 |
| pixabay / Couleur |
J.D. Weigel - mises.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Σήμερα, συχνά φαίνεται πως το εύρος και η γνώση της ιστορίας της χώρας μας περιορίζεται σε μερικές κοινοτοπίες σχετικά με τις αγορές που δεν χρονολογούνται περισσότερο από τα μέσα της δεκαετίας του 1930, ή ίσως από τη δεκαετία του 1920. Ο πληθωρισμός και η υποτίμηση του νομίσματος, ωστόσο, πάνε πολύ πιο πίσω. Επιπλέον, συχνά συνοδεύονται από προσπάθειες διόρθωσής τους με ελέγχους των τιμών. Αυτό έχει συμβεί ιδιαίτερα με τις αυτοκρατορίες.
Τον περασμένο χρόνο, υπήρχε ένα είδος μιμιδίου, όπου οι γυναίκες έμεναν με απορία να μάθουν πόσο συχνά οι σύζυγοί τους, όταν τους ρωτούσαν, αναλογίζονταν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Οι άνδρες μπορεί να ανέφεραν ακόμη και το Κολοσσαίο, τα υδραγωγεία ή την κατάκτηση της Γαλατίας από τον Καίσαρα για να δηλώσουν τι ακριβώς σκέφτονταν όταν σκεφτόντουσαν τη Ρώμη. Αν θέλουμε να μάθουμε για την υποτίμηση του νομίσματος και τον έλεγχο των τιμών, είμαι της γνώμης ότι πρέπει να κοιτάξουμε την κρίση του τρίτου αιώνα.
Η κρίση του τρίτου αιώνα ήταν μια περίοδος περίπου 50 ετών κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία διήρκεσε από το 235-284 μ.Χ. Μεταξύ των πολλών προβλημάτων που αντιμετώπισε η Ρώμη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν η υποτίμηση του νομίσματος. Αυτή η υποτίμηση του νομίσματός τους επιτεύχθηκε μέσω της μείωσης της ποσότητας αργύρου στο ρωμαϊκό δηνάριο.
Οι Ρωμαίοι ξόδευαν περισσότερα από όσα μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά, όπως συμβαίνει συχνά στις αυτοκρατορίες. Οι πόλεμοι κατά των Γότθων, των Αλλαμάνων και των Σασσανιδών αύξησαν δραματικά τις στρατιωτικές δαπάνες. Τα δημόσια έργα και η κοινωνική βοήθεια αυξήθηκαν επίσης. Η Völkerwanderung, ή μετανάστευση των λαών, είδε τη Ρώμη να κατακλύζεται από γερμανικές φυλές που εγκαταστάθηκαν εντός των συνόρων της, γεγονός που επηρέασε επίσης τις δαπάνες τους. Ο στρατός επεκτάθηκε και, σε διάστημα περίπου 200 ετών, το ρωμαϊκό δηνάριο από 95-98% ασήμι που είχε κοπεί είχε μετατραπεί σε 2-5% ασήμι. Ο άργυρος, ο οποίος προσέδιδε στο δηνάριο αναγνωρισμένη αξία, είχε μειωθεί πάνω από 90%.
Το δολάριο δεν είναι, φυσικά, νόμισμα, ούτε υποστηρίζεται πλέον από κάποιο εμπόρευμα. Είναι ένα νόμισμα fiat. Αντί να μειώνεται ο άργυρος ή ο χρυσός κατά τη διαδικασία κοπής, η υποτίμηση του νομίσματός μας γίνεται μέσω της πληθωριστικής εκτύπωσης περισσότερων δολαρίων. Σε λίγο περισσότερο από εκατό χρόνια από την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας το 1913, το δολάριο των ΗΠΑ έχει υποτιμηθεί κατά 97%. Για παράδειγμα, το 1913, η μέση τιμή μιας λίβρας ψωμιού ήταν ένα πεντάλεπτο, ενώ μια λίβρα ψωμιού σήμερα, κοστίζει κατά μέσο όρο περίπου 2,05 δολάρια.
Τόσο στις ρωμαϊκές όσο και στις σύγχρονες περιπτώσεις, οι έλεγχοι των τιμών είτε χρησιμοποιήθηκαν είτε προτάθηκαν ως λύση για τις αυξημένες τιμές. Φυσικά, και στις δύο περιπτώσεις, ο λεγόμενος «ένοχος» των υψηλότερων τιμών δεν ήταν οι πολιτικές των αυτοκρατόρων ή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, αλλά η απληστία των εμπόρων. Για την καταπολέμηση αυτών των ανήθικων παραγόντων, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται οι έλεγχοι των τιμών.
Στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός θέσπισε το Edictum de pretiis rerum venalium (Διάταγμα σχετικά με τις τιμές των προς πώληση αγαθών) - ένα μεγάλο διάταγμα που καθόριζε ανώτατα όρια τιμών σε πάνω από 1.200 προϊόντα. Αυτοί οι έλεγχοι τιμών αφορούσαν προϊόντα που κυμαίνονταν από τρόφιμα, ρούχα, υφάσματα, πολύτιμα μέταλλα, ακόμη και σκλάβους. Η τιμωρία για την παραβίαση αυτού του διατάγματος μπορούσε να περιλαμβάνει το θάνατο. Παρ' όλα αυτά, οι έλεγχοι των τιμών δε λειτούργησαν και, αντίθετα, δημιούργησαν ελλείψεις, μαύρες αγορές και υψηλότερες τιμές.
Ενώ η αντιπρόεδρος Χάρις υποβαθμίζει σήμερα τα σχόλιά της για την καταπολέμηση της «υπερτιμολόγησης», τα ένστικτά της ήταν αρχικά παρόμοια με εκείνα του Διοκλητιανού, εκτός από τις αυστηρές ποινές όπως η θανατική ποινή, φυσικά. Τα αρχικά σημεία ομιλίας της Harris σχετικά με τον έλεγχο των τιμών ήταν αρκετά απλά.
«Έτσι, πιστέψτε με, ως πρόεδρος, θα κυνηγήσω τους κακοπληρωτές. Και θα εργαστώ για να περάσω την πρώτη ομοσπονδιακή απαγόρευση της αύξησης των τιμών στα τρόφιμα. Το σχέδιό μου θα περιλαμβάνει νέες κυρώσεις για τις καιροσκόπους εταιρείες που εκμεταλλεύονται τις κρίσεις και παραβιάζουν τους κανόνες», δήλωσε η Χάρις. Όπως ο Διοκλητιανός και άλλοι που θέσπισαν ελέγχους τιμών, η αλήθεια για την αποδυνάμωση του νομίσματος δεν αντιμετωπίζεται, δεν αναγνωρίζεται και δεν υφίσταται κανένα πρόβλημα. Αντ' αυτού, πρόκειται για μια νεόκοπη «απληστία» των εμπόρων, των εταιρειών ή οποιουδήποτε μπορεί να δηλωθεί ως «κακός δράστης».
Όταν μια κυβέρνηση, σύγχρονη ή αρχαία, προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις υψηλές τιμές θέτοντας ελέγχους τιμών, αυτό αναπόφευκτα θα οδηγήσει μόνο σε περισσότερες οικονομικές δυσκολίες. Η σωστή πορεία δράσης θα ήταν να αντιμετωπιστεί το γεγονός της υποτίμησης του νομίσματος και οι αιτίες που οδήγησαν την κυβέρνηση στην υποτίμηση του νομίσματος. Δυστυχώς, ούτε οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, ούτε οι κεϋνσιανοί οικονομολόγοι, ούτε οι καιροσκόποι πολιτικοί τείνουν να βλέπουν το ζήτημα τόσο καθαρά.