 |
| Photo: Public domain |
Κατά τη μετάβαση σε έναν πολυπολικό κόσμο, ανακύπτουν ορισμένα ερωτήματα σε επίπεδο θεωρίας, μεταξύ των οποίων ένα από τα κυριότερα: ο θρίαμβος του πολυπολισμού θέτει τέλος στην κλασική γεωπολιτική ή όχι;
Lorenzo Maria PACINI - strategic-culture.su / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο πατέρας της θεωρίας του πολυπολικού κόσμου, ο Ρώσος φιλόσοφος Αλεξάντρ Ντούγκιν, δε διατύπωσε σωστά και ολοκληρωμένα μια απάντηση στο ερώτημα αυτό στην πρώτη φάση της θεωρητικής σύνθεσης, καθώς ήταν πρόωρο τότε να επιχειρηματολογήσει για τα σενάρια επιτυχίας της θεωρίας. Σήμερα, ωστόσο, μια απάντηση είναι επειγόντως αναγκαία.
Ας ξεκινήσουμε από τα θεμελιώδη. Η κλασική γεωπολιτική, που κωδικοποιήθηκε μεταξύ του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, βλέπει, σύμφωνα με τα λόγια του ναυάρχου Halford Mackinder, ένα από τα καθοριστικά της αξιώματα, το οποίο αναμφισβήτητα υπαγορεύει το δίκαιο μέχρι σήμερα: "Η Ευρασία είναι η καρδιά της χώρας. Αυτός που ελέγχει την Καρδιά, ελέγχει τον κόσμο". Γύρω από αυτόν τον γεωγραφικό άξονα της ιστορίας έχει εγγραφεί όλη η γνωστή σε εμάς γεωπολιτική. Σήμερα, η έννοια που συγκεντρώνει όλες τις επιστημονικές συνέπειες στο πλαίσιο του μετασχηματισμού από την κλασική γεωπολιτική στη γεωπολιτική του πολυπολικού κόσμου είναι η κατανεμημένη Heartland, ή διανεμημένη, αν προτιμάτε. Μόνο με αυτήν μπορούμε να δούμε τη σημασιολογική δομή της κλασικής γεωπολιτικής με τον ουσιαστικό δυϊσμό μεταξύ του Πολιτισμού της Θάλασσας (επίσης με την έννοια του Πρόκλου του Πλάτωνα όπου περιγράφει τον αρχαίο πολιτισμό της Ατλαντίδας, που ορίζεται ως "ο χειρότερος" στην Ιστορία) και του Πολιτισμού της Γης, ο οποίος διατηρείται, παραμένει παρών, και όλες τις συνέπειες και τις επεξεργασίες που προέρχονται από τις μελέτες του Καρλ Σμιτ για τους δύο πολιτισμούς. Η κλασική γεωπολιτική λειτουργεί με δύο προβολές αυτών των αρχών στη γεωγραφία και την παγκόσμια ιστορία, προσδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο θα ενσωματωθούν και θα εκδηλωθούν στις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου.
Διατηρούμε, επομένως, αυτή την ερμηνεία των δύο τύπων πολιτισμών. Ο δυϊσμός που υποστήριζε ήδη ο Έλληνας φιλόσοφος Πρόκλος επιβεβαιώνεται πλήρως από τον Mackinder, ο οποίος τονίζει ότι ο δυϊσμός αυτός αποτελείται από μόνιμες αρχές, δύο παράγοντες στην εξέλιξη των πολιτισμών της ανθρωπότητας και οι οποίοι μπορούν να εντοπιστούν σε όλη την ανθρώπινη ιστορία: έλξη στο χρόνο, στην υλικότητα, στο φευγαλέο- έλξη στην καθετότητα, στο πνεύμα, στις σταθερές αξίες. Είναι ενδιαφέρον πως το θαλασσινό νερό δεν μπορεί να το πιει κανείς, καθώς είναι τοξικό για τον άνθρωπο, και επομένως το θαλασσινό νερό είναι κατά μία έννοια ο θάνατος, ενώ το γλυκό, χερσαίο νερό είναι το νερό της ζωής. Αυτή η "αποκλειστική" δυαδικότητα μεταξύ δύο ιστορικών-γεωγραφικών σημείων έλξης βρίσκεται στην καρδιά της κλασικής γεωπολιτικής. Οι συγκρούσεις που βιώνουμε εγγράφονται απόλυτα στην παραπάνω δυαδική ανάγνωση. Η κλασική γεωπολιτική βρίσκει την εγκυρότητά της και στο σημερινό πλαίσιο, αν σκεφτούμε γνωστές συγκρούσεις όπως η ρωσο-ουκρανική, η οποία γνωρίζουμε πως είναι μια σύγκρουση πολιτισμών μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, ή η ισραηλινο-παλαιστινιακή. Δεν μπορεί κανείς να πει ότι η κλασική γεωπολιτική είναι ξεπερασμένη, διότι οι νόμοι της εξακολουθούν να λειτουργούν σε πλήρη ισχύ και σήμερα και επομένως μπορεί κανείς να τη χρησιμοποιήσει ακόμη ως ερμηνευτική μεθοδολογία. Ωστόσο, ένα ερώτημα παραμένει: μπορεί κανείς να προχωρήσει παραπέρα;
Μπορεί κανείς να παρατηρήσει με ήρεμη αντικειμενικότητα ότι η κλασική Καρδιά, η Ευρασία, δεν αρκεί πλέον ως αντισταθμιστικός πόλος έναντι του Πολιτισμού της Θάλασσας. Ας εξετάσουμε λοιπόν δύο μορφές μετακλασικής γεωπολιτικής, της γεωπολιτικής του σήμερα: η μονοπολική γεωπολιτική, η οποία επιβεβαιώνει την απουσία του δυϊσμού και τον θρίαμβο του θαλασσοκρατικού πολιτισμού, όπως τον περιγράφουν ο Francis Fukuyama, ο Yuval Noah Harari, ο Clauss Schwab, οι Αμερικανοί δημοκράτες που είναι οι υποστηρικτές αυτού του μονοπολικού ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, α-πολικού κόσμου, ο οποίος προβλέπει την απόλυτη ακύρωση του Πολιτισμού της Γης ακόμη και ως έννοιας. Αυτή την πρώτη μορφή της μετακλασικής γεωπολιτικής μπορούμε να τη βαφτίσουμε μεταπολαρισμό, απόλυτα εναρμονισμένη με τη μετα-νεωτερικότητα, και αυτή είναι η σύγχρονη "δογματική" γεωπολιτική (με τη θαλασσοκρατική έννοια, σαφώς), γεννήθηκε από στοχαστές που είναι εμποτισμένοι με την κλασική θαλασσοκρατική γεωπολιτική και δε δέχεται διαφωνίες.
Διαβάζοντας τα τρέχοντα γεγονότα με αυτόν τον φακό, είναι σαφές πώς η Ρωσία σήμερα διεξάγει τον "πόλεμο του παρελθόντος" για να ανοίξει στον κόσμο το μέλλον: είναι ο τελευταίος γεωπολιτικός πόλεμος του παρελθόντος, ο τελευταίος που διεξήχθη σύμφωνα με τα αξιώματα του Μακίντερ- αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι "άλλο", διαφορετικό, φιλόδοξα πολυπολικό. Σημειώστε καλά: Η Ρωσία σήμερα, μετά την καταστροφή της δεκαετίας του 1990, δεν διαθέτει πλέον τους πόρους για να εδραιωθεί μόνη της ως παγκόσμια δύναμη σε ανταγωνισμό με τον μονοπολικό πολιτισμό της Δύσης. Η Ευρασία δεν είναι πλέον αρκετή από μόνη της: στερείται δημογραφικής και οικονομικής σταθερότητας και αυτό αναγκάζει τους Ρώσους που αγωνίζονται για την παραδοσιακή κλασική γεωπολιτική να παλέψουν με νέους κανόνες, να χαράξουν διαφορετικές διαδρομές και να εξερευνήσουν άγνωστα εδάφη. Η Ρωσία χρειάζεται συμμάχους και εταίρους για να ολοκληρώσει αυτή την κοσμοϊστορική αποστολή. Από μια πιο μεταφυσική οπτική γωνία, οι Ρώσοι είναι οι φορείς της τελευταίας τελευταιάς ιεράς βούλησης των τελευταιών, που αγωνίζονται για την αιωνιότητα έναντι της προσωρινότητας.
Φανταζόμενοι τη νίκη της Ρωσίας σε αυτόν τον τελευταίο πόλεμο της κλασικής γεωπολιτικής, η επέκταση της ρωσικής ιδέας σε ολόκληρο τον κόσμο δεν είναι συμπαθής, διότι η Ρωσία δεν διαθέτει μια οικουμενική ιδεολογία -που διαθέτουν οι Αμερικανοί, όπως η ιδεολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του φεμινισμού κ.λπ.- που να μπορεί να προσελκύσει τις ελίτ του κόσμου. - που να μπορεί να προσελκύσει τις ελίτ και τους λαούς του κόσμου. Η Ρωσία είναι πολύ μικρή από αυτή την άποψη. Μπορεί να διασωθεί ως "μικρή Ευρασία", που περιορίζεται στην ίδια τη Ρωσία, αλλά αυτό δεν θα είναι αποφασιστικό, γιατί είναι αμυντικός αγώνας, όχι επιθετικός, και μακροπρόθεσμα δεν αποδίδει. Ως εκ τούτου, προκύπτει η πολυπολικότητα: αν δεν μπορούμε να δεχτούμε τη θαλασσοκρατική κυριαρχία και δεν μπορούμε να προτείνουμε την Ευρασία ως παγκόσμια ιδέα, τότε πρέπει να προχωρήσουμε στην πολυπολικότητα. Η Μεγάλη Κίνα, η ανερχόμενη Ινδία και η απελευθερωμένη από την ευρωπαϊκή Δύση Αφρική αποτελούν παραδείγματα ανεξαρτησίας και πρέπει να αποκλείσουμε απολύτως κάθε σχέδιο ρωσικής ανάμειξης, έστω και εννοιολογικά. Η Ρωσία έχει ένα αυτοκρατορικό όραμα 8με μια εντελώς διαφορετική έννοια από το παρελθόν), αλλά όχι ένα παγκόσμιο. Ούτε καν θεωρητικά δεν επιτρέπεται να φανταστούμε τους άλλους πόλους ως υποταγμένους στη ρωσική εξουσία.
Εδώ γεννιέται στην πραγματικότητα η γεωπολιτική του πολυπολικού κόσμου, εδώ γεννιέται μια εναλλακτική λύση. Η Δύση παραμένει ένας (μακρο)πόλος με τη θαλάσσια ισχύ της, με την παγκοσμιοποίηση ως ιδεολογία- κάθε αντιπαγκοσμιοποίηση είναι συνέχεια και μεταμόρφωση του Πολιτισμού της Γης: η Καρδιά κατανέμεται σε πολλούς πόλους, μετασχηματίζεται και αναπροσαρμόζεται, με πολλαπλές όψεις. Αυτός ο λειτουργικός πλουραλισμός αντιπροσωπεύει έναν αποφασιστικό μετασχηματισμό που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Στις αμερικανικές εκλογές του 2016, είδε κανείς καθαρά αυτόν τον "διαμελισμό", τουλάχιστον φαινομενικά, του μακροπόλου που ονομάζεται Δύση: οι ακτές (Ανατολική και Δυτική Ακτή) ψήφισαν τους Δημοκρατικούς, οι εδαφικά κεντρικές πολιτείες ψήφισαν τους Ρεπουμπλικανούς. Αυτή η "εσωτερική γεωπολιτική" άλλαξε σε μεγάλο βαθμό την τύχη του ηγεμόνα με τα αστέρια. Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής Καρδιάς στην Αμερική που διαμορφώνεται, οπότε οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να θεωρηθούν ως ένας ενιαίος Θαλάσσιος Πολιτισμός. Αυτό είναι ένα απολύτως αποφασιστικό σημείο. Υπάρχει ένα είδος εσωτερικού Πολιτισμού της Καρδιάς μέσα στον Πολιτισμό της Θάλασσας. Πρέπει να αρχίσουμε να γράφουμε μια ιστορία της αμερικανικής Καρδιάς. Είναι ενδιαφέρον ότι στο άρθρο-ορόσημο του Mackinder σχετικά με τον Γεωγραφικό Άξονα της Ιστορίας, μίλησε για τις ΗΠΑ ως έναν τελευταιοκρατικό πολιτισμό με τον ίδιο τρόπο όπως και η Ρωσία, γεγονός που δείχνει ότι υπήρξε μια ριζική αλλαγή, η οποία συνέβη χρονικά μετά την ανακήρυξη των 14 Αρχών από τον τότε Πρόεδρο Γούντροου Ουίλσον. Ήταν αυτά τα σημεία που επαναπροσδιόρισαν τη θέση της Αμερικής απέναντι στη θαλασσοκρατία.
Μπορούμε επίσης να φανταστούμε πως η Ρωσία δεν είναι εντελώς γήινη: υπάρχει μια θαλασσοκρατική ελίτ εντός της Ρωσίας, όπως οι κυβερνήτες της δεκαετίας του 1990, δυτικού τύπου φιλελεύθεροι επιχειρηματίες, πολλοί άνθρωποι που μετανάστευσαν όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ και στη συνέχεια επέστρεψαν ως άρχοντες του φιλελεύθερου καπιταλισμού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο πολιτισμός της θάλασσας και ο πολιτισμός της γης γίνονται αναγνωρίσιμες αρχές σε όλους τους πολιτισμούς.
Σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε, για να δώσουμε μερικά ακόμη παραδείγματα, για την Καρδιά της Κίνας, που παρουσιάζεται με τον Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος είναι βαθιά τελοκρατικός, αλλά έχει μια τεράστια εμπορική θαλάσσια δύναμη, άρα μια θαλάσσια επέκταση, παρόλο που η Κίνα δεν είναι ιστορικά μια θαλάσσια δύναμη. Ομοίως με τον Νερέντρα Μόντι, ο οποίος θέλει να προτείνει μια ανεξάρτητη και "αποαποικιοποιημένη στη συνείδηση" Ινδία, και αυτό είναι μια Heartland, αλλά ταυτόχρονα η Ινδία έχει μια ισχυρή θαλάσσια έλξη που την κάνει να τείνει προς την παγκοσμιοποίηση, με συμμαχίες με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, όπως έχει ήδη αφηγηθεί στον 20ό αιώνα. Ο ισλαμικός κόσμος αποτελείται επίσης από πιο χερσαίες χώρες, όπως το Ιράν, και άλλες χώρες που είναι εξαιρετικά ενταγμένες στη διεθνή παγκοσμιοποίηση, όπως οι "πρίγκιπες του πετρελαίου" της Αραβικής Χερσονήσου και όχι μόνο. Στην Αφρική επίσης, πολλές δυνάμεις προωθούν έναν παναφρικανισμό που είναι η επιβεβαίωση μιας αφρικανικής καρδιάς, ενός αυθεντικού πολιτισμού της γης, ενώ άλλοι ηγέτες θέλουν να είναι μέρος του δυτικού σχεδίου που τους γοητεύει και τους φλερτάρει. Στην Ιβηροαμερική, συμβαίνει το ίδιο πράγμα: οι χώρες πιέζουν προς μια γήινη ολοκλήρωση, ενώ άλλοι ηγέτες είναι αμερόληπτα ατλαντιστές. Θεωρητικά, αυτό συμβαίνει και στην Ευρώπη, η οποία σήμερα τελεί υπό τον απόλυτο ατλαντικό έλεγχο: δείτε τον δεξιό λαϊκισμό που καυχιόταν -και συνεχίζει να καυχιέται- για ένα πολυπολικό άνοιγμα, αλλά ξεκινώντας από λανθασμένες παραδοχές, τόσο πολύ που απέκτησε αρκετή πολιτική δύναμη για να προδώσει εγκαίρως τη λαϊκή εκπροσώπηση, επιβεβαιώνοντας ότι σε μια περιοχή που κατέχεται στρατιωτικά, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά από μια ξένη δύναμη (τις ΗΠΑ), η διατήρηση της εξουσίας δεν είναι δυνατή χωρίς την παρέμβαση της Θάλασσας. Η Ευρώπη δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υποταγμένη σε άλλους πόλους ή πολιτισμούς, αλλά στην πραγματικότητα είναι υποταγμένη στον ατλαντικό- υπάρχει μια θεωρητική Ευρώπη, η οποία υπάρχει ουσιαστικά και έχει μια μεγάλη Ιστορία, η οποία σήμερα βρίσκεται σε "κρυφή" φάση και δεν έχει καμία σχέση με τη Ρωσία. Η Ρωσία, ωστόσο, αγωνίζεται σήμερα για την πολυπολικότητα, η οποία αποτελεί μια ευκαιρία για την αναγέννηση της Ευρώπης. Η μόνη δυνατή Ευρώπη είναι μια ανεξάρτητη Ευρώπη, απαλλαγμένη από κάθε είδους εξωτερική δύναμη, αυτόνομη και γεωπολιτικά για τον εαυτό της. Τέλος, η αμερικανική Heartland βλέπει στην εκλογική μάχη, που σήμερα εκπροσωπείται από την πρόκληση μεταξύ του Τζο Μπάιντεν και του Ντόναλντ Τραμπ, μια παράφραση της εσωτερικής γεωπολιτικής σύγκρουσης μεταξύ ξηράς και θάλασσας. Αυτό είναι το τέλος της κλασικής γεωπολιτικής πάλης.
Ακούμε το κάλεσμα για μια επαναστατική γεωπολιτική, όχι μόνο ακαδημαϊκή, αλλά και αποτελούμενη από μια μαχητικότητα που είναι αγώνας με τη δικτατορία του μονοπολισμού και του μεταπολισμού.
Η γεωπολιτική του πολυπολικού κόσμου, από την άλλη πλευρά, είναι επικίνδυνη, διότι μας κάνει να εξετάσουμε αυτό που ζούμε σήμερα υπό νέο πρίσμα. Και μας προσφέρει έναν τρόπο να το πραγματοποιήσουμε.
Lorenzo Maria PACINI - strategic-culture.su / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο πατέρας της θεωρίας του πολυπολικού κόσμου, ο Ρώσος φιλόσοφος Αλεξάντρ Ντούγκιν, δε διατύπωσε σωστά και ολοκληρωμένα μια απάντηση στο ερώτημα αυτό στην πρώτη φάση της θεωρητικής σύνθεσης, καθώς ήταν πρόωρο τότε να επιχειρηματολογήσει για τα σενάρια επιτυχίας της θεωρίας. Σήμερα, ωστόσο, μια απάντηση είναι επειγόντως αναγκαία.
Ας ξεκινήσουμε από τα θεμελιώδη. Η κλασική γεωπολιτική, που κωδικοποιήθηκε μεταξύ του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, βλέπει, σύμφωνα με τα λόγια του ναυάρχου Halford Mackinder, ένα από τα καθοριστικά της αξιώματα, το οποίο αναμφισβήτητα υπαγορεύει το δίκαιο μέχρι σήμερα: "Η Ευρασία είναι η καρδιά της χώρας. Αυτός που ελέγχει την Καρδιά, ελέγχει τον κόσμο". Γύρω από αυτόν τον γεωγραφικό άξονα της ιστορίας έχει εγγραφεί όλη η γνωστή σε εμάς γεωπολιτική. Σήμερα, η έννοια που συγκεντρώνει όλες τις επιστημονικές συνέπειες στο πλαίσιο του μετασχηματισμού από την κλασική γεωπολιτική στη γεωπολιτική του πολυπολικού κόσμου είναι η κατανεμημένη Heartland, ή διανεμημένη, αν προτιμάτε. Μόνο με αυτήν μπορούμε να δούμε τη σημασιολογική δομή της κλασικής γεωπολιτικής με τον ουσιαστικό δυϊσμό μεταξύ του Πολιτισμού της Θάλασσας (επίσης με την έννοια του Πρόκλου του Πλάτωνα όπου περιγράφει τον αρχαίο πολιτισμό της Ατλαντίδας, που ορίζεται ως "ο χειρότερος" στην Ιστορία) και του Πολιτισμού της Γης, ο οποίος διατηρείται, παραμένει παρών, και όλες τις συνέπειες και τις επεξεργασίες που προέρχονται από τις μελέτες του Καρλ Σμιτ για τους δύο πολιτισμούς. Η κλασική γεωπολιτική λειτουργεί με δύο προβολές αυτών των αρχών στη γεωγραφία και την παγκόσμια ιστορία, προσδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο θα ενσωματωθούν και θα εκδηλωθούν στις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου.
Διατηρούμε, επομένως, αυτή την ερμηνεία των δύο τύπων πολιτισμών. Ο δυϊσμός που υποστήριζε ήδη ο Έλληνας φιλόσοφος Πρόκλος επιβεβαιώνεται πλήρως από τον Mackinder, ο οποίος τονίζει ότι ο δυϊσμός αυτός αποτελείται από μόνιμες αρχές, δύο παράγοντες στην εξέλιξη των πολιτισμών της ανθρωπότητας και οι οποίοι μπορούν να εντοπιστούν σε όλη την ανθρώπινη ιστορία: έλξη στο χρόνο, στην υλικότητα, στο φευγαλέο- έλξη στην καθετότητα, στο πνεύμα, στις σταθερές αξίες. Είναι ενδιαφέρον πως το θαλασσινό νερό δεν μπορεί να το πιει κανείς, καθώς είναι τοξικό για τον άνθρωπο, και επομένως το θαλασσινό νερό είναι κατά μία έννοια ο θάνατος, ενώ το γλυκό, χερσαίο νερό είναι το νερό της ζωής. Αυτή η "αποκλειστική" δυαδικότητα μεταξύ δύο ιστορικών-γεωγραφικών σημείων έλξης βρίσκεται στην καρδιά της κλασικής γεωπολιτικής. Οι συγκρούσεις που βιώνουμε εγγράφονται απόλυτα στην παραπάνω δυαδική ανάγνωση. Η κλασική γεωπολιτική βρίσκει την εγκυρότητά της και στο σημερινό πλαίσιο, αν σκεφτούμε γνωστές συγκρούσεις όπως η ρωσο-ουκρανική, η οποία γνωρίζουμε πως είναι μια σύγκρουση πολιτισμών μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, ή η ισραηλινο-παλαιστινιακή. Δεν μπορεί κανείς να πει ότι η κλασική γεωπολιτική είναι ξεπερασμένη, διότι οι νόμοι της εξακολουθούν να λειτουργούν σε πλήρη ισχύ και σήμερα και επομένως μπορεί κανείς να τη χρησιμοποιήσει ακόμη ως ερμηνευτική μεθοδολογία. Ωστόσο, ένα ερώτημα παραμένει: μπορεί κανείς να προχωρήσει παραπέρα;
Μπορεί κανείς να παρατηρήσει με ήρεμη αντικειμενικότητα ότι η κλασική Καρδιά, η Ευρασία, δεν αρκεί πλέον ως αντισταθμιστικός πόλος έναντι του Πολιτισμού της Θάλασσας. Ας εξετάσουμε λοιπόν δύο μορφές μετακλασικής γεωπολιτικής, της γεωπολιτικής του σήμερα: η μονοπολική γεωπολιτική, η οποία επιβεβαιώνει την απουσία του δυϊσμού και τον θρίαμβο του θαλασσοκρατικού πολιτισμού, όπως τον περιγράφουν ο Francis Fukuyama, ο Yuval Noah Harari, ο Clauss Schwab, οι Αμερικανοί δημοκράτες που είναι οι υποστηρικτές αυτού του μονοπολικού ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, α-πολικού κόσμου, ο οποίος προβλέπει την απόλυτη ακύρωση του Πολιτισμού της Γης ακόμη και ως έννοιας. Αυτή την πρώτη μορφή της μετακλασικής γεωπολιτικής μπορούμε να τη βαφτίσουμε μεταπολαρισμό, απόλυτα εναρμονισμένη με τη μετα-νεωτερικότητα, και αυτή είναι η σύγχρονη "δογματική" γεωπολιτική (με τη θαλασσοκρατική έννοια, σαφώς), γεννήθηκε από στοχαστές που είναι εμποτισμένοι με την κλασική θαλασσοκρατική γεωπολιτική και δε δέχεται διαφωνίες.
Διαβάζοντας τα τρέχοντα γεγονότα με αυτόν τον φακό, είναι σαφές πώς η Ρωσία σήμερα διεξάγει τον "πόλεμο του παρελθόντος" για να ανοίξει στον κόσμο το μέλλον: είναι ο τελευταίος γεωπολιτικός πόλεμος του παρελθόντος, ο τελευταίος που διεξήχθη σύμφωνα με τα αξιώματα του Μακίντερ- αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι "άλλο", διαφορετικό, φιλόδοξα πολυπολικό. Σημειώστε καλά: Η Ρωσία σήμερα, μετά την καταστροφή της δεκαετίας του 1990, δεν διαθέτει πλέον τους πόρους για να εδραιωθεί μόνη της ως παγκόσμια δύναμη σε ανταγωνισμό με τον μονοπολικό πολιτισμό της Δύσης. Η Ευρασία δεν είναι πλέον αρκετή από μόνη της: στερείται δημογραφικής και οικονομικής σταθερότητας και αυτό αναγκάζει τους Ρώσους που αγωνίζονται για την παραδοσιακή κλασική γεωπολιτική να παλέψουν με νέους κανόνες, να χαράξουν διαφορετικές διαδρομές και να εξερευνήσουν άγνωστα εδάφη. Η Ρωσία χρειάζεται συμμάχους και εταίρους για να ολοκληρώσει αυτή την κοσμοϊστορική αποστολή. Από μια πιο μεταφυσική οπτική γωνία, οι Ρώσοι είναι οι φορείς της τελευταίας τελευταιάς ιεράς βούλησης των τελευταιών, που αγωνίζονται για την αιωνιότητα έναντι της προσωρινότητας.
Φανταζόμενοι τη νίκη της Ρωσίας σε αυτόν τον τελευταίο πόλεμο της κλασικής γεωπολιτικής, η επέκταση της ρωσικής ιδέας σε ολόκληρο τον κόσμο δεν είναι συμπαθής, διότι η Ρωσία δεν διαθέτει μια οικουμενική ιδεολογία -που διαθέτουν οι Αμερικανοί, όπως η ιδεολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του φεμινισμού κ.λπ.- που να μπορεί να προσελκύσει τις ελίτ του κόσμου. - που να μπορεί να προσελκύσει τις ελίτ και τους λαούς του κόσμου. Η Ρωσία είναι πολύ μικρή από αυτή την άποψη. Μπορεί να διασωθεί ως "μικρή Ευρασία", που περιορίζεται στην ίδια τη Ρωσία, αλλά αυτό δεν θα είναι αποφασιστικό, γιατί είναι αμυντικός αγώνας, όχι επιθετικός, και μακροπρόθεσμα δεν αποδίδει. Ως εκ τούτου, προκύπτει η πολυπολικότητα: αν δεν μπορούμε να δεχτούμε τη θαλασσοκρατική κυριαρχία και δεν μπορούμε να προτείνουμε την Ευρασία ως παγκόσμια ιδέα, τότε πρέπει να προχωρήσουμε στην πολυπολικότητα. Η Μεγάλη Κίνα, η ανερχόμενη Ινδία και η απελευθερωμένη από την ευρωπαϊκή Δύση Αφρική αποτελούν παραδείγματα ανεξαρτησίας και πρέπει να αποκλείσουμε απολύτως κάθε σχέδιο ρωσικής ανάμειξης, έστω και εννοιολογικά. Η Ρωσία έχει ένα αυτοκρατορικό όραμα 8με μια εντελώς διαφορετική έννοια από το παρελθόν), αλλά όχι ένα παγκόσμιο. Ούτε καν θεωρητικά δεν επιτρέπεται να φανταστούμε τους άλλους πόλους ως υποταγμένους στη ρωσική εξουσία.
Εδώ γεννιέται στην πραγματικότητα η γεωπολιτική του πολυπολικού κόσμου, εδώ γεννιέται μια εναλλακτική λύση. Η Δύση παραμένει ένας (μακρο)πόλος με τη θαλάσσια ισχύ της, με την παγκοσμιοποίηση ως ιδεολογία- κάθε αντιπαγκοσμιοποίηση είναι συνέχεια και μεταμόρφωση του Πολιτισμού της Γης: η Καρδιά κατανέμεται σε πολλούς πόλους, μετασχηματίζεται και αναπροσαρμόζεται, με πολλαπλές όψεις. Αυτός ο λειτουργικός πλουραλισμός αντιπροσωπεύει έναν αποφασιστικό μετασχηματισμό που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Στις αμερικανικές εκλογές του 2016, είδε κανείς καθαρά αυτόν τον "διαμελισμό", τουλάχιστον φαινομενικά, του μακροπόλου που ονομάζεται Δύση: οι ακτές (Ανατολική και Δυτική Ακτή) ψήφισαν τους Δημοκρατικούς, οι εδαφικά κεντρικές πολιτείες ψήφισαν τους Ρεπουμπλικανούς. Αυτή η "εσωτερική γεωπολιτική" άλλαξε σε μεγάλο βαθμό την τύχη του ηγεμόνα με τα αστέρια. Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής Καρδιάς στην Αμερική που διαμορφώνεται, οπότε οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να θεωρηθούν ως ένας ενιαίος Θαλάσσιος Πολιτισμός. Αυτό είναι ένα απολύτως αποφασιστικό σημείο. Υπάρχει ένα είδος εσωτερικού Πολιτισμού της Καρδιάς μέσα στον Πολιτισμό της Θάλασσας. Πρέπει να αρχίσουμε να γράφουμε μια ιστορία της αμερικανικής Καρδιάς. Είναι ενδιαφέρον ότι στο άρθρο-ορόσημο του Mackinder σχετικά με τον Γεωγραφικό Άξονα της Ιστορίας, μίλησε για τις ΗΠΑ ως έναν τελευταιοκρατικό πολιτισμό με τον ίδιο τρόπο όπως και η Ρωσία, γεγονός που δείχνει ότι υπήρξε μια ριζική αλλαγή, η οποία συνέβη χρονικά μετά την ανακήρυξη των 14 Αρχών από τον τότε Πρόεδρο Γούντροου Ουίλσον. Ήταν αυτά τα σημεία που επαναπροσδιόρισαν τη θέση της Αμερικής απέναντι στη θαλασσοκρατία.
Μπορούμε επίσης να φανταστούμε πως η Ρωσία δεν είναι εντελώς γήινη: υπάρχει μια θαλασσοκρατική ελίτ εντός της Ρωσίας, όπως οι κυβερνήτες της δεκαετίας του 1990, δυτικού τύπου φιλελεύθεροι επιχειρηματίες, πολλοί άνθρωποι που μετανάστευσαν όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ και στη συνέχεια επέστρεψαν ως άρχοντες του φιλελεύθερου καπιταλισμού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο πολιτισμός της θάλασσας και ο πολιτισμός της γης γίνονται αναγνωρίσιμες αρχές σε όλους τους πολιτισμούς.
Σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε, για να δώσουμε μερικά ακόμη παραδείγματα, για την Καρδιά της Κίνας, που παρουσιάζεται με τον Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος είναι βαθιά τελοκρατικός, αλλά έχει μια τεράστια εμπορική θαλάσσια δύναμη, άρα μια θαλάσσια επέκταση, παρόλο που η Κίνα δεν είναι ιστορικά μια θαλάσσια δύναμη. Ομοίως με τον Νερέντρα Μόντι, ο οποίος θέλει να προτείνει μια ανεξάρτητη και "αποαποικιοποιημένη στη συνείδηση" Ινδία, και αυτό είναι μια Heartland, αλλά ταυτόχρονα η Ινδία έχει μια ισχυρή θαλάσσια έλξη που την κάνει να τείνει προς την παγκοσμιοποίηση, με συμμαχίες με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, όπως έχει ήδη αφηγηθεί στον 20ό αιώνα. Ο ισλαμικός κόσμος αποτελείται επίσης από πιο χερσαίες χώρες, όπως το Ιράν, και άλλες χώρες που είναι εξαιρετικά ενταγμένες στη διεθνή παγκοσμιοποίηση, όπως οι "πρίγκιπες του πετρελαίου" της Αραβικής Χερσονήσου και όχι μόνο. Στην Αφρική επίσης, πολλές δυνάμεις προωθούν έναν παναφρικανισμό που είναι η επιβεβαίωση μιας αφρικανικής καρδιάς, ενός αυθεντικού πολιτισμού της γης, ενώ άλλοι ηγέτες θέλουν να είναι μέρος του δυτικού σχεδίου που τους γοητεύει και τους φλερτάρει. Στην Ιβηροαμερική, συμβαίνει το ίδιο πράγμα: οι χώρες πιέζουν προς μια γήινη ολοκλήρωση, ενώ άλλοι ηγέτες είναι αμερόληπτα ατλαντιστές. Θεωρητικά, αυτό συμβαίνει και στην Ευρώπη, η οποία σήμερα τελεί υπό τον απόλυτο ατλαντικό έλεγχο: δείτε τον δεξιό λαϊκισμό που καυχιόταν -και συνεχίζει να καυχιέται- για ένα πολυπολικό άνοιγμα, αλλά ξεκινώντας από λανθασμένες παραδοχές, τόσο πολύ που απέκτησε αρκετή πολιτική δύναμη για να προδώσει εγκαίρως τη λαϊκή εκπροσώπηση, επιβεβαιώνοντας ότι σε μια περιοχή που κατέχεται στρατιωτικά, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά από μια ξένη δύναμη (τις ΗΠΑ), η διατήρηση της εξουσίας δεν είναι δυνατή χωρίς την παρέμβαση της Θάλασσας. Η Ευρώπη δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υποταγμένη σε άλλους πόλους ή πολιτισμούς, αλλά στην πραγματικότητα είναι υποταγμένη στον ατλαντικό- υπάρχει μια θεωρητική Ευρώπη, η οποία υπάρχει ουσιαστικά και έχει μια μεγάλη Ιστορία, η οποία σήμερα βρίσκεται σε "κρυφή" φάση και δεν έχει καμία σχέση με τη Ρωσία. Η Ρωσία, ωστόσο, αγωνίζεται σήμερα για την πολυπολικότητα, η οποία αποτελεί μια ευκαιρία για την αναγέννηση της Ευρώπης. Η μόνη δυνατή Ευρώπη είναι μια ανεξάρτητη Ευρώπη, απαλλαγμένη από κάθε είδους εξωτερική δύναμη, αυτόνομη και γεωπολιτικά για τον εαυτό της. Τέλος, η αμερικανική Heartland βλέπει στην εκλογική μάχη, που σήμερα εκπροσωπείται από την πρόκληση μεταξύ του Τζο Μπάιντεν και του Ντόναλντ Τραμπ, μια παράφραση της εσωτερικής γεωπολιτικής σύγκρουσης μεταξύ ξηράς και θάλασσας. Αυτό είναι το τέλος της κλασικής γεωπολιτικής πάλης.
Ακούμε το κάλεσμα για μια επαναστατική γεωπολιτική, όχι μόνο ακαδημαϊκή, αλλά και αποτελούμενη από μια μαχητικότητα που είναι αγώνας με τη δικτατορία του μονοπολισμού και του μεταπολισμού.
Η γεωπολιτική του πολυπολικού κόσμου, από την άλλη πλευρά, είναι επικίνδυνη, διότι μας κάνει να εξετάσουμε αυτό που ζούμε σήμερα υπό νέο πρίσμα. Και μας προσφέρει έναν τρόπο να το πραγματοποιήσουμε.