 |
| RT / RT |
Το Αλγέρι διαδραματίζει πλέον ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ και κινείται προς την οικονομική κυριαρχία.
Την άνοιξη του 2022, στο αποκορύφωμα της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας, η ΕΕ άρχισε να σκέφτεται να εγκαταλείψει τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου και να μειώσει όσο το δυνατόν περισσότερο την κατανάλωση ενέργειας. Οι χώρες της ΕΕ άρχισαν να αναζητούν αλλού, και ένα από τα μέρη στα οποία εστίασαν την προσοχή τους ήταν η Αλγερία.
Της Tamara Ryzhenkova, ανατολίστριας, ανώτερης καθηγήτριας στο Τμήμα Ιστορίας της Μέσης Ανατολής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης, εμπειρογνώμονα του καναλιού Telegram «Arab Africa». - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Σήμερα, δύο χρόνια αργότερα, η Αλγερία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου μέσω αγωγών στην ΕΕ και συνεχίζει να κατέχει την πρώτη θέση στην Αφρική στην παραγωγή και τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Όμως η θέση της σε μια σειρά από διεθνή ζητήματα αποτελεί πλέον απειλή για τον εφοδιασμό της Ευρώπης και οι χώρες της ευρωπαϊκής Μεσογείου πρέπει να συμβιβαστούν στην εξωτερική τους πολιτική προκειμένου να μη χάσουν μια τόσο σημαντική πηγή ενέργειας.
Στις αρχές Ιουνίου, η ισπανική ενεργειακή εταιρεία Enagas ανακοίνωσε ότι η Αλγερία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ισπανίας για έξι συνεχόμενους μήνες, μπροστά από τον προηγούμενο ηγέτη, τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με την Enagas, η Αλγερία εξήγαγε συνολικά 10.267 γιγαβατώρες (περίπου 973 εκατομμύρια κυβικά μέτρα) στην Ισπανία τον περασμένο Μάιο - το 36,3% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου στη χώρα. Ακολουθούν η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες με 22,7% και 13,8% αντίστοιχα. Το ποσοστό αυτό παραμένει γενικά σταθερό από την αρχή του τρέχοντος έτους. Οι εισαγωγές αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ισπανία έπεσαν στην τρίτη θέση, μειωμένες στο μισό σε σύγκριση με την άνοιξη του 2023.
Αέριο για την Ευρώπη
Η Αλγερία παραμένει ο σημαντικότερος προμηθευτής φυσικού αερίου για ολόκληρη την Ευρώπη, ιδίως για το μεσογειακό τμήμα της. Το 2023 θα ξεπεράσει τη Ρωσία και θα γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής αερίου μέσω αγωγών στην ΕΕ μετά τη Νορβηγία. Αυτό έχει ενισχύσει περαιτέρω τον ρόλο της αφρικανικής χώρας στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας.
Η Αλγερία αποστέλλει το 85% των εξαγωγών φυσικού αερίου της στην Ευρώπη και εργάζεται για την ενίσχυση του ρόλου της ως εξαγωγέα αγωγών επενδύοντας 50 δισ. δολάρια στον κλάδο αυτό έως το 2028. Για το 2024, η κυβέρνησή της έχει διαθέσει έως και 8,8 δισ. δολάρια, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων κατευθύνεται στην έρευνα και παραγωγή φυσικού αερίου.
Η Αλγερία διαθέτει τρεις αγωγούς που πηγαίνουν στην Ιταλία και την Ισπανία, ένας εκ των οποίων είναι επί του παρόντος ανενεργός, ενώ υπάρχει επίσης σχέδιο για την κατασκευή ενός τέταρτου αγωγού από τη Νιγηρία. Η Αλγερία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου για την Ιταλία, καθώς και για την Ισπανία. Μια συμφωνία που συνήφθη το 2022 μεταξύ της ιταλικής Eni και της κρατικής εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου της Αλγερίας, Sonatrach, αναμένεται να παραδώσει έως και 9 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου από αγωγό στην Ιταλία έως το 2026.
Δάνεια που δεν χρειάζονται πλέον
Τον Απρίλιο του 2024, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) τοποθέτησε την Αλγερία στην τρίτη θέση ενός καταλόγου με τις σημαντικότερες αφρικανικές οικονομίες, μετά τη Νότια Αφρική και την Αίγυπτο. Η Αλγερία ξεπέρασε τη Νιγηρία, η οποία κατέλαβε την τέταρτη θέση στην κατάταξη του ΔΝΤ αυτή τη φορά. Σύμφωνα με την έκθεση, το ΑΕΠ της Αλγερίας ανήλθε φέτος σε περίπου 266,78 δισ. δολάρια και το ΔΝΤ αναμένει ρυθμούς ανάπτυξης περίπου 3,8% τους επόμενους μήνες.
Στις αρχές Μαΐου, ο πρόεδρος της χώρας, Abdelmadjid Tebboune, δήλωσε ότι η Αλγερία, η οποία είναι πρακτικά απαλλαγμένη από εξωτερικό χρέος, δεν πρόκειται να δανειστεί από διεθνείς οργανισμούς. Σημείωσε πως ο ρυθμός ανάπτυξης της αλγερινής οικονομίας κυμάνθηκε από 4,1% έως 4,2% πέρυσι, με το ΑΕΠ της Αλγερίας να φτάνει τα 260 δισ. δολάρια στο τέλος του 2023. Η κυβέρνηση στοχεύει να το αυξήσει στα 400 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2026 και το 2027.
Ο Tebboune δήλωσε επίσης ότι το αλγερινό δηνάριο είχε αυξηθεί κατά 4,5% σε σύγκριση με το σκληρό ξένο νόμισμα και «αυτό είναι μόνο η αρχή». Τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας αυξήθηκαν σε 70 δισ. δολάρια, γεγονός που απαλλάσσει τη χώρα από την ανάγκη λήψης νέων ξένων δανείων.
Αξίζει να σημειωθεί πως, όταν ο Τεμπούνε ανέβηκε στην εξουσία το 2019, τα συναλλαγματικά αποθέματα ανέρχονταν σε 42 δισ. δολάρια και το κόστος των εισαγωγών ξεπερνούσε τα 60 δισ. δολάρια. Επιπλέον, ο πρόεδρος σημείωσε ότι η Αλγερία είναι αποφασισμένη να διαφοροποιήσει τις πηγές εισοδήματός της, απομακρυνόμενη από μια «οικονομία ενοικιαστών» που βασίζεται στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
«Το 2022, για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια, η Αλγερία σημείωσε ρεκόρ όγκου μη πρωτογενών εξαγωγών ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ προηγουμένως ο αριθμός αυτός δεν ξεπερνούσε το 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια», πρόσθεσε ο Tebboune.
Πρώτη θέση στην Αφρική
Η έκθεση του Οργανισμού Αραβικών Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (OAPEC) για το 2023 αναφέρει πως η Αλγερία κατέλαβε την πρώτη θέση στις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Αφρική για πρώτη φορά από το 2010, ξεπερνώντας τη Νιγηρία, η οποία κατείχε αυτή τη θέση για περισσότερο από μια δεκαετία. Ο όγκος των προμηθειών υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Αλγερία στο εξωτερικό είναι ο υψηλότερος στον αραβικό κόσμο.
Η έκθεση αναφέρει ότι η Αλγερία πέτυχε τα υψηλότερα ποσοστά της το 2023, όταν ο συνολικός όγκος των εξαγωγών ΥΦΑ ανήλθε σε περίπου 13 εκατομμύρια τόνους, δηλαδή 26,1% περισσότερο από ό,τι το 2022.
Νέα πεδία και εγκαταστάσεις
Σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του υπουργού Ενέργειας της Αλγερίας Μοχάμεντ Αρκάμπ, η Sonatrach ανακάλυψε οκτώ σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στη χώρα μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2024. Όλες είναι νέες μη ανεπτυγμένες περιοχές και οι περισσότερες βρίσκονται στην επαρχία Bechar στη νοτιοδυτική Αλγερία, στην επαρχία Salah στο κεντρικό τμήμα της χώρας και στις επαρχίες Illizi, Djanet και Ouargla στα νοτιοανατολικά. Χωρίς να αποκαλύψει τα στοιχεία, ο Arkab σημείωσε ότι τα κοιτάσματα αυτά «θα αποτελέσουν σημαντική προσθήκη στα αποδεδειγμένα εθνικά αποθέματα υδρογονανθράκων, ιδίως φυσικού αερίου».
Ο υπουργός σημείωσε πως ο νόμος για τους υδρογονάνθρακες που εγκρίθηκε το 2019 περιλαμβάνει παγκόσμια μέτρα που έχουν αποδώσει καρπούς μέσω της σύναψης μεγάλων συμβάσεων με μεγάλες εταιρείες όπως η ιταλική Eni, η νορβηγική Equinor και η αμερικανική Occidental Petroleum (OXY). Τις τελευταίες εβδομάδες, η Αλγερία υπέγραψε επίσης συμβάσεις με τους αμερικανικούς ενεργειακούς κολοσσούς ExxonMobil και Chevron για την ανάπτυξη πολλών κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Τον Μάιο, η Sonatrach υπέγραψε σύμβαση με ιταλικές και αμερικανικές εταιρείες για την κατασκευή τριών μονάδων επεξεργασίας φυσικού αερίου για την αύξηση της παραγωγής στο γιγαντιαίο κοίτασμα φυσικού αερίου Hassi R'Mel που βρίσκεται 550 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας της Αλγερίας. Στόχος του έργου είναι να συνεχιστεί η παραγωγή φυσικού αερίου στο μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου της χώρας και της αφρικανικής ηπείρου.
«Η Αλγερία είναι μια αξιόπιστη χώρα όσον αφορά τα συμβόλαια, καθώς και τις μεγάλες ποσότητες προμηθειών στην ευρωπαϊκή αγορά», τόνισε ο Arkab.
Η στρατηγική της Sonatrach σήμερα είναι να αυξήσει την ετήσια παραγωγή σε 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου εντός πέντε ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κρατικής εταιρείας από το 2023, ο σημερινός όγκος εξόρυξης έχει φθάσει τα 137 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Διασαχάριος αγωγός φυσικού αερίου
Η Αλγερία προμηθεύει σήμερα την Ευρώπη με φυσικό αέριο μέσω δύο αγωγών. Ο πρώτος, ο TransMed, συνδέεται με την Ιταλία μέσω της Μεσογείου. Η διαδρομή αυτή διέρχεται από το έδαφος της Τυνησίας και έχει δυναμικότητα 32 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως. Η δεύτερη γραμμή, Medgaz, συνδέει το λιμάνι Beni Saf στη δυτική ακτή της Αλγερίας με την πόλη Almeria στη νότια Ισπανία. Είναι ικανή να μεταφέρει έως και 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Το 2009 υπεγράφη επίσης συμφωνία μεταξύ της Αλγερίας, του Νίγηρα και της Νιγηρίας για την κατασκευή ενός φιλόδοξου υπερσαχάριου αγωγού φυσικού αερίου, του NIGAL, ο οποίος θα επιτρέψει την προμήθεια φυσικού αερίου από τα νότια της Νιγηρίας στην Ισπανία και την Πορτογαλία μέσω του Νίγηρα και της Αλγερίας. Ωστόσο, το σχέδιο αυτό παραμένει εξαιρετικά εύθραυστο. Στις αρχές του 2024, προέκυψε ότι το σχέδιο είχε ανασταλεί λόγω της πολιτικής κατάστασης στον Νίγηρα, όπου το καλοκαίρι του 2023 πραγματοποιήθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα. Παρ' όλα αυτά, το Μάρτιο, ο υπουργός Ενέργειας Μοχάμεντ Αρκάμπ δήλωσε πως επιτεύχθηκε συμφωνία που συνήφθη μεταξύ της Αλγερίας και της Νιγηρίας για τη συνέχιση της κατασκευής.
Ο υπερσαχάριος αγωγός φυσικού αερίου, συνολικού μήκους 4.128 χιλιομέτρων, θα πρέπει να συνδέει την πρωτεύουσα της Νιγηρίας Αμπούτζα με τις ακτές της Αλγερίας. Το κόστος του έργου αυτού εκτιμάται σε 13 έως 15 δισεκατομμύρια δολάρια, συμπεριλαμβανομένου του κόστους κατασκευής του αγωγού και των κέντρων συλλογής. Σε συνέντευξη Τύπου μετά το έβδομο Φόρουμ Εξαγωγικών Χωρών Φυσικού Αερίου (GECF) που πραγματοποιήθηκε στην Αλγερία από τις 29 Φεβρουαρίου έως τις 2 Μαρτίου του τρέχοντος έτους, ο Αρκάμπ σημείωσε ότι η Νιγηρία έχει σχεδόν ολοκληρώσει το δικό της μέρος του έργου και απομένουν μόνο 1.000 χιλιόμετρα προς τον Νίγηρα. Με τη σειρά της, η Αλγερία έχει ολοκληρώσει την κατασκευή 700 χιλιομέτρων του αγωγού φυσικού αερίου και απομένουν περίπου 1.800 χιλιόμετρα μέχρι τα σύνορά της με τον Νίγηρα..
Αξίζει να σημειωθεί πως η Νιγηρία εξετάζει άλλες επιλογές για την προμήθεια του φυσικού αερίου της στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, ο αγωγός φυσικού αερίου Νιγηρίας-Μαρόκου (NMGP), ο οποίος θα τοποθετηθεί κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Αφρικής στον πυθμένα του Ατλαντικού Ωκεανού, βρίσκεται υπό ανάπτυξη από το 2016. Όταν ολοκληρωθεί, αναμένεται να είναι η μεγαλύτερη υποθαλάσσια γραμμή στον κόσμο με μήκος 5.660 χιλιομέτρων.
Τόσο για το Μαρόκο όσο και για τη Νιγηρία, ο εν λόγω αγωγός αποτελεί ευκαιρία για την τόνωση των οικονομιών τους και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου των πληθυσμών τους. Ωστόσο, για την Αλγερία, αποτελεί ανταγωνισμό στον αγώνα για την ανάδειξη του κορυφαίου εξαγωγέα φυσικού αερίου.
Προμήθειες στην Ισπανία: Αύξηση των εντάσεων
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου από το Μαρόκο προς την Ισπανία έχουν μόλις πρόσφατα επανέλθει στο φυσιολογικό επίπεδο. Τα προηγούμενα χρόνια, υπήρξαν πολλά γεγονότα που τις έφεραν στα πρόθυρα της πλήρους παύσης. Η απειλή για τις προμήθειες προέρχεται κυρίως από τη διεθνή πολιτική της Αλγερίας και τις σχέσεις της με τους γείτονές της, ιδίως με το Μαρόκο, με το οποίο έχει μακροχρόνια διαμάχη για το καθεστώς του εδάφους της Δυτικής Σαχάρας.
Στις 24 Αυγούστου 2021, η Αλγερία ανακοίνωσε επίσημα τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το Μαρόκο, κατηγορώντας τη χώρα για «εχθρικές ενέργειες», οι οποίες συνίσταντο στην υποστήριξη επαναστατικών αλγερινών ομάδων και στη βοήθεια για την πυρπόληση δασών στην Αλγερία. Αμέσως μετά, απαγορεύτηκε στα μαροκινά στρατιωτικά και πολιτικά αεροσκάφη να χρησιμοποιούν τον αλγερινό εναέριο χώρο, ενώ στις 31 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε η απόφαση να μην ανανεωθεί η σύμβαση για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ισπανία μέσω του αγωγού Μαγκρέμπ-Ευρώπη (MEG), ο οποίος διέρχεται από το Μαρόκο. Αντ' αυτού, το LNG επρόκειτο να παραδοθεί απευθείας μέσω του αυτοκινητόδρομου Medgaz. Λίγο αργότερα, η Αλγερία απαγόρευσε στην Ισπανία να μεταπωλεί το φυσικό αέριο που προμηθεύεται το βασίλειο από το έδαφός της. Η απόφαση αυτή έφερε τόσο τη Μαδρίτη όσο και το Ραμπάτ σε δύσκολη θέση, ιδίως ενόψει της διαφαινόμενης ενεργειακής κρίσης στην ΕΕ.
Στις 9 Ιουνίου 2022, η Αλγερία διέκοψε όλες τις εξαγωγές και εισαγωγές με την Ισπανία, με εξαίρεση τις προμήθειες φυσικού αερίου, αφού ανέστειλε τη Συνθήκη Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας που είχε συνάψει με τη Μαδρίτη το 2002 λόγω της αλλαγής της θέσης της Ισπανίας όσον αφορά τη Δυτική Σαχάρα, την οποία διεκδικεί το Μαρόκο. Η ένταση στις σχέσεις με τη Μαδρίτη προκλήθηκε από μια επιστολή του Ισπανού πρωθυπουργού Pedro Sanchez, που εστάλη στον βασιλιά Μοχάμεντ ΣΤ΄ του Μαρόκου τον Μάρτιο του 2022, στην οποία εξέφραζε την υποστήριξή του στη μαροκινή πρωτοβουλία για την παραχώρηση αυτονομίας στη Δυτική Σαχάρα.
Τον Ιούλιο του 2024, η Sonatrach ανακοίνωσε την αναστολή των προμηθειών φυσικού αερίου προς την Ισπανία λόγω βλάβης στον κεντρικό αγωγό Medgaz, υποστηρίζοντας ότι η βλάβη είχε συμβεί «από την ισπανική πλευρά». Παράλληλα, συνεχίζονται οι εντάσεις μεταξύ Μαδρίτης και Αλγερίας για την επανεξαγωγή φυσικού αερίου στο Μαρόκο. Η Αλγερία έχει επανειλημμένα αντιταχθεί στην αντίστροφη ροή φυσικού αερίου προς το γειτονικό βασίλειο μέσω του αγωγού MEG, ενώ η Μαδρίτη έχει υποστηρίξει ότι το καύσιμο που παρέχεται στο Μαρόκο προέρχεται από τρίτες χώρες.
Ο εφοδιασμός της Ισπανίας με φυσικό αέριο από την Αλγερία έχει προς το παρόν σταθεροποιηθεί, αλλά τώρα αντιμετωπίζει μια νέα απειλή. Τον περασμένο Μάιο, η Αλγερία ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να προμηθεύει φυσικό αέριο στην ισπανική εταιρεία Naturgy, εάν αποφασίσει να πουλήσει τις μετοχές της. Μια τέτοια δήλωση μπορεί να φανεί περίεργη αν δεν λάβετε υπόψη το γεγονός πως η Naturgy διαπραγματεύεται με την Εθνική Ενεργειακή Εταιρεία του Άμπου Ντάμπι (TAQA), ενώ η Αλγερία και τα ΗΑΕ διεξάγουν εδώ και αρκετούς μήνες έναν ανομολόγητο πόλεμο υποδείξεων, κατηγορώντας η μία την άλλη για εχθρότητα. Η εξομάλυνση των σχέσεων των ΗΑΕ με το Ισραήλ, την κρατική υπόσταση του οποίου δεν αναγνωρίζει η Αλγερία, παραμένει η κύρια αιτία της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Ένα μήνα νωρίτερα, η TAQA δήλωσε ότι βρίσκεται σε συνομιλίες με τους τρεις μεγαλύτερους μετόχους της Naturgy, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αγορά μετοχών και πλήρη εξαγορά της μεγαλύτερης ισπανικής εταιρείας φυσικού αερίου. Έχοντας υπογράψει συμβόλαια με τη Sonatrach, η Naturgy κατέχει μερίδιο σε έναν μεγάλο αγωγό φυσικού αερίου μεταξύ Ισπανίας και Αλγερίας. Οι αξιωματούχοι της Naturgy αρνούνται το ενδεχόμενο πώλησης των μετοχών τους και στις 11 Ιουνίου η TAQA ανακοίνωσε ότι απέτυχε να αποκτήσει μετοχές της ισπανικής εταιρείας φυσικού αερίου.
Έτσι, καθοδηγούμενη από τα δικά της συμφέροντα, η Αλγερία δεν μπορεί να εγγυηθεί στην ΕΕ πλήρη ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία από τις ρωσικές προμήθειες. Έτσι, μια πρώην αποικία μπορεί πλέον να συνομιλεί με την Ευρώπη επί ίσοις όροις, να υπαγορεύει όρους και να αναπτύσσει την οικονομία της προστατεύοντας τα δικά της συμφέροντα.