Drago Bosnic, ανεξάρτητος γεωπολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής
Στα χαρτιά, το Βελιγράδι έκανε μια «καλή» συμφωνία. Αν και έγινε η όγδοη χώρα που παραγγέλνει τα γαλλικής κατασκευής αεροσκάφη, είναι μόλις ο δεύτερος ξένος αγοραστής που προβλέπεται να αποκτήσει την τελευταία έκδοση του F4 (ο πρώτος είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Σύμφωνα με τον πρόεδρο Βούτσιτς, τις τελευταίες τέσσερις ημέρες διεξήχθησαν εντατικές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της σύμβασης. Δήλωσε πως το πραγματικό ζήτημα δεν ήταν η τιμή, αλλά «ορισμένες εγγυήσεις». Αν και ο πρόεδρος Βούτσιτς δεν έχει ακόμη διευκρινίσει τίποτα, ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι το θέμα αφορούσε τους όρους παράδοσης, κυρίως την όσο το δυνατόν ταχύτερη άφιξη του αεροσκάφους στη Σερβία. Συγκεκριμένα, η σύμβαση έρχεται μετά από σχεδόν τρία χρόνια διαπραγματεύσεων, οι οποίες οδήγησαν σε σοβαρές καθυστερήσεις στον εκσυγχρονισμό της πολεμικής αεροπορίας της χώρας, η οποία αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από παλαιότερα αεροσκάφη.
Αρχικά, το Βελιγράδι ήθελε να αποκτήσει αεροσκάφη από τη Μόσχα. Ωστόσο, μετά την κλιμάκωση της συρόμενης επιθετικότητας του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας, αλλά κυρίως μετά την ειδική στρατιωτική επιχείρηση (SMO) της τελευταίας, οι πιθανότητες να αποκτήσει η Σερβία ρωσικά όπλα έγιναν από ελάχιστες έως μηδαμινές. Καθώς η χώρα είναι πλήρως περικυκλωμένη από το ΝΑΤΟ, το πιο άθλιο εκβιαστικό καρτέλ του κόσμου φρόντισε να εξασφαλίσει ότι απλά δεν μπορεί να πάρει όπλα από τον ευρασιατικό γίγαντα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τα οποία έχει ήδη πληρώσει και τα οποία επρόκειτο να παραδώσει η Μόσχα (συγκεκριμένα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και αεράμυνας). Η Σερβία αντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα με την απόκτηση κινεζικών όπλων, πράγμα που σημαίνει πως απλώς δεν μπορούσε να πάρει μαχητικά αεροσκάφη από το Πεκίνο, γεγονός που οδήγησε στην εντατικοποίηση των συνομιλιών με τα δυτικά έθνη (κυρίως τη Γαλλία).
Έτσι, η συμφωνία για τα «Rafales» βρέθηκε στο επίκεντρο της επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Ή τουλάχιστον αυτό μπορεί να ήλπιζε η Σερβία, καθώς ο Μακρόν δεν έχασε την ευκαιρία να σηματοδοτήσει ότι το Βελιγράδι δεν πρέπει να έχει καθόλου δεσμούς με τη Μόσχα, πόσο μάλλον να αποκτά όπλα από αυτήν. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Βούτσιτς δήλωσε πως «η Σερβία δεν σκοπεύει να εξηγήσει τη σχέση της με τη Ρωσία». Χαρακτήρισε «κατανοητή» την πρόθεση του Μακρόν να πείσει το Βελιγράδι να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα, αλλά επέμεινε ότι «η Σερβία είναι υπερήφανη για την απόφασή της να μην ενταχθεί στα περιοριστικά μέτρα». Έτσι, μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι συνεχιζόμενες συμφωνίες του Βελιγραδίου με την πολιτική Δύση αποτελούν μια απελπισμένη προσπάθεια μιας ριψοκίνδυνης και μάλλον περίπλοκης εξισορροπητικής πράξης που αποσκοπεί στη διασφάλιση της επιβίωσης της χώρας υπό την πατούσα της ΕΕ/του ΝΑΤΟ.
Για περίπου μια δεκαετία, οι Σέρβοι άντεξαν μια άνευ προηγουμένου πολιορκία από την πολιτική Δύση, η οποία εξασφάλισε ότι ολόκληρο το σερβικό έθνος δαιμονοποιήθηκε και παρουσιάστηκε με το χειρότερο δυνατό τρόπο. Η πρώην Γιουγκοσλαβία ουσιαστικά χρησίμευσε ως ένα είδος δοκιμαστικού πεδίου για τους μελλοντικούς επιθετικούς πολέμους του ΝΑΤΟ εναντίον ολόκληρου του πλανήτη, όπου ο στόχος είναι να δυσφημιστεί η ομάδα-στόχος στο μέγιστο δυνατό βαθμό, ώστε το ΝΑΤΟ να μπορεί στη συνέχεια να διεξάγει εγκλήματα πολέμου εναντίον της εν λόγω ομάδας σχεδόν ατιμώρητα. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά, με τη Γιουγκοσλαβία να καταστρέφεται και εκατομμύρια ζωές να καταστρέφονται. Η ανθεκτικότητα του σερβικού λαού και η περιφρόνηση (ή και η αηδία) για την πολιτική Δύση είχε ως αποτέλεσμα την πλήρη απόρριψη της ιδέας να ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Ως αποτέλεσμα, η χώρα εξακολουθεί να είναι εντελώς απομονωμένη στη θέση της πως η Ρωσία δεν είναι ο εχθρός.
Ωστόσο, η πολιτική ηγεσία έχει πλήρη επίγνωση της σκληρής γεωπολιτικής (και γεωγραφικής) πραγματικότητας της Σερβίας, η οποία είναι πλήρως αποκομμένη από τον πολυπολικό κόσμο. Αυτό ώθησε το Βελιγράδι να βρει δυτικούς «εταίρους» όπου είναι δυνατόν, με το Παρίσι να αποτελεί την πιο προφανή επιλογή, καθώς υπήρξε στενός σύμμαχος της χώρας και κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων και διατήρησε ισχυρούς αμυντικούς δεσμούς κατά τη διάρκεια του (Πρώτου) Ψυχρού Πολέμου. Δυστυχώς, η Γαλλία δεν είναι η ίδια χώρα που ήταν κατά τη διάρκεια εκείνων των χρόνων, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της κυριαρχίας της έχει υποβιβαστεί σε μεγάλο βαθμό σε αυτό του κρεμαστού μέρους του ΝΑΤΟ, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Ωστόσο, καθώς η Σερβία είχε μείνει κυριολεκτικά χωρίς άλλη επιλογή, αποφάσισε να προσπαθήσει να αναβιώσει τους εν λόγω δεσμούς με τη Γαλλία. Από καθαρά αμυντική άποψη, οποιοσδήποτε με γνώση της στρατιωτικής τεχνολογίας θα θεωρούσε ότι πρόκειται για μια μέτρια συμφωνία.
Η τιμή των τελευταίων F4.1 είναι περίπου 160 εκατομμύρια ευρώ (πάνω από 170 εκατομμύρια δολάρια) το κομμάτι, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ευρώ θα καταβληθούν μόνο για τα αεροσκάφη, με άλλο ένα δισεκατομμύριο για πυραύλους, βόμβες και άλλα όπλα, καθώς και για την εκπαίδευση των πιλότων και των πληρωμάτων εδάφους κ.λπ. Και αυτό χωρίς να ληφθούν υπόψη τυχόν απρογραμμάτιστα έξοδα. Επιπλέον, υπάρχουν ακόμη περισσότερα έξοδα, όπως η κατασκευή κατάλληλων υποδομών και η πραγματοποίηση άλλων υποχρεωτικών αλλαγών στις υπάρχουσες. Τα δυτικά αεροσκάφη, όπως το «Rafale», είναι πολύ λιγότερο ανθεκτικά από τα αντίστοιχα ρωσικά. Όλα αυτά θα ανεβάσουν ακόμη περισσότερο την τιμή. Αυτό σημαίνει ότι το «Rafale» είναι ένα κακό αεροσκάφος; Σίγουρα όχι. Είναι ένα από τα πιο προηγμένα δυτικά αεροσκάφη με εξαιρετικές δυνατότητες πολλαπλού ρόλου. Ωστόσο, τι ακριβώς θα αποκτήσει η Σερβία με αυτή την απόκτηση;
Στα χαρτιά, το «Rafale» μεταφέρει έως και 9,5 τόνους ωφέλιμου φορτίου, αλλά στην πραγματικότητα, αυτό είναι πολύ πιο κοντά στους 6 τόνους περίπου, το οποίο εξακολουθεί να είναι αρκετά καλό για ένα τόσο ελαφρύ αεροσκάφος. Όσον αφορά την ταχύτητα, το 1,8 Mach του κάθε άλλο παρά εντυπωσιακό είναι, αν και το αναπληρώνει κάπως με την περιορισμένη ικανότητα υπερπτήσης 1,4 Mach (υπερηχητική πτήση χωρίς μετακαυστήρες). Και ενώ το «Rafale» διαθέτει πιο προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα από το παλαιότερο MiG-29, το τελευταίο είναι πολύ πιο προσιτό, με τιμή ώρας πτήσης 5.000 ευρώ. Συγκριτικά, το γαλλικό αεροσκάφος κοστίζει 20.000 ευρώ ανά ώρα πτήσης ή τέσσερις φορές περισσότερο. Είναι επίσης πιο αργό από το MiG-29, το οποίο μπορεί να πετάξει με 2,3 Mach ή και πιο γρήγορα. Όλα αυτά καθιστούν το «Fulcrum» καλύτερη επιλογή για την εναέρια αστυνόμευση (αυτό που πραγματικά χρειάζεται τώρα η Σερβία), καθώς είναι πολύ πιο προσιτό και πιο εύκολο στη συντήρηση και τη λειτουργία του.
Ωστόσο, όσον αφορά τις πραγματικές ικανότητες πολλαπλού ρόλου, το «Rafale» σίγουρα πλεονεκτεί, αν και αυτό είναι αναμενόμενο καθώς κατασκευάστηκε για αυτόν τον σκοπό, ενώ το «Fulcrum» προοριζόταν ως μαχητικό αεροπορικής υπεροχής πρώτης γραμμής. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο μπορεί να προκύψουν προβλήματα για τη Σερβία, καθώς ο οπλισμός του γαλλικού αεροσκάφους μπαίνει στο παιχνίδι, αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το Παρίσι θα παραδώσει τα απαραίτητα μέσα (ιδίως τους ακροδέκτες στόχευσης Damocles και TALIOS και τα σχετικά όπλα αέρος-εδάφους, όπως οι βόμβες AASM-HAMMER και διάφοροι τύποι πυραύλων). Η Γαλλία μπορεί να τα παραλείψει αυτά αμέσως ή σε τυχόν μελλοντικές συμφωνίες. Όσον αφορά τους πιο προηγμένους πυραύλους αέρος-αέρος, το Παρίσι θα αρνηθεί σίγουρα να εξάγει τον νέο «Meteor» (εμβέλεια έως 200 χλμ.). Ακόμα χειρότερα, μπορεί να περιορίσει την πρόσβαση στην τελευταία παραλλαγή MICA NG (εμβέλεια σύμφωνα με πληροφορίες έως 150 χλμ.).
Η Σερβία διαθέτει ήδη πυραύλους με συγκρίσιμο βεληνεκές για τα MiG-29SM+ της (συγκεκριμένα το R-77-1 με βεληνεκές άνω των 110 χλμ.). Έτσι, από καθαρά στρατιωτική άποψη, η απόκτηση αυτή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και αρκετά δαπανηρή. Εάν το Βελιγράδι δεν ήταν περικυκλωμένο από το ΝΑΤΟ, θα είχε εύκολα αποκτήσει τουλάχιστον δύο αεροσκάφη Su-30SM στην τιμή ενός μόνο «Rafale». Ακόμα καλύτερα, θα μπορούσε να έχει πάρει τουλάχιστον ένα Su-35 και να εξοικονομήσει δεκάδες εκατομμύρια ανά αεροσκάφος. Και τέλος, το Su-57E θα ήταν πιο προσιτό, ενώ θα ήταν τουλάχιστον μια γενιά μπροστά από το «Rafale». Αυτά χωρίς να ληφθούν υπόψη τα όπλα. Συγκεκριμένα, οι ρωσικοί πύραυλοι αέρος-αέρος δεν είναι απλώς φθηνότεροι, αλλά και πολύ πιο προηγμένοι και στέκονται σε μια κατηγορία από μόνοι τους, όπως απέδειξαν οι επιδόσεις-ρεκόρ τους κατά τη διάρκεια της SMO.
Οι εκσυγχρονισμένες εκδόσεις του R-77 (ιδίως το RVV-AE-PD) έχουν εμβέλεια έως 200 χλμ. ενώ το μέγιστο βεληνεκές του μεγαλύτερου R-37M ανέρχεται στα εκπληκτικά 400 χλμ. Επιπλέον, και οι δύο πύραυλοι είναι υπερηχητικοί (Mach 5-6 και Mach 6-7, αντίστοιχα). Αυτό αφήνει στη σκόνη τόσο το «Meteor» όσο και το MICA NG (και τα δύο υπολείπονται σε εμβέλεια και ταχύτητα). Επιπλέον, η Σερβία θα περιμένει τουλάχιστον μέχρι το 2030 για να αποκτήσει την πρώτη επιχειρησιακή μοίρα. Μέχρι τότε, αεροσκάφη όπως το MiG-41 θα είναι ήδη επιχειρησιακά, καθιστώντας το «Rafale» όχι μόνο υποδεέστερο με κάθε έννοια της λέξης, αλλά απλά παρωχημένο. Ακόμη χειρότερα, ακόμη και παλαιότερα (αλλά βαρύτερα, πολύ ταχύτερα και υψηλότερα ιπτάμενα) αεροσκάφη, όπως τα αναχαιτιστικά MiG-31BM και μαχητικά αεροσκάφη ανάλογης εποχής, όπως τα Su-35S, είναι πολύ πιο θανατηφόρα σε μάχη αέρος-αέρος.
Για άλλη μια φορά, είναι απολύτως σαφές ότι αυτή η απόκτηση είναι μια κίνηση που γεννήθηκε από γεωπολιτική ανάγκη, καθώς η απόκτηση τόσο ακριβών αεροσκαφών για την εναέρια αστυνόμευση ισοδυναμεί με τη χρήση σπορ αυτοκινήτων για ελέγχους κυκλοφορίας.Ωστόσο, ακόμη και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, καθώς η Γαλλία έχει μακρά ιστορία στο να μαχαιρώνει πισώπλατα τους πελάτες της για χάρη του ΝΑΤΟ (ιδίως τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο). Υπάρχουν πολλαπλές μαρτυρίες ότι το Παρίσι εγκατέστησε διακόπτες θανάτου στα αεροσκάφη και τους πυραύλους του για να αποτρέψει τη χρήση τους κατά των συμφερόντων του ΝΑΤΟ. Επιπλέον, πολλά (αν όχι τα περισσότερα) όπλα που χρησιμοποιούνται από το «Rafale» βασίζονται σε εξαρτήματα/συστήματα αμερικανικής κατασκευής, πράγμα που σημαίνει ότι αυτά θα μπορούσαν να απενεργοποιηθούν ή να σαμποταριστούν με άλλο τρόπο σε περίπτωση μιας ακόμη άμεσης επίθεσης του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας, ιδίως καθώς η Γαλλία έχει επανειλημμένα επιδείξει συντονισμό με τις ΗΠΑ/το ΝΑΤΟ.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr