 |
| Photo: Public domain |
Lorenzo Maria Pacini - strategic-culture.su / Παρουσίαση Freepen.gr
Στον σημερινό κόσμο, η Κίνα αναπτύσσει με μεγάλη επιτυχία την οικονομία της, βρίσκοντας τις βέλτιστες αναλογίες μεταξύ της διατήρησης της πολιτικής εξουσίας του μεταρρυθμισμένου Κομμουνιστικού Κόμματος, των αρχών της φιλελεύθερης οικονομίας και της χρήσης της κινητοποίησης της κοινής κινεζικής κουλτούρας (σε ορισμένες περιπτώσεις με τη μορφή του κινεζικού εθνικισμού), σε τέτοιο βαθμό που πολλοί αναλυτές της αποδίδουν ήδη το ρόλο ενός νέου ανεξάρτητου παγκόσμιου πόλου σε παγκόσμια κλίμακα και προβλέπουν το μέλλον της ως "νέου ηγεμόνα". Όσον αφορά τις οικονομικές δυνατότητες, η Κίνα κατατάσσεται δεύτερη μεταξύ των πέντε χωρών με το υψηλότερο ΑΕΠ παγκοσμίως, αμέσως μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, σχηματίζοντας ένα είδος λέσχης των κορυφαίων εμπορικών δυνάμεων του κόσμου. Οι ίδιοι οι Κινέζοι αποκαλούν την Κίνα Zhongguo, που κυριολεκτικά σημαίνει "η μεσαία και μέση χώρα".
Η Κίνα είναι μια σύνθετη γεωπολιτική μονάδα σύνθετη γεωπολιτική μονάδα στην οποία διακρίνονται οι ακόλουθες κύριες συνιστώσες:
- ηπειρωτική Κίνα, στην οποία φτωχές και ελάχιστα αρδευόμενες αγροτικές περιοχές καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, που βρίσκονται μεταξύ του Κίτρινου ποταμού και του Γιανγκτσέ, κατοικούνται κυρίως από αυτόχθονες εθνοτικές ομάδες αυτόχθονες εθνοτικές ομάδες, ενωμένες με την έννοια του Χαν,
- τις παράκτιες περιοχές της Ανατολής, δηλαδή τα κέντρα οικονομικής και εμπορικής ανάπτυξης της χώρας και τα σημεία πρόσβασης στην παγκόσμια αγορά,
- οι ρυθμιστικές ζώνες που κατοικούνται από εθνοτικές μειονότητες (αυτόνομη περιοχή της Εσωτερικής Μογγολίας, αυτόνομη περιοχή Xinjiang, αυτόνομη περιοχή Ουιγούρων, αυτόνομη περιοχή του Θιβέτ),
- γειτονικά κράτη και ειδικές διοικητικές περιοχές με γηγενή κινεζικό πληθυσμό (Ταϊβάν, Χονγκ Κονγκ, Μακάο).
Το κύριο πρόβλημα της κινεζικής γεωπολιτικής είναι το εξής: προκειμένου να αναπτυχθεί η οικονομία, η Κίνα δε διαθέτει επαρκή εγχώρια ζήτηση- η είσοδος στη διεθνή αγορά μέσω της ανάπτυξης της παράκτιας περιοχής του Ειρηνικού Ωκεανού αύξησε δραστικά το βιοτικό επίπεδο, αλλά δημιούργησε επίσης κοινωνικές ανισότητες μεταξύ της ακτής και της ηπειρωτικής χώρας, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του εξωτερικού ελέγχου μέσω οικονομικών δεσμών και επενδύσεων, οι οποίες απειλούν την ασφάλεια της χώρας.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, αυτή η δυσαναλογία οδήγησε στην κατάρρευση της κινεζικής κρατικής υπόστασης, στον κατακερματισμό της και, όπως ήταν αναμενόμενο, στην εγκαθίδρυση εξωτερικού ελέγχου από τη Βρετανία και, τελικά, στην κατοχή των παράκτιων περιοχών από την Ιαπωνία. Ο Μάο Τσε Τουνγκ (1893-1976) επέλεξε έναν διαφορετικό δρόμο: τον συγκεντρωτισμό της χώρας και την πλήρη απομόνωσή της. Αυτό κατέστησε την Κίνα ανεξάρτητη, αλλά δημιούργησε πολλές δυσκολίες και φτώχεια, η επίλυση των οποίων πήρε αρκετά χρόνια.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ (1904-1997) ξεκίνησε ένα νέο γύρο μεταρρυθμίσεων, η επιτυχία των οποίων έγκειται στην ισορροπία μεταξύ της ανοικτής ανάπτυξης της "παράκτιας ζώνης" και της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, με παράλληλη διατήρηση του αυστηρού πολιτικού ελέγχου από το Κομμουνιστικό Κόμμα σε ολόκληρη την επικράτεια της Κίνας, προκειμένου να διατηρηθεί η ενότητα της χώρας. Αυτή η φόρμουλα εξακολουθεί να καθορίζει τη γεωπολιτική της σύγχρονης Κίνας σήμερα.
Ηπειρωτική Κίνα και παράκτια Κίνα
Η ταυτότητα της Κίνας είναι διττή: ηπειρωτική και παράκτια Κίνα. Η ηπειρωτική Κίνα επικεντρώνεται στον εαυτό της και στη διατήρηση του κοινωνικού και πολιτιστικού της παραδείγματος- η παράκτια Κίνα ενσωματώνεται όλο και περισσότερο στην παγκόσμια αγορά και, κατά συνέπεια, στην παγκόσμια κοινωνία (δηλαδή, σταδιακά υιοθετεί την παγκόσμια κοινωνία (δηλαδή, σταδιακά υιοθετεί τα χαρακτηριστικά του πολιτισμού της Θάλασσας).
Αυτές οι γεωπολιτικές αντιφάσεις εξομαλύνονται από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο πρέπει να λειτουργεί σύμφωνα με το παράδειγμα του Ντενγκ Σιαοπίνγκ: το άνοιγμα εγγυάται την οικονομική ανάπτυξη, αλλά ο άκαμπτος ιδεολογικός συγκεντρωτισμός του κόμματος, βασισμένος στις κατά κανόνα φτωχότερες αγροτικές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, διατηρεί τη σχετική απομόνωση της Κίνας από τον έξω κόσμο. Η Κίνα προσπαθεί να πάρει από τον ατλαντισμό και την παγκοσμιοποίηση ό,τι μπορεί να την ενισχύσει, ενώ αφήνει έξω και απορρίπτει ό,τι μπορεί να την αποδυναμώσει ή ακόμη και να την καταστρέψει.
Μέχρι στιγμής, το Πεκίνο έχει καταφέρει να διατηρήσει αυτή την ισορροπία, και αυτό το καθιστά παγκόσμιο ηγέτη, αλλά είναι δύσκολο να πει κανείς σε ποιο βαθμό μπορούν να συνδυαστούν τα ασυμβίβαστα (η παγκοσμιοποίηση ενός τμήματος της κοινωνίας και η διατήρηση ενός άλλου τμήματος και του παραδοσιακού τρόπου ζωής): η λύση σε αυτό το εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα εξισώσεων θα καθορίσει την τύχη της Κίνας στο μέλλον και, κατά συνέπεια, θα διαμορφώσει τον αλγόριθμο της συμπεριφοράς της.
Σε κάθε περίπτωση, σήμερα η Κίνα επιμένει σθεναρά σε μια πολυπολική παγκόσμια τάξη και, στις περισσότερες διεθνείς συγκρούσεις, αντιτίθεται στη μονοπολική προσέγγιση των ΗΠΑ και των δυτικών χωρών. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν σήμερα τη μόνη σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Κίνας: το αμερικανικό ναυτικό στον Ειρηνικό Ωκεανό Ειρηνικό Ωκεανό μπορεί ανά πάσα στιγμή να εγκαθιδρύσει αποκλεισμό κατά μήκος ολόκληρης της ακτογραμμής ολόκληρη την κινεζική ακτογραμμή και έτσι να καταρρεύσει αμέσως η οικονομία της, η οποία εξαρτάται πλήρως από τις ξένες αγορές. Σχετική με αυτό είναι και η ένταση γύρω από την Ταϊβάν, ένα ισχυρό και ταχέως αναπτυσσόμενο κράτος με κινεζικό πληθυσμό, το οποίο όμως είναι μια αμιγώς ατλαντική κοινωνία ενταγμένη στο φιλελεύθερο παγκόσμιο. Στο μοντέλο μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, στην Κίνα ανατίθεται ο ρόλος του πόλου της περιοχής του Ειρηνικού: ένα είδος συμβιβασμού μεταξύ της παγκόσμιας αγοράς, στην οποία η Κίνα υπάρχει και αναπτύσσεται σήμερα, προμηθεύοντας εκεί ένα τεράστιο μερίδιο βιομηχανικών αγαθών, και της πλήρους απομόνωσης. Αυτό συνάδει σε μεγάλο βαθμό με τη στρατηγική της Κίνας για τη μεγιστοποίηση του οικονομικού και τεχνολογικού δυναμικού του κράτους πριν έρθει η ώρα της αναπόφευκτης σύγκρουσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο ρόλος της Κίνας στο μοντέλο ενός πολυπολικού κόσμου
Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα στη σχέση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την εδραίωση των προσπαθειών για την οικοδόμηση μιας πολυπολικής δομής. Ένα από αυτά είναι η δημογραφική εξάπλωση των Κινέζων στα αραιοκατοικημένα εδάφη της Σιβηρίας, η οποία απειλεί να αλλάξει ριζικά την ίδια την κοινωνική δομή της ρωσικής κοινωνίας και αποτελεί άμεση απειλή για την ασφάλειά της. Απαραίτητη προϋπόθεση για μια ισορροπημένη εταιρική σχέση θα πρέπει να είναι ο αυστηρός έλεγχος από τις κινεζικές αρχές των μεταναστευτικών ροών προς το βορρά. Το δεύτερο ζήτημα είναι η επιρροή της Κίνας στην Κεντρική Ασία, μια στρατηγική περιοχή κοντά στη Ρωσία, πλούσια σε φυσικούς πόρους, με τεράστια εδάφη αλλά μάλλον αραιοκατοικημένη, και τα κινεζικά συμφέροντα στην περιοχή αυτή θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο. Και οι δύο αυτές τάσεις παραβιάζουν μια σημαντική αρχή της πολυπολικότητας: την οργάνωση του χώρου κατά μήκος του άξονα Βορρά-Νότου και όχι αντίστροφα.
Η κατεύθυνση προς την οποία η Κίνα έχει κάθε λόγο να αναπτυχθεί είναι ο Ειρηνικός, που βρίσκεται νότια της Κίνας, και όσο ισχυρότερη είναι η στρατηγική παρουσία της Κίνας στην περιοχή αυτή, τόσο ισχυρότερη θα είναι η πολυπολική δομή. Η ενίσχυση της κινεζικής παρουσίας στην περιοχή αυτή έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τα στρατηγικά σχέδια της αμερικανικής παγκόσμιας ηγεμονίας, καθώς από την άποψη της ατλαντικής στρατηγικής, η εξασφάλιση του ελέγχου των παγκόσμιων ωκεανών αποτελεί κλειδί για το σύνολο του στρατηγικού πλαισίου των ΗΠΑ. Ηνωμένες Πολιτείες. Ναυτικού των ΗΠΑ στον Ειρηνικό Ωκεανό και η ανάπτυξη στρατηγικών στρατιωτικών βάσεων στα διάφορα τμήματά του, καθώς και στον Ινδικό Ωκεανό στο νησί του Σαν Ντιέγκο, που επιτρέπουν τον έλεγχο του θαλάσσιου χώρου ολόκληρης της περιοχής, θα αποτελέσουν το κύριο πρόβλημα στην πορεία προς την αναδιοργάνωση του χώρου της περιοχής αυτής σύμφωνα με το μοντέλο μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης. Η απελευθέρωση της περιοχής αυτής από τις αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις μπορεί επομένως να θεωρηθεί καθήκον πλανητικής σημασίας.