 |
| Wounded servicemen of the 24th Mechanized Brigade of the Ukrainian Armed Forces, named after King Danylo, arrive at a medical stabilisation point point, amid Russia's attack on Ukraine, near the frontline town of Chasiv Yar in Donetsk region, Ukraine June 26, 2024. Oleg Petrasiuk/Press Service of the 24th King Danylo Separate Mechanized Brigade of the Ukrainian Armed Forces/Handout via REUTERS |
Στις τελευταίες της στιγμές, η Getrude Stein φημολογείται ότι ρώτησε: "Ποια είναι η απάντηση;". Καμία απάντηση δεν ήρθε από τους συγκεντρωμένους γύρω της. Συνέχισε με την ανταπάντηση, "αλλά ποια είναι η ερώτηση;".
Mark Episkopos - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η μαξιμαλιστική παρόρμηση προς την Ουκρανία πλησιάζει στην τελική της πράξη σε μια παρόμοια αξιοζήλευτη κατάσταση. Βρίσκεται κι αυτή στο νεκροκρέβατο και αντιμετωπίζει αυτό που όλο και περισσότερο μοιάζει με κρίση νοήματος, η οποία τροφοδοτείται όχι από ανεπαρκείς πόρους ή από την εξασθένηση της πολιτικής βούλησης, αλλά από μια ασαφή θεωρία της νίκης.
Ποτέ δε θα μπορούσε να υπάρξει απόλυτη ομοφωνία σε αυτό που ήταν ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ από περίπου 50 έθνη, αλλά μπορεί να υποτεθεί πως ο αρχικός στόχος ήταν να δοθεί η δυνατότητα στην Ουκρανία, μέσω ενός συνδυασμού στρατιωτικής βοήθειας, κυρώσεων και διπλωματικής πίεσης, να υποβαθμίσει αποφασιστικά και ενδεχομένως να νικήσει τον ρωσικό στρατό. Γύρω στο δεύτερο μισό του 2023 κατέστη σαφές - αν και πρέπει να πούμε ότι πολλοί παρατηρητές έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου αρκετό καιρό νωρίτερα - πως ορισμένες από τις παραδοχές πίσω από αυτή την προσέγγιση ήταν αστήρικτες.
Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, η προσέγγιση αυτή παραμένει το κυρίαρχο παράδειγμα για την πλαισίωση του πολέμου, ελλείψει σαφώς διατυπωμένης εναλλακτικής στρατηγικής.
Παρά τις προηγούμενες εμπειρίες με τα ρωσικά αντίμετρα κατά των HIMARS και άλλων συστημάτων που προμηθεύτηκαν από τη Δύση, η πεποίθηση παραμένει ότι η Ουκρανία μπορεί να γείρει την ισορροπία δυνάμεων υπέρ της, εάν εφοδιαστεί με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Πέρυσι, αυτό ήταν τα άρματα μάχης Leopard και τα πυραυλικά συστήματα Patriot. Τώρα, είναι τα F-16. Στη συνέχεια, υπάρχει το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό ζήτημα των στόχων για τους οποίους θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν αυτά τα όπλα.
Οι πρόσφατες εκτιμήσεις που προτρέπουν την Ουκρανία να στραφεί σε μια αμυντική στάση αποτελούν μια ευπρόσδεκτη απόκλιση από την πρόταση, που ακυρώθηκε πλήρως από την εμπειρία της αποτυχημένης αντεπίθεσης του 2023, πως ο στρατός της Ουκρανίας διαθέτει την αναγκαία επιθετική δύναμη για να εκδιώξει τις ρωσικές δυνάμεις από όλο το διεθνώς αναγνωρισμένο έδαφός της. Τέτοιες εκκλήσεις αντικατοπτρίζουν τις πραγματικότητες μιας σύγκρουσης που επιβεβαίωσε τον δοκιμασμένο από τον χρόνο ισχυρισμό του Καρλ φον Κλάουζεβιτς ότι η άμυνα είναι η ισχυρότερη μορφή πολέμου και, αν είχε εισακουστεί πολύ νωρίτερα, ίσως να είχε καταγραφεί ως ορθή συμβουλή.
Αλλά αυτή η προσέγγιση δυστυχώς δεν φτάνει αρκετά μακριά στην αναγνώριση της σοβαρότητας των παραγόντων - στρατιωτικών, πολιτικών, οικονομικών και δημογραφικών - που δρουν εναντίον της Ουκρανίας εντός και εκτός του πεδίου της μάχης. Το ανθρώπινο δυναμικό και η δύναμη πυρός είναι τα δύο νομίσματα με τα οποία θα αγοραστεί η νίκη στην Ουκρανία - ο στρατός της Ουκρανίας αντιμετωπίζει τρομερά, αυξανόμενα ελλείμματα και στα δύο. Η χώρα κλυδωνίζεται από ένα δημογραφικό καθοδικό σπιράλ που θα απαιτήσει μια προσπάθεια ολόκληρης της κοινωνίας για να αποκατασταθεί, ακόμη και αν ο πόλεμος τελείωνε σήμερα.
Επιπλέον, τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η ακλόνητη ενότητα του ουκρανικού πληθυσμού πίσω από τους πολεμικούς στόχους της κυβέρνησής του έχει σχεδόν διαλυθεί, εισάγοντας νέες και ανεπιθύμητες εσωτερικές πιέσεις από τις οποίες η κυβέρνηση Ζελένσκι θεωρούσε τον εαυτό της απρόσβλητο. Μια πλειονότητα των Ουκρανών τάσσεται τώρα υπέρ της έναρξης ειρηνευτικών συνομιλιών με τη Ρωσία, ένα μέτρο που είχε λειτουργικά απαγορευτεί από την κυβέρνηση Ζελένσκι.
Υπάρχει μια έννοια κατά την οποία αυτές οι προτεινόμενες αμυντικές στρατηγικές είναι ακόμη πιο επιβαρυμένες από τα προηγούμενα μαξιμαλιστικά σχέδια - τα οποία κορυφώθηκαν σε δημοτικότητα μετά τις επιτυχείς ουκρανικές προόδους στα τέλη του 2022 - για να κερδηθεί ο πόλεμος με συντριπτικό πλήγμα στους Ρώσους μέσω αστραπιαίων επιθετικών ελιγμών. Η θεωρία της νίκης της Ουκρανίας με το "χτύπημα νοκ-άουτ", όσο λανθασμένη και αν αποδείχθηκε, μπορεί τουλάχιστον να αξιωθεί με την αναγνώριση και την προσπάθεια να εργαστεί εντός των περιορισμών που θέτει ο χρόνος.
Η συζήτηση για μια αμυντική στρατηγική προσπαθεί να κερδίσει χρόνο στο Κίεβο, τον οποίο πιθανότατα δεν έχει, αξιοποιώντας πόρους που το ίδιο και οι δυτικοί εταίροι του δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά, για να επιτύχει έναν σκοπό που δεν έχει ακόμη καθοριστεί επαρκώς. Είναι, ως προς τη μορφή και τη λειτουργία, μια άσκηση στο να σφυρίζει κανείς στο νεκροταφείο.
Ο πόλεμος δεν μπορεί να τεθεί στον αυτόματο πιλότο, όπως θα λέγαμε, απλά αναβάλλοντας τις επιθετικές επιχειρήσεις και επενδύοντας στην άμυνα. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η έντονη ασυμμετρία λανθάνουσας ισχύος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλά επίσης και κυρίως η ασυμμετρία ζωτικών συμφερόντων και δυνατοτήτων κλιμάκωσης μεταξύ της Ρωσίας και των δυτικών εταίρων της Ουκρανίας.
Ωστόσο, η συζήτηση σχετικά με το αν μπορούν ή όχι να επιβραδυνθούν οι τάσεις που δρουν εναντίον της Ουκρανίας παρακάμπτει ένα πιο θεμελιώδες ερώτημα: επιβραδύνεται για ποιο σκοπό; Αν η πρόθεση είναι να κερδηθεί περισσότερος χρόνος, για ποιο λόγο υπάρχει αυτός ο χρόνος; Είναι για να προετοιμαστεί μια άλλη μεγάλης κλίμακας αντεπίθεση για να βγει η Ρωσία από τον πόλεμο- για να ηττηθεί σιγά-σιγά η Ρωσία σε έναν πόλεμο φθοράς- ή για να αυξηθεί το κόστος για τη Ρωσία έτσι ώστε το Κρεμλίνο να συμφωνήσει σε διαπραγματεύσεις με λογικά ευνοϊκούς όρους για την Ουκρανία και τη Δύση;
Οι δύο πρώτες είναι ελάχιστα πιο ρεαλιστικές από τις αβασάνιστες υποθέσεις που στήριξαν την ατυχή αντεπίθεση του 2023. Η τελευταία είναι στην καλύτερη περίπτωση αμφίβολη υπό το πρίσμα των τάσεων που συζητήθηκαν παραπάνω.
Η πρόσφατη κάλυψη του πολέμου αποτύπωσε με οδυνηρή σαφήνεια τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ουκρανία. Όμως αυτή η ευρεία αναγνώριση φαίνεται ακόμη να κρύβεται πίσω από ένα τείχος πολιτικών και στρατιωτικών παραδοχών που δεν έχουν επικαιροποιηθεί από το δεύτερο μισό του 2022. Πάρα πολύ από τη σκέψη σχετικά με την Ουκρανία έχει παγιδευτεί στην τελειοποίηση, προσαρμογή και δικαιολόγηση ενός συρρικνούμενου συνόλου τακτικών μέτρων αντί να αρθρώσει μια ρεαλιστική τελική κατάσταση που διατηρεί την ουκρανική κυριαρχία και προωθεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Περισσότερη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία και πρόσθετες κυρώσεις κατά της Ρωσίας αντιμετωπίζονται πολύ συχνά ως αυτοτελείς στόχοι και όχι ως μέσα που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση αποτελεσμάτων σε στρατηγικό επίπεδο.
Η αμερικανική εμπειρία υποστηριζόταν πάντα από ένα είδος αποκεντρωμένης τεχνο-αισιοδοξίας που επέτρεπε μια μοναδική επιχειρηματική, προσανατολισμένη στις λύσεις κουλτούρα, η οποία κατέστησε τις ΗΠΑ παγκόσμιο ηγέτη της καινοτομίας. Όμως αυτό το τεχνοκρατικό πνεύμα, αν και αποτελεί μεγάλη ευεργεσία σε κάθε είδους εμπορικές και επιστημονικές επιχειρήσεις, μπορεί να γίνει μεγάλο βάρος σε πιο σκοταδιστικά θέματα κρατικής τεχνικής, γεωπολιτικής και στρατιωτικής στρατηγικής.
Η χαρακτηριστική τεχνική ικανότητα της Αμερικής, την οποία ενσάρκωσε ο υπουργός Άμυνας Robert S. McNamara, ο οποίος είχε θρασύτατη αυτοπεποίθηση, απέτυχε να διαπεράσει την ομίχλη του πολέμου στο Βιετνάμ, επειδή προχώρησε από στρατηγικά αβάσιμες υποθέσεις σχετικά με την ευρύτερη δυναμική της σύγκρουσης και αρνήθηκε να διορθώσει την πορεία της σε καίρια σημεία.
Οι μεταβλητές που διαδραματίζονται στην Ουκρανία είναι αναμφίβολα αρκετά διαφορετικές, αλλά η πιθανή ανοησία - να βυθιστεί κανείς μέχρι το γόνατο σε μια παρατεταμένη σύγκρουση χωρίς μια ρεαλιστική θεωρία νίκης - είναι σχεδόν η ίδια και το διακύβευμα είναι εξίσου υψηλό.