 |
| U.S. Marine Sgt. Steven Mashburn, a squad leader with Black Sea Rotational Force, right, holds the American flag during the opening ceremony for NATO Exercise Saber Strike at the Pabrade Training Area, Lithuania, June 8, 2015. (U.S. Marine Corps photo by Sgt. Paul Peterson/Released) |
"Επαναπροσδιορίσαμε τη Συμμαχία μας. Βοηθήσαμε στην αναζωογόνηση της Συμμαχίας μας", δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στην πρόσφατη 75η σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. "Βοηθήσαμε να επαναπροσδιορίσουμε τη Συμμαχία μας, ώστε ακόμη και καθώς γιορτάζουμε τα 75 χρόνια της πιο επιτυχημένης αμυντικής συμμαχίας στην ιστορία, να είμαστε αποφασιστικά επικεντρωμένοι στο μέλλον και να κάνουμε ό,τι μπορούμε στην εποχή μας για να διασφαλίσουμε πως αυτή η επιτυχία για 75 χρόνια θα συνεχιστεί".
Mark Episkopos - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο εορτασμός της επετείου ολοκληρώθηκε. Η ενεργητική, προνοητική ηγεσία των ΗΠΑ είναι απαραίτητη τώρα περισσότερο από ποτέ για να διασωθεί το ΝΑΤΟ από τις κρίσεις ταυτότητας και σκοπού του.
Η Δύση αντιμετωπίζει έναν κόσμο στο χάος. Η συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ο πιο καταστροφικός και επικίνδυνος πόλεμος στην ευρωπαϊκή ήπειρο από το 1945- η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ βρίσκεται σε αντιπαράθεση με μια ολοένα και πιο διεκδικητική Κίνα στην Ασία-Ειρηνικό- και ο πόλεμος της Γάζας μειώνει την παγκόσμια επιρροή της Δύσης, ακόμη και όταν αναπαράγει διαιρέσεις εντός του ΝΑΤΟ.
Στο φόντο αυτών των πρωτοφανών προκλήσεων, η αμερικανική εσωτερική πολιτική βρίσκεται σε μια περίοδο παρατεταμένης αναταραχής με δυνητικά σημαντικές επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ εμπλέκονται με τον υπόλοιπο κόσμο. Ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, κάποια μορφή αμερικανικής υποχώρησης - είτε σταδιακά και τυχαία, είτε ξαφνικά και προμελετημένα - από την Ευρώπη προς την Ασία δεν είναι απλώς δυνατή, αλλά πιθανή.
Το ΝΑΤΟ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιλαμβάνονται πλήρως αυτό το ενδεχόμενο, αλλά δεν έχει γίνει ακόμη ένας ανοιχτός, ειλικρινής διάλογος μεταξύ των συμμάχων για την υποχώρηση των ΗΠΑ και τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη. Η μόνη ευρωπαϊκή δικλείδα ασφαλείας κατά της αμερικανικής υποχώρησης που βρίσκεται επί του παρόντος στο τραπέζι - σύμφωνα με πληροφορίες, μια πρόταση για τη θεσμοθέτηση της βοήθειας προς την Ουκρανία με τρόπο που να καθιστά πιο δύσκολο για μια μελλοντική κυβέρνηση να αποσύρει την υποστήριξη προς το Κίεβο - δεν αρχίζει καν να αντιμετωπίζει τα ευρύτερα ζητήματα της κατανομής των βαρών, των δομών δυνάμεων, των υπερπόντιων στρατιωτικών δεσμεύσεων και των πολιτικών ένταξης που θα καθορίσουν τον ρόλο της Αμερικής στο ΝΑΤΟ τα επόμενα χρόνια και τις επόμενες δεκαετίες.
Για να είμαστε σίγουροι, το ΝΑΤΟ δεν υποφέρει από τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει μια τυπική στρατιωτική συμμαχία - κανένα από τα μέλη του δεν αντιμετωπίζει άμεση απειλή για την ασφάλεια, ούτε βυθίζεται επί του παρόντος σε μια στρατιωτική σύγκρουση με έναν ομότιμο ανταγωνιστή.
Ωστόσο, υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση, η οποία έρχεται σιγά-σιγά στο προσκήνιο, παρά τις προσπάθειες των δυτικών ηγετών να προβάλλουν μια συμπεριφορά "business as usual", ότι το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει μια πιο υπαρξιακή πρόκληση: με απλά λόγια, η δομή και η σύνθεσή του δεν αντικατοπτρίζουν πλέον τις πραγματικότητες που αντιμετωπίζουν τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη.
Οι στρατιωτικές συμμαχίες είναι από τη φύση τους εφήμερες, επειδή τα συμφέροντα ασφαλείας που τις στηρίζουν είναι πάντα ρευστά και συγκυριακά. Οι συνασπισμοί αυξάνονται και μειώνονται με βάση μια πληθώρα βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων γεωπολιτικών παραγόντων- όπως θα μπορούσε να βεβαιώσει οποιοσδήποτε Ευρωπαίος αρχηγός κράτους πριν από τον 19ο αιώνα, ο εταίρος του σήμερα μπορεί να είναι ο αντίπαλος του αύριο.
Το ΝΑΤΟ είναι μοναδικό μεταξύ των συμμαχιών επειδή υποτίθεται ότι βασίζεται σε αξίες και όχι σε γεωπολιτικά συμφέροντα, αλλά αυτή η διάκριση, όσο σημαντική και αν είναι, δεν λέει ολόκληρη την ιστορία. Το ΝΑΤΟ προέκυψε ως υποπροϊόν της αντιπαλότητας ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι ΗΠΑ επιδίωξαν με σύνεση να σταθεροποιήσουν στρατιωτικά και οικονομικά τη διαλυμένη μεταπολεμική Ευρώπη ως ανάχωμα στην περαιτέρω σοβιετική επέκταση προς τα δυτικά.
Οι ΗΠΑ λειτούργησαν έτσι ως υπεράκτιος εξισορροπιστής, επεκτείνοντας την πυρηνική ομπρέλα και τις συμβατικές τους δυνατότητες σε ένα ενοποιημένο προπύργιο ευρωατλαντικών κρατών που θα βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή οποιασδήποτε νέας σοβιετικής προσπάθειας εδαφικής μεγέθυνσης στην Ευρώπη. Αν και ήταν πάντα περιβεβλημένο με τη ρητορική της φιλελεύθερης δημοκρατίας, το ΝΑΤΟ αντανακλούσε και ικανοποιούσε πλήρως τα συμφέροντα ασφαλείας τόσο των ΗΠΑ όσο και των Ευρωπαίων συμμάχων του.
Η σοβιετική κατάρρευση άλλαξε ριζικά αυτόν τον υπολογισμό ασφάλειας. Η Ρωσία, παρά τους σημαντικούς πόρους της και την εχθρότητά της προς τη Δύση, δεν είναι ΕΣΣΔ. Η Μόσχα δεν έχει ούτε την πρόθεση ούτε τη δυνατότητα να εξαπολύσει επιθετικό πόλεμο κατά του ΝΑΤΟ στα σημερινά της σύνορα, στερώντας έτσι από τη συμμαχία τον αμυντικό της σκοπό.
Το ΝΑΤΟ προσπάθησε να καλύψει αυτό το κενό μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ξεκινώντας εξωεδαφικά εγχειρήματα στη Γιουγκοσλαβία, το Αφγανιστάν και τη Λιβύη και επαναπροσδιορίζοντας τον λόγο ύπαρξής του γύρω από το ιδεολογικό πρόταγμα μιας παγκόσμιας αντιπαράθεσης μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχίας. Όμως αυτές οι δαπανηρές και συχνά αντιπαραγωγικές πρωτοβουλίες το μόνο που κατάφεραν ήταν να αποσπάσουν την προσοχή της συμμαχίας από αυτό που θα έπρεπε να είναι η πρωταρχική της εστίαση: την επιστροφή σε ένα σύνολο αποστολών που ευθυγραμμίζεται με τα βασικά συμφέροντα ασφαλείας των μελών της.
Το τεράστιο χάσμα του ΝΑΤΟ σε πόρους και αμυντικές επενδύσεις, με τις ΗΠΑ να διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στον εφοδιασμό των δυνατοτήτων της συμμαχίας, ήταν λογικό στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, αλλά είναι αδικαιολόγητο σήμερα. Έχει περάσει προ πολλού η ώρα για την Ευρώπη, μια μεγάλη δύναμη από μόνη της, να αναλάβει τα ηνία της άμυνάς της. Αυτό δεν είναι ένα επιχείρημα υπέρ της "κατανομής των βαρών", μια έννοια που εντοπίζει το σύμπτωμα ενός μεγαλύτερου προβλήματος στην καρδιά της συμμαχίας. Αντίθετα, το ίδιο το βάρος πρέπει να αναδιαρθρωθεί εκ βάθρων ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα τόσο τα αμερικανικά όσο και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα ασφαλείας.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις είναι περισσότερο από ικανές να διαχειριστούν την πρόκληση της Ρωσίας μέσω ενός μείγματος αποτροπής και δέσμευσης - μια μείωση των συμβατικών δεσμεύσεων των ΗΠΑ προς την Ευρώπη θα δημιουργούσε τα απαραίτητα κίνητρα και για τα δύο. Στην πραγματικότητα, η αποσύνδεση των συμβατικών δυνατοτήτων των ΗΠΑ και της Ευρώπης και η ενθάρρυνση ενός μεγαλύτερου βαθμού ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας θα μείωνε τους ταραχοποιούς παράγοντες που τροφοδότησαν εξαρχής την αντιπαράθεση Ρωσίας-Δύσης, ενισχύοντας την ασφάλεια της Ευρώπης και απελευθερώνοντας παράλληλα αμερικανικούς πόρους για άλλα θέατρα.
Η διατλαντική συμμαχία θα ενισχυόταν και θα ήταν καλύτερα ασφαλισμένη έναντι εσωτερικών πολιτικών αναταραχών, εάν τα δύο κέντρα εξουσίας της κατανέμουν τους πόρους τους σύμφωνα με τις διαφορετικές προτεραιότητές τους, σε αντίθεση με το να εμπλέκονται με τρόπους που υπονομεύουν και τις δύο πλευρές. Το ΝΑΤΟ είναι θεμελιωδώς ακατάλληλο ως εργαλείο για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού - μάλιστα, τα ευρωπαϊκά κράτη δεν είναι σε θέση να προωθήσουν ουσιαστικά τους αμερικανικούς στόχους στην περιοχή αυτή, ακόμη και αν το ήθελαν.
Η συζήτηση για την κατανομή των βαρών έχει επικεντρωθεί στην κατευθυντήρια γραμμή, που υιοθετήθηκε από τη συμμαχία το 2014, σύμφωνα με την οποία τα μέλη πρέπει να δαπανούν τουλάχιστον το 2% του εθνικού τους ΑΕΠ για την άμυνα. Όμως ο στόχος του 2% συσκοτίζει περισσότερα από όσα αποκαλύπτει σχετικά με τις πραγματικές αμυντικές δυνατότητες και δεν ενθαρρύνει καθόλου τις κυβερνήσεις να επιδιώξουν ζωτικής σημασίας καινοτομίες εξοικονόμησης κόστους. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν ότι ο ευρωπαϊκός επανεξοπλισμός θα πρέπει να καθοδηγείται από τον στόχο της επίτευξης μιας ζωντανής, αυτοσυντηρούμενης αμυντικής βιομηχανικής βάσης (DIB), όχι από την επίτευξη αυθαίρετων στόχων δαπανών.
Τα διαδοχικά κύματα διεύρυνσης του ΝΑΤΟ έχουν καταστήσει τους Ευρωπαίους λιγότερο ασφαλείς, έχουν διαβρώσει την εσωτερική συνοχή της συμμαχίας και έχουν επεκτείνει περαιτέρω τις αμερικανικές δεσμεύσεις για την ασφάλεια σε μέρη όπου δεν διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Η πολιτική του ΝΑΤΟ για την ένταξη με "ανοιχτές πόρτες" είναι ένα καθαρά ιδεολογικό στοιχείο που αποσταθεροποιεί συνεχώς την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ και μεγάλο μέρος της μετασοβιετικής περιοχής χωρίς να αποφέρει απτά οφέλη στη Δύση. Οι Αμερικανοί ηγέτες θα πρέπει να πιέσουν για τη μόνιμη χάραξη των συνόρων της συμμαχίας, όπως έχει καθυστερήσει εδώ και καιρό. Μόνο με το κλείσιμο της ανοιχτής πόρτας μπορεί το ΝΑΤΟ να επιστρέψει σε αυτό που ήταν κάποτε και μπορεί να είναι ακόμα: μια αμυντική, αντιδραστική στρατιωτική συμμαχία που συμβάλλει στην ευρωπαϊκή σταθερότητα εξυπηρετώντας τα συγκεκριμένα συμφέροντα ασφαλείας των μελών του.
Για να επιβιώσει, το ΝΑΤΟ πρέπει να αποεπενδύσει από τις ιδεολογικές αποσκευές και την αποστολή που απέκτησε τις τελευταίες δεκαετίες και να συνεχίσει να είναι μια αμυντική στρατιωτική συμμαχία. Το συμβατικό βάρος του ΝΑΤΟ θα πρέπει να μετατοπιστεί στην Ευρώπη, η οποία θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να γίνει ένας σίγουρος, στρατηγικά αυτόνομος παράγοντας στην παγκόσμια σκηνή, καθώς οι ΗΠΑ στρέφονται προς την Ασία. Οι σύμμαχοι θα πρέπει να διαβεβαιωθούν ότι αυτός ο οδικός χάρτης για την αμερικανική υποχώρηση δεν ακυρώνει τη δέσμευση του Άρθρου 5 για συλλογική άμυνα, ούτε διαβρώνει την πυρηνική ομπρέλα των ΗΠΑ πάνω από την Ευρώπη.
Οι ΗΠΑ μπορούν και πρέπει να υποστηρίξουν μια ισχυρή στρατηγική εταιρική σχέση με την Ευρώπη χωρίς να είναι δεμένες σε μια ξεπερασμένη δομή συμμαχίας που δεσμεύει την αμερικανική προσοχή και τους πόρους που είναι καλύτερα να δαπανηθούν αλλού ή να επανεπενδυθούν στο εσωτερικό.