 |
| pixabay / pierre9x6 |
Freepen.gr - Η ιδέα του εμφυλίου πολέμου αναφέρεται παραδοσιακά σε μια εσωτερική σύγκρουση όπου μια ένοπλη ομάδα προσπαθεί να αποσπάσει την εξουσία από το κράτος. Αν και κάποιοι μπορεί να το παραμερίσουν αυτό υπονοώντας ότι ένας εμφύλιος πόλεμος δεν είναι κάτι που κάνουν οι Βρετανοί, δεν πρέπει να είμαστε τόσο εφησυχασμένοι, σημειώνει το "UnHerd".
Μην ξεχνάτε, άλλωστε, πως μαζί με την αμερικανική εκδοχή του, ο αγγλικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ 1642-51 παραμένει ένας από τους πιο διδακτικούς. Ως αποτέλεσμα αυτής της πολύ βρετανικής εκδοχής της σφαγής των πολιτών, η σύγχρονη θεωρία της κυριαρχίας εμφανίστηκε στον Λεβιάθαν του Τόμας Χομπς. Όχι μόνο διατύπωσε το γνωστό πλέον μάντρα ότι δεν υπάρχει πολιτική χωρίς ασφάλεια και ασφάλεια χωρίς κράτος, αλλά έθεσε επίσης τη θεμελιώδη αντίληψη -που αργότερα υιοθετήθηκε από τον Μαξ Βέμπερ- ότι μόνο το κράτος μπορεί να ασκεί νόμιμη βία.
"Παρόλο που κάποιοι μπορεί να το παραμερίσουν αυτό υπονοώντας πως ένας εμφύλιος πόλεμος δεν είναι κάτι που κάνουν οι Βρετανοί, δεν πρέπει να είμαστε τόσο εφησυχασμένοι".
Αυτό που χαρακτηρίζει έναν εμφύλιο πόλεμο από αυτή την άποψη είναι η αμφισβήτηση αυτού ακριβώς του μονοπωλίου και του δικαιώματος του κράτους να χρησιμοποιεί βία για τη διατήρηση της τάξης. Το γεγονός ότι οι αστυνομικές δυνάμεις που εμφανίζονται στην πρώτη γραμμή συχνά γίνονται οι πρώτοι στόχοι δεν είναι τότε τυχαίο. Πού είναι όμως το όριο που πρέπει να ξεπεραστεί ώστε οι εμφύλιες εντάσεις να μετατραπούν σε πόλεμο;
Το πολιτικό τοπίο του Ηνωμένου Βασιλείου απέχει σημαντικά από το πώς φαινόταν στις αρχές της δεκαετίας του '90, διχασμένο όπως έχουμε γίνει από όλες τις εντάσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που, όπως έδειξαν οι τελευταίες ημέρες, διευκολύνουν την πρόκληση βίας από μη ένστολους και παραπληροφορούντες διαδικτυακούς στρατηγούς. Αυτό έχει συνδυαστεί με την αμερικανοποίηση του πολιτικού μας συστήματος, όπου η επιτελεστικότητα -συμπεριλαμβανομένης της επιτελεστικότητας της βίας και της οργής- έχει αντικαταστήσει την ουσία και όπου οι περίπλοκες γραμμές της ταυτότητας και της εθνικότητας έχουν υποβαθμιστεί σε χονδροειδείς καρικατούρες που βασίζονται σε καθαρές κατηγορίες φυλής, φύλου, φύλου και όποια άλλη κατηγορία θέλουμε να επιβάλουμε.
Σε αντίθεση με τη Βρετανία, η ιδέα ενός ενδεχόμενου εμφυλίου πολέμου εκεί αποτελεί μέρος της κυρίαρχης συζήτησης στην Αμερική εδώ και αρκετό καιρό. Πράγματι, αυτό που χαρακτήριζε την συναρπαστική ταινία του Άλεξ Γκάρλαντ "Εμφύλιος Πόλεμος" ήταν ακριβώς η αληθοφάνειά της. Ο Γκάρλαντ αποκάλυψε μια από τις κοινοτοπίες ενός εμφυλίου πολέμου, όπου η εμπειρία του δεν είναι ποτέ καθολικά κοινή. Ένας εμφύλιος πόλεμος δεν σήμαινε ποτέ ότι κάθε δρόμος είναι πεδίο μάχης. Η βία είναι πάντα συγκεντρωμένη. Η θέαση των φλεγόμενων δρόμων στο Μπέλφαστ το Σαββατοκύριακο θα πρέπει να μας το υπενθυμίζει αυτό. Αυτή η πόλη, η οποία για πολλούς αμερόληπτους παρατηρητές φαινόταν στο χείλος του γκρεμού ενός εμφυλίου πολέμου για αρκετές δεκαετίες, ήταν επίσης βιώσιμη ακόμη και όταν οι εθνοτικές διαιρέσεις απαιτούσαν τη φυσική κατασκευή τειχών. Το Μπέλφαστ δείχνει επίσης πώς οι γραμμές των εθνοτικών διαιρέσεων δεν είναι ποτέ στατικές αλλά παίρνουν νέες μορφές.
Μια βασική εξήγηση στις μελέτες των παγκόσμιων συγκρούσεων από τα μέσα της δεκαετίας του '90 ήταν η ιδέα ότι η φτώχεια είναι η μεγαλύτερη μεμονωμένη αιτία για τη βία. Πράγματι, το διάταγμα ότι η υπανάπτυξη είναι επικίνδυνη έχει προωθηθεί από κάθε διεθνή οργανισμό και ανθρωπιστική ομάδα που είναι επιφορτισμένη με τον μετριασμό των συγκρούσεων και της βίας. Σίγουρα, περιοχές της Βρετανίας είναι απελπιστικά φτωχές αυτή τη στιγμή. Και υποφέρουν από τις συνέπειες της πολυετούς λιτότητας, τις επιπτώσεις του Brexit και το κόστος του λουκέτου στο Κόβιντ. Το γεγονός ότι η οργή ξεχειλίζει από αυτές τις περιοχές είναι αρκετή αιτία για βαθύτερο προβληματισμό. Αλλά δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα να αναγάγουμε τα πάντα σε ένα ζήτημα οικονομίας.
Μην ξεχνάτε, άλλωστε, πως μαζί με την αμερικανική εκδοχή του, ο αγγλικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ 1642-51 παραμένει ένας από τους πιο διδακτικούς. Ως αποτέλεσμα αυτής της πολύ βρετανικής εκδοχής της σφαγής των πολιτών, η σύγχρονη θεωρία της κυριαρχίας εμφανίστηκε στον Λεβιάθαν του Τόμας Χομπς. Όχι μόνο διατύπωσε το γνωστό πλέον μάντρα ότι δεν υπάρχει πολιτική χωρίς ασφάλεια και ασφάλεια χωρίς κράτος, αλλά έθεσε επίσης τη θεμελιώδη αντίληψη -που αργότερα υιοθετήθηκε από τον Μαξ Βέμπερ- ότι μόνο το κράτος μπορεί να ασκεί νόμιμη βία.
"Παρόλο που κάποιοι μπορεί να το παραμερίσουν αυτό υπονοώντας πως ένας εμφύλιος πόλεμος δεν είναι κάτι που κάνουν οι Βρετανοί, δεν πρέπει να είμαστε τόσο εφησυχασμένοι".
Αυτό που χαρακτηρίζει έναν εμφύλιο πόλεμο από αυτή την άποψη είναι η αμφισβήτηση αυτού ακριβώς του μονοπωλίου και του δικαιώματος του κράτους να χρησιμοποιεί βία για τη διατήρηση της τάξης. Το γεγονός ότι οι αστυνομικές δυνάμεις που εμφανίζονται στην πρώτη γραμμή συχνά γίνονται οι πρώτοι στόχοι δεν είναι τότε τυχαίο. Πού είναι όμως το όριο που πρέπει να ξεπεραστεί ώστε οι εμφύλιες εντάσεις να μετατραπούν σε πόλεμο;
Το πολιτικό τοπίο του Ηνωμένου Βασιλείου απέχει σημαντικά από το πώς φαινόταν στις αρχές της δεκαετίας του '90, διχασμένο όπως έχουμε γίνει από όλες τις εντάσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που, όπως έδειξαν οι τελευταίες ημέρες, διευκολύνουν την πρόκληση βίας από μη ένστολους και παραπληροφορούντες διαδικτυακούς στρατηγούς. Αυτό έχει συνδυαστεί με την αμερικανοποίηση του πολιτικού μας συστήματος, όπου η επιτελεστικότητα -συμπεριλαμβανομένης της επιτελεστικότητας της βίας και της οργής- έχει αντικαταστήσει την ουσία και όπου οι περίπλοκες γραμμές της ταυτότητας και της εθνικότητας έχουν υποβαθμιστεί σε χονδροειδείς καρικατούρες που βασίζονται σε καθαρές κατηγορίες φυλής, φύλου, φύλου και όποια άλλη κατηγορία θέλουμε να επιβάλουμε.
Σε αντίθεση με τη Βρετανία, η ιδέα ενός ενδεχόμενου εμφυλίου πολέμου εκεί αποτελεί μέρος της κυρίαρχης συζήτησης στην Αμερική εδώ και αρκετό καιρό. Πράγματι, αυτό που χαρακτήριζε την συναρπαστική ταινία του Άλεξ Γκάρλαντ "Εμφύλιος Πόλεμος" ήταν ακριβώς η αληθοφάνειά της. Ο Γκάρλαντ αποκάλυψε μια από τις κοινοτοπίες ενός εμφυλίου πολέμου, όπου η εμπειρία του δεν είναι ποτέ καθολικά κοινή. Ένας εμφύλιος πόλεμος δεν σήμαινε ποτέ ότι κάθε δρόμος είναι πεδίο μάχης. Η βία είναι πάντα συγκεντρωμένη. Η θέαση των φλεγόμενων δρόμων στο Μπέλφαστ το Σαββατοκύριακο θα πρέπει να μας το υπενθυμίζει αυτό. Αυτή η πόλη, η οποία για πολλούς αμερόληπτους παρατηρητές φαινόταν στο χείλος του γκρεμού ενός εμφυλίου πολέμου για αρκετές δεκαετίες, ήταν επίσης βιώσιμη ακόμη και όταν οι εθνοτικές διαιρέσεις απαιτούσαν τη φυσική κατασκευή τειχών. Το Μπέλφαστ δείχνει επίσης πώς οι γραμμές των εθνοτικών διαιρέσεων δεν είναι ποτέ στατικές αλλά παίρνουν νέες μορφές.
Μια βασική εξήγηση στις μελέτες των παγκόσμιων συγκρούσεων από τα μέσα της δεκαετίας του '90 ήταν η ιδέα ότι η φτώχεια είναι η μεγαλύτερη μεμονωμένη αιτία για τη βία. Πράγματι, το διάταγμα ότι η υπανάπτυξη είναι επικίνδυνη έχει προωθηθεί από κάθε διεθνή οργανισμό και ανθρωπιστική ομάδα που είναι επιφορτισμένη με τον μετριασμό των συγκρούσεων και της βίας. Σίγουρα, περιοχές της Βρετανίας είναι απελπιστικά φτωχές αυτή τη στιγμή. Και υποφέρουν από τις συνέπειες της πολυετούς λιτότητας, τις επιπτώσεις του Brexit και το κόστος του λουκέτου στο Κόβιντ. Το γεγονός ότι η οργή ξεχειλίζει από αυτές τις περιοχές είναι αρκετή αιτία για βαθύτερο προβληματισμό. Αλλά δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα να αναγάγουμε τα πάντα σε ένα ζήτημα οικονομίας.
Ευτυχώς, η Βρετανία δεν είναι μια ένοπλη κοινωνία και η βία της είναι ως επί το πλείστον περιορισμένη. Αλλά αυτό δεν πρέπει να σημαίνει ότι δεν μπορεί να αλλάξει. Σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν μαίνεται εμφύλιοι πόλεμοι στο όνομα αναζωογονημένων εθνοτικών διαιρέσεων, οι οποίες χρειάζονται μόνο μια σπίθα για να βάλουν φωτιά σε ολόκληρες κοινωνίες και έθνη. Η Βρετανία παλεύει με αυτές τις δυνάμεις, και θα μπορούσαν να γίνουν πολύ χειρότερες. Θα ήταν ανόητο να πιστεύουμε ότι είμαστε πολύ πολιτισμένοι για να το αφήσουμε ποτέ να συμβεί αυτό. Η πιθανότητα εμφυλίου πολέμου είναι εγγεγραμμένη στο DNA όλων των εθνοτικών συγκρούσεων - και, όπως ένας κοιμώμενος δαίμονας, μόλις ανάψει η φωτιά του, δεν ξέρουμε πού θα εξαπλωθεί.