 |
| pixabay / Karlee-J-Photography |
Τις τελευταίες εβδομάδες, η προσοχή των μέσων ενημέρωσης στο θέαμα της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ ήταν αμείλικτη. Το καταστροφικό ντιμπέιτ του εν ενεργεία Τζο Μπάιντεν με τον αντίπαλό του από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, Ντόναλντ Τραμπ, στη συνέχεια η θαυματουργή επιβίωση του τελευταίου μετά από απόπειρα δολοφονίας, η επιλογή του συνυποψηφίου του Τραμπ και, τέλος, η αλλαγή του υποψηφίου των κυβερνώντων Δημοκρατικών. Ως αποτέλεσμα, η αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις - η οποία δεν έχει ακόμη αποδείξει την αξία της με κανέναν τρόπο - μπήκε στη μάχη.
Του Timofey Bordachev, διευθυντή προγράμματος της Λέσχης Βαλντάι - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Το όλο μπέρδεμα συνοδεύεται από έναν τεράστιο όγκο αντικρουόμενων πληροφοριών και απόψεων που σκορπίζονται αφειδώς στο ευρύ κοινό, δημιουργώντας ένα είδος συναισθηματικής κούνιας. Σε κάποιο βαθμό, οι παρατηρητές σε άλλες χώρες κινδυνεύουν επίσης να εμπλακούν στη φρενίτιδα.
Η Ρωσία, επίσης, έχει συνηθίσει να δίνει μεγάλη προσοχή στους πολιτικούς αγώνες στη Δύση. Αυτή η συνήθεια αποτελεί εδώ και καιρό μέρος της πολιτικής μας κουλτούρας - το ρωσικό κράτος δημιουργήθηκε κυρίως από την αναγκαιότητα της εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο, θα ήθελα αυτή η παράδοση να παραμείνει στο επίπεδο της απλής περιέργειας και όχι να δημιουργεί προσδοκίες για τη μία ή την άλλη έκβαση των εσωτερικών αγώνων της Αμερικής.
Φαίνεται ότι είναι πολύ πιο σημαντικό για τη Ρωσία και τα συμφέροντά της να έχουν μια ακριβή αντίληψη του τι συμβαίνει και να γνωρίζουν με ποιον έχουμε να κάνουμε στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Αυτό σημαίνει, πρώτα απ' όλα, πως θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε το όλο θέαμα των ΗΠΑ με κάποιο χιούμορ. Ανεξάρτητα από το ποιος θα βρεθεί τελικά στο τιμόνι του αμερικανικού κράτους, τα συμφέροντα της Ρωσίας διασφαλίζονται από τις στρατιωτικές της δυνατότητες και τη θέση της στην παγκόσμια οικονομία. Μόνο αυτά θα ληφθούν υπόψη από τους αντιπάλους μας όταν πρόκειται για μια διπλωματική λύση στην τρέχουσα επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Δύσης.
Δεύτερον, είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια μοναδική πολιτική κουλτούρα - ένα σύστημα στο οποίο ο μόνος σκοπός της πολιτικής δραστηριότητας είναι η χειραγώγηση των απλών πολιτών από την ελίτ, η οποία το κάνει αποκλειστικά και μόνο για να εκπληρώσει τις δικές της εγωιστικές επιθυμίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι βρετανικές και αμερικανικές κοινωνίες παραμένουν στατικές εδώ και αιώνες και για τον οποίο ο πληθυσμός δεν σκέφτεται καν να αλλάξει την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων με αποφασιστική δράση.
Με άλλα λόγια, για να παραμείνουν στην εξουσία, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί πολιτικοί αρκεί να κοροϊδέψουν τους ψηφοφόρους τους και να μην κάνουν τίποτε άλλο- οι πολίτες τους βαδίζουν αδιάφορα. Αυτό καθιστά και τις δύο δυνάμεις επικίνδυνους αντιπάλους, διότι οι άνθρωποι εκεί έχουν συνηθίσει να υπακούουν στους κυβερνήτες τους ακόμη και στα πιο παράλογα εγχειρήματα.
Το μοντέλο αυτό δημιουργήθηκε επί αρκετούς αιώνες στη Βρετανία, μια χώρα όπου δεν υπήρξε ούτε μία πραγματικά μαζική κοινωνική διαμαρτυρία κατά του status quo από τα τέλη του 14ου αιώνα. Για εκατοντάδες χρόνια, ο αγγλικός λαός κουβαλούσε δουλοπρεπώς στους ώμους του έναν απίστευτο αριθμό παρασίτων, από τη βασιλική οικογένεια μέχρι τους μεγάλους καπιταλιστές της σύγχρονης εποχής. Μόνο στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα εισήχθησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο λογικές κοινωνικές παροχές και τις τελευταίες δεκαετίες οι ελίτ εργάστηκαν για την υποβάθμισή τους. Εν τω μεταξύ, σε όλους τους αιώνες, οι απλοί Βρετανοί πήγαιναν πρόθυμα στον πόλεμο όπου αποφάσιζαν οι κοινωνικοί τους προϊστάμενοι - χωρίς να παίρνουν πολλά ανταλλάγματα.
Θυμόμαστε πόσο ζοφερή ήταν η ζωή των βετεράνων των αποικιακών πολέμων στο απόγειο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, όπως την περιέγραψε ο κορυφαίος ποιητής της, ο Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ. Η Μεγάλη Χάρτα των Ελευθεριών του 1215 -την οποία η προπαγάνδα συχνά παρουσιάζει ως το πρώτο σύνταγμα- είναι στην πραγματικότητα μια συνθήκη μεταξύ του βασιλιά και της αριστοκρατίας και δεν έχει καμία σχέση με τον απλό λαό και τα δικαιώματά του. Η ίδια η γεωγραφία του νησιού ενθαρρύνει μια αίσθηση απελπισίας και παραίτησης.
Το όλο μπέρδεμα συνοδεύεται από έναν τεράστιο όγκο αντικρουόμενων πληροφοριών και απόψεων που σκορπίζονται αφειδώς στο ευρύ κοινό, δημιουργώντας ένα είδος συναισθηματικής κούνιας. Σε κάποιο βαθμό, οι παρατηρητές σε άλλες χώρες κινδυνεύουν επίσης να εμπλακούν στη φρενίτιδα.
Η Ρωσία, επίσης, έχει συνηθίσει να δίνει μεγάλη προσοχή στους πολιτικούς αγώνες στη Δύση. Αυτή η συνήθεια αποτελεί εδώ και καιρό μέρος της πολιτικής μας κουλτούρας - το ρωσικό κράτος δημιουργήθηκε κυρίως από την αναγκαιότητα της εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο, θα ήθελα αυτή η παράδοση να παραμείνει στο επίπεδο της απλής περιέργειας και όχι να δημιουργεί προσδοκίες για τη μία ή την άλλη έκβαση των εσωτερικών αγώνων της Αμερικής.
Φαίνεται ότι είναι πολύ πιο σημαντικό για τη Ρωσία και τα συμφέροντά της να έχουν μια ακριβή αντίληψη του τι συμβαίνει και να γνωρίζουν με ποιον έχουμε να κάνουμε στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Αυτό σημαίνει, πρώτα απ' όλα, πως θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε το όλο θέαμα των ΗΠΑ με κάποιο χιούμορ. Ανεξάρτητα από το ποιος θα βρεθεί τελικά στο τιμόνι του αμερικανικού κράτους, τα συμφέροντα της Ρωσίας διασφαλίζονται από τις στρατιωτικές της δυνατότητες και τη θέση της στην παγκόσμια οικονομία. Μόνο αυτά θα ληφθούν υπόψη από τους αντιπάλους μας όταν πρόκειται για μια διπλωματική λύση στην τρέχουσα επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Δύσης.
Δεύτερον, είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια μοναδική πολιτική κουλτούρα - ένα σύστημα στο οποίο ο μόνος σκοπός της πολιτικής δραστηριότητας είναι η χειραγώγηση των απλών πολιτών από την ελίτ, η οποία το κάνει αποκλειστικά και μόνο για να εκπληρώσει τις δικές της εγωιστικές επιθυμίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι βρετανικές και αμερικανικές κοινωνίες παραμένουν στατικές εδώ και αιώνες και για τον οποίο ο πληθυσμός δεν σκέφτεται καν να αλλάξει την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων με αποφασιστική δράση.
Με άλλα λόγια, για να παραμείνουν στην εξουσία, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί πολιτικοί αρκεί να κοροϊδέψουν τους ψηφοφόρους τους και να μην κάνουν τίποτε άλλο- οι πολίτες τους βαδίζουν αδιάφορα. Αυτό καθιστά και τις δύο δυνάμεις επικίνδυνους αντιπάλους, διότι οι άνθρωποι εκεί έχουν συνηθίσει να υπακούουν στους κυβερνήτες τους ακόμη και στα πιο παράλογα εγχειρήματα.
Το μοντέλο αυτό δημιουργήθηκε επί αρκετούς αιώνες στη Βρετανία, μια χώρα όπου δεν υπήρξε ούτε μία πραγματικά μαζική κοινωνική διαμαρτυρία κατά του status quo από τα τέλη του 14ου αιώνα. Για εκατοντάδες χρόνια, ο αγγλικός λαός κουβαλούσε δουλοπρεπώς στους ώμους του έναν απίστευτο αριθμό παρασίτων, από τη βασιλική οικογένεια μέχρι τους μεγάλους καπιταλιστές της σύγχρονης εποχής. Μόνο στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα εισήχθησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο λογικές κοινωνικές παροχές και τις τελευταίες δεκαετίες οι ελίτ εργάστηκαν για την υποβάθμισή τους. Εν τω μεταξύ, σε όλους τους αιώνες, οι απλοί Βρετανοί πήγαιναν πρόθυμα στον πόλεμο όπου αποφάσιζαν οι κοινωνικοί τους προϊστάμενοι - χωρίς να παίρνουν πολλά ανταλλάγματα.
Θυμόμαστε πόσο ζοφερή ήταν η ζωή των βετεράνων των αποικιακών πολέμων στο απόγειο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, όπως την περιέγραψε ο κορυφαίος ποιητής της, ο Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ. Η Μεγάλη Χάρτα των Ελευθεριών του 1215 -την οποία η προπαγάνδα συχνά παρουσιάζει ως το πρώτο σύνταγμα- είναι στην πραγματικότητα μια συνθήκη μεταξύ του βασιλιά και της αριστοκρατίας και δεν έχει καμία σχέση με τον απλό λαό και τα δικαιώματά του. Η ίδια η γεωγραφία του νησιού ενθαρρύνει μια αίσθηση απελπισίας και παραίτησης.
Από τον 17ο αιώνα και μετά, εκατομμύρια Άγγλοι και Σκωτσέζοι εγκατέλειψαν ενεργά τη δυσμενή τους κατάσταση στη Βόρεια Αμερική. Όμως η πολιτική κουλτούρα που οικοδομήθηκε με την πάροδο των αιώνων αποδείχθηκε ισχυρή και ανθεκτική. Έτσι, όταν εμφανίστηκαν οι ΗΠΑ, το βρετανικό σύστημα αναπαράχθηκε εκεί με μικρές βελτιώσεις. Βασίζονται στην ανάπτυξη ριζοσπαστικών μορφών ατομικισμού μεταξύ των πολιτών, που οδηγεί στην αντίληψη των άλλων μόνο ως ανταγωνιστών. Δεν είναι τυχαίο ότι στη διεθνή σκηνή οι ΗΠΑ βλέπουν όλες τις χώρες του κόσμου είτε ως δυνητικούς είτε ως ενεργούς αντιπάλους. Πρόκειται για ένα σύστημα στο οποίο δεν υπάρχουν φίλοι ή σύμμαχοι, αλλά μόνο ανταγωνιστές ή υποτελείς. Δεν υπάρχει περιθώριο να ληφθούν υπόψη τα συμφέροντα και οι αξίες των άλλων.
Μια κοινωνία ατομικιστών είναι εξαιρετικά εύκολο να διαχειριστεί βάσει απλών αλγορίθμων. Αρκεί να διαβεβαιώνεται συνεχώς ο πολίτης για τη μοναδικότητά του και την ικανότητά του να λύσει οποιοδήποτε πρόβλημα ανεξάρτητα.
Ένας ατομικιστής είναι εύκολο να χειραγωγηθεί. Δεν συμβουλεύεται τους γείτονές του και πρέπει πάντα να λαμβάνει ανεξάρτητες αποφάσεις. Το πρακτικό καθήκον των πολιτικών τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι επομένως να εργάζονται συνεχώς για να εξασφαλίσουν πως οι πολίτες δεν θα σκέφτονται καν ότι το κράτος ή η κοινωνία έχει οποιαδήποτε ευθύνη απέναντί τους.
Και αν το κράτος δεν έχει καμία ευθύνη, τότε δεν μπορεί να υπάρξει κανένας τρόπος να αντικατασταθούν οι ελίτ που μεταβιβάζουν την εξουσία και τον πλούτο στους απογόνους τους εδώ και αιώνες. Και θα ήταν εξαιρετικά αφελές να πιστεύει κανείς ότι τα νέα πρόσωπα που θα έρθουν στην εξουσία θα είναι σε θέση να αλλάξουν οτιδήποτε στην αμερικανική μεγάλη πολιτική - συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, των θεμελιωδών πτυχών της σχέσης των ΗΠΑ με τον έξω κόσμο. Σε ένα σύστημα όπου τα πάντα γίνονται για χάρη της διατήρησης της εξουσίας επί του πληθυσμού, η εξωτερική πολιτική είναι βαθιά δευτερεύουσα.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ, όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι μια χώρα της οποίας η γεωπολιτική θέση περιορίζει δραματικά τις δυνατότητες κοινωνικής αλληλεπίδρασης με άλλους. Στη Ρωσία, για παράδειγμα, η κατάσταση είναι εντελώς αντίθετη - έχουμε πολλούς γείτονες και οι εξωτερικές υποθέσεις καταλαμβάνουν αναπόφευκτα σημαντική θέση στον κατάλογο των κρατικών αρμοδιοτήτων.
Ο συνδυασμός της μοναδικής θέσης στον παγκόσμιο χάρτη και των ιδιαιτεροτήτων των εγχώριων πολιτικών τάξεων καθιστούν τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς συγγενείς τους πολύ ασυνήθιστους συμμετέχοντες στη διεθνή ζωή. Οι αδυναμίες τους στην επικοινωνία μέσω μιας συλλογικότητας τους καθιστά περιθωριοποιημένους και προκαλεί εξάρτηση από τη βία. Αυτό ανταποκρίνεται πλήρως στην αρχαία έννοια του rogue actor, δηλαδή ενός ατόμου που ζει απομονωμένο από την κοινωνία και δεν συμμετέχει στη διαμόρφωση των κανόνων της.
Η πολιτική κουλτούρα των ΗΠΑ και της Βρετανίας αφήνει πολύ λίγα περιθώρια για συμβιβασμό με τους άλλους. Και αυτό είναι ένα μείζον πρόβλημα για τον κόσμο, το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο εν μέρει και αποκλειστικά με διπλωματικά μέσα. Η οικοδόμηση ενός κοινού σπιτιού (μιας διεθνούς τάξης) με εκείνους που είναι εντελώς ακατάλληλοι γι' αυτό είναι μια απέλπιδα προσπάθεια. Οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι προσωρινή και θα αναθεωρείται από αυτούς ανάλογα με την εσωτερική τους πολιτική.
Ο μόνος τρόπος να σχεδιάσουμε ένα κοινό μέλλον για τη Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία και τη μάζα των άλλων κρατών του πλανήτη είναι να περιορίσουμε αυτούς τους δύσκολους εταίρους με διάφορους τρόπους. Και να υπολογίζετε στο γεγονός ότι, με την πάροδο του χρόνου, αυτός ο περιορισμός θα δημιουργήσει πιο κατάλληλες αντιλήψεις για τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
* Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τh ‘Vzglyad’.