Mihai Macovei - mises.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα ενισχύει τις εξαγωγές EV της Κίνας;
Οι πωλήσεις των κινεζικών ηλεκτρικών οχημάτων στην Ευρώπη εκτοξεύτηκαν στο 20% περίπου της αγοράς το 2023 και πρόκειται να φτάσουν περίπου το ένα τέταρτο το 2024. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ επέβαλαν υψηλούς δασμούς στις εξαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας, κατηγορώντας την Κίνα για βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα. Αν αληθεύει, αυτό θα σήμαινε πως οι Κινέζοι παραγωγοί χρησιμοποιούν τιμές ντάμπινγκ για να πουλήσουν την πλεονάζουσα παραγωγή στο εξωτερικό. Αλλά αυτό δεν ισχύει, καθώς η τιμή ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου ήταν περίπου η μισή στην Κίνα σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη το 2023. Στην πραγματικότητα, τα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα πωλούνται με τεράστια πριμοδότηση των τιμών στις δυτικές αγορές (Πίνακας 1) και είναι πιθανό να απολαμβάνουν υγιή περιθώρια κέρδους ακόμη και μετά την επιβολή των νέων δασμών.
Πίνακας 1: Τιμές μοντέλων EV σε επιλεγμένες αγορές
Source: EVMarketsReports.com.
Υποστηρίζεται επίσης ότι η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας έχει τροφοδοτηθεί άδικα από τη βιομηχανική πολιτική και τις γενναιόδωρες επιδοτήσεις. Οι αναλυτές επικρίνουν τις επιδοτήσεις αγοράς της Κίνας (εγκεκριμένη έκπτωση αγοραστή και απαλλαγή από τον φόρο πωλήσεων), αλλά οι ΗΠΑ και η ΕΕ ήταν πιο γενναιόδωρες από την Κίνα. Οι μέσες επιδοτήσεις αγοράς EV στην Κίνα μειώθηκαν σταδιακά από περίπου 2.300 ευρώ σε 1.300 ευρώ μεταξύ 2010 και 2022 και καταργήθηκαν το 2023. Η συνολική μέση στήριξη ανά όχημα μειώθηκε σε περίπου 4.600 δολάρια το 2023, ποσό που είναι μικρότερο από την ομοσπονδιακή φορολογική πίστωση των ΗΠΑ ύψους 7.500 δολαρίων και τα κίνητρα στις ευρωπαϊκές χώρες.
Ως πρωτοπόρος, η Κίνα έχει δαπανήσει μέχρι στιγμής περίπου 230 δισεκατομμύρια δολάρια για την ενίσχυση του τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων, σύμφωνα με αναλυτές του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών. Ωστόσο, η Κίνα καταργεί σταδιακά τις επιδοτήσεις, οι οποίες μειώθηκαν σημαντικά από πάνω από το 40% των συνολικών πωλήσεων σε μόλις 11,5% το 2023. Ταυτόχρονα, προκειμένου να καλύψουν το χαμένο έδαφος, οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να αυξήσουν περαιτέρω τις ενισχύσεις τους στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων κατά 174 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού. Τελικά, οι συνολικές επιχορηγήσεις του Inflation Reduction Act θα μπορούσαν να καταλήξουν τριπλάσιες, με φορολογικές πιστώσεις για τα EVs ύψους έως και 390 δισεκατομμυρίων δολαρίων και άμεσες επιδοτήσεις ύψους 130 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, ενώ οι επιδοτήσεις EV της Κίνας έρχονται συνεχώς στο προσκήνιο, οι δυτικές περνούν κάτω από το χαλί.
Πόσο σημαντικές είναι οι βιομηχανικές επιδοτήσεις;
Το ίδιο ισχύει και για τη δημόσια στήριξη ολόκληρης της βιομηχανικής δραστηριότητας. Μια ευρέως αναφερόμενη μελέτη της CSIS εκτιμά ότι οι επιδοτήσεις της Κίνας ανέρχονται σε περίπου 248 δισεκατομμύρια δολάρια ή 1,7% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2019, δηλαδή δύο έως τρεις φορές περισσότερο από ό,τι στις βασικές οικονομίες (διάγραμμα 1). Ωστόσο, σε ονομαστικούς όρους, οι επιδοτήσεις ύψους 84 δισεκατομμυρίων δολαρίων (0,4% του ΑΕΠ) δεν είναι ασήμαντες ούτε στις ΗΠΑ.Με 262 δισεκατομμύρια δολάρια (1,7% του ΑΕΠ) στο σύνολο της ΕΕ, οι βιομηχανικές επιδοτήσεις βρίσκονται σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με την Κίνα.
Σχήμα 1: Δαπάνες βιομηχανικής πολιτικής σε βασικές οικονομίες, 2019
Source: Center for Strategic and International Studies.
Σύμφωνα με τη μελέτη της CSIS, η πλειονότητα των μέσων ενίσχυσης στην Κίνα (άμεσες επιδοτήσεις και πιστώσεις κάτω από την αγοραία τιμή) πηγαίνουν σε κρατικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, οι κρατικές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% περίπου των εξαγωγών, πράγμα που σημαίνει ότι η άμεση συμβολή των βιομηχανικών επιδοτήσεων στην ανταγωνιστικότητα της Κίνας δεν είναι ο βασικός καθοριστικός παράγοντας. Οι ειδήμονες του κυρίαρχου ρεύματος φαίνεται να υπερβάλλουν τόσο για το μέγεθος όσο και για το ρόλο των κινεζικών επιδοτήσεων, προκειμένου να υποστηρίξουν την ανάγκη για περισσότερη βιομηχανική πολιτική στη Δύση. Πράγματι, η βιομηχανική πολιτική είναι και πάλι στη μόδα παγκοσμίως, με απότομη αύξηση των παρεμβάσεων βιομηχανικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια. Οι χώρες υψηλού εισοδήματος, που διαθέτουν περισσότερους δημοσιονομικούς πόρους, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της τάσης. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ξεκίνησε διάφορα επαχθή προγράμματα που ξεπερνούν τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια για την αναζωογόνηση της πράσινης και της υψηλής τεχνολογίας στη μεταποίηση. Στην Ευρώπη, ο Μάριο Ντράγκι θέλει να θέσει περισσότερες δημόσιες επενδύσεις και μια "βιομηχανική συμφωνία" της ΕΕ στον πυρήνα της αναζωογόνησης της αύξησης της παραγωγικότητας.
Είναι η βιομηχανική πολιτική η σωστή κίνηση;
Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα κατά της βιομηχανικής πολιτικής, όπως η έλλειψη γνώσης της αγοράς από τους γραφειοκρατικούς φορείς λήψης αποφάσεων, η αιχμαλωσία των αποφάσεων από ομάδες ειδικών συμφερόντων και το υψηλό ορατό και αόρατο κόστος, σε συνδυασμό με μια απογοητευτική ιστορική εμπειρία γεμάτη αποτυχίες. Ωστόσο, αυτά παραμερίζονται τώρα, με τον ισχυρισμό ότι οι προηγούμενες βιομηχανικές πολιτικές δεν ήταν καλά στοχευμένες. Η Κίνα διαφημίζεται ως το "αληθινό παράδειγμα" βιομηχανικής πολιτικής, χωρίς να κατανοούνται σωστά οι ιδιαιτερότητές της.
Σύμφωνα με τους García-Herrero και Schindowski, η βιομηχανική πολιτική της Κίνας διαφέρει από εκείνη μιας οικονομίας της αγοράς λόγω των σημαντικών κυβερνητικών παρεμβάσεων μέσω του τομέα των κρατικών επιχειρήσεων. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις παραδοσιακά μειονεκτούν σε σχέση με τις κρατικές επιχειρήσεις μέσω αυθαίρετων τελών, προστίμων και εκβιασμών, καθώς και ακριβότερων πιστώσεων. Η βιομηχανική πολιτική είναι πρωτίστως ένα εργαλείο για την άμβλυνση αυτού του μειονεκτήματος και κατευθύνει το ιδιωτικό κεφάλαιο στους στρατηγικούς στόχους της κυβέρνησης. Επιπλέον, η βιομηχανική πολιτική δεν έχει ωφελήσει την αύξηση της παραγωγικότητας, καθώς ευνοεί τις πελατειακές σχέσεις και τους διάχυτους δεσμούς μεταξύ κυβερνητικών αξιωματούχων και μεγάλων επιχειρήσεων εις βάρος των πιο παραγωγικών αλλά μη πολιτικά συνδεδεμένων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Άλλα έγγραφα τονίζουν επίσης ότι η εμπειρία της Κίνας με τη βιομηχανική πολιτική είναι στην καλύτερη περίπτωση μικτή, ενώ οι μαζικές κρατικές επιδοτήσεις οδήγησαν σε πολυάριθμες αποτυχίες.
Ταυτόχρονα, η Κίνα καταφέρνει να κυριαρχεί όχι μόνο στην εκκολαπτόμενη παγκόσμια αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά και σε ολόκληρο τον παγκόσμιο κατασκευαστικό τομέα καθαρής τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των ανεμογεννητριών, των ηλιακών συλλεκτών και των μπαταριών αυτοκινήτων. Όλοι αυτοί οι τομείς έχουν πρόσφατα τεθεί υπό έλεγχο για ντάμπινγκ τιμών και επιδοτήσεις, μαζί με πιο παραδοσιακούς τομείς όπως ο χάλυβας, το αλουμίνιο και η ναυπηγική βιομηχανία.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, η Κίνα κατέχει δεσπόζουσα θέση για σχεδόν 600 προϊόντα από τα 5.000 στις παγκόσμιες εξαγωγικές αγορές, κυρίως στα ηλεκτρονικά, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα/ενδύματα, τα υποδήματα και τα μηχανήματα. Αυτό είναι ασύγκριτο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αφού αποκτήθηκαν, οι δεσπόζουσες θέσεις διατηρήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, πράγμα που σημαίνει ότι οι κλάδοι παρέμειναν ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί ακόμη και μετά τη διακοπή των επιδοτήσεων. Είναι προφανές ότι παίζουν ρόλο πιο θεμελιώδεις παράγοντες και όχι ένα τεράστιο σύστημα διασταυρούμενων επιδοτήσεων βιομηχανικής πολιτικής, όπως υποστηρίζουν οι ειδήμονες της επικρατούσας τάσης. Με το μερίδιο των αμοιβών της εργασίας στο ΑΕΠ στο ίδιο περίπου επίπεδο με αυτό των ΗΠΑ, η υπόθεση του κοινωνικού ντάμπινγκ φαίνεται επίσης αδύναμη.
Οι χαμηλοί φόροι και η ταχεία συσσώρευση κεφαλαίου είναι το κλειδί
Η Κίνα είχε εντυπωσιακές οικονομικές επιδόσεις μετά την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων με προσανατολισμό στην αγορά και την προσχώρηση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001. Η οικονομία της αντιπροσωπεύει σήμερα το ένα τρίτο της παγκόσμιας ακαθάριστης μεταποιητικής παραγωγής, από λιγότερο από 10% το 2003, και κυριαρχεί σε πολλούς τομείς προηγμένης τεχνολογίας. Αυτό κατέστη δυνατό λόγω της ταχείας συσσώρευσης κεφαλαίου που τροφοδοτήθηκε από πολύ υψηλούς δείκτες αποταμίευσης και επενδύσεων, οι τελευταίοι ξεπερνούσαν το 40% του ΑΕΠ για περίπου δύο δεκαετίες (έναντι 25% του ΑΕΠ κατά παγκόσμιο μέσο όρο).
Ορισμένες επενδύσεις ενδεχομένως να κατανεμήθηκαν λανθασμένα από τον τομέα των μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων, από αποτυχίες της βιομηχανικής πολιτικής ή από τη φούσκα των ακινήτων. Ωστόσο, οι παραγωγικές ήταν επαρκείς για να εξασφαλίσουν μια αξιοσημείωτη αύξηση του κεφαλαιακού αποθέματος, όπως αντικατοπτρίζεται από την αύξηση της αυτοματοποίησης και της πυκνότητας των ρομπότ, με την Κίνα να πλησιάζει τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Γερμανία (διάγραμμα 2). Μαζί με την σταθερή πρόοδο στην καινοτομία, όπου η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία και σταδιακά κλείνει το χάσμα με την ΕΕ, οι επενδύσεις αυτές ενισχύουν την υψηλή αύξηση της παραγωγικότητας και τις φθηνές εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων.
Σχήμα 2: Πυκνότητα ρομπότ το 2016 και το 2022
Source: International Federation of Robots.
Αυτό είναι κυρίως αποτέλεσμα ενός περιορισμένου κράτους πρόνοιας, με την Κίνα να διαθέτει περίπου 8% του ΑΕΠ για κοινωνικές δαπάνες, ένα κλάσμα του επιπέδου στις ΗΠΑ (20%) και τη Γερμανία (25%). Αν και η Κίνα έχει εξαλείψει την ακραία φτώχεια, δεν προσπαθεί να απομυζήσει τους πλούσιους και τη μεσαία τάξη μέσω της αναδιανομής υψηλού εισοδήματος. Σε αντίθεση με τη Δύση, η χαμηλή φορολογική επιβάρυνση και η περιορισμένη προοδευτικότητα του φορολογικού της συστήματος ενθαρρύνουν την ισχυρή συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό, τις πολλές ώρες εργασίας και τις υψηλές αποταμιεύσεις. Οι Κινέζοι εργάζονται περίπου 2.170 ώρες κατά μέσο όρο ετησίως (περίπου 25% περισσότερο από ό,τι στις ΗΠΑ και 50% περισσότερο από ό,τι στη Γερμανία).
Συνολικά, η Κίνα αναδιανέμει μόνο περίπου το 28% του ΑΕΠ σε συνολικές κρατικές δαπάνες σε σχέση με ένα διογκωμένο 42% κατά μέσο όρο στις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και κοντά στο 50% του ΑΕΠ στη Δυτική Ευρώπη. Αυτό εξηγεί την οικονομική επιτυχία της Κίνας και όχι το πενιχρό 0,5-1% του ΑΕΠ που μπορεί να δαπανά περισσότερο για βιομηχανική πολιτική με αμφίβολα αποτελέσματα. Οι δυτικές οικονομίες έχουν αναπτύξει μια προτίμηση στην προοδευτική φορολόγηση των εισοδημάτων, τιμωρώντας τα πιο επιχειρηματικά και σκληρά εργαζόμενα μέλη της κοινωνίας, μειώνοντας τα κίνητρα εργασίας και αποθαρρύνοντας την αποταμίευση και τις επενδύσεις. Ακόμα και όταν παρέχονται αφειδώς βιομηχανικές επιδοτήσεις, όπως για παράδειγμα στον εκκολαπτόμενο τομέα των μπαταριών αυτοκινήτων, οι εγχώριοι παραγωγοί εξακολουθούν να μην μπορούν να ανταγωνιστούν τους πιο εύστροφους ασιατικούς ανταγωνιστές.
Συμπερασματικά, το επιχείρημα της βιομηχανικής πολιτικής είναι απλώς ένα προπέτασμα καπνού από τους σοσιαλιστές οικονομολόγους για να καλύψουν τις αναποτελεσματικότητες της πολύ μεγαλύτερης κρατικής αναδιανομής στη Δύση. Η τελευταία χρησιμοποιείται για την επιδότηση όχι μόνο των επιχειρήσεων, αλλά και των ατόμων, μέσω ενός τεράστιου συστήματος πρόνοιας και ενός ευρέος φάσματος δημόσιων υπηρεσιών. Ακόμη χειρότερα, ένα μεγάλο μέρος των δημόσιων δαπανών χρηματοδοτείται από το αυξανόμενο χρέος και την τυπογραφική μηχανή. Η αντιγραφή των βιομηχανικών πολιτικών της Κίνας δεν θα βοηθήσει στην επίλυση αυτού του τεράστιου προβλήματος, αλλά μπορεί ακόμη και να το επιδεινώσει.