 |
| pixabay |
Το τελευταίο έτος η Ουάσινγκτον έχει γίνει μάρτυρας μιας αυξανόμενης χορωδίας συναγερμού σχετικά με τη στρατιωτική χρησιμότητα του διαστήματος. Από τον πολλαπλασιασμό των διαστημικών σκουπιδιών έως τον επιταχυνόμενο ρυθμό ανάπτυξης αντιδορυφορικών όπλων (ASAT) από την Κίνα και τη Ρωσία, υπάρχει ο φόβος ότι τα διαστημικά περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ βρίσκονται σε κίνδυνο από την απειλή άμεσης επίθεσης και την καταστροφή της τροχιακής χρηστικότητας. Τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, ο επικεφαλής των διαστημικών επιχειρήσεων στρατηγός Chance Saltzman έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει την υιοθέτηση των ASAT από την Κίνα το 2007 ως βασική στιγμή καμπής στην στρατιωτικοποίηση του διαστήματος.
Ben Chiacchia - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτές οι ανησυχίες έχουν μια εύλογη βάση - οι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει πως τα διαστημικά σκουπίδια έχουν τη δυνατότητα να καταστήσουν ορισμένα τροχιακά νέφη, όπως η χαμηλή γήινη τροχιά (LEO), άχρηστα μέσω αλλεπάλληλων συγκρούσεων. Οι ASAT επιτείνουν αυτόν τον κίνδυνο, καθώς ακόμη και μεμονωμένες δοκιμές μπορούν να δημιουργήσουν χιλιάδες κομμάτια συντριμμιών. Περαιτέρω, οι LEO και άλλες τροχιές αποτελούν ζωτικό έδαφος για τους στρατιωτικούς δορυφόρους των ΗΠΑ, οι χρήσεις των οποίων κυμαίνονται από την επικοινωνία έως τα συστήματα εντοπισμού θέσης και τη συλλογή πληροφοριών. Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση Μπάιντεν στην υιοθέτηση μονομερούς μορατόριουμ για τις δοκιμές ASAT το 2022.
Ενώ ο περιορισμός των δοκιμών είναι αναγκαίος και συνετός, δεν έχει αποτρέψει σχεδόν καθόλου τις δοκιμές ή τη διάδοση των ASAT. Για ένα πράγμα, στη βραχυπρόθεσμη προοπτική των σύγχρονων ένοπλων συγκρούσεων, η δυνατότητα εξάλειψης της διαστημικής αρχιτεκτονικής διοίκησης και ελέγχου και άλλων συστημάτων, ιδίως εκείνων ενός αντιπάλου που επιχειρεί μακριά από τις ακτές του, προσδίδει ένα ισχυρό σκεπτικό υπέρ της χρήσης ASAT στον πόλεμο. Εξαιτίας αυτού, δεν υπάρχουν πολλά κίνητρα για να κινητοποιήσουν την κινεζική και τη ρωσική δράση προς την κατεύθυνση της αχρηστίας, ελλείψει μιας ευρύτερης, πολυεθνικής διαπραγμάτευσης.
Αυτός ο ισχυρισμός είναι καλά τεκμηριωμένος και κατανοητός στην Ουάσιγκτον, καθώς και στο Πεκίνο και τη Μόσχα. Αυτό που οι Αμερικανοί σχεδιαστές εθνικής ασφάλειας φαίνεται να κατανοούν λιγότερο καλά είναι ότι η τρέχουσα πορεία διάδοσης των ASAT δεν ξεκινά από το εξωτερικό αλλά από το εσωτερικό.
Στην ύβρη της μονοπολικής στιγμής, όταν ένα μεγάλο μέρος της πολυμέρειας που στήριζε την επίσημη, αν και ατελή και δύσκολη ειρήνη μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, ανταλλάχθηκε υπέρ του μυώδους παρεμβατισμού, η βασική αιτία επανήλθε στην επιφάνεια. Πράγματι, στο βαθμό που το σημερινό πρόβλημα ASAT μπορεί να κατανοηθεί ως μια κούρσα εξοπλισμών, είναι μια δεύτερη επανάληψη του παλιού προβλήματος του Ψυχρού Πολέμου των ανταγωνιστικών λογικών της αποτροπής και της τεχνολογίας αντιβαλλιστικών πυραύλων (ABM).
Μόλις άρχισε η εποχή των πυραύλων με την εκτόξευση του Σπούτνικ με έναν σοβιετικό πύραυλο R-7, άρχισαν να αναπτύσσονται μέθοδοι για την αντιμετώπιση των βαλλιστικών πυραύλων. Ενώ πολλά από αυτά τα πρώιμα προγράμματα, όπως το Nike Zeus, ήταν γεμάτα με τεχνικούς περιορισμούς, προέκυψε ο φόβος πως οι επιτυχημένοι ΑΒΜ θα υπονόμευαν την κλασική πυρηνική αποτροπή και θα προωθούσαν την προληπτική πυρηνική χρήση σε περίπτωση που η μία ή η άλλη δύναμη αποκτούσε ένα προστατευτικό παραπέτασμα ΑΒΜ. Αυτοί οι φόβοι οδήγησαν τελικά τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ στην επικύρωση της Συνθήκης για την Αντιβαλλιστική Εκτόξευση Πυραύλων το 1972, σύμφωνα με την οποία κάθε χώρα περιοριζόταν σε μία εγκατάσταση ΑΒΜ ανά χώρα.
Για να γίνει κατανοητό γιατί συμβαίνει αυτό, πρέπει πρώτα να γίνει κατανοητό πού υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των οπλικών συστημάτων ABM και ASAT. Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλοι οι ΑΒΜ σε ρόλο ASAT. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα συστήματα ΑΒΜ σημειακής άμυνας που προορίζονται για την αναχαίτιση πυραύλων στην τελική τους φάση ή για εκείνα που χρησιμοποιούνται για την αναχαίτιση πυραύλων μικρότερου βεληνεκούς, όπου το μικρότερο μέρος της πτήσης οδηγεί τον πύραυλο εκτός ατμόσφαιρας. Ωστόσο, ορισμένοι άλλοι ΑΒΜ είναι ικανοί να πλήξουν πυραύλους στη φάση της μέσης πορείας τους στο διάστημα. Για τα όπλα αυτά, μπορούν να γίνουν μικρές προσαρμογές ώστε να χρησιμοποιηθούν σε ρόλο ASAT και το αντίστροφο. Σκεφτείτε τον αμερικανικό πύραυλο Standard Missile 3 (SM-3), ο οποίος έχει προσβάλει με επιτυχία τόσο πυραύλους όσο και δορυφόρους σε κινητικές δοκιμές.
Εξαιτίας αυτής της επικάλυψης, η ανάπτυξη των ASAT άμεσης προσέγγισης που επικαλύπτονται με τους ΑΒΜ διέπεται από τους ίδιους κανονισμούς με τους ΑΒΜ. Η ανάπτυξη ASAT άμεσης ανόδου έμεινε σε μεγάλο βαθμό στο περιθώριο μετά την επικύρωση της Συνθήκης ΑΒΜ, ενώ άλλα συστήματα όπως τα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας ήταν τεχνικά ανέφικτα.
Παρά ταύτα, ένας συνασπισμός φιλοπόλεμων αντικομμουνιστών που εργάζονταν στην αμυντική πολιτική και στον ακαδημαϊκό χώρο προέβαλε συντονισμένη αντίθεση στη συνθήκη ΑΒΜ. Μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης συσπειρώθηκε σε δεξαμενές σκέψης όπως το Ινστιτούτο Hudson και το Ίδρυμα Heritage, τα μέλη των οποίων συνέβαλαν στο να λειτουργήσουν ως οι πνευματικοί πρωτεργάτες της Στρατηγικής Αμυντικής Πρωτοβουλίας (SDI) της κυβέρνησης Ρίγκαν. Αν και τεχνολογικά φανταστική την εποχή της, η διαχρονική κληρονομιά της SDI αποδείχθηκε περισσότερο ιδεολογική παρά υλική, καθώς η απόρριψη της αποτροπής υπέρ της ενεργητικής άμυνας κέρδισε έδαφος ως ακρογωνιαίος λίθος της νεοσυντηρητικής πολιτικής εθνικής ασφάλειας στις δεκαετίες του 1980 και 1990.
Αυτές οι φωνές θα εκμεταλλευτούν την υπεροχή των ΗΠΑ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου για να καταφέρουν ένα θανάσιμο πλήγμα στη Συνθήκη ΑΒΜ. Μετά από συντονισμένες προσπάθειες των ίδιων αυτών δεξαμενών σκέψης και άλλων, συμπεριλαμβανομένου του Project for a New American Century και του Center for Security Policy, το 2002 η κυβέρνηση Μπους αποσύρθηκε τελικά από τη συνθήκη ΑΒΜ, γεγονός που συνέπεσε με μια δραματική επέκταση της αρχιτεκτονικής της βαλλιστικής αντιπυραυλικής άμυνας (BMD) στον αμερικανικό στρατό και μεταξύ των ξένων δυνάμεων..
Δεν είναι λάθος ότι το σύγχρονο πρόβλημα της διάδοσης των πυραύλων ASAT προέκυψε αμέσως μετά τη λήξη της συνθήκης ΑΒΜ. Όπως και οι ΑΒΜ, η ανάπτυξη των ASATs σταμάτησε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου λόγω τεχνικών περιορισμών. Ωστόσο, με τη διάβρωση της αμφίβολης νομικής βάσης των ASAT ως όπλων που γειτνιάζουν με τους ΑΒΜ, η ανάπτυξη των δυνατοτήτων ASAT από τις ΗΠΑ κλιμακώθηκε γρήγορα, με αποκορύφωμα τη δοκιμή Burnt Frost το 2008.
Το γεγονός πως άλλες χώρες θα ακολουθούσαν αυτή την πορεία δεν είναι καθόλου κλιμακούμενο από την πλευρά τους, αλλά η ανησυχία των ΗΠΑ πηγάζει από το γεγονός ότι οι ASAT προτάσσουν αναγκαστικά εμπόλεμους για τους οποίους η διοίκηση και ο έλεγχος με βάση το διάστημα είναι λιγότερο ουσιαστικός. Λαμβάνοντας υπόψη πως τα περισσότερα από τα παγκόσμια θερμά σημεία για την αναζωπύρωση του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων βρίσκονται μακριά από τις αμερικανικές ακτές, οι σχεδιαστές άμυνας των ΗΠΑ έχουν πλέον να αντιμετωπίσουν μια κόλαση που οι ίδιοι δημιούργησαν, ή ίσως ακριβέστερα μια κόλαση που οι προκάτοχοί τους δημιούργησαν. Στην προσπάθειά τους για υπεροχή, οι ΗΠΑ δημιούργησαν άθελά τους ένα περιβάλλον απειλών που ευνοεί εκείνους που θεωρούν σημερινούς ή δυνητικούς σχεδόν ισότιμους αντιπάλους. Η σκιά της απόσυρσης της Συνθήκης ΑΒΜ, όπως και πολλά από τα πολιτικά ατοπήματα των ΗΠΑ, είναι ένα αβίαστο λάθος που θέτει τώρα σε κίνδυνο σημαντικές στρατιωτικές και μη στρατιωτικές διαστημικές υποδομές.
Όσο αξιέπαινες και αν είναι οι προσπάθειες των ΗΠΑ να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο των δικών τους δοκιμών ASAT, οι αυξημένες εντάσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου ακυρώνουν τη μονομέρεια ως λύση. Αντιθέτως, για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος των ASAT, τόσο για την ασφάλεια των ΗΠΑ όσο και για τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο που βασίζεται στην ειρηνική χρήση του διαστήματος, η διπλωματία παραμένει ο μόνος δρόμος προς την επιτυχία.
Ο αμοιβαίος μετριασμός του κινδύνου απαιτεί συμβιβασμό- η Ρωσία και η Κίνα είναι απίθανο να παραχωρήσουν το πλεονέκτημα των ASATs σε καιρό πολέμου, ελλείψει ενός πλαισίου που διατηρεί τη στασιμότητα για όλους τους εμπλεκόμενους. Ίσως εδώ να υπάρχει μια ασημένια επένδυση στην κατάρρευση της Συνθήκης ΑΒΜ: η ελπίδα ότι στο κενό που αφήνει, μπορεί να επιτευχθεί μια πιο μόνιμη, παγκόσμια διευθέτηση πριν η απειλή φτάσει στα επίπεδα της διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Καθώς περισσότερες δυνάμεις πιέζουν για την απόκτηση ASAT, η στρατηγική επιταγή για την υιοθέτησή τους αυξάνεται και μαζί της ο κίνδυνος. Η μόνη ελπίδα για να αναχαιτιστεί αυτή η κατάσταση πριν περάσει ένα κατώφλι απαράδεκτης αποσταθεροποίησης είναι ένα μόνιμο πλαίσιο για την αχρηστία, που μπορεί να προκύψει μόνο από διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς και συνεργασία.