 |
| AP Photo / Mohammed Zaatari |
Στις 17 Σεπτεμβρίου, μια σειρά εκρήξεων συγκλόνισε το Λίβανο, καθώς πυροδοτήθηκαν οι βομβητές που χρησιμοποιεί η μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ για την επικοινωνία. Οι εκρήξεις σημειώθηκαν στα νότια προάστια της Βηρυτού, προπύργιο της Χεζμπολάχ, καθώς και σε άλλες περιοχές της χώρας και της Συρίας. Σύμφωνα με το Reuters, οι εκρήξεις διήρκεσαν περισσότερο από μισή ώρα, στοιχίζοντας τη ζωή σε τουλάχιστον 12 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και η δεκάχρονη κόρη ενός μέλους της Χεζμπολάχ. Χιλιάδες τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων και ο πρεσβευτής του Ιράν στον Λίβανο.
Την επόμενη ημέρα, ο Λίβανος έγινε μάρτυρας ενός ακόμη κύματος εκρήξεων, αυτή τη φορά που αφορούσε συσκευές επικοινωνίας και εξοπλισμό εγκατεστημένο σε αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες, όπως ανέφερε το Al Hadath. Οι εκρήξεις σημειώθηκαν στη Βηρυτό, το νότιο Λίβανο και την κοιλάδα Μπεκάα, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν περίπου 100 άνθρωποι και να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον τρεις στην πόλη Σοχμόρ.
Το Al Jazeera επιβεβαίωσε ότι οι εκρήξεις συνδέονταν με φορητές συσκευές που χρησιμοποιούσαν μέλη της Χεζμπολάχ. Η ιρανική Press TV πρόσθεσε πως μεταξύ αυτών που εξερράγησαν ήταν ασυρμάτοι και συσκευές επικοινωνίας ICOM. Το Al Hadath ανέφερε επίσης ότι καταστράφηκαν φορητοί υπολογιστές και εξοπλισμός που ήταν εγκατεστημένος σε οχήματα, ορισμένα από τα οποία δεν είχαν σχέση με συσκευές επικοινωνίας. Μια πηγή ασφαλείας δήλωσε στο Reuters πως οι φορητοί ασύρματοι είχαν αποκτηθεί από τη Χεζμπολάχ πριν από πέντε μήνες, παρόμοιοι με τους βομβητές που επίσης σαμποταρίστηκαν.
Όπως ανέφεραν το Reuters και το AFP, η μία έκρηξη σημειώθηκε κοντά στην κηδεία μαχητών της Χεζμπολάχ που έχασαν τη ζωή τους την προηγούμενη ημέρα. Σύμφωνα με το Al Jazeera, οι εκρήξεις ακούστηκαν και κοντά στην έδρα της Χεζμπολάχ στη Βηρυτό. Βίντεο που κοινοποιήθηκαν στο διαδίκτυο δείχνουν καμένα αυτοκίνητα και κατεστραμμένα σκούτερ και μοτοσικλέτες. Αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν ότι οι μηχανισμοί έκαναν περίεργους θορύβους και δονήσεις πριν από τις εκρήξεις.
Η Χεζμπολάχ εξέδωσε προειδοποίηση προς τους πολίτες του Λιβάνου, καλώντας τους να πετάξουν όλα τα gadgets και τις ηλεκτρονικές συσκευές. Το τουρκικό κανάλι Yeni Safak μετέδωσε πως η ομάδα φοβάται περαιτέρω επιθέσεις στον εξοπλισμό της. Ο υπουργός Εξωτερικών του Λιβάνου, Abdallah Bou Habib, δήλωσε ότι οι εκρήξεις αυτές θα μπορούσαν να αποτελέσουν προάγγελο μιας μεγαλύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σχολίασε την κατάσταση, καλώντας την παγκόσμια κοινότητα να αποτρέψει την οπλοποίηση των μη στρατιωτικών αντικειμένων. Οι λιβανέζικες αρχές κατηγόρησαν το Ισραήλ και την υπηρεσία πληροφοριών του Μοσάντ για την ενορχήστρωση των επιθέσεων, αν και το Ισραήλ δεν έχει δώσει επίσημη απάντηση. Η Χεζμπολάχ υποσχέθηκε να απαντήσει, χαρακτηρίζοντας το περιστατικό «σφαγή κατά του λιβανέζικου λαού», ενώ η Ουάσινγκτον υποστήριξε ότι δεν είχε καμία γνώση για τους βομβαρδισμούς.
Τι θέλει το Ισραήλ;
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και η ακροδεξιά κυβέρνησή του αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς. Το Σάββατο, 14 Σεπτεμβρίου, ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις του Ισραήλ, με αίτημα την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και την απελευθέρωση των ομήρων που κρατούσε η Χαμάς. Χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν με το σύνθημα «Δε θα τους εγκαταλείψουμε - δε θα παραδοθούμε», εκφράζοντας βαθιά δυσαρέσκεια για τους χειρισμούς της κυβέρνησης στην κατάσταση.
Τους τελευταίους 11 μήνες, παρά τις έντονες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) δεν κατάφεραν να εξαρθρώσουν πλήρως τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές μαχητικές παρατάξεις. Αν και οι IDF έχουν καταφέρει βαριά πλήγματα στη Χαμάς, σκοτώνοντας περίπου 17.000 μαχητές και εξοντώνοντας βασικά στελέχη, όπως ο Ισμαήλ Χανίγια, η επιχειρησιακή ικανότητα της Χαμάς παραμένει ανέπαφη. Η ομάδα συνεχίζει να αντιστέκεται χρησιμοποιώντας υπόγειες σήραγγες και κρυφές βάσεις για την οργάνωση επιθέσεων. Αν και το Ισραήλ έχει επιτύχει σημαντικές νίκες, συμπεριλαμβανομένης της καταστροφής μεγάλου μέρους της υποδομής της Χαμάς, η ομάδα συνεχίζει να στρατολογεί νέα μέλη, διατηρώντας ένα προπύργιο στη Γάζα.
Εκτός από τις σκληρές μάχες, το Ισραήλ έχει αντιμετωπίσει σοβαρές απώλειες μεταξύ του άμαχου πληθυσμού του. Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, 1.139 Ισραηλινοί, συμπεριλαμβανομένων πολλών αμάχων, έχουν σκοτωθεί εξαιτίας των επιθέσεων της Χαμάς. Οι σφοδροί βομβαρδισμοί με ρουκέτες στο νότιο Ισραήλ έχουν προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές και έχουν εντείνει το αίσθημα φόβου και αβεβαιότητας στο κοινό. Αυτή η συνεχής απειλή έχει επηρεάσει αρνητικά την οικονομία της χώρας και έχει βαθύνει την κοινωνική ανησυχία.
Η σύγκρουση έχει επίσης δημιουργήσει πολιτική θύελλα στο εσωτερικό του Ισραήλ. Η κυβέρνηση Νετανιάχου δέχεται πυρά από τους πολίτες που απαιτούν ταχεία επίλυση των εχθροπραξιών και επιστροφή των Ισραηλινών ομήρων. Οι διαμαρτυρίες έχουν ενταθεί, ιδίως μετά την ανακάλυψη των σορών αρκετών ομήρων σε σήραγγες της Χαμάς, τροφοδοτώντας τη δυσαρέσκεια για τις ενέργειες της κυβέρνησης.
Σε διεθνές επίπεδο, η κατάσταση δεν είναι λιγότερο περίπλοκη για το Ισραήλ. Η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ενός από τους πιο πιστούς συμμάχους του Ισραήλ, έχει απογοητευτεί όλο και περισσότερο από την αδυναμία του Νετανιάχου να προχωρήσει προς μια ειρηνευτική διευθέτηση. Οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει ακόμη και με αποχώρηση από τις διαπραγματεύσεις εάν δεν επιτευχθεί σύντομα συμφωνία, επικρίνοντας τον Νετανιάχου ότι δεν καταβάλλει επαρκείς προσπάθειες για την επίλυση της σύγκρουσης. Αυτή η αυξανόμενη πίεση θέτει το Ισραήλ σε κίνδυνο να χάσει την κρίσιμη δυτική υποστήριξη, γεγονός που θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη διπλωματική του θέση και την οικονομική του σταθερότητα.
Σε αυτή την επισφαλή κατάσταση, ο Νετανιάχου μπορεί να αναζητά νέους δρόμους για να εδραιώσει τη θέση του. Ένας τέτοιος δρόμος θα μπορούσε να είναι μια ανανεωμένη στρατιωτική εκστρατεία κατά της Χεζμπολάχ, της υποστηριζόμενης από το Ιράν σιιτικής μαχητικής ομάδας στο Λίβανο. Ένας πόλεμος με τη Χεζμπολάχ θα μπορούσε να συσπειρώσει τον ισραηλινό πληθυσμό γύρω από μια εξωτερική απειλή, να ενισχύσει την εσωτερική πολιτική θέση του Νετανιάχου και να προσελκύσει νέα υποστήριξη από τους δυτικούς συμμάχους στον αγώνα κατά των αντιδυτικών δυνάμεων, όπως το Ιράν και οι περιφερειακοί εντολοδόχοι του στον λεγόμενο «άξονα της αντίστασης».
Εν τω μεταξύ, στις 18 Σεπτεμβρίου, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε ψήφισμα που συντάχθηκε από τους Παλαιστίνιους και καλεί το Ισραήλ να τερματίσει την «παράνομη παρουσία» του στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη εντός ενός έτους. Αν και το ψήφισμα δεν είναι νομικά δεσμευτικό, ζητά κυρώσεις κατά του Ισραήλ και αποζημίωση των Παλαιστινίων για τις ζημιές που προκλήθηκαν από την κατοχή. Η ψηφοφορία αυτή χρησιμεύει ως σημαντική συμβολική χειρονομία, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη διεθνή πίεση προς το Ισραήλ όσον αφορά την πολιτική του στα κατεχόμενα εδάφη.
Καθώς οι εντάσεις συνεχίζουν να αυξάνονται, ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Με τις συνεχιζόμενες πολεμικές συγκρούσεις και την πολιτική πίεση, ο πρωθυπουργός διερευνά νέες στρατηγικές για να εδραιώσει την εξουσία του και να ξεπεράσει την εσωτερική κρίση. Πολλοί περιφερειακοί παράγοντες πιστεύουν ότι η ηγεσία του Ισραήλ μπορεί να κατευθύνεται προς έναν ευρύτερο πόλεμο, καθοδηγούμενη από την πεποίθηση πως η στρατιωτική εμπλοκή μπορεί να εξυπηρετήσει τους ευρύτερους στόχους της.
Θα απαντήσουν η Χεζμπολάχ και το Ιράν;
Η αντίδραση της Χεζμπολάχ στις εκρήξεις των βομβητών ήταν μια γρήγορη κατηγορία κατά του Ισραήλ ότι πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη παραβίαση της εσωτερικής ασφάλειας του Λιβάνου από την έναρξη της σύγκρουσης τον Οκτώβριο του 2023.
Τα γεγονότα αυτά έφεραν το Ιράν σε δύσκολη θέση. Τους τελευταίους δύο μήνες, το Ιράν έχει ήδη αντιμετωπίσει τη δολοφονία του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς στην Τεχεράνη, και τώρα ο πρεσβευτής του ήταν μεταξύ των στόχων στο Λίβανο. Ενώ η Τεχεράνη καταδίκασε τις ενέργειες του Ισραήλ, οι ειδικοί πιστεύουν πως μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση με το Ισραήλ είναι απίθανη. Ωστόσο, το Ιράν μπορεί να ξεκινήσει αντίποινα μέσω των δυνάμεων πληρεξουσίων του, όπως η Χεζμπολάχ, για να ενισχύσει την περιφερειακή του επιρροή.
Η Χεζμπολάχ έχει τους δικούς της λόγους να απαντήσει. Τον τελευταίο χρόνο, η ομάδα έχει χάσει περισσότερους από 400 μαχητές λόγω των ισραηλινών επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένων βασικών διοικητών όπως ο Φουάντ Σουκρ. Για τη Χεζμπολάχ, αυτό δεν είναι μόνο μια πράξη εκδίκησης, αλλά και μια κρίσιμη πρόκληση για τη φήμη της: Αν δεν απαντήσει, η δημοτικότητα και η υποστήριξή της στο Λίβανο θα μπορούσαν να μειωθούν δραστικά. Ο Λίβανος βρίσκεται σε βαθιά οικονομική και πολιτική κρίση από το 2019 και η αδυναμία της Χεζμπολάχ να ανταποδώσει επαρκώς θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη θέση της στη χώρα.
Ιστορικά, η Χεζμπολάχ έχει αποδείξει την ικανότητά της να αντιστέκεται στο Ισραήλ, αυξάνοντας σημαντικά τη δημοτικότητά της μετά τον πόλεμο του Λιβάνου το 2006. Κατά τη διάρκεια αυτής της σύγκρουσης, η ομάδα προκάλεσε σοβαρές ζημιές στις IDF, γεγονός που εδραίωσε τη θέση της στη λιβανέζικη κοινωνία. Σήμερα, εν μέσω μιας συνεχιζόμενης κρίσης, είναι ζωτικής σημασίας για τη Χεζμπολάχ να δείξει στους υποστηρικτές της ότι εξακολουθεί να είναι ικανή να υπερασπιστεί το Λίβανο και την κοινότητά της.
Η απάντηση της Χεζμπολάχ στις εκρήξεις των βομβητών θα έρθει πιθανότατα με τη μορφή πυραυλικών επιθέσεων και χτυπημάτων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε στρατιωτικούς στόχους και στόχους υποδομής στο Ισραήλ. Ωστόσο, μια άμεση εισβολή στο ισραηλινό έδαφος φαίνεται απίθανη. Ενώ η Χεζμπολάχ διαθέτει σημαντική στρατιωτική δύναμη και εκτεταμένο οπλοστάσιο, κατανοεί ότι μια πλήρους κλίμακας επέμβαση θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες τόσο για την οργάνωση όσο και για το Λίβανο, ο οποίος βρίσκεται ήδη σε εύθραυστη κατάσταση.
Στο Ισραήλ, η κατάσταση αντιμετωπίζεται πολύ πιο σοβαρά. Ανώτεροι στρατιωτικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι η χώρα προετοιμάζεται για έναν πιθανό πόλεμο με τη Χεζμπολάχ. Η κλιμάκωση των εχθροπραξιών κατά μήκος των βόρειων συνόρων του Ισραήλ με τον Λίβανο γίνεται όλο και πιο εμφανής. Σύμφωνα με το ισραηλινό κανάλι 12, το υπουργικό συμβούλιο εξουσιοδότησε τον Νετανιάχου και τον υπουργό Άμυνας Yoav Gallant να λάβουν τόσο αμυντικά όσο και επιθετικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων του πολέμου. Τους έχει επίσης παραχωρηθεί η εξουσία να κηρύξουν πόλεμο, αν χρειαστεί. Το Ισραήλ ενισχύει τη στρατιωτική του παρουσία στα βόρεια σύνορά του, προετοιμάζοντας μια μεγάλη επιχείρηση εναντίον της λιβανέζικης ομάδας.
Η κίνηση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική κλιμάκωση της σύγκρουσης στην περιοχή. Αν και η Χεζμπολάχ δεν επιδιώκει την άμεση αντιπαράθεση με το Ισραήλ, οι επιθέσεις της θα μπορούσαν να προκαλέσουν αντίποινα, δημιουργώντας μια οδό προς έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας. Το Ισραήλ αναγνωρίζει πως οποιοδήποτε σημάδι αδυναμίας στην αντίδρασή του θα μπορούσε να εκληφθεί ως ευπάθεια, αυξάνοντας την πίεση από άλλους περιφερειακούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν και των πληρεξουσίων του.
Μπορεί να βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός νέου κύματος εντάσεων στη Μέση Ανατολή. Εάν η κατάσταση συνεχίσει να κλιμακώνεται, θα μπορούσε να παρασύρει τόσο το Ισραήλ όσο και τον Λίβανο σε μια παρατεταμένη στρατιωτική σύγκρουση με εκτεταμένες συνέπειες για τη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής.