 |
| Syrian President Bashar al-Assad (R) welcomes Turkish Prime Minister Tayyip Erdogan in Damascus, December 22, 2004. Turkey and Syria on Wednesday signed a free trade agreement to bolster bilateral economic ties and exchanged views on the situation in their common neighbour, Iraq. REUTERS/ sana kh/ACM |
Hekmat Aboukhater & Joshua Landis - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Ουάσινγκτον πρέπει να συμβιβαστεί με το γεγονός πως ολόκληρη η περιοχή εξομαλύνει τις σχέσεις της με τη Δαμασκό και τον Άσαντ.
Η σημερινή πολιτική των ΗΠΑ που βασίστηκε στην αλλαγή του καθεστώτος στη Δαμασκό έχει αποτύχει. Το ψήφισμα 2254 του ΟΗΕ, το οποίο ζητά μια δημοκρατική μετάβαση στη Συρία για την ανάδειξη της συριακής αντιπολίτευσης στην εξουσία, δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας. Το ίδιο και η προσπάθεια διαχωρισμού της Συρίας από το Ιράν.
Ούτε είναι πιο ρεαλιστική η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός οιονεί ανεξάρτητου κουρδικού θύλακα στη βορειοανατολική Συρία. Αντιτίθεται σε κάθε έναν από τους ισχυρότερους γείτονές της, ιδίως την Τουρκία. Καθεμία από αυτές τις τρεις πολιτικές - αλλαγή καθεστώτος, αναδίπλωση του Ιράν και διατήρηση ενός κουρδοκρατούμενου κρατιδίου στη βορειοανατολική Συρία - προϋποθέτει την επιτυχία της αλλαγής καθεστώτος στη Δαμασκό. Καμία από αυτές δεν έχει νόημα σήμερα.
Με μια περιορισμένη παρουσία 900 στρατιωτών, η Ουάσινγκτον βοήθησε τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια δύναμη υπό κουρδική ηγεσία, να διατηρήσουν τον έλεγχο του βορειοανατολικού τετάρτου της Συρίας, του σιτηρεσίου και του πετρελαϊκού αποθέματος της χώρας. Ενώ η αρχική ώθηση πίσω από την ανάπτυξη ήταν η καταπολέμηση του ISIS, η νέα ανομολόγητη πολιτική είναι τώρα να «ανατρέψει» το Ιράν, μπλοκάροντας τον κύριο αλυσιδωτό κρίκο του «Άξονα της Αντίστασης»: Συρία.
Με την εκλογή του Πεζεσκιάν, ο οποίος έχει δείξει άνοιγμα προς τη Δύση και την επιθυμία του να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ για τον πυρηνικό εξευγενισμό και τις κυρώσεις, η Ουάσινγκτον θα πρέπει να τον συναντήσει στα μισά του δρόμου.
Ο Ερντογάν αποδέχεται τη νίκη του Άσαντ
Μέσω των νότιων συνόρων της, η Τουρκία - ο μεγαλύτερος ξένος παράγοντας στον πόλεμο - δημιούργησε αυτό που είναι πλέον γνωστό ως «λεωφόρος των Τζιχάντι». Αυτή η συντονισμένη διαδρομή διευκόλυνε τα ταξίδια από τα τουρκικά διεθνή αεροδρόμια προς τις συνοριακές πόλεις και, τέλος, με όπλα και κατευθύνσεις προς τη Συρία. Νταγκεστάν, Τυνήσιοι, Βρετανοί και άλλοι, εισέρρεαν για να ενταχθούν στο ISIS και σε άλλους τζιχαντιστικούς σχηματισμούς με την ευλογία της Τουρκίας.
Εν ευθέτω χρόνω, οι απρόβλεπτες συνέπειες της υποστήριξης του Ερντογάν προς τους ισλαμιστές μαχητές εμφανίστηκαν στο κατώφλι του. Κύματα προσφύγων πέρασαν τα σύνορα με την Τουρκία για να γλιτώσουν από τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία. Σήμερα, η Τουρκία παλεύει με κοινωνικές εντάσεις που επιδεινώνονται από την παρουσία 3,7 εκατομμυρίων Σύριων προσφύγων στη χώρα. Παρά το γεγονός ότι έχει λάβει πάνω από 11 δισεκατομμύρια δολάρια από την ΕΕ και τις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, ο Ερντογάν αποφάσισε πρόσφατα πως ήρθε η ώρα για την αποχώρησή τους.
Εκτός από το προσφυγικό ζήτημα, ο Ερντογάν θεωρεί επίσης απαράδεκτο το status quo που διατηρούν οι ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές ότι μια ακόμη ανεξάρτητη κουρδική περιοχή στα νότια σύνορά του είναι ανάθεμα γι' αυτόν. Το 2017 και το 2019 έδειξε πόσο μακριά ήταν διατεθειμένος να φτάσει για να το εμποδίσει: Οι επιχειρήσεις «Ασπίδα του Ευφράτη» και «Άνοιξη της Ειρήνης», που διαφημίστηκαν ως εμπλοκές απαραίτητες για την τουρκική εθνική ασφάλεια, είδαν τον τουρκικό στρατό να εισβάλλει στη βόρεια Συρία και να διαλύει τους δεσμούς μεταξύ των τριών κουρδικών καντονιών Αφρίν, Κομπάνι και Τζαζιρέχ.
Αφού υποστήριξε την απομάκρυνση του Άσαντ επί 12 χρόνια, ο Ερντογάν αναγνωρίζει τώρα πως ο Σύριος πρόεδρος ήρθε για να μείνει και τον προτιμά στα νότια σύνορά του από έναν ανεξάρτητο κουρδικό θύλακα. Κατά συνέπεια, αυτόν τον Ιούλιο, ο Ερντογάν προσκάλεσε τον Άσαντ σε επίσημη κρατική επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη. Προσφέρθηκε να φέρει τους Ρώσους ως μεσολαβητές και δήλωσε ότι είναι δυνατή η πλήρης διπλωματική εξομάλυνση μεταξύ των δύο χωρών
Αν και ο Άσαντ αρνείται να συναντηθεί με τον Ερντογάν χωρίς να λάβει πρώτα τη δέσμευση πως η Τουρκία θα αποσύρει τα στρατεύματά της από τα συριακά εδάφη, ο Άσαντ έδειξε ανοιχτός σε μια δοκιμαστική συνάντηση. Είναι πρόθυμος να αποκαταστήσει τη συριακή κυριαρχία στα εδάφη που έχασε από τις δυνάμεις των ανταρτών και τους ξένους στρατούς. Η αναζωογόνηση του εμπορίου με την Τουρκία θα προσφέρει επίσης μια πολυπόθητη σανίδα σωτηρίας στην προβληματική συριακή οικονομία.
Ο Άσαντ επιθυμεί επίσης να έχει ένα σύμμαχο στην επικείμενη αντιπαράθεση με τους υποστηριζόμενους από τους Αμερικανούς Κούρδους στη βορειοανατολική Συρία. Επιδιώκει να αξιοποιήσει την απειλή μιας τουρκικής εισβολής στη βορειοανατολική Συρία που ελέγχεται από τις SDF για να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με τους Κούρδους της Συρίας.
Ο Άσαντ έχει καταστήσει σαφές ότι δε θα επιτρέψει στους Κούρδους να διατηρήσουν το δικό τους στρατό, ένα αποτέλεσμα στο οποίο οι Κούρδοι δε θα συμφωνήσουν ποτέ όσο οι αμερικανικές δυνάμεις παραμένουν στη βορειοανατολική Συρία για να διασφαλίσουν την οιονεί ανεξαρτησία της περιοχής. Η Ουάσινγκτον, ωστόσο, δεν μπορεί να κρατήσει τα στρατεύματά της στη Συρία για πάντα και έχει καταστήσει σαφές στους Κούρδους ότι δε θα τους βοηθήσει να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο κράτος.
Με την ανάληψη της εξουσίας από μια νέα αμερικανική κυβέρνηση το 2025, ήρθε η ώρα για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία.
Κρίσιμες αποφάσεις για την Ουάσινγκτον
Καθώς ο πόλεμος στη Γάζα πλησιάζει στην πρώτη του επέτειο, η πολιτική και η αξιοπιστία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή βρίσκονται σε απότομη πτώση. Η τουρκική οργή κατά των ΗΠΑ αυξάνεται από τότε που η Ουάσινγκτον άρχισε να εξοπλίζει τους Κούρδους της Συρίας στα τέλη του 2014. Η ίδρυση μιας αυτόνομης περιοχής υπό κουρδική ηγεσία στη βορειοανατολική Συρία λίγο αργότερα, ακολουθούμενη από τη δημιουργία των αμερικανικά εξοπλισμένων και εκπαιδευμένων Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), απλώς επιδείνωσε την κατάσταση.
Οι ΗΠΑ έχουν ένα παράθυρο ευκαιρίας να χρησιμοποιήσουν τη μεταρρύθμιση των κυρώσεων για να πετύχουν την υπογραφή μιας ευνοϊκής συμφωνίας μεταξύ των SDF και της συριακής κυβέρνησης. Σε μια τέτοια συμφωνία, οι Κούρδοι θα διατηρήσουν μια μικρή αυτονομία με αντάλλαγμα την αποκατάσταση της κυριαρχίας της συριακής κυβέρνησης. Άλλωστε, οι Κούρδοι της Συρίας θα προτιμούν πάντα να ζουν υπό τη συριακή κυβέρνηση από εκείνη της Τουρκίας.
Επιπλέον, οι Άσαντ εξαρτώνται πάντα από τους Κούρδους για να εξισορροπήσουν τις αραβικές φυλές της περιοχής. Ο πρόεδρος Άσαντ χρειάζεται τους Κούρδους για να κυβερνήσει το βορειοανατολικό τμήμα, όπως ακριβώς τους χρειάζεται για να διασφαλίσει ότι ούτε η Αλ Κάιντα ούτε το ISIS θα επιστρέψουν.
Εν ολίγοις, υπάρχει μια συμφωνία που πρέπει να γίνει μεταξύ των Κούρδων και της Δαμασκού- οι ΗΠΑ μπορούν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να διασφαλίσουν πως θα είναι η καλύτερη δυνατή. Η επιστροφή στη συμφωνία των Αδάνων του 1998 μεταξύ της Συρίας και της Τουρκίας είναι το πιο πιθανό μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα. Βοηθήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και εξασφάλισε τη μόνη θερμή και σταθερή περίοδο στις τουρκοσυριακές σχέσεις τα τελευταία 100 χρόνια.
Όσον αφορά το προσφυγικό ζήτημα, λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες επιθέσεις εναντίον Σύριων που ζουν στην Τουρκία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να εξετάσει το ακόλουθο ερώτημα: Είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ κάποιοι από τους 3,7 εκατομμύρια πρόσφυγες να επιστρέψουν σε μια οικονομικά ενδυναμωμένη Συρία που έχει βγάλει την μπότα των οικονομικών κυρώσεων από το λαιμό της, ή να διαφύγουν από μια όλο και πιο εχθρική Τουρκία μέσω ενός επικίνδυνου ταξιδιού με λαστιχένιες λέμβους προς την Ευρώπη, δημιουργώντας έτσι μια δεύτερη μεταναστευτική κρίση και ενισχύοντας περαιτέρω την ευρωπαϊκή ακροδεξιά;
Η απάντηση φαίνεται ξεκάθαρη.
Συμμόρφωση με τους συμμάχους μας
Μια συμφωνία με την κυβέρνηση της Συρίας για την ελάφρυνση των κυρώσεων θα συμβάλει στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των Κούρδων. Εξίσου σημαντικό είναι ότι θα τονώσει την οικονομία αρκετά ώστε να πείσει ορισμένους Σύριους πρόσφυγες να επιστρέψουν και να σταματήσει την αποχώρηση των Σύριων κατοίκων.
Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να αντισταθούν στη θέληση των Αράβων και Τούρκων συμμάχων τους που επιδιώκουν την εξομάλυνση και την επιστροφή των Σύριων στην πατρίδα τους. Πολλοί από τους Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής είναι επίσης πρόθυμοι να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές σχέσεις με τη Δαμασκό και να άρουν τις κυρώσεις. Οκτώ χώρες της ΕΕ παρουσίασαν πρόσφατα ένα έγγραφο θέσεων στο οποίο προτείνουν στην ΕΕ να ανανεώσει τις διπλωματικές σχέσεις με την κυβέρνηση του Άσαντ.
Υποστηρίζουν ότι η ευρωπαϊκή πολιτική της «αλλαγής καθεστώτος» και των κυρώσεων έχει «αποτύχει». «Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής», επισημαίνουν, “έχουν πλήξει κυρίως τους πολίτες και όχι το καθεστώς και τις αρχές”. Οι υπουργοί Εξωτερικών ζητούν αλλαγή της πολιτικής σε μια πολιτική που θα δημιουργεί «μια πραγματικότητα όπου οι κάτοικοι θα έχουν τη βούληση και το ενδιαφέρον να παραμείνουν στη Συρία και να επιστρέψουν σε αυτήν».
Μόνο με την άρση των κυρώσεων μπορεί η συριακή οικονομία να αρχίσει να αναπτύσσεται ξανά και να δώσει ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον σε μερικούς από το 90% των Σύρων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να εμποδίζουν τη διαδικασία εξομάλυνσης που επιδιώκουν οι στενότεροι σύμμαχοί τους, η Ουάσινγκτον θα εκδιωχθεί από την περιοχή. Η προσπάθεια του Ερντογάν να αναζωπυρώσει την πάλαι ποτέ φιλία του με τον Άσαντ καθοδηγείται από την αμοιβαία επιθυμία τους να δουν τα αμερικανικά στρατεύματα να αποσύρονται από τη βορειοανατολική Συρία.
Οι ΗΠΑ το μόνο που θα κάνουν είναι να βλάψουν τον εαυτό τους και τους συμμάχους τους στον Κόλπο και την Ευρώπη αντιστεκόμενες σε αυτή την προσπάθεια.
Όσον αφορά το Ιράν, οι ΗΠΑ πρέπει να βρουν μια λύση μαζί του. Αυτό δε θα είναι εύκολο, αλλά η νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Πεζεσκιάν παρουσιάζει ένα άνοιγμα που θα πρέπει να διερευνηθεί. Η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Συρίας έχει βυθιστεί στον σκιώδη πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Μακροπρόθεσμα, μόνο μια ανακωχή μεταξύ των δύο θα εξασφαλίσει την περιφερειακή σταθερότητα.
Εν τω μεταξύ, μια αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία θα βοηθήσει στην επανεκκίνηση της συριακής οικονομίας, θα μειώσει τις εντάσεις με τους βασικούς συμμάχους μας στην περιοχή και θα ανακουφίσει το προσφυγικό πρόβλημα που κατακλύζει την Ευρώπη.