 |
| nato.int |
Οι αξιωματούχοι του Κλίντον κατανόησαν την αντίρρηση της Μόσχας για την επέκταση προς ανατολάς
Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, οι ηγέτες της συμμαχίας αναμενόταν να υπογράψουν κοινό ανακοινωθέν που θα δηλώνει ότι η Ουκρανία βρίσκεται σε "μη αναστρέψιμη" πορεία προς την ένταξη στη συμμαχία.
Blaise Malley - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η απόφαση αυτή είναι πιθανό να γιορταστεί ως ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός και ως αντανάκλαση της δυτικής ενότητας πίσω από την Ουκρανία, αλλά μια σειρά από πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα δείχνουν πως οι ΗΠΑ γνώριζαν από την αρχή ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ τα τελευταία 30 χρόνια αποτελούσε απειλή για τη Ρωσία, και μπορεί να ήταν ένας κρίσιμος άξονας στην επιθετική πολιτική της Μόσχας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με αποκορύφωμα την εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
"Τα έγγραφα δείχνουν ότι η πολιτική της κυβέρνησης Κλίντον τη δεκαετία του 1990, η οποία έδινε έμφαση σε δύο κατευθύνσεις, τόσο της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ όσο και της ρωσικής εμπλοκής, συχνά συγκρούονταν, αφήνοντας μόνιμα σημάδια στον [τότε Ρώσο πρόεδρο Μπόρις] Γέλτσιν, ο οποίος επεδίωκε συνεχώς αυτό που αποκαλούσε εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ", σύμφωνα με το Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας, το οποίο έγραψε για τα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα αυτή την εβδομάδα. "Αλλά ήδη από το φθινόπωρο του 1994, σύμφωνα με τα έγγραφα, η εναλλακτική δομή ασφάλειας της Ευρώπης "Εταιρική Σχέση για την Ειρήνη", η οποία περιελάμβανε τόσο τη Ρωσία όσο και την Ουκρανία, είχε αποδυναμωθεί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ, οι οποίοι απλώς καθυστέρησαν τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ μέχρι να μπορέσουν τόσο ο Κλίντον όσο και ο Γέλτσιν να περάσουν τις επανεκλογές τους το 1996".
Το 1995, ο τότε σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Άντονι Λέικ προειδοποίησε τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον ότι η ρωσική ηγεσία δε θα αποδεχόταν την επέκταση της συμμαχίας προς τα ανατολικά.
"Η ρωσική αντίθεση στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι απίθανο να υποχωρήσει βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα σε κάποιου είδους απρόθυμη έγκριση- η αντίθεση της Ρωσίας είναι βαθιά και βαθιά", έγραψε ο Lake. "Για την επόμενη περίοδο, η ρωσική ηγεσία θα κάνει ό,τι μπορεί για να εκτροχιάσει την πολιτική μας, δεδομένης της πεποίθησής της ότι οποιαδήποτε επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι κατά βάθος αντίθετη προς τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Ρωσίας".
Δύο χρόνια αργότερα, καθώς η Ουάσινγκτον και η Μόσχα εισέρχονταν σε διαπραγματεύσεις για το μέλλον της συνεργασίας ΝΑΤΟ-Ρωσίας, ο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ντένις Ρος έγραψε αυτό που το Αρχείο αποκαλεί "οξυδερκή και εμπεριστατωμένη ανάλυση" της ρωσικής θέσης για την επέκταση του ΝΑΤΟ.
"Κατ' αρχάς, οι Ρώσοι για όλους τους λόγους που γνωρίζετε βλέπουν την επέκταση του ΝΑΤΟ μέσα από έναν πολιτικό, ψυχολογικό και ιστορικό φακό", έγραψε ο Ρος σε ένα υπόμνημα προς τον Στρόουμπ Τάλμποτ, τότε αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών.
"Πρώτον, αισθάνονται ότι τους κορόιδεψαν την εποχή της γερμανικής ενοποίησης. Όπως σημειώσατε μαζί μου, οι υποσχέσεις του [πρώην υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς] Μπέικερ για τη μη επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας του ΝΑΤΟ στην πρώην Ανατολική Γερμανία ήταν μέρος μιας αντιληπτής δέσμευσης να μην επεκταθεί η Συμμαχία προς τα ανατολικά", συνεχίζει το υπόμνημα. "Επιπλέον, η υπόσχεση του 1991 να αρχίσει η μετατροπή του ΝΑΤΟ από στρατιωτική συμμαχία σε πολιτική συμμαχία ήταν μέρος της σοβιετικής εξήγησης για την αποδοχή της ενοποιημένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ".
Επειδή αυτές οι αντιληπτές υποσχέσεις δεν έγιναν ποτέ συγκεκριμένα, λέει ο Ρος, οι Ρώσοι "έπαιρναν τα μαθήματα του 1991 και προσπαθούν να τα εφαρμόσουν τώρα στις διαπραγματεύσεις για την επέκταση του ΝΑΤΟ".
Παρά τα εμπόδια αυτά, ο Κλίντον και ο Ρώσος ομόλογός του Μπόρις Γέλτσιν κατέληξαν ωστόσο σε συμφωνία για μια σειρά θεμάτων σε μια σύνοδο κορυφής στο Ελσίνκι ένα μήνα αργότερα. Κατά τη διάρκεια μιας ιδιωτικής συνομιλίας με τον Κλίντον σε εκείνη τη σύνοδο κορυφής - η οποία ήταν μέρος της σειράς των αποχαρακτηρισμένων εγγράφων - ο Γέλτσιν θα πει ότι κατέληξε σε συμφωνία με το ΝΑΤΟ όχι επειδή το ήθελε "'αλλά επειδή είναι ένα αναγκαστικό βήμα".
Στην ανταλλαγή απόψεων με τον Αμερικανό πρόεδρο, ο Γέλτσιν έκανε ένα πράγμα εμφανές. "[Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ] δεν πρέπει επίσης να αγκαλιάσει τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες", είπε. "Δεν μπορώ να υπογράψω καμία συμφωνία χωρίς μια τέτοια γλώσσα. Ειδικά στην Ουκρανία. Αν τους εμπλέξετε, θα δημιουργηθούν δυσκολίες στις συνομιλίες μας με την Ουκρανία για μια σειρά από θέματα". Ο Κλίντον δε συμφώνησε σε μια σχετική "συμφωνία κυρίων" και οι δύο άνδρες τελικά προχώρησαν.
Οι συνέπειες της επιλογής να αγνοηθούν οι ρωσικές ανησυχίες πριν από δεκαετίες συνεχίζουν να έχουν αντίκτυπο στις σχέσεις μεταξύ της Δύσης και της Μόσχας σήμερα, λένε οι ειδικοί.
"Αυτά τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα υπογραμμίζουν ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν σαφώς κατανοήσει εδώ και καιρό το βάθος των αντιρρήσεων της Μόσχας για την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, ξεκινώντας από την εποχή του Γκορμπατσόφ και την προεδρία του Γέλτσιν. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον προχώρησε ούτως ή άλλως σε αυτή την επέκταση, κρίνοντας πως η Ρωσία θα παρέμενε ανίσχυρη να την αποτρέψει", δήλωσε ο George Beebe, διευθυντής Μεγάλης Στρατηγικής στο Ινστιτούτο Quincy, στο Responsible Statecraft. "Σήμερα, η Ρωσία είναι και πικραμένη από αυτή την ιστορία και πολύ πιο ισχυρή από ό,τι ήταν τότε, και είναι αποφασισμένη να εμποδίσει την ενσωμάτωση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και τη Γεωργία με κάθε μέσο".
Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, οι ηγέτες της συμμαχίας αναμενόταν να υπογράψουν κοινό ανακοινωθέν που θα δηλώνει ότι η Ουκρανία βρίσκεται σε "μη αναστρέψιμη" πορεία προς την ένταξη στη συμμαχία.
Blaise Malley - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η απόφαση αυτή είναι πιθανό να γιορταστεί ως ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός και ως αντανάκλαση της δυτικής ενότητας πίσω από την Ουκρανία, αλλά μια σειρά από πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα δείχνουν πως οι ΗΠΑ γνώριζαν από την αρχή ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ τα τελευταία 30 χρόνια αποτελούσε απειλή για τη Ρωσία, και μπορεί να ήταν ένας κρίσιμος άξονας στην επιθετική πολιτική της Μόσχας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με αποκορύφωμα την εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
"Τα έγγραφα δείχνουν ότι η πολιτική της κυβέρνησης Κλίντον τη δεκαετία του 1990, η οποία έδινε έμφαση σε δύο κατευθύνσεις, τόσο της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ όσο και της ρωσικής εμπλοκής, συχνά συγκρούονταν, αφήνοντας μόνιμα σημάδια στον [τότε Ρώσο πρόεδρο Μπόρις] Γέλτσιν, ο οποίος επεδίωκε συνεχώς αυτό που αποκαλούσε εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ", σύμφωνα με το Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας, το οποίο έγραψε για τα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα αυτή την εβδομάδα. "Αλλά ήδη από το φθινόπωρο του 1994, σύμφωνα με τα έγγραφα, η εναλλακτική δομή ασφάλειας της Ευρώπης "Εταιρική Σχέση για την Ειρήνη", η οποία περιελάμβανε τόσο τη Ρωσία όσο και την Ουκρανία, είχε αποδυναμωθεί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ, οι οποίοι απλώς καθυστέρησαν τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ μέχρι να μπορέσουν τόσο ο Κλίντον όσο και ο Γέλτσιν να περάσουν τις επανεκλογές τους το 1996".
Το 1995, ο τότε σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Άντονι Λέικ προειδοποίησε τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον ότι η ρωσική ηγεσία δε θα αποδεχόταν την επέκταση της συμμαχίας προς τα ανατολικά.
"Η ρωσική αντίθεση στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι απίθανο να υποχωρήσει βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα σε κάποιου είδους απρόθυμη έγκριση- η αντίθεση της Ρωσίας είναι βαθιά και βαθιά", έγραψε ο Lake. "Για την επόμενη περίοδο, η ρωσική ηγεσία θα κάνει ό,τι μπορεί για να εκτροχιάσει την πολιτική μας, δεδομένης της πεποίθησής της ότι οποιαδήποτε επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι κατά βάθος αντίθετη προς τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Ρωσίας".
Δύο χρόνια αργότερα, καθώς η Ουάσινγκτον και η Μόσχα εισέρχονταν σε διαπραγματεύσεις για το μέλλον της συνεργασίας ΝΑΤΟ-Ρωσίας, ο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ντένις Ρος έγραψε αυτό που το Αρχείο αποκαλεί "οξυδερκή και εμπεριστατωμένη ανάλυση" της ρωσικής θέσης για την επέκταση του ΝΑΤΟ.
"Κατ' αρχάς, οι Ρώσοι για όλους τους λόγους που γνωρίζετε βλέπουν την επέκταση του ΝΑΤΟ μέσα από έναν πολιτικό, ψυχολογικό και ιστορικό φακό", έγραψε ο Ρος σε ένα υπόμνημα προς τον Στρόουμπ Τάλμποτ, τότε αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών.
"Πρώτον, αισθάνονται ότι τους κορόιδεψαν την εποχή της γερμανικής ενοποίησης. Όπως σημειώσατε μαζί μου, οι υποσχέσεις του [πρώην υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς] Μπέικερ για τη μη επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας του ΝΑΤΟ στην πρώην Ανατολική Γερμανία ήταν μέρος μιας αντιληπτής δέσμευσης να μην επεκταθεί η Συμμαχία προς τα ανατολικά", συνεχίζει το υπόμνημα. "Επιπλέον, η υπόσχεση του 1991 να αρχίσει η μετατροπή του ΝΑΤΟ από στρατιωτική συμμαχία σε πολιτική συμμαχία ήταν μέρος της σοβιετικής εξήγησης για την αποδοχή της ενοποιημένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ".
Επειδή αυτές οι αντιληπτές υποσχέσεις δεν έγιναν ποτέ συγκεκριμένα, λέει ο Ρος, οι Ρώσοι "έπαιρναν τα μαθήματα του 1991 και προσπαθούν να τα εφαρμόσουν τώρα στις διαπραγματεύσεις για την επέκταση του ΝΑΤΟ".
Παρά τα εμπόδια αυτά, ο Κλίντον και ο Ρώσος ομόλογός του Μπόρις Γέλτσιν κατέληξαν ωστόσο σε συμφωνία για μια σειρά θεμάτων σε μια σύνοδο κορυφής στο Ελσίνκι ένα μήνα αργότερα. Κατά τη διάρκεια μιας ιδιωτικής συνομιλίας με τον Κλίντον σε εκείνη τη σύνοδο κορυφής - η οποία ήταν μέρος της σειράς των αποχαρακτηρισμένων εγγράφων - ο Γέλτσιν θα πει ότι κατέληξε σε συμφωνία με το ΝΑΤΟ όχι επειδή το ήθελε "'αλλά επειδή είναι ένα αναγκαστικό βήμα".
Στην ανταλλαγή απόψεων με τον Αμερικανό πρόεδρο, ο Γέλτσιν έκανε ένα πράγμα εμφανές. "[Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ] δεν πρέπει επίσης να αγκαλιάσει τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες", είπε. "Δεν μπορώ να υπογράψω καμία συμφωνία χωρίς μια τέτοια γλώσσα. Ειδικά στην Ουκρανία. Αν τους εμπλέξετε, θα δημιουργηθούν δυσκολίες στις συνομιλίες μας με την Ουκρανία για μια σειρά από θέματα". Ο Κλίντον δε συμφώνησε σε μια σχετική "συμφωνία κυρίων" και οι δύο άνδρες τελικά προχώρησαν.
Οι συνέπειες της επιλογής να αγνοηθούν οι ρωσικές ανησυχίες πριν από δεκαετίες συνεχίζουν να έχουν αντίκτυπο στις σχέσεις μεταξύ της Δύσης και της Μόσχας σήμερα, λένε οι ειδικοί.
"Αυτά τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα υπογραμμίζουν ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν σαφώς κατανοήσει εδώ και καιρό το βάθος των αντιρρήσεων της Μόσχας για την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, ξεκινώντας από την εποχή του Γκορμπατσόφ και την προεδρία του Γέλτσιν. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον προχώρησε ούτως ή άλλως σε αυτή την επέκταση, κρίνοντας πως η Ρωσία θα παρέμενε ανίσχυρη να την αποτρέψει", δήλωσε ο George Beebe, διευθυντής Μεγάλης Στρατηγικής στο Ινστιτούτο Quincy, στο Responsible Statecraft. "Σήμερα, η Ρωσία είναι και πικραμένη από αυτή την ιστορία και πολύ πιο ισχυρή από ό,τι ήταν τότε, και είναι αποφασισμένη να εμποδίσει την ενσωμάτωση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και τη Γεωργία με κάθε μέσο".