 |
| Foto: Bundesregierung/Steffen Kugler |
Ο Όλαφ Σολτς, ο Γερμανός καγκελάριος, έχει προκαλέσει αναστάτωση. Όχι με κάποια επιτυχία, για παράδειγμα στις εκλογές, στην οικονομία ή στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική. Ο Σολτς δεν κάνει τέτοιου είδους πράγματα. Για έναν άνθρωπο με τα ποσοστά του, η ικανοποίηση του πλήθους δεν αποτελεί καν επιλογή.
Του Tarik Cyril Amar, ιστορικού από τη Γερμανία που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης, με αντικείμενο τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον πολιτισμικό Ψυχρό Πόλεμο και την πολιτική της μνήμης - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Αν και μπορεί πράγματι να σημαίνουν ότι οι μέρες του Σολτς είναι μετρημένες, όπως υποθέτει η βρετανική Telegraph, οι καταστροφικές ήττες που υπέστη το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του και οι εταίροι του στον συνασπισμό «φανάρι» - οι Πράσινοι και οι φιλελεύθεροι της αγοράς Ελεύθεροι Δημοκράτες - στις περιφερειακές εκλογές στη Θουριγγία και τη Σαξονία είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, όπως δείχνουν σταθερά οι δημοσκοπήσεις: Το 77% των Γερμανών θεωρεί τον σημερινό τους ηγέτη «führungsschwach» (αδύναμο στο να ηγείται), ενώ η προσωπική του «δημοτικότητα» -στην πραγματικότητα, αντιδημοτικότητα- μόλις κατέρρευσε από τη θλιβερή 14η θέση στην κωμικοτραγική 18η. Μόνο το 23% επιθυμεί να προσπαθήσει καν να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα, και ακόμη και στο ίδιο του το κόμμα η πλειοψηφία είναι εναντίον της ιδέας.
Και δεν είναι μόνο αυτός μόνος του, αλλά και η ομάδα του: Το 71% των Γερμανών πιστεύει πως η κυβέρνησή του κάνει κακή δουλειά. Ένας δύσκολος -και βρώμικος- συμβιβασμός για τον προϋπολογισμό του 2025 που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο στο πλαίσιο του πολυδιασπασμένου συνασπισμού του Scholz δεν ενέπνευσε ελπίδες: Μόνο το 7% των ψηφοφόρων πίστευε ότι οι «εταίροι» του συνασπισμού θα συνεργάζονταν τώρα πιο αποτελεσματικά, το 10% πίστευε πως τα πράγματα θα χειροτερέψουν και το 79% ότι θα παραμείνουν το ίδιο άσχημα όπως ήταν. Ενώ η κυβέρνηση Σολτς είχε υποσχεθεί ότι ο νέος προϋπολογισμός θα τάραζε επιτέλους την ταλαιπωρημένη γερμανική οικονομία, το 75% των Γερμανών δεν πίστεψε σε αυτή την υπόσχεση. Και ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει; Η γερμανική οικονομία, κουτσουρεμένη τόσο από τους αυτοεπιβαλλόμενους δημοσιονομικούς περιορισμούς που αποκλείουν τις πολιτικές τόνωσης της οικονομίας όσο και από την παράλογη εγκατάλειψη της φθηνής ρωσικής ενέργειας, βρίσκεται σε στασιμότητα από το 2018- από τώρα έχει εισέλθει σε «τεχνική ύφεση».
Αυτό ήταν το κλίμα στα τέλη Ιουλίου. Τώρα, είναι βέβαιο ότι θα είναι πολύ χειρότερη: Ο σαθρός συμβιβασμός του συνασπισμού για τον προϋπολογισμό δέχεται σφοδρά πυρά, μεταξύ άλλων, από τον καθηγητή Hanno Kube, «έναν από τους πιο σεβαστούς συνταγματολόγους» της Γερμανίας, σύμφωνα με το κορυφαίο ειδησεογραφικό περιοδικό Der Spiegel. Ο Kube, θα πρέπει να θυμίσουμε, έχει βοηθήσει να καταρρεύσουν μια φορά στο παρελθόν οι σκοτεινές λογιστικές πρακτικές του Βερολίνου, προκαλώντας μια βαθιά και αντηχούσα πολιτική κρίση, την οποία οι συνεργοί του φωτεινού σηματοδότη δεν ξεπέρασαν ποτέ πλήρως.
Και η Volkswagen, τίποτα λιγότερο από ένα εθνικό σύμβολο και μακράν ο μεγαλύτερος εργοδότης της Γερμανίας στον ζωτικής σημασίας αλλά σοβαρά φθίνοντα τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας της χώρας, έχει τερματίσει την εγγύηση των θέσεων εργασίας και προετοιμάζει το έδαφος για κλείσιμο εργοστασίων και μαζικές απολύσεις στη Γερμανία για πρώτη φορά στην ιστορία της εταιρείας. Είναι δύσκολο να μεταφέρει κανείς πόσο ψυχολογικό πλήγμα είναι αυτό. Ως Γερμανός, επιτρέψτε μου να το θέσω ως εξής: Φανταστείτε να χάσετε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ταυτόχρονα. Υπερβολή; Ένοχος. Αλλά όχι κατά πολύ.
Θα μπορούσαμε να παρατείνουμε την οδυνηρή λιτανεία των αποτυχιών του Βερολίνου στο εσωτερικό, αλλά η ουσία θα πρέπει να είναι ήδη σαφής: Το προφίλ του Σολτς ως Γερμανού ηγέτη είναι αυτό ενός θλιβερά αποφασισμένου, αδυσώπητου ηττημένου. Ακόμη και η πολυδιαφημισμένη «Zeitenwende» («εποχιακή αλλαγή»), δηλαδή η πολιτική της ρωσοφοβίας και του επανεξοπλισμού, έχει κολλήσει σαν γερμανικό φορτηγό κάπου δυτικά της Μόσχας τον Νοέμβριο του 1941.
Η ρωσοφοβία τα πάει καλά, αλλά από την άλλη, αυτό είναι το φτηνό κομμάτι. Ο επανεξοπλισμός - όχι τόσο πολύ: Το έγκυρο Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία μόλις διαπίστωσε ότι - έκπληξη, έκπληξη - η βιομηχανία όπλων της Ρωσίας είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, ενώ η Γερμανία χωλαίνει και με τα δύο πόδια. Πάρτε για παράδειγμα τα άρματα μάχης, ιστορικά μια μικρή γερμανική ειδικότητα: Το 2004, η Γερμανία διέθετε ακόμη 2.389 από αυτά- το 2021 είχαν απομείνει 339. Για να φθάσουν ξανά τα νούμερα του 2004 θα χρειαστούν, με τους σημερινούς ρυθμούς της «Zeitenwende», μέχρι το 2066. Με το βασικό πυροβολικό - χωρίς πλάκα - μιλάμε για εκατό χρόνια για να επανέλθουμε σε αυτό που υπήρχε πριν από 20 χρόνια. Αλλά τότε, πώς να εξοπλιστείς γρήγορα, αν αφήσεις επίσης τα αφεντικά σου στην Ουάσιγκτον και τους πράσινους τρελούς στο δικό σου υπουργικό συμβούλιο να καταστρέψουν την οικονομία σου;
Κι όμως, ο Σολτς κατάφερε να τραβήξει λίγη εθνική και διεθνή προσοχή, συγκεκριμένα δηλώνοντας πως έχει έρθει η ώρα για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Και, το πιο εντυπωσιακό, εξέφρασε την εκπληκτικά πρωτοποριακή ιδέα - στη Δύση τουλάχιστον - ότι η Ρωσία, ένα από τα μέρη της σύγκρουσης, θα πρέπει να είναι πράγματι στο δωμάτιο!
Ακούγεται σχεδόν σαν μια ντροπαλή ανακάλυψη αυτής της αρχαίας τέχνης που τόσο καιρό έχει ξεχαστεί στη Δύση που βασίζεται στις «αξίες» και τους «κανόνες»: της διπλωματίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα που βασίζονται σε διαρροές, αλλά δεν είναι απίθανα, το γραφείο της γερμανικής καγκελαρίου επεξεργάζεται ακόμη και ένα συγκεκριμένο σχέδιο για την ειρήνη - που έχει ήδη βαφτιστεί «Μινσκ ΙΙΙ» και περιλαμβάνει την επίσημη παραχώρηση εδαφών της Ουκρανίας στη Ρωσία. Με άλλα λόγια, αν ένα τέτοιο σχέδιο είναι πραγματικά στα σκαριά, περιλαμβάνει την αποδοχή ότι η Ουκρανία έχει χάσει τον πόλεμο, το ίδιο και η Δύση, συμπεριλαμβανομένης σε μεγάλο βαθμό της Γερμανίας, της μεγαλύτερης μεμονωμένης χώρας που υποστηρίζει την Ουκρανία μετά τις ΗΠΑ.
Ο Scholz, φυσικά, το αρνείται, αλλά η δήλωσή του θα σηματοδοτούσε μια σαφή αλλαγή πορείας, αν ήταν σοβαρή (για την οποία περισσότερα παρακάτω). Ενώ έχει αρνηθεί να παραδώσει τους περίφημους και πολύ υπερεκτιμημένους πυραύλους Taurus στο Κίεβο, το ζήτημα αυτό επισκίασε τη μαζική και -μέχρι τώρα τουλάχιστον- άκαμπτη δέσμευσή του στην απελπιστική αλλά πεισματική δυτική στρατηγική της υποστήριξης της Ουκρανίας χωρίς τέλος, χωρίς καμία σοβαρή προσπάθεια να διαπραγματευτεί με τη Μόσχα και να υποχρεώσει την Ουκρανία να είναι ρεαλιστική. Θα ήταν δελεαστικό να υποθέσει κανείς ότι οι πρόσφατες «αποκαλύψεις» για τη συμμετοχή της Ουκρανίας στις τρομοκρατικές επιθέσεις κατά της Γερμανίας στο Nord Stream πρέπει να παίζουν ρόλο στο να χτυπήσει ο Scholz ένα νέο τόνο, έστω και τόσο αμυδρά. Αλλά αυτό θα ήταν λάθος. Το να προσβάλλεται από μια βάναυση, άκρως επιζήμια και εντελώς ταπεινωτική επίθεση κατά της Γερμανίας - αυτό δεν είναι ακριβώς το στυλ αυτού του καγκελάριου.
Αντίθετα, με τις ομοσπονδιακές εκλογές να απέχουν μόλις ένα χρόνο, ο λόγος για τη φαινομενική στροφή του σχεδόν -για να εφαρμόσουμε την εντυπωσιακά πρωτότυπη γεωμετρία της Annalena Baerbock, της τραμπολίνο-υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας- 360 μοιρών είναι ενοχλητικά προφανής. Πιθανώς ο σημαντικότερος παράγοντας για το φιάσκο του Scholz στη Θουριγγία και τη Σαξονία, το οποίο πρόκειται να επαναληφθεί στο Βρανδεμβούργο σε λιγότερο από δύο εβδομάδες. Πολλοί ψηφοφόροι έχουν βαρεθεί τόσο το κόστος όσο και τους κινδύνους της πορείας στο ίδιο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ στην ήττα του πολέμου δι' αντιπροσώπων στην Ουκρανία. Ο Scholz, φυσικά, το αρνείται, αλλά η δήλωσή του θα σηματοδοτούσε μια ξεκάθαρη αλλαγή πορείας, Από αυτή την άποψη, η ξαφνική ανακάλυψη της διπλωματίας από τον Scholz είναι ένας απλός καιροσκοπισμός, όπως και η ξαφνική μεταστροφή της υπουργού Εσωτερικών Nancy Faeser σχετικά με την αύξηση των συνοριακών ελέγχων και την εν γένει δυσκολότερη μετανάστευση.
Εν ολίγοις: Στη γερμανική πολιτική, υπάρχει αίμα στο νερό, συγκεκριμένα αυτό της βαριά πληγωμένης κυβέρνησης Σολτς. Δεν είναι περίεργο που οι καρχαρίες κυκλώνουν, και η σύντομη -αν και κάπως δαιδαλώδης- δήλωση του Σολτς περί προσπάθειας ειρήνευσης μέσω διαπραγματεύσεων τους άνοιξε την όρεξη. Όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρξαν καταγγελίες που, στην ουσία, ισοδυναμούν με τη νεομακαρθική κατηγορία της «προδοσίας της Ουκρανίας». Για παράδειγμα, ο Roderich Kiesewetter, φερέφωνο της εξωτερικής πολιτικής των συντηρητικών Χριστιανοδημοκρατών (CDU), αξιόπιστα πολιτικά ακραίων και διανοητικά βασικών, κάλεσε τον Φεβρουάριο να «μεταφερθεί ο πόλεμος στη Ρωσία» με την καταστροφή στρατιωτικών εγκαταστάσεων, καθώς και υπουργείων στη Μόσχα. Αν και τα πιο τρελά του όνειρα δεν έγιναν πραγματικότητα, με την επιχείρηση καμικάζι στο Κουρσκ το Κίεβο έκανε πρόσφατα τα χειρότερα για να ακολουθήσει τη συμβουλή του Kiesewetter. Το αποτέλεσμα: ένα αιματηρό, αυτοκαταστροφικό φιάσκο, που επιταχύνει την ήττα της Ουκρανίας.
Αλλά ο Kiesewetter δεν θα ήταν ο Kiesewetter αν ήταν ικανός να μάθει από την εμπειρία. Έντονα εκνευρισμένος από την πολύ ντροπαλή επίδειξη λογικής του Σολτς, κατηγορεί την καγκελάριο ότι προσπαθεί να επιβάλει μια «ψευδοειρήνη» στο Κίεβο και να αποδυναμώσει την ασφάλεια της Γερμανίας και της Ευρώπης. Σε γενικές γραμμές, το CDU, που βρίσκεται στην αντιπολίτευση αλλά τα πάει καλά, εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο την ασυνέπεια του Σολτς ανακυκλώνοντας θανάσιμα κουρασμένα δυτικά λεγόμενα περί «χάρης στον Πούτιν» και «επιβράβευσης του επιτιθέμενου». Ειλικρινά: μπλα μπλα μπλα, ενώ οι Ουκρανοί πεθαίνουν σωρηδόν σε έναν ήδη χαμένο πόλεμο.
Εν τω μεταξύ, ο «εταίρος» του Scholz στον συνασπισμό, οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, κάνουν τους ίδιους θορύβους με το CDU. Από την άλλη πλευρά, το δεξιό/ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το αριστερό-συντηρητικό BSW της Σάρα Βάγκενκνεχτ (οι δύο μεγάλοι νικητές των εκλογών στη Θουριγγία και τη Σαξονία) και το κόμμα Die Linke τάσσονται πολύ περισσότερο υπέρ της ειρήνευσης με τη Ρωσία από ό,τι ο Σολτς. Αλλά ούτε αυτοί, ορθώς, θα του προσφέρουν πόντους για να κερδίσει καφέ, επειδή είπε πολύ λίγα πολύ αργά.
Επιπλέον, είναι ήδη ξεκάθαρο ότι τα λόγια είναι το μόνο που θα φτάσει ποτέ το αντάρτικο του Scholz, για δύο λόγους: Η Μόσχα έχει ήδη σηματοδοτήσει πως δεν μπορεί να τον πάρει στα σοβαρά, επειδή, πρώτον, η Ουάσιγκτον σιωπά, και οι ΗΠΑ είναι αυτές που κάνουν κουμάντο στη Δύση, και, δεύτερον, δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις προτού τελειώσει η εισβολή της Ουκρανίας στο Κουρσκ. Τον παλιό καιρό, όταν το Βερολίνο δεν ήταν τόσο απόλυτα υποταγμένο στην Ουάσιγκτον όσο έχει γίνει υπό τον Σολτς -τον άνθρωπο με το διαλλακτικό χαμόγελο που δεν τον ενοχλεί πραγματικά ένας ή δύο ανατιναγμένοι αγωγοί- η απάντηση της Ρωσίας μπορεί κάλλιστα να ήταν διαφορετική. Αλλά το ξεπούλημα των υπολειμμάτων της «αντιπροσωπείας» της - όπως λέμε στην περίπτωση της Ουκρανίας - είχε συνέπειες για τη Γερμανία.
Ο άλλος λόγος για τον οποίο οι λογικοί άνθρωποι δεν μπορούν παρά να θεωρούν κενή περιεχομένου την ομιλία του Σολτς είναι ότι ο ίδιος ο Γερμανός καγκελάριος, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει ήδη δειλιάσει και υπαναχωρήσει. Τώρα έχει προσθέσει προειδοποιήσεις ότι η Ρωσία δεν πρέπει να περιμένει «ακόμη περισσότερα από το ουκρανικό έδαφος» - παρεμπιπτόντως, «ακόμη περισσότερα» από τι ακριβώς; - και μια απαίτηση, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η Ρωσία θα έπρεπε πρώτα να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός. Ο Σολτς πρέπει να γνωρίζει πως αυτό είναι απολύτως αδύνατο, καθώς η Μόσχα έχει αποκλείσει ένα τέτοιο βήμα. Στην πραγματικότητα, η καγκελάριος έχει ήδη θάψει τη δική του απομίμηση πρωτοβουλίας.
Πρόκειται για ένα θλιβερό, γρήγορο και προβλέψιμο τέλος σε κάτι που τώρα ήδη φαίνεται να μην είναι τίποτα περισσότερο από μια μικρή χαλαρή συζήτηση που προέρχεται από έναν άνθρωπο που είναι τόσο μια πολύ κουτσή πάπια στο εσωτερικό όσο και μια ανύπαρκτη οντότητα στο εξωτερικό. Αλλά, πείτε ό,τι θέλετε, είναι στο στυλ του.