτής (2014-2018), ενώ το 2021 ανέλαβε Πρωθυπουργός της χώρας. Η Εσθονία έστελνε οπλισμό στην Ουκρανία πριν καν την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας-ήδη από τον Δεκέμβριο του 2021- ενώ η ίδια προκάλεσε αντιδράσεις όταν ανακοίνωσε την επί της ουσίας εξάλειψη της διδασκαλίας της ρωσικής γλώσσας από τα εσθονικά σχολεία[14]. Ενώ προέβη επανειλημμένως σε καταστροφή των σοβιετικών μνημείων για την νίκη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο[15], κάτι που οδήγησε την Ρωσία να την τοποθετήσει στην λίστα καταζητούμενων από την Ρωσία.
2) ΟΙ ΝΕΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ: ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Ι) Τι και ποιους αφορά;
Στις 24 Ιουνίου στην σύνοδο των πρέσβεων των χωρών μελών της Ε.Ε, συμφωνήθηκε η επιβολή της απαγόρευσης μεταπώλησης του ρωσικού LNG-στα πλαίσια του 14ου Πακέτου Κυρώσεων κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας- από τα κράτη μέλη της Ένωσης. Πρακτικά μιλώντας δεν θα απαγορεύεται η είσοδος ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στις αγορές και τα λιμάνια της Ένωσης, όμως θα απαγορεύεται η διάθεση αυτού σε τρίτες χώρες που συνηθέστατα αγόραζαν το περίσσεμα του LNG από τα ευρωπαϊκά λιμάνια[16].
Με το 14ο Πακέτο εισάγονται οι εξής επιπλέον ρυθμίσεις[17]:
Α) Επιβάλλονται απαγορεύσεις συναλλαγών στο έδαφος της Ένωσης σε 69 φυσικά πρόσωπα και 47 επιπλέον οντότητες από την Ρωσία, καθώς και σε 61 οντότητες από την Ρωσία ή τρίτες χώρες, οι οποίες επωφελήθηκαν από τις σχέσεις τους με την ρωσική αμυντική βιομηχανία.
Β) Επιβάλλονται επιπλέον περιορισμοί σε προϊόντα της χημικής βιομηχανίας με δισυπόστατη χρήση-αμυντική/πολεμική και καταναλωτική.
Γ) Απαγόρευση αποδοχής χρηματοδοτικής ενίσχυσης από την Ρωσία σε κόμματα, πολιτικούς, ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις.
Δ) Απαγόρευση διέλευσης σε πλοία εταιριών οι οποίες ενεπλάκησαν σε μεταφορές οπλισμού ή διευκόλυναν την «ρωσική επιθετικότητα» στην Ουκρανία
Ε) Απαγόρευση διέλευσης στους «σκιώδεις στόλους» που μετατρέπουν ρωσικό πετρέλαιο ή φυσικό αέριο σε κάτι άλλο και το μεταπωλούν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Η τελευταία ειδικά απαγόρευση, αποκτά και ειδικότερο ελληνικό ενδιαφέρον, καθώς στοχοποιεί τις περισσότερες μεγάλες ναυτιλιακές επιχειρήσεις, οι οποίες πραγματοποιούν μεταφορές ρωσικών καυσίμων στις ευρωπαϊκές αγορές.
Όσον αφορά τον πραγματικό αντίκτυπο των μέτρων, οι εκτιμήσεις διαφέρουν. Τα έσοδα της Μόσχας από την πώληση LNG φτάνουν πλέον τα 8 δις ευρώ, ενώ με τις κυρώσεις είναι ένα ζήτημα αν θα μειωθούν κατά 2 δις[18].
Στην πραγματικότητα-σημειώνουν άλλοι- ο στόχος δεν αφορά τόσο την Ευρώπη και κάποια ειδικά ναυτιλιακά συμφέροντα, αλλά την εταιρία Novatek η οποία διαμέσου της Αρκτικής διακινεί LNG μέσω των ευρωπαϊκών λιμένων, το οποίο αργότερα μεταφέρεται στην Τουρκία, την Ινδία και την Κίνα[19], περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τις σχέσεις Ε.Ε-Κίνας εξαγριώνοντας την τελευταία. Όμως παράλληλα με την Κίνα, πρόβλημα θα έχουν τα δύο ευρωπαϊκά λιμάνια που συνεργάζονται με τον αγωγό Yamal (που προμηθεύει το αέριο που τρέπεται σε LNG) το Zeebrugge του Βελγίου και το Montoir της Γαλλίας, τα οποία θα κληθούν να πληρώσουν ποινικές ρήτρες προς την Yamal/Novatek ή πρόστιμα δισεκατομμυρίων προς τις ευρωπαϊκές αρχές.
ΙΙ) Αντιδράσεις και αποτελέσματα;
Από την μεριά τους οι εφοπλιστές Προκοπίου και Μαρινάκης αντιδρούν στις κυρώσεις ήδη από το 2022 αποκαλώντας τες «αναποτελεσματικές» και θεωρούν ότι θέτουν υπερβολικά εμπόδια στο διεθνές εμπόριο[20]. Ενώ μέχρι τα τέλη του 2023, μόνο τρεις ελληνικών συμφερόντων ναυτιλιακές εταιρίες διέθεταν πάνω από 100 τάνκερ και διακινούσαν το σύνολο των ρωσικών υδρογονανθράκων στις ευρωπαϊκές αγορές[21] μέχρι που αποσύρθηκαν φοβούμενες τις αμερικανικές κυρώσεις. Ενώ το σύνολο των τάνκερ που ανήκουν στον «σκιώδη στόλο» φτάνει τα 443-τα περισσότερα εκ των οποίων είναι ελληνικής ιδιοκτησίας[22], ενώ στόχος των Βρυξελλών είναι η ολική εξάλειψη αυτής της «μπίζνας»…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οι τελευταίες εξελίξεις είναι άκρως ανησυχητικές για την παγκόσμια ειρήνη και το παγκόσμιο εμπόριο. Η αδυναμία της Ουκρανίας να πετύχει ουσιαστική νίκη στο μέτωπο, οδηγεί την Ε.Ε σε μια σειρά αυτοκτονικών επιλογών που γκρεμίζουν κάθε γέφυρα επικοινωνίας με τις ανερχόμενες δυνάμεις των χωρών του Νότου. Παράλληλα θίγονται καίρια συμφέροντα περιφερειακών χωρών σαν την δική μας που λειτουργούσαν ως γέφυρα μεταξύ Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης. Ενώ κομβικές επιλογές για τον διορισμό των επικεφαλής των ενωσιακών οργάνων δείχνουν πως πάμε ολοταχώς προς μία μεγάλη σύγκρουση με την Ρωσία. Να μην παραλείψουμε να αναφέρουμε επίσης ότι σύντομα θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην Ε.Ε της Μολδαβίας και της Ουκρανίας[23] χώρες που είναι μάλλον ανέτοιμες να ενταχθούν στην Ε.Ε. και τυχόν μελλοντική τους ένταξη θα επιβαρύνει δυσανάλογα τον μέσο Ευρωπαίο φορολογούμενο καθώς θα πρέπει να τους χορηγηθούν δεκάδες δις. ευρώ για την στήριξη των οικονομιών τους. Όσο για την ευρωπαϊκή οικονομία; Το πιθανότερο είναι να πάμε σε ενεργειακή χρεοκοπία, καθώς δεν βρέθηκε άμεση εναλλακτική λύση στην τροφοδότηση της Ευρώπης σε ενέργεια, καθώς κανείς-ούτε και οι ΗΠΑ- δεν ήταν σε θέση να το πράξει άμεσα.
Χρειάζεται η εκκίνηση άμεσων διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, διαφορετικά η κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου των Ευρωπαίων πολιτών θα είναι τρομακτική. Όμως οι επιλογές προσώπων για τα ανώτατα κλιμάκια εξουσίας στην Ε.Ε. με έντονες σκιές διαφθοράς, μάλλον θα μας οδηγήσουν σε μία κλιμάκωση της σύγκρουσης με την Ρωσία με ότι αυτό συνεπάγεται για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια.
Πηγές
[1] file:///D:/ΑΡΘΡΑ/ΚΕΔΙΣΑ/ΠΗΓΕΣ/ΣΥΝΟΔΟΣ%20ΚΟΡΥΦΗΣ/EPRS_BRI(2024)757841_EN.p
[2] Experts react: What to expect from the European Union’s new leadership – Atlantic Council
[3] The E.U. seals a deal with Pfizer to speed up vaccinations. – The New York Times (nytimes.com)
[4] NYT sues EC for failing to reveal texts with Pfizer CEO Bourla (fiercepharma.com)
[5] Νέο σκάνδαλο για τον σύζυγο της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (dimokratia.gr)
[6] The scandal hanging over Ursula von der Leyen – POLITICO
[7] Portugal to scrap lithium mining project – POLITICO
[8] Environmental impact of planned Montalegre lithium mine favourable – APA – Portugal Resident
[9] Portuguese PM António Costa resigns amid corruption probe – POLITICO
[10] Η Savannah Resources από το Ηνωμένο Βασίλειο ήθελε να εμπλακεί ενεργά Portugal to call off lithium project amid EU’s scramble for battery materials (balkangreenenergynews.com). Ενώ σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, η Ε.Ε εισάγει το 81% των αναγκών της σε λίθιο από την Αυστραλία NEWS-SR-2023-15 | European Court of Auditors (europa.eu)
[11] Who is Estonian prime minister Kaja Kallas? – New Statesman
[12] The curious case of the ‘fraud-busting’ European Commissioner – Estonian World Review (eesti.ca)
[13] Kallas and Co to face tough questioning – POLITICO
[14] Europe’s new ‘Iron Lady’ The steady rise and future potential of Estonian Prime Minister Kaja Kallas — Meduza
[15] Russia puts Estonian prime minister Kaja Kallas on wanted list | Estonia | The Guardian
[17] The EU’s new sanctions against Russia: tighter restrictions, a ban on re-exporting LNG | OSW Centre for Eastern Studies
[18] The EU’s sanctions odyssey: Understanding the proposed restrictions on Russian LNG and helium | ECFR
[19] Εδώ είναι καθοριστικός ο ρόλος των ελληνικών ναυτιλιακών εταιριών, καθώς και των εταιριών ενέργειας και των εταιριών λιμένων…
[20] Leading Greek shipowners denounce sanctions ‘failure’ :: Lloyd’s List (lloydslist.com)
[21] Greek shipping companies exit Russian oil trade amid US sanctions (offshore-technology.com)
[22] Fight against ‘shadow fleet’ shipping Russian oil takes EU into uncharted waters – POLITICO
[23] EU launches membership talks with Moldova and Ukraine | European Union News | Al Jazeera